Αυτήν την εβδομάδα επιστράφηκαν για πρώτη φορά στο δημόσιο χρήματα από Μη Κυβερνητική Οργάνωση, η οποία έλαβε εκατοντάδες χιλιάδες ευρώ για προγράμματα ανθρωπιστικής και αναπτυξιακής βοήθειας που δεν υλοποίησε ποτέ. Η έρευνα του ΥΠΕΞ, που έχει ξεκινήσει εδώ και δύο περίπου χρόνια, φέρνει στην επιφάνεια καλά κρυμμένα μυστικά της δραστηριότητας κάποιων ΜΚΟ στη χώρα μας πριν από την κρίση.
Tης Βασιλικής Σιούτη
Δεκαπέντε χρόνια μετά την έναρξη της χρηματοδότησης ΜΚΟ από το υπουργείο Εξωτερικών, επιχειρείται για πρώτη φορά έλεγχος όλων των προγραμμάτων που διαχειρίστηκαν από το 2001 μέχρι το 2010 μη κυβερνητικές οργανώσεις με στόχο την αναπτυξιακή και ανθρωπιστική βοήθεια προς τρίτες χώρες. Παλιότερα υπήρξαν μεμονωμένοι έλεγχοι για ελάχιστες πολύ προκλητικές περιπτώσεις, στις οποίες καταλογίστηκαν και πρόστιμα, όμως τώρα επιχειρείται συνολικά απολογισμός και απόδοση ευθυνών, όπου υπάρχει ζήτημα με προγράμματα που χρηματοδοτήθηκαν, αλλά ουδέποτε υλοποιήθηκαν.
Τα εμπόδια είναι πολλά, και τα περισσότερα στοιχεία δεν υπάρχουν πια. Παρόλα αυτά, οι έρευνες που διεξάγονται εδώ και μερικούς μήνες ρίχνουν φως σε αρκετές υποθέσεις και αποκαλύπτουν, μεταξύ άλλων, ότι εγκρίνονταν προγράμματα αμφισβητούμενης σκοπιμότητας και πως τα χρήματα για πολλά από αυτά έμεναν στην Ελλάδα, αντί να πηγαίνουν στις χώρες για τις οποίες προοριζόταν η βοήθεια.
Όλα αυτά τα χρόνια, συνολικά 176 ΜΚΟ χρηματοδοτήθηκαν από την Υπηρεσία Διεθνούς Αναπτυξιακής Συνεργασίας του ΥΠΕΞ (ΥΔΑΣ)Η ιστοσελίδα της υπηρεσίας. Τους τελευταίους μήνες έχουν σταλεί στην Εισαγγελία Διαφθοράς 44 προγράμματα, ενώ για περισσότερες από 25 ΜΚΟ έχει ξεκινήσει η διαδικασία καταλογισμού για την επιστροφή χρημάτων. Οι αποφάσεις καταλογισμών που έχουν γίνει σε μέλη διοικητικών συμβουλίων ΜΚΟ έως τώρα φτάνουν τα 1.980.000 ευρώ, ενώ η έρευνα συνεχίζεται.
Πριν από μερικές ημέρες μάλιστα επιστράφηκαν τα πρώτα χρήματα στο δημόσιο. Συγκεκριμένα, κατατέθηκαν 202.000 ευρώ, ποσό που δόθηκε το 2008 για δύο προγράμματα της ΜΚΟ Ελληνικό Ινστιτούτο Επικοινωνίας Leadership, τα οποία δεν υλοποιήθηκαν ποτέ. Τα προγράμματα, που είχαν χρηματοδοτηθεί από την ΥΔΑΣ, αφορούσαν την “Ανάπτυξη της επιχειρηματικότητας και τη βιώσιμη ανάπτυξη στην Αίγυπτο” και την “Ανάπτυξη της επιχειρηματικότητας της Σερβίας”.
Οι ΜΚΟ ως άλλο ένα κόλπο
Όταν ξεκίνησε η κρατική χρηματοδότηση των ΜΚΟ, το 2001 –τότε που ξεφύτρωναν σαν τα μανιτάρια– και όσο αυτή διαρκούσε, δηλαδή μέχρι την αρχή της κρίσης, ελάχιστα γράφονταν και ακόμα λιγότερα αποκαλύπτονταν σχετικά με το ποιοι και πώς έπαιρναν τα χρήματα αυτά. Λίγο πολύ όμως, όλοι είχαν αντιληφθεί ότι στην Ελλάδα (και) η υπόθεση της αναπτυξιακής και ανθρωπιστικής βοήθειας προς τρίτες χώρες είχε μετατραπεί σε μεγάλο βαθμό σε μια υπόθεση κολλητών και κατάχρησης δημόσιου χρήματος.
Οι ΜΚΟ εξελίχθηκαν σύντομα σε άλλο ένα “κόλπο”, από αυτά που στήνονται στις αυλές της κυβερνητικής εξουσίας για να ωφελούνται οι ημέτεροι. Προφανώς όχι τυχαία, τα μεγαλύτερα ποσά –μιλάμε για εκατομμύρια ευρώ– δόθηκαν σε ΜΚΟ που διοικούνταν από πρόσωπα με ισχυρές φιλίες και δεσμούς με την πολιτική εξουσία. Κάποιοι από αυτούς μάλιστα, επιβιώνουν και στη σημερινή πολιτική κατάσταση.
Παρότι οι όροι χρηματοδότησης ήταν εξαιρετικά πολύπλοκοι και δύσκολοι –ενδεχομένως και για να αποθαρρυνθούν οι “εκτός συστήματος” από το να διεκδικήσουν μέρος της χρηματοδότησης, είτε αυτοί είχαν αγαθές προθέσεις είτε όχι– ποτέ δεν ελέγχθηκε η σκοπιμότητα των έργων για τα οποία δινόταν αφειδώς κρατική χρηματοδότηση. Αποτέλεσμα ήταν πολύ συχνά να χρηματοδοτούνται προγράμματα όπως “Κοινωνικά Δίκαιος Τουρισμός στον Λίβανο”, “Χρηστή Διακυβέρνηση στο Σουδάν”, κ.λπ. Κανένας στο υπουργείο Εξωτερικών δεν γνώριζε σε τι αφορούσαν τα προγράμματα αυτά, ποιο ήταν το περιεχόμενό τους και εάν η ελληνική κυβέρνηση είχε σοβαρούς λόγους να τα χρηματοδοτήσει.
Ακόμα πιο ουσιώδες όμως, είναι ότι ποτέ δεν ελεγχόταν εάν το όποιο έργο –σοβαρό ή μη, αναγκαίο ή όχι– πραγματοποιούνταν και παραδίδονταν. Είναι άξιο απορίας το πώς, ενώ ήταν τόσο δύσκολοι οι όροι έγκρισης χρηματοδότησης ενός προγράμματος από πλευράς τεχνικών προϋποθέσεων, στη συνέχεια δεν υπήρχε σχεδόν κανένας ουσιαστικός έλεγχος για το αν υλοποιήθηκε.
Επισήμως, σκοπός της χρηματοδότησης των ΜΚΟ ήταν να προσφέρουν αυτές, αντί για το κράτος –και οπωσδήποτε στο όνομα της Ελλάδας– αναπτυξιακή και ανθρωπιστική βοήθεια σε κράτη που την είχαν ανάγκη, ενισχύοντας την εικόνα της χώρας στο εξωτερικό.
Η συγκεκριμένη πηγή χρηματοδότησης κολλητών και φίλων –αν και υπήρχαν και κάποιες σοβαρές οργανώσεις– στέρεψε όταν η κρίση προχώρησε, καθώς η κατάσταση άρχισε να φαντάζει προκλητική και οι ψίθυροι για το τι πραγματικά συνέβαινε όλο και δυνάμωναν. Σε κάποιες περιπτώσεις, όπως στην κραυγαλέα υπόθεση της διαβόητης ΜΚΟ “Αλληλεγγύη”, καταλογίστηκαν από το 2008 και ζητήθηκε να επιστραφούν 6,69 εκατ. ευρώ (η γνωστή υπόθεση με τα χαλασμένα κοτόπουλα). Κάποια χρήματα επιστράφηκαν, αλλά όχι όλα και η υπόθεση αυτή βρίσκεται σε εκκρεμότητα εδώ και αρκετά χρόνια, χωρίς να έχουν αποδοθεί ευθύνες στον πρόεδρο της ΜΚΟ κ. Δημήτρη Φουρλεμάδη, ο οποίος τότε τα παράτησε και έγινε διευθύνων σύμβουλος του ομίλου Alpha του επιχειρηματία Δ. Κοντομηνά.
Η “Αλληλεγγύη” είχε λάβει συνολικά 23,6 εκατομμύρια ευρώ και μόλις τον προηγούμενο μήνα βρέθηκαν και καταγράφηκαν για πρώτη φορά όλα τα ποσά, καθώς επικρατούσε (ενδεχομένως σκόπιμο) χάος. Περίπου 10 προγράμματα της “Αλληλεγγύης” έχουν κλείσει, θεωρούνται δηλαδή από το κράτος οικονομικά τακτοποιημένα, ενώ 18 παραμένουν ανοιχτά και ως τώρα υπάρχουν καταλογισμοί για τέσσερα προγράμματα που έχουν ελεγχθεί. Η ΜΚΟ έχει επιστρέψει τα 5,3 εκατομμύρια ευρώ στο ΥΠΕΞ, ενώ το ελληνικό κράτος της ζητάει πίσω πολύ περισσότερα.
Μετ’ εμποδίων ο έλεγχος
Εδώ και λίγο καιρό στο ΥΠΕΞ επιχειρείται για πρώτη φορά ενδελεχής έλεγχος από μία ομάδα διπλωματών (θα μπορούσαμε να τους χαρακτηρίσουμε και “αδιάφθορους”, εάν αυτές οι λέξεις δεν είχαν χάσει το νόημά τους τελευταία), που προσπαθεί να ρίξει φως σε όλες τις υποθέσεις για να ελεγχθούν τα πάντα από την αρχή: ποιοι πήραν χρήματα, γιατί τα πήραν και τι τα έκαναν.
Τα εμπόδια ωστόσο είναι πάρα πολλά, όπως διαπιστώνουν τόσο οι διπλωμάτες όσο και οι δικαστές. «Πρώτον, άντε να αποδείξεις ύστερα από 15 χρόνια αν έγινε ή όχι –κι αν έγινε όπως θα έπρεπε να είχε γίνει– ένα σεμινάριο από ελληνική ΜΚΟ σε ένα χωριό του Πακιστάν, ιδιαίτερα όταν και η πρεσβεία και η ΥΔΑΣ (σ.σ αρμόδια υπηρεσία του ΥΠΕΞ) έχουν ήδη “βεβαιώσει” την καλή εκτέλεσή του», αναφέρει πρόσωπο που ερευνά τις υποθέσεις αυτές. Η κατάσταση όμως είναι ακόμα χειρότερη, όπως εξηγεί, όσον αφορά στην “ανθρωπιστική βοήθεια”, όπου δεν έχει μείνει κανένα ίχνος, παρά μόνο δηλώσεις όπως αυτή: «Μοιράσαμε τέντες και κουβέρτες και φύγαμε».
Αυτή τη στιγμή πάντως έχει σταματήσει κάθε νέα χρηματοδότηση και στην ΥΔΑΣ υπάρχουν δύο κατηγορίες προγραμμάτων ΜΚΟ:
α) Τα “κλειστά”, δηλαδή εκείνα που υποτίθεται ότι είναι δημοσιονομικά τακτοποιημένα. Αυτά είναι περίπου 530, τα οποία ύστερα από τις βεβαιώσεις των πρεσβειών των χωρών στις οποίες δραστηριοποιήθηκαν οι ΜΚΟ και της αρμόδιας υπηρεσίας ΥΔΑΣ πήραν και τις ευλογίες της Υπηρεσίας Δημοσιονομικού Έλεγχου στο ΥΠΕΞ και στάλθηκαν μαζί με όλα τα παραστατικά στο Ελεγκτικό Συνέδριο, όπου βρίσκονται σωρηδόν σε μια αποθήκη στην Κάντζα, όπου κανείς δεν γνωρίζει πού βρίσκεται τι και η εύρεση οποιουδήποτε δικαιολογητικού είναι, σύμφωνα με το ρεπορτάζ, ηράκλειος άθλος. Μάλιστα, δεν κρατήθηκαν καν αντίγραφα τους στην ΥΔΑΣ!
Για να ολοκληρωθεί η εκταμίευση της κρατικής χρηματοδότησης, οι πρέσβεις έπρεπε να βεβαιώσουν για την καλή εκτέλεση των έργων. Οι περισσότεροι συνήθως δεν είχαν ιδέα για τα προγράμματα, αλλά παρόλα αυτά έδιναν το ΟΚ, καθώς γνώριζαν ότι αυτά είχαν το πράσινο φως από το ΥΠΕΞ, και πως αυτό ήθελαν οι πολιτικές ηγεσίες, από την αρχή που ξεκίνησε η χρηματοδότηση συγκεκριμένων ΜΚΟ και η έγκριση των προγραμμάτων τους. Η ΝΔ κάλυπτε το ΠΑΣΟΚ και το αντίθετο, παρά την όποια λεκτική αντιπαράθεση στο θέμα αυτό, κυρίως επιμέρους βουλευτών. Οι εξαιρέσεις ήταν ελάχιστες και μόνο χάρη στους λίγους διπλωμάτες που αρνήθηκαν να κάνουν τα στραβά μάτια διασώθηκαν κάποια στοιχεία, αφού οι πολιτικές ηγεσίες είχαν σπεύσει να κλείσουν άρον άρον τους φακέλους των προγραμμάτων, με τα περισσότερα στοιχεία να έχουν εξαφανιστεί από το ΥΠΕΞ.
Όλα τα παραπάνω σήμαιναν ότι πολλά “κλειστά” προγράμματα απλώς έκλεισαν για να κλείσουν, χωρίς να έχουν ελεγχθεί ουσιαστικά.
β) Τα “ανοικτά”, δηλαδή αυτά που δεν έχουν ακόμα περάσει από τον οικονομικό έλεγχο της Υπηρεσίας Δημοσιονομικού Έλεγχου και δεν έχουν σταλεί στο Ελεγκτικό Συνέδριο, επειδή το 2010 το ΥΠΕΞ δεν τους είχε πληρώσει την τρίτη ή την τέταρτη δόση λόγω περιστολής δαπανών. Αυτά είναι 198. Kαι εδώ έχουμε πάλι βεβαιώσεις καλής εκτέλεσης από πρεσβείες (πλην ελαχιστότατων περιπτώσεων) καθώς και το OK από την ΥΔΑΣ.
Όπως εξηγούν αρμόδιες διπλωματικές πηγές, για να αποδειχθεί ότι οι “βεβαιώσεις” δόθηκαν χωρίς έλεγχο (σύμφωνα με βάσιμες ενδείξεις και πληροφορίες που υπάρχουν για κάποια προγράμματα) πρέπει να αποδειχθεί ότι: α) το έργο δεν έγινε καθόλου ή έγινε με πολύ πλημμελή τρόπο και β) ότι υπήρξε δόλος εκ μέρους των υπαλλήλων που εξέδιδαν τις βεβαιώσεις –πράγμα πολύ δύσκολο, εάν όχι ακατόρθωτο. Υπάρχουν, όπως λένε πηγές μέσα από το ΥΠΕΞ, “καραμπινάτες” περιπτώσεις που είναι φανερά απάτες, όμως είναι πολύ πιθανό να μην βρεθούν ποτέ οι αποδείξεις. Πάντως, γίνεται προσπάθεια να “ξεσκονιστούν” τα πάντα, και σε ορισμένες περιπτώσεις όπως αυτές που αναφέρουμε παρακάτω, υπάρχουν αποτελέσματα.
Μεγάλες είναι βέβαια, σύμφωνα με κυβερνητική πηγή, και οι ευθύνες της Υπηρεσίας Δημοσιονομικού Έλεγχου στο ΥΠΕΞ, που υπάγεται στο υπουργείο Οικονομικών, η οποία σπανιότατα βρήκε κάτι το μεμπτό, –παρότι υπήρχαν και μάλιστα πολλά– και όταν έβρισκε, το επέστρεφε στην ΥΔΑΣ “για διόρθωση” (αν π.χ. έλειπε μια ημερομηνία ή μια σφραγίδα) χωρίς να μπαίνει στην ουσία του πράγματος. Ευθύνες έχουν και οι πάρεδροι του Ελεγκτικού Συνεδρίου στο ΥΠΕΞ, που επίσης αρκούνταν σε καθαρά τυπικούς ελέγχους. Γι’ αυτό και σε κάθε δίωξη περιλαμβάνεται και ο επικεφαλής των παρέδρων, την εποχή που έγινε το αδίκημα.
“Αναπτυξιακή βοήθεια” σε κοσμηματοπώλες και βιομηχάνους!
Δεκαπέντε χρόνια μετά την έναρξη της χρηματοδότησης ΜΚΟ από το υπουργείο Εξωτερικών, επιχειρείται για πρώτη φορά έλεγχος όλων των προγραμμάτων που διαχειρίστηκαν από το 2001 μέχρι το 2010 μη κυβερνητικές οργανώσεις με στόχο την αναπτυξιακή και ανθρωπιστική βοήθεια προς τρίτες χώρες. Παλιότερα υπήρξαν μεμονωμένοι έλεγχοι για ελάχιστες πολύ προκλητικές περιπτώσεις, στις οποίες καταλογίστηκαν και πρόστιμα, όμως τώρα επιχειρείται συνολικά απολογισμός και απόδοση ευθυνών, όπου υπάρχει ζήτημα με προγράμματα που χρηματοδοτήθηκαν, αλλά ουδέποτε υλοποιήθηκαν.
Τα εμπόδια είναι πολλά, και τα περισσότερα στοιχεία δεν υπάρχουν πια. Παρόλα αυτά, οι έρευνες που διεξάγονται εδώ και μερικούς μήνες ρίχνουν φως σε αρκετές υποθέσεις και αποκαλύπτουν, μεταξύ άλλων, ότι εγκρίνονταν προγράμματα αμφισβητούμενης σκοπιμότητας και πως τα χρήματα για πολλά από αυτά έμεναν στην Ελλάδα, αντί να πηγαίνουν στις χώρες για τις οποίες προοριζόταν η βοήθεια.
Όλα αυτά τα χρόνια, συνολικά 176 ΜΚΟ χρηματοδοτήθηκαν από την Υπηρεσία Διεθνούς Αναπτυξιακής Συνεργασίας του ΥΠΕΞ (ΥΔΑΣ)Η ιστοσελίδα της υπηρεσίας. Τους τελευταίους μήνες έχουν σταλεί στην Εισαγγελία Διαφθοράς 44 προγράμματα, ενώ για περισσότερες από 25 ΜΚΟ έχει ξεκινήσει η διαδικασία καταλογισμού για την επιστροφή χρημάτων. Οι αποφάσεις καταλογισμών που έχουν γίνει σε μέλη διοικητικών συμβουλίων ΜΚΟ έως τώρα φτάνουν τα 1.980.000 ευρώ, ενώ η έρευνα συνεχίζεται.
Πριν από μερικές ημέρες μάλιστα επιστράφηκαν τα πρώτα χρήματα στο δημόσιο. Συγκεκριμένα, κατατέθηκαν 202.000 ευρώ, ποσό που δόθηκε το 2008 για δύο προγράμματα της ΜΚΟ Ελληνικό Ινστιτούτο Επικοινωνίας Leadership, τα οποία δεν υλοποιήθηκαν ποτέ. Τα προγράμματα, που είχαν χρηματοδοτηθεί από την ΥΔΑΣ, αφορούσαν την “Ανάπτυξη της επιχειρηματικότητας και τη βιώσιμη ανάπτυξη στην Αίγυπτο” και την “Ανάπτυξη της επιχειρηματικότητας της Σερβίας”.
Οι ΜΚΟ ως άλλο ένα κόλπο
Όταν ξεκίνησε η κρατική χρηματοδότηση των ΜΚΟ, το 2001 –τότε που ξεφύτρωναν σαν τα μανιτάρια– και όσο αυτή διαρκούσε, δηλαδή μέχρι την αρχή της κρίσης, ελάχιστα γράφονταν και ακόμα λιγότερα αποκαλύπτονταν σχετικά με το ποιοι και πώς έπαιρναν τα χρήματα αυτά. Λίγο πολύ όμως, όλοι είχαν αντιληφθεί ότι στην Ελλάδα (και) η υπόθεση της αναπτυξιακής και ανθρωπιστικής βοήθειας προς τρίτες χώρες είχε μετατραπεί σε μεγάλο βαθμό σε μια υπόθεση κολλητών και κατάχρησης δημόσιου χρήματος.
Οι ΜΚΟ εξελίχθηκαν σύντομα σε άλλο ένα “κόλπο”, από αυτά που στήνονται στις αυλές της κυβερνητικής εξουσίας για να ωφελούνται οι ημέτεροι. Προφανώς όχι τυχαία, τα μεγαλύτερα ποσά –μιλάμε για εκατομμύρια ευρώ– δόθηκαν σε ΜΚΟ που διοικούνταν από πρόσωπα με ισχυρές φιλίες και δεσμούς με την πολιτική εξουσία. Κάποιοι από αυτούς μάλιστα, επιβιώνουν και στη σημερινή πολιτική κατάσταση.
Παρότι οι όροι χρηματοδότησης ήταν εξαιρετικά πολύπλοκοι και δύσκολοι –ενδεχομένως και για να αποθαρρυνθούν οι “εκτός συστήματος” από το να διεκδικήσουν μέρος της χρηματοδότησης, είτε αυτοί είχαν αγαθές προθέσεις είτε όχι– ποτέ δεν ελέγχθηκε η σκοπιμότητα των έργων για τα οποία δινόταν αφειδώς κρατική χρηματοδότηση. Αποτέλεσμα ήταν πολύ συχνά να χρηματοδοτούνται προγράμματα όπως “Κοινωνικά Δίκαιος Τουρισμός στον Λίβανο”, “Χρηστή Διακυβέρνηση στο Σουδάν”, κ.λπ. Κανένας στο υπουργείο Εξωτερικών δεν γνώριζε σε τι αφορούσαν τα προγράμματα αυτά, ποιο ήταν το περιεχόμενό τους και εάν η ελληνική κυβέρνηση είχε σοβαρούς λόγους να τα χρηματοδοτήσει.
Ακόμα πιο ουσιώδες όμως, είναι ότι ποτέ δεν ελεγχόταν εάν το όποιο έργο –σοβαρό ή μη, αναγκαίο ή όχι– πραγματοποιούνταν και παραδίδονταν. Είναι άξιο απορίας το πώς, ενώ ήταν τόσο δύσκολοι οι όροι έγκρισης χρηματοδότησης ενός προγράμματος από πλευράς τεχνικών προϋποθέσεων, στη συνέχεια δεν υπήρχε σχεδόν κανένας ουσιαστικός έλεγχος για το αν υλοποιήθηκε.
Επισήμως, σκοπός της χρηματοδότησης των ΜΚΟ ήταν να προσφέρουν αυτές, αντί για το κράτος –και οπωσδήποτε στο όνομα της Ελλάδας– αναπτυξιακή και ανθρωπιστική βοήθεια σε κράτη που την είχαν ανάγκη, ενισχύοντας την εικόνα της χώρας στο εξωτερικό.
Η συγκεκριμένη πηγή χρηματοδότησης κολλητών και φίλων –αν και υπήρχαν και κάποιες σοβαρές οργανώσεις– στέρεψε όταν η κρίση προχώρησε, καθώς η κατάσταση άρχισε να φαντάζει προκλητική και οι ψίθυροι για το τι πραγματικά συνέβαινε όλο και δυνάμωναν. Σε κάποιες περιπτώσεις, όπως στην κραυγαλέα υπόθεση της διαβόητης ΜΚΟ “Αλληλεγγύη”, καταλογίστηκαν από το 2008 και ζητήθηκε να επιστραφούν 6,69 εκατ. ευρώ (η γνωστή υπόθεση με τα χαλασμένα κοτόπουλα). Κάποια χρήματα επιστράφηκαν, αλλά όχι όλα και η υπόθεση αυτή βρίσκεται σε εκκρεμότητα εδώ και αρκετά χρόνια, χωρίς να έχουν αποδοθεί ευθύνες στον πρόεδρο της ΜΚΟ κ. Δημήτρη Φουρλεμάδη, ο οποίος τότε τα παράτησε και έγινε διευθύνων σύμβουλος του ομίλου Alpha του επιχειρηματία Δ. Κοντομηνά.
Η “Αλληλεγγύη” είχε λάβει συνολικά 23,6 εκατομμύρια ευρώ και μόλις τον προηγούμενο μήνα βρέθηκαν και καταγράφηκαν για πρώτη φορά όλα τα ποσά, καθώς επικρατούσε (ενδεχομένως σκόπιμο) χάος. Περίπου 10 προγράμματα της “Αλληλεγγύης” έχουν κλείσει, θεωρούνται δηλαδή από το κράτος οικονομικά τακτοποιημένα, ενώ 18 παραμένουν ανοιχτά και ως τώρα υπάρχουν καταλογισμοί για τέσσερα προγράμματα που έχουν ελεγχθεί. Η ΜΚΟ έχει επιστρέψει τα 5,3 εκατομμύρια ευρώ στο ΥΠΕΞ, ενώ το ελληνικό κράτος της ζητάει πίσω πολύ περισσότερα.
Μετ’ εμποδίων ο έλεγχος
Εδώ και λίγο καιρό στο ΥΠΕΞ επιχειρείται για πρώτη φορά ενδελεχής έλεγχος από μία ομάδα διπλωματών (θα μπορούσαμε να τους χαρακτηρίσουμε και “αδιάφθορους”, εάν αυτές οι λέξεις δεν είχαν χάσει το νόημά τους τελευταία), που προσπαθεί να ρίξει φως σε όλες τις υποθέσεις για να ελεγχθούν τα πάντα από την αρχή: ποιοι πήραν χρήματα, γιατί τα πήραν και τι τα έκαναν.
Τα εμπόδια ωστόσο είναι πάρα πολλά, όπως διαπιστώνουν τόσο οι διπλωμάτες όσο και οι δικαστές. «Πρώτον, άντε να αποδείξεις ύστερα από 15 χρόνια αν έγινε ή όχι –κι αν έγινε όπως θα έπρεπε να είχε γίνει– ένα σεμινάριο από ελληνική ΜΚΟ σε ένα χωριό του Πακιστάν, ιδιαίτερα όταν και η πρεσβεία και η ΥΔΑΣ (σ.σ αρμόδια υπηρεσία του ΥΠΕΞ) έχουν ήδη “βεβαιώσει” την καλή εκτέλεσή του», αναφέρει πρόσωπο που ερευνά τις υποθέσεις αυτές. Η κατάσταση όμως είναι ακόμα χειρότερη, όπως εξηγεί, όσον αφορά στην “ανθρωπιστική βοήθεια”, όπου δεν έχει μείνει κανένα ίχνος, παρά μόνο δηλώσεις όπως αυτή: «Μοιράσαμε τέντες και κουβέρτες και φύγαμε».
Αυτή τη στιγμή πάντως έχει σταματήσει κάθε νέα χρηματοδότηση και στην ΥΔΑΣ υπάρχουν δύο κατηγορίες προγραμμάτων ΜΚΟ:
α) Τα “κλειστά”, δηλαδή εκείνα που υποτίθεται ότι είναι δημοσιονομικά τακτοποιημένα. Αυτά είναι περίπου 530, τα οποία ύστερα από τις βεβαιώσεις των πρεσβειών των χωρών στις οποίες δραστηριοποιήθηκαν οι ΜΚΟ και της αρμόδιας υπηρεσίας ΥΔΑΣ πήραν και τις ευλογίες της Υπηρεσίας Δημοσιονομικού Έλεγχου στο ΥΠΕΞ και στάλθηκαν μαζί με όλα τα παραστατικά στο Ελεγκτικό Συνέδριο, όπου βρίσκονται σωρηδόν σε μια αποθήκη στην Κάντζα, όπου κανείς δεν γνωρίζει πού βρίσκεται τι και η εύρεση οποιουδήποτε δικαιολογητικού είναι, σύμφωνα με το ρεπορτάζ, ηράκλειος άθλος. Μάλιστα, δεν κρατήθηκαν καν αντίγραφα τους στην ΥΔΑΣ!
Για να ολοκληρωθεί η εκταμίευση της κρατικής χρηματοδότησης, οι πρέσβεις έπρεπε να βεβαιώσουν για την καλή εκτέλεση των έργων. Οι περισσότεροι συνήθως δεν είχαν ιδέα για τα προγράμματα, αλλά παρόλα αυτά έδιναν το ΟΚ, καθώς γνώριζαν ότι αυτά είχαν το πράσινο φως από το ΥΠΕΞ, και πως αυτό ήθελαν οι πολιτικές ηγεσίες, από την αρχή που ξεκίνησε η χρηματοδότηση συγκεκριμένων ΜΚΟ και η έγκριση των προγραμμάτων τους. Η ΝΔ κάλυπτε το ΠΑΣΟΚ και το αντίθετο, παρά την όποια λεκτική αντιπαράθεση στο θέμα αυτό, κυρίως επιμέρους βουλευτών. Οι εξαιρέσεις ήταν ελάχιστες και μόνο χάρη στους λίγους διπλωμάτες που αρνήθηκαν να κάνουν τα στραβά μάτια διασώθηκαν κάποια στοιχεία, αφού οι πολιτικές ηγεσίες είχαν σπεύσει να κλείσουν άρον άρον τους φακέλους των προγραμμάτων, με τα περισσότερα στοιχεία να έχουν εξαφανιστεί από το ΥΠΕΞ.
Όλα τα παραπάνω σήμαιναν ότι πολλά “κλειστά” προγράμματα απλώς έκλεισαν για να κλείσουν, χωρίς να έχουν ελεγχθεί ουσιαστικά.
β) Τα “ανοικτά”, δηλαδή αυτά που δεν έχουν ακόμα περάσει από τον οικονομικό έλεγχο της Υπηρεσίας Δημοσιονομικού Έλεγχου και δεν έχουν σταλεί στο Ελεγκτικό Συνέδριο, επειδή το 2010 το ΥΠΕΞ δεν τους είχε πληρώσει την τρίτη ή την τέταρτη δόση λόγω περιστολής δαπανών. Αυτά είναι 198. Kαι εδώ έχουμε πάλι βεβαιώσεις καλής εκτέλεσης από πρεσβείες (πλην ελαχιστότατων περιπτώσεων) καθώς και το OK από την ΥΔΑΣ.
Όπως εξηγούν αρμόδιες διπλωματικές πηγές, για να αποδειχθεί ότι οι “βεβαιώσεις” δόθηκαν χωρίς έλεγχο (σύμφωνα με βάσιμες ενδείξεις και πληροφορίες που υπάρχουν για κάποια προγράμματα) πρέπει να αποδειχθεί ότι: α) το έργο δεν έγινε καθόλου ή έγινε με πολύ πλημμελή τρόπο και β) ότι υπήρξε δόλος εκ μέρους των υπαλλήλων που εξέδιδαν τις βεβαιώσεις –πράγμα πολύ δύσκολο, εάν όχι ακατόρθωτο. Υπάρχουν, όπως λένε πηγές μέσα από το ΥΠΕΞ, “καραμπινάτες” περιπτώσεις που είναι φανερά απάτες, όμως είναι πολύ πιθανό να μην βρεθούν ποτέ οι αποδείξεις. Πάντως, γίνεται προσπάθεια να “ξεσκονιστούν” τα πάντα, και σε ορισμένες περιπτώσεις όπως αυτές που αναφέρουμε παρακάτω, υπάρχουν αποτελέσματα.
Μεγάλες είναι βέβαια, σύμφωνα με κυβερνητική πηγή, και οι ευθύνες της Υπηρεσίας Δημοσιονομικού Έλεγχου στο ΥΠΕΞ, που υπάγεται στο υπουργείο Οικονομικών, η οποία σπανιότατα βρήκε κάτι το μεμπτό, –παρότι υπήρχαν και μάλιστα πολλά– και όταν έβρισκε, το επέστρεφε στην ΥΔΑΣ “για διόρθωση” (αν π.χ. έλειπε μια ημερομηνία ή μια σφραγίδα) χωρίς να μπαίνει στην ουσία του πράγματος. Ευθύνες έχουν και οι πάρεδροι του Ελεγκτικού Συνεδρίου στο ΥΠΕΞ, που επίσης αρκούνταν σε καθαρά τυπικούς ελέγχους. Γι’ αυτό και σε κάθε δίωξη περιλαμβάνεται και ο επικεφαλής των παρέδρων, την εποχή που έγινε το αδίκημα.
“Αναπτυξιακή βοήθεια” σε κοσμηματοπώλες και βιομηχάνους!
Εκτός από τα περίπου 700 χρηματοδοτημένα προγράμματα των ΜΚΟ, έχει ανακαλυφθεί στα αρχεία και μια σειρά από Χρηματικά Εντάλματα Προπληρωμής (ΧΕΠ) με τα οποία επίσης δίνονταν (ακόμα ευκολότερα) χρήματα από την ΥΔΑΣ σε γνωστούς και φίλους, χωρίς καμία προφανή σκοπιμότητα. To inside story διαθέτει έγγραφα ΧΕΠ, με τα οποία δίνονται μερικές εκατοντάδες χιλιάδες ευρώ σε ιδιοκτήτη εκδοτικού οίκου (Ίνδικτος) –που ανήκε στο φιλικό περιβάλλον στελέχους της πολιτικής ηγεσίας του ΥΠΕΞ εκείνης της περιόδου– με αιτιολογία την έκδοση κάποιων φυλλαδίων, ενώ βρέθηκε και ΧΕΠ για δαπάνη ύψους 18.948 ευρώ σε πολύ γνωστό κοσμηματοπωλείο της Αθήνας (Πενθερουδάκης).
Η ομάδα των διπλωματών που ελέγχει όλες αυτές τις δαπάνες έχει στείλει αρκετά και από αυτά τα ΧΕΠ στην Εισαγγελία. Τα ποσά των διαπιστωθεισών χρηματοδοτήσεων από την πλευρά του ΥΠΕΞ αναφέρονται με επιφύλαξη, όπως αναφέρουν και στην δικαιοσύνη, καθώς δεν υπάρχει ακόμη ασφαλής καταγραφή των συνόλου των εκταμιεύσεων της ΥΔΑΣ. Η καταγραφή είναι πλήρης μόνο σε σχέση με τα στοιχεία που υπάρχουν σήμερα στο ΥΠΕΞ και έχουν βρεθεί.
Μια ακόμα από τις ενδιαφέρουσες περιπτώσεις που ανακάλυψαν πρόσφατα στο ΥΠΕΞ ήταν και η ΜΚΟ που εμφανιζόταν στις λίστες των χρηματοδοτούμενων οργανώσεων με την ονομασία INA και μέλη της ήταν …βιομήχανοι της βόρειας Ελλάδας. Με το πρόσχημα της αναπτυξιακής βοήθειας –όπως αναφέρεται και σε έγγραφο με στοιχεία που εστάλησαν στη δικαιοσύνη– τα χρήματα φαίνεται να πήγαιναν σε ιδιωτικές εταιρείες. Την υπόθεση πλέον ερευνά (και) η δικαιοσύνη, παρότι υπήρξε ζωηρό ενδιαφέρον βορειοελλαδίτη υπουργού υπέρ των συγκεκριμένων επιχειρηματιών.
Από έγγραφο για την υπόθεση της ΙΝΑ που ερευνά η δικαιοσύνη.
Για να καταλάβει κανείς πώς λειτουργούσε το σύστημα, αρκεί να παρακολουθήσει ένα από τα χαρακτηριστικά προγράμματα των ΜΚΟ που χρηματοδοτούσε το υπουργείο Εξωτερικών. Η περίπτωση, που έχει σταλεί και στον εισαγγελέα, είναι το πρόγραμμα κοινωνικά δίκαιου τουρισμού στο Λίβανο από τη ΜΚΟ “Κέντρο Ευρωπαϊκού Συνταγματικού Δικαίου-Ίδρυμα Θεμιστοκλή και Δημήτρη Τσάτσου” (αναφέρεται και ως ΚΕΣΔ σε κάποια έγγραφα). Πολλά από τα στοιχεία που βρέθηκαν στον φάκελο του “κλειστού” αυτού προγράμματος είναι πραγματικά άξια αναφοράς.
Το πρόγραμμα “Fairtour” ή αλλιώς “Εκπόνηση σχεδίου και εφαρμογής δράσεων για την προώθηση κοινωνικά δίκαιου τουρισμού στη Συρία και στο Λίβανο”Από τη ιστοσελίδα της οργάνωσης είχε προϋπολογισμό 320.000 ευρώ. Διαπιστώθηκε λοιπόν ότι υπήρξε εκταμίευση της β’ και γ’ δόσης (120.000 ευρώ), ενώ ο πρέσβης της Ελλάδας στη Βηρυτό εκείνη την περίοδο Νικόλαος Βαμβουνάκης είχε εισηγηθεί αρνητικά, καθώς ουδέποτε, όπως είπε, είχε λάβει γνώση του συγκεκριμένου προγράμματος. Από τις ελάχιστες φωτεινές εξαιρέσεις, ο πρέσβης αρνήθηκε να κάνει τα στραβά μάτια, προς μεγάλη και δυσάρεστη έκπληξη των ενδιαφερομένων.
Σχετικά με το “Fairtour”, από το σχετικό έγγραφο του ΥΠΕΞ μαθαίνουμε ότι:
- Υπήρξε μελέτη για το πρόγραμμα, που κόστισε 80.000 ευρώ. Από αυτά, τα 50.000 ευρώ πήγαν σε Έλληνες και τα 30.000 σε ξένους.
- Για δαπάνες φιλοξενίας στην Ελλάδα (οι αποστολές ήταν για τρία ολιγοήμερα σεμινάρια 4 ή 6 ατόμων) αναφέρεται το υπερβολικό ποσό των 60.000 ευρώ.
- Από τον συνολικό προϋπολογισμό του προγράμματος, το 90% των χρημάτων δαπανήθηκε στην Ελλάδα και μόνο το 10% στη χώρα-πεδίο δράσης.
- Υπήρξε μέχρι και διαμαρτυρία συμμετεχόντων, όπως της διευθύντριας του υπουργείου Τουρισμού του Λιβάνου, για τα πανάκριβα εισιτήρια μέσω Κύπρου που στοίχιζαν 600 δολάρια περισσότερα από την πτήση της Ολυμπιακής, ενώ η λιβανέζικη αεροπορική εταιρεία τους τα προσέφερε, όπως ανέφερε, δωρεάν. Επίσης η συγκεκριμένη γυναίκα πρότεινε να μειωθούν οι διανυκτερεύσεις και επεσήμανε ότι εάν η πρότασή της δεν γινόταν δεκτή, δεν θα συμμετείχε ούτε η ίδια ούτε άλλο ένα στέλεχος, του οποίου το όνομα αναφέρει. Προφανώς η πρόταση της δεν έγινε δεκτή, γιατί τελικά όπως προκύπτει από τα στοιχεία που βρέθηκαν, ακύρωσαν τη συμμετοχή τους.
- Ο εκπρόσωπος της λιβανέζικης ΜΚΟ που θα συνεργαζόταν με την ΜΚΟ του “Κέντρου Ευρωπαϊκού Συνταγματικού Δικαίου” για το πρόγραμμα ήταν κι εκείνος δυσαρεστημένος, καθώς φαίνεται ότι είχε συμφωνηθεί να υποδείξει αυτός τα πρόσωπα που θα συμμετείχαν στα σεμινάρια, πράγμα που δεν συνέβη και διαμαρτυρήθηκε γι’ αυτό. Από την ελληνική ΜΚΟ του απάντησαν ότι τα πρόσωπα που συμμετείχαν τα υπέδειξε η πρεσβεία της Ελλάδας στον Λίβανο, πράγμα που επίσης διαψεύδεται από την πρεσβεία, με τον τότε πρέσβη να αναφέρει ότι ουδέποτε ρωτήθηκε.
- Από τα 320.000 ευρώ του προϋπολογισμού του προγράμματος, ο τοπικός εταίρος θα έπαιρνε μόνο τα 15.000 ευρώ. Κατά τη διάρκεια της τελικής ημερίδας ωστόσο είχε λάβει μόνο 5.000 και από τον φάκελο του προγράμματος δεν φαίνεται αν έλαβε και τα υπόλοιπα.
Διαπιστώθηκε επίσης, ότι μετά από αναφορά του τότε πρέσβη στον Λίβανο προς το ΥΠΕΞ, είχε διαταχθεί –ως όφειλε– ΕΔΕ από τον κ. Μολυβιάτη, η οποία ωστόσο δεν αξιοποιήθηκε περαιτέρω και βρέθηκε καταχωνιασμένη στα αρχεία. Χάρη σε αυτήν ωστόσο βρέθηκαν τα παραπάνω στοιχεία που αποκαλύπτουν τι συνέβαινε με τα προγράμματα αυτά. Στοιχεία που βέβαια δεν θα είχαν συλλεχθεί, εάν δεν βρισκόταν ένας πρέσβης να στείλει αναφορά, αρνούμενος να κάνει ό,τι έκαναν οι περισσότεροι.
Το κόστος κάποιων από τα προγράμματα, από παλαιότερες λίστες του ΥΠΕΞ
Ο πρόεδρος της ελληνικής ΜΚΟ που εμπλέκεται, τοποθετήθηκε πριν από μερικούς μήνες στην Επιτροπή των Σοφών για το Ασφαλιστικό από υπουργό που υπήρξε μέλος και αυτός της συγκεκριμένης ΜΚΟ και το αναφέρει στο βιογραφικό του. Η συγκεκριμένη ΜΚΟ είναι από εκείνες που έχουν λάβει μεγάλες χρηματοδοτήσεις για πλήθος προγραμμάτων όπως:“Τεχνική υποστήριξη της αλβανικής κυβέρνησης για την καταπολέμηση της διαφθοράς”Από την ιστοσελίδα της οργάνωσης, “Ενίσχυση της συμμετοχής των γυναικών στην κοινωνική και οικονομική ζωή της Ιορδανίας”Aπό την ιστοσελίδα της οργάνωσης, “Καλύτερη νομοθέτηση στη Δημοκρατία της Αρμενίας”Από την ιστοσελίδα της οργάνωσης, “Εκπαίδευση εμπειρογνωμόνων στη χρηστή διακυβέρνηση στο Σουδάν”Από την ιστοσελίδα της οργάνωσης, “Eκπαίδευση δικαστών στη Νότια Αφρική”Από την ιστοσελίδα της οργάνωσης, κ.ά.
Αναμένονται οι πρώτες διώξεις
Εδω και 17 μήνες η ομάδα των “αδιάφθορων” της ΥΔΑΣ μελετά σε βάθος τους φακέλους και προσπαθεί να αποδείξει τα τρωτά, τις αντιφάσεις και τις τυπικές παραλείψεις των έργων και των συμβάσεων. Αν κρίνουν ότι για ένα πρόγραμμα έχουν επαρκή αρνητικά στοιχεία, το στέλνουν στην Εισαγγελία κατά της Διαφθοράς. Ειδικά τους τελευταίους μήνες, που η “ομάδα Ράικου” της εισαγγελίας ενεργοποιήθηκε ξανά, φαίνεται να αρχίζει να κινείται και η δικαιοσύνη, γιατί μέχρι πρότινος τα έστελναν μεν στην Εισαγγελία Πρωτοδικών, αλλά δεν γινόταν τίποτα.
Στο επόμενο εξάμηνο, αν δεν υπάρξουν καθυστερήσεις ή στασιμότητα από τη δικαιοσύνη, αναμένεται να γίνουν διώξεις για αρκετά προγράμματα για τα όποια έχουν σταλεί πολλά στοιχεία, όπως π.χ. αυτό που αφορά τα λεφτά που είχαν συγκεντρωθεί για το τσουνάμι, που θεωρείται μεγάλο σκάνδαλο από όσους το διερεύνησαν, καθώς και δυο-τρεις περιπτώσεις ΜΚΟ ανθρώπων με ισχυρές διασυνδέσεις στο πολιτικό κατεστημένο, τότε αλλά και τώρα.
Η έλλειψη προσωπικού που να είναι πρόθυμο να συμβάλει στη διερεύνηση των προγραμμάτων είναι ακόμα ένα σοβαρό εμπόδιο στον έλεγχο των ΜΚΟ, καθώς υπάρχει τεράστιος όγκος δουλειάς και πάρα πολύ λίγα άτομα που εργάζονται γι’ αυτό. Για κάθε υπόθεση χρειάζεται έρευνα πολλών ημερών και ιδιαίτερη προσοχή, γιατί «τα λάθη δεν επιτρέπονται», όπως λέει πηγή από το ΥΠΕΞ.
Παράλληλα, η ομάδα της ΥΔΑΣ απαντάει σε εφορίες και ΣΔΟΕ, που ερευνούν φορολογικά διάφορες ΜΚΟ, κι επίσης προβαίνει σε καταλογισμούς, μια πολύ χρονοβόρα διαδικασία, καθώς πρέπει να τους σταλούν τα παραστατικά από το Ελεγκτικό Συνέδριο.
Την ίδια στιγμή προσπαθούν να βρουν τι έγιναν παραπάνω από 46 εκατομμύρια ευρώ που είχαν δοθεί από το ΥΠΕΞ σε άλλα υπουργεία για “αναπτυξιακές δράσεις στο εξωτερικό” (γιατί συνέβαινε και αυτό, προκειμένου να μοιράζονται κάποια κονδύλια και σε άλλα υπουργεία).
Σχόλια
Στο logiosermis.net δημοσιεύεται κάθε σχόλιο. Θεωρούμε ότι ο καθένας έχει το δικαίωμα να εκφέρει ελεύθερα τις απόψεις του, οι οποίες εκφράζουν αποκλειστικά τον εκάστοτε σχολιαστή. Τα συκοφαντικά ή υβριστικά σχόλια θα διαγράφονται χωρίς προειδοποίηση. Περισσότερα στις οδηγίες χρήσης.