Η ευθανασία και τα ανθρώπινα δικαιώματα

«Πόσο κακό είναι να παρακαλείς τον θάνατο να έλθει και αυτός να μην εισακούει στις προσκλήσεις σου», είχε πει ο τραγικός ποιητής Σοφοκλής πριν από είκοσι πέντε ολόκληρους αιώνες . Σήμερα, πολλοί άνθρωποι ανά τον κόσμο, που βρίσκονται στο τελευταίο στάδιο μιας ανίατης και επώδυνης ασθένειας, συμμερίζονται τη σκέψη αυτή του Σοφοκλή και θα επιθυμούσαν να δώσουν ένα τέλος στη ζωή τους, αλλά δεν μπορούν να το πράξουν ιδιοχείρως, γιατί βρίσκονται υπό τη στενή παρακολούθηση των γιατρών ενός νοσοκομείου, ή των συγγενών τους στην κατοικία τους και έτυχε να ζουν σε μία χώρα, στην οποία δεν έχει ακόμη νομιμοποιηθεί η ευθανασία .

Μέχρι τώρα, οι χώρες στις οποίες η ευθανασία είναι νόμιμη, υπό ορισμένες προϋποθέσεις, δεν είναι πολλές . Εκτός από τις πέντε Πολιτείες της Αμερικής, η Όρεγκον, η Ουάσιγκτον, η Μοντάνα, το Βερμόντ και προσφάτως η Καλιφόρνια, που έχουν νομιμοποιήσει την ευθανασία, στην Ευρώπη, οι χώρες στις οποίες η ευθανασία είναι νόμιμη είναι μόνον η Ολλανδία, το Λουξεμβούργο, το Βέλγιο, η Αλβανία και η Ελβετία . Μάλιστα, στην τελευταία αυτή χώρα, έχει αναπτυχθεί και ένας ιδιότυπος τουρισμός, που συνηθίζεται να αποκαλείται «τουρισμός αυτοκτονίας», γιατί πολλοί ασθενείς από άλλες χώρες, προσφεύγουν σε ορισμένα νοσοκομεία της, για να τους προσφέρουν ένα ανώδυνο τέλος στη ζωή τους και να λυτρωθούν απ’ αυτή τη βασανιστική περίοδο της απέραντης θλίψης και του ακατανίκητου άγχους του επικείμενου θανάτου . Στις χώρες αυτές προστέθηκε το 1995 και η Αυστραλία, αλλά μόνο το Βόρειο Διαμέρισμά της .

Το θέμα της ευθανασίας διχάζει όχι μόνο τους ειδικούς επιστήμονες και ορισμένους κοινωνικούς φορείς, αλλά γενικότερα την ευρύτερη διεθνή δημόσια γνώμη και το γεγονός αυτό οφείλεται, κατά την άποψή μου, στο ότι όλοι οι άνθρωποι ή κοινωνικοί φορείς, δεν συγκαταλέγουν την εφαρμογή της ευθανασίας στα ανθρώπινα δικαιώματα . Ας δούμε όμως τώρα ποια είναι αυτά τα δικαιώματα . Τα ανθρώπινα δικαιώματα, στον κόσμο του δυτικού πολιτισμού, καθορίζονται από την Οικουμενική Διακήρυξη των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, που υιοθετήθηκε από τον ΟΗΕ τον Δεκέμβριο του 1948 και αποτελείται από τριάντα άρθρα . Σύμφωνα με το άρθρο 3 αυτής της διακήρυξης, κάθε άτομο έχει δικαίωμα στη ζωή, χωρίς να διευκρινίζεται, αν έχει το δικαίωμα να διαχειρίζεται την ζωή του με την δική του βούληση . Αυτή λοιπόν η ασάφεια δημιούργησε και την διάσταση των απόψεων, μεταξύ των υποστηρικτών της ευθανασίας και των πολέμιών της .

Οι κοινωνικές ομάδες, που υποστηρίζουν την εφαρμογή της, είναι η πλειονότητα των διανοουμένων και εκείνων που ανήκουν στον ιατρικό και παραϊατρικό χώρο, οι οποίοι βιώνουν καθημερινά το δράμα των ασθενών, που πάσχουν από μια ανίατη ασθένεια και υποφέρουν αφάνταστα στο τελευταίο στάδιο της ζωής τους . Όλοι αυτοί, θεωρούν ότι είναι ανθρώπινο δικαίωμα και πρέπει να εφαρμόζεται η ευθανασία, όχι μόνον όταν οι ίδιοι οι ασθενείς επικοινωνούν με το περιβάλλον και το επιζητούν, αλλά και όταν ακόμη δεν έχουν αυτή τη δυνατότητα και το ζητήσουν οι πιο στενοί συγγενείς τους .

Εντελώς αντίθετη γνώμη έχουν οι θρησκευτικοί ηγέτες και όχι μόνον του Χριστιανισμού, αλλά και άλλων θρησκευτικών δογμάτων, καθώς και οι πολιτικοί ηγέτες των περισσοτέρων χωρών της υφηλίου, ανεξαρτήτως του εφαρμοζομένου, σ’ αυτές, πολιτεύματος . Οι μεν πρώτοι, εμμένοντες σε παρωχημένες θρησκευτικές αντιλήψεις και ακολουθώντας μια πορεία ετεροχρονισμένη από την σύγχρονη κριτική σκέψη, θεωρούν ότι η εφαρμογή της ευθανασίας είναι μεγάλη αμαρτία, γιατί πιστεύουν ότι η ζωή του ανθρώπου δεν ανήκει στον ίδιο τον άνθρωπο, αλλά στον δημιουργό του, που είναι ο Θεός . Όμως την θεωρία τους αυτή δεν την εφαρμόζουν, όταν ανέχονται σιωπηρώς τους πολέμους, που κηρύσσουν οι πολιτικοί τους ηγέτες και εξοντώνουν πλήθη ανθρώπων, που δεν επιθυμούν καθόλου να χάσουν τη ζωή τους .

 Όσο για εκείνους τους πολιτικούς ηγέτες, που καταδικάζουν την ευθανασία και θεωρούν ότι η εφαρμογή της είναι ποινικώς κολάσιμη, δεν νομίζω ότι το κάνουν επειδή διέπονται από τις ίδιες θρησκευτικές αντιλήψεις, αλλά επειδή δεν επιθυμούν να δυσαρεστήσουν τον θρησκευτικό ηγέτη της χώρας τους, προσβλέποντες σε πολιτικά οφέλη, από μία αγαστή συνεργασία με την Εκκλησία . Και επειδή συνήθως, η πολιτική ηγεσία μιας χώρας νομοθετεί ερήμην της πνευματικής ηγεσίας της, εξηγείται και το γεγονός ότι είναι πολύ λίγες οι χώρες του κόσμου, που έχουν νομιμοποιήσει την ευθανασία .

Και τώρα, θα μπορούσε κανείς να διερωτηθεί : Πώς είναι δυνατόν να θεωρείται μια χώρα πολιτισμένη, όταν η ηγεσία της στερεί στους πολίτες της το δικαίωμα να επιλέγουν τον τερματισμό της ζωής τους, σ’ αυτές τις σπάνιες περιπτώσεις, που στο τελευταίο στάδιό της τους έχει γίνει μαρτυρική, ενώ διατηρεί η ίδια το δικαίωμα να επιτίθεται σε άλλες χώρες, προκαλώντας τον θάνατο σε μυριάδες αθώους ανθρώπους, παρά τη δική τους θέληση ;

Αιμίλιος Κομίνης 

Διπλωματούχος ηλεκτρολόγος μηχανικός