Του Στέλιου Συρμόγλου
Και για τους Ελληνες κορυφώνεται ταυτόχρονα το βάρβαρο έθιμο της βάναυσης σφαγής των αμνών, το έθιμο της σφαγής της "αγάπης", με το ελληνικό διονυσιακό στοιχείο να επικρατεί υπό τους ήχους του κλαρίνου ή των μπουζουκοτράγουδων στην εορταστική ατμόσφαιρα, ενώ αντί να ευφραίνεται η καρδιά μας από την χαρμόσυνη Αναστάσιμη Πληροφορία, ευφραινόμαστε από την καμένη σάρκα των αμνοεριφίων, οσμίζοντας όχι τη ζωή, αλλά την οσμή του θανάτου!...
Καλή Ανάσταση λοιπόν! Η ευχή απευθύνεται σε όσους πιστεύουν. Στους άλλους, καλή Κυριακή του Πάσχα. Επειδή όμως και η Κυριακή προέρχεται από το όνομα του Κυρίου της Ανάστασης και πάλι θεωρώ ότι δεν σέβομαι την ανεξιθρησκεία τους. Αλλά όσοι δεν πιστεύουν, δεν έχουν και θρησκεία, άρα δεν έχει νόημα η ανεξιθρησκεία.
Για τους πιστούς όμως, η προσέγγιση του Πάσχα, χρειάζεται την απλότητα της αγάπης και τη φωτισμένη απλή πίστη. Αλλιώς Πάσχα θα έρχονται και Πάσχα θα φεύγουν. Και εμείς θα μένουμε προ του κλειστού τάφου. Το χριστιανικό μυστήριο της Ανάστασης, φωτίζει την ιστορία των ψυχών ως ιερή πληροφορία. Ανάγει στον "ακοίμητο" τόπο της διαρκούς επιφάνειας και Αποκάλυψης, ενώ ταυτόχρονα κατάγει στη χώρα των στεναγμών και του άγχους ως έγχρονη μαρτυρία του Υπερούσιου.
Ολη η πίστη και η υπόσταση του Χριστιανισμού στηρίζεται στον άδειο τάφο. Γι' αυτό και ήταν για τους Ιουδαίους σκάνδαλο και για τους Ελληνες φιλοσόφους μωρία.
Από το κενό μνήμα Του και την "κοινήν εντολή" ανέβλυσε μια καινούργια ζωή. Η χριστιανική ζωή με τις νέες ηθικές της αξίες. Ο Χριστιανισμός προκάλεσε ανακατάταξη στον πίνακα των αξιών και τοποθέτησε την αγάπη στη θέση της δικαιοσύνης. Η δικαιοσύνη ήταν για τους αρχαίους Ελληνες η σπουδαιότερη κοινωνική αρετή. Η αγάπη για τους χριστιανούς "αδελφούς εν Κυρίω", θα γίνει τώρα ο γνώμονας που θα ρυθμίζει τις σχέσεις ανάμεσα στους ανθρώπους. Και είναι η κατάταξη αυτή αρκετά αποκαλυπτική της ουσίας του χριστιανικού πνεύματος, που σαν θεία δρόσος "απέσταξε" και έλυσε τον φλογμόν της πολυθείας.
Οι θρησκευτικές έννοιες προκύπτουν από θρησκευτικά βιώματα. Α, συνεπώς, δεν συνοδεύονται από τέτοια βιώματα, εκπίπτουν σε εννοιολογικά ράκη, ανίκανα να υπερασπίσουν την υπόθεσή τους. Και τα θρησκευτικά βιώματα είναι από τα συγκλονιστικότερα του ανθρώπου. Γι' αυτό και δεν συμβαίνουν την κάθε στιγμή και στον κάθε άνθρωπο. Η γνησιότερη φανέρωση των θρησκευτικών βιωμάτων συμβαίνει σε ορισμένα άτομα και σε ορισμένο χρόνο. Ο αφνίδιος αυτός καταιγισμός πνεύματος συνιστά την αποκάλυψη και αποτελεί την πηγή, από την οποία αντλεί το αθάνατο νερό ο μετέπειτα θρησκευτικός βίος των ανθρώπων και των κοινωνιών.
Κι ωστόσο, δεν θα ήταν δυνατός αυτός ο βίος, αν στα κατάβαθα της συνείδησης του κάθε ανθρώπου, δεν υπήρχε η δυνατότητα της θρησκευτικής εμβίωσης, η οποία όσο δεν μπορεί να εκφραστεί αυτοτελώς, βρίσκει την έκφρασή της μέσα από την επανάληψη της αλλοτινής αποκάλυψης, που φτάνει ως εμάς με την παράδοση. Η "παράδοση" είναι συνεπώς η κυριολεκτική παράδοση από χέρι σε χέρι της φλόγας, που κάποτε άναψε και έτσι πυρπολέι τις ψυχές μέσα στο χρόνο.
Οι ψυχές όμως διαθέτουν το κατάλληλο υλικό για να πυρποληθούν, αλλιώς η φλόγα θα έσβηνε κάπου στη μέση της διαδρομής. Οσο ο σύγχρονος πολιτισμός ερημώνει τις ψυχές, τόσο οι αλλοτινές φωτιές του πνεύματος σταματούν εκείθεν της ερήμου. Δεν είναι όμως δυνατόν να μιλούμε ούτε για θάνατο, ούτε για Ανάσταση, αν δεν αντιληφθούμε και αν δεν βιώσουμε ως το βάθος της τη σημαντικότητα του ανθρώπινου προσώπου, η οποία βέβαια δεν εξαντλείται με έννοιες και λόγια.
Το μόνο συγκλονιστικό "πράγμα" που υπάρχει στον κόσμο είναι η παρουσία του προσώπου, διιότι μόνο δι' αυτού φανερώνεται η εσωτερικότητα του κόσμου, η οποία δεν είναι ωσάν την εσωτερικότητα ενός δοχείου, αλλά είναι το εντελώς άλλο του κόσμου, άτοπο και άχρονο. Γι' αυτό στον τόπο και στο χρόνο σταυρώνεται. Η σταύρωσή Του στον κόσμο τούτο είναι η μοίρα Του, επειδή δεν είναι εκ του κόσμου τούτου, αλλά και γι' αυτό ανασταίνεται. Αν δεν ήταν για Ανάσταση, δεν θα ήταν για σταύρωση!..
Αν το ανθρώπινο πρόσωπο δεν νοηθεί και δεν βιωθεί στην αιωνιότητά του, τότε είναι περιττός ο λόγος τόσο για τη σταύρωση, όσο και για την Ανάσταση. Αυτή όμως η βίωση της αιωνιότητας είναι πράξη αυτόχρημα ποιητική και μάλιστα ανήκει στις κορυφαίες στιγμές της ποίησης. Πράγμα που σημαίνει εκείθεν της ποιήσεως, που είναι ο χώρος του πνεύματος. Πρόκειται λιπόν γιοα πράξη πνευματική, που πρέπει να βιωθεί ως αγιότητα.
Ολη η πίστη και η υπόσταση του Χριστιανισμού στηρίζεται στον άδειο τάφο. Γι' αυτό και ήταν για τους Ιουδαίους σκάνδαλο και για τους Ελληνες φιλοσόφους μωρία.
Από το κενό μνήμα Του και την "κοινήν εντολή" ανέβλυσε μια καινούργια ζωή. Η χριστιανική ζωή με τις νέες ηθικές της αξίες. Ο Χριστιανισμός προκάλεσε ανακατάταξη στον πίνακα των αξιών και τοποθέτησε την αγάπη στη θέση της δικαιοσύνης. Η δικαιοσύνη ήταν για τους αρχαίους Ελληνες η σπουδαιότερη κοινωνική αρετή. Η αγάπη για τους χριστιανούς "αδελφούς εν Κυρίω", θα γίνει τώρα ο γνώμονας που θα ρυθμίζει τις σχέσεις ανάμεσα στους ανθρώπους. Και είναι η κατάταξη αυτή αρκετά αποκαλυπτική της ουσίας του χριστιανικού πνεύματος, που σαν θεία δρόσος "απέσταξε" και έλυσε τον φλογμόν της πολυθείας.
Οι θρησκευτικές έννοιες προκύπτουν από θρησκευτικά βιώματα. Α, συνεπώς, δεν συνοδεύονται από τέτοια βιώματα, εκπίπτουν σε εννοιολογικά ράκη, ανίκανα να υπερασπίσουν την υπόθεσή τους. Και τα θρησκευτικά βιώματα είναι από τα συγκλονιστικότερα του ανθρώπου. Γι' αυτό και δεν συμβαίνουν την κάθε στιγμή και στον κάθε άνθρωπο. Η γνησιότερη φανέρωση των θρησκευτικών βιωμάτων συμβαίνει σε ορισμένα άτομα και σε ορισμένο χρόνο. Ο αφνίδιος αυτός καταιγισμός πνεύματος συνιστά την αποκάλυψη και αποτελεί την πηγή, από την οποία αντλεί το αθάνατο νερό ο μετέπειτα θρησκευτικός βίος των ανθρώπων και των κοινωνιών.
Κι ωστόσο, δεν θα ήταν δυνατός αυτός ο βίος, αν στα κατάβαθα της συνείδησης του κάθε ανθρώπου, δεν υπήρχε η δυνατότητα της θρησκευτικής εμβίωσης, η οποία όσο δεν μπορεί να εκφραστεί αυτοτελώς, βρίσκει την έκφρασή της μέσα από την επανάληψη της αλλοτινής αποκάλυψης, που φτάνει ως εμάς με την παράδοση. Η "παράδοση" είναι συνεπώς η κυριολεκτική παράδοση από χέρι σε χέρι της φλόγας, που κάποτε άναψε και έτσι πυρπολέι τις ψυχές μέσα στο χρόνο.
Οι ψυχές όμως διαθέτουν το κατάλληλο υλικό για να πυρποληθούν, αλλιώς η φλόγα θα έσβηνε κάπου στη μέση της διαδρομής. Οσο ο σύγχρονος πολιτισμός ερημώνει τις ψυχές, τόσο οι αλλοτινές φωτιές του πνεύματος σταματούν εκείθεν της ερήμου. Δεν είναι όμως δυνατόν να μιλούμε ούτε για θάνατο, ούτε για Ανάσταση, αν δεν αντιληφθούμε και αν δεν βιώσουμε ως το βάθος της τη σημαντικότητα του ανθρώπινου προσώπου, η οποία βέβαια δεν εξαντλείται με έννοιες και λόγια.
Το μόνο συγκλονιστικό "πράγμα" που υπάρχει στον κόσμο είναι η παρουσία του προσώπου, διιότι μόνο δι' αυτού φανερώνεται η εσωτερικότητα του κόσμου, η οποία δεν είναι ωσάν την εσωτερικότητα ενός δοχείου, αλλά είναι το εντελώς άλλο του κόσμου, άτοπο και άχρονο. Γι' αυτό στον τόπο και στο χρόνο σταυρώνεται. Η σταύρωσή Του στον κόσμο τούτο είναι η μοίρα Του, επειδή δεν είναι εκ του κόσμου τούτου, αλλά και γι' αυτό ανασταίνεται. Αν δεν ήταν για Ανάσταση, δεν θα ήταν για σταύρωση!..
Αν το ανθρώπινο πρόσωπο δεν νοηθεί και δεν βιωθεί στην αιωνιότητά του, τότε είναι περιττός ο λόγος τόσο για τη σταύρωση, όσο και για την Ανάσταση. Αυτή όμως η βίωση της αιωνιότητας είναι πράξη αυτόχρημα ποιητική και μάλιστα ανήκει στις κορυφαίες στιγμές της ποίησης. Πράγμα που σημαίνει εκείθεν της ποιήσεως, που είναι ο χώρος του πνεύματος. Πρόκειται λιπόν γιοα πράξη πνευματική, που πρέπει να βιωθεί ως αγιότητα.
Η αγνότητα του προσώπου, του προσδίδει το φωτοστέφανο της αποκαλύψεως του πνεύματος στον κόσμο τούτο. Λέμε στον "κόσμο τούτο". Καταργείται δηλαδή η στερεότητα του κόσμου με τη φανέρωση του προσώπου. Πρόκειται για ένα ρήγμα που επιφέρει μόνο η παρουσία του προσώπου, δηλαδή της ψυχής μες όρους θρησκευτικούς. Ετσι όμως η θρησκευτικότητα δεν είναι μια επιμέρους δραστηριότητα του ανθρώπου ανάμεσα στις άλλες.
Για να νοηθεί καλύτερα η έννοια της Ανάστασης, πρέπει να διαχωριστεί αποφασιστικά από την έννοια της αθανασίας. Η αθανασία παρουσιάζεται ως κάτι δεδομένο και θα έλεγα ως κάτι φυσικό. Η Ανάσταση δεν είναι δεδομένη και είναι αυτόχρημα πνευματική. Επειδή δεν είναι δεδομένη, εκζητείται από την πάσχουσα ύπαρξη και έπεται του δράματος της ψυχής στον κόσμο.
Για να νοηθεί καλύτερα η έννοια της Ανάστασης, πρέπει να διαχωριστεί αποφασιστικά από την έννοια της αθανασίας. Η αθανασία παρουσιάζεται ως κάτι δεδομένο και θα έλεγα ως κάτι φυσικό. Η Ανάσταση δεν είναι δεδομένη και είναι αυτόχρημα πνευματική. Επειδή δεν είναι δεδομένη, εκζητείται από την πάσχουσα ύπαρξη και έπεται του δράματος της ψυχής στον κόσμο.
Η Κυριιακή της Αναστάσεως ακολουθεί πάντοτε της Μεγάλης Παρασκευής, που συνιστά την τραγωδία του ανθρώπινου προσώπου στον κόσμο. Αν ο άνθρωπος δεν βιώσει τον χρόνο ως ημέρα ΜεγάληςΠαρασκευής, θα πει πως δεν ζει ως πρόσωπο μέσα στον κόσμο, άρα δεν έχει ανάγκη από καμία ευαγγελία Αναστάσεως. Η αθανασία είναι χρόνος χωρίς αρχή και χωρίς τέλος. Αντίθετα η "αιώνια ζωή", που είναι καρπός της Ανάστασης, είναι η αναίρεση του χρόνου, είναι καθαρή ποιότητα!..
Ολα αυτά βέβαια συμβαίνουν όταν το ανθρώπινο πρόσωπο ζει οριακά την παρουσία του στον κόαμο. Οταν δηλαδή ζει στον κόσμο, όχι ως κάτι το αυτονόητο, αλλά ως κάτι το βαθύτατα μυστηριακό, τη στιγμή της φανέρωσής του. Και τη ζει τη φανέρωση μέσα στο άνυσμα μιας ζωής, η οποία ύστερα αφανίζεται. Η απόσυρση της ζωής από τη φανέρωση συνιστά άλλο μυστήριο, το οποίο διαλευκαίνεται μέσα στο μυστήριο της Ανάστασης. Και τότε θα γνωρίσουμε, όπως λέειι ο Ντοστογιέφσκι, τι μας συνέβη. Διότι τώρα ζούμε "εν αινίγματι".
Καλή Ανάσταση!
Ολα αυτά βέβαια συμβαίνουν όταν το ανθρώπινο πρόσωπο ζει οριακά την παρουσία του στον κόαμο. Οταν δηλαδή ζει στον κόσμο, όχι ως κάτι το αυτονόητο, αλλά ως κάτι το βαθύτατα μυστηριακό, τη στιγμή της φανέρωσής του. Και τη ζει τη φανέρωση μέσα στο άνυσμα μιας ζωής, η οποία ύστερα αφανίζεται. Η απόσυρση της ζωής από τη φανέρωση συνιστά άλλο μυστήριο, το οποίο διαλευκαίνεται μέσα στο μυστήριο της Ανάστασης. Και τότε θα γνωρίσουμε, όπως λέειι ο Ντοστογιέφσκι, τι μας συνέβη. Διότι τώρα ζούμε "εν αινίγματι".
Καλή Ανάσταση!
Σχόλια
Στο logiosermis.net δημοσιεύεται κάθε σχόλιο. Θεωρούμε ότι ο καθένας έχει το δικαίωμα να εκφέρει ελεύθερα τις απόψεις του, οι οποίες εκφράζουν αποκλειστικά τον εκάστοτε σχολιαστή. Τα συκοφαντικά ή υβριστικά σχόλια θα διαγράφονται χωρίς προειδοποίηση. Περισσότερα στις οδηγίες χρήσης.