Η μελέτη και η έρευνα του επαγγελματικού ποδοσφαίρου στην Ελλάδα παρουσιάζει έντονο ενδιαφέρον λόγω του ότι είναι το πιο δημοφιλές άθλημα με τη μεγαλύτερη θεαματικότητα καθώς και λόγω έντονων και καθοριστικών εξελίξεων οι οποίες λαμβάνουν χώρα στους κόλπους του επηρεάζοντας έτσι την οργάνωσή του.
Μία μαύρη πτυχή του ελληνικού ποδοσφαίρου είναι αυτή της βίας στους αγωνιστικούς χώρους. Βία είναι κάθε ενέργεια που αποσκοπεί στην άμεση σωματική βλάβη ανθρώπου από άνθρωπο (Αυγερινός,2007). Στις 22/2/2015 πριν την έναρξη του αγώνα μεταξύ των ομάδων Ολυμπιακού και Παναθηναϊκού, στο στάδιο «Απόστολος Νικολαϊδης», έλαβαν χώρα σοβαρά επεισόδια με την εισβολή οπαδών στον αγωνιστικό χώρο και τη σύγκρουσή τους με τις αστυνομικές δυνάμεις. Οι εν λόγω ταραχές προβλήθηκαν σε παγκόσμια κλίμακα από τα Μ.Μ.Ε. και στιγμάτισαν ανεπανόρθωτα την εικόνα του ελληνικού ποδοσφαίρου. Στη Λεωφόρο από θαύμα δε θρηνήσαμε νεκρό (http://www.tovima.gr/sports/article/?aid=680059).
Στις επόμενες ημέρες ο Πρωθυπουργός κ. Τσίπρας με τον Υφυπουργό Αθλητισμού κ. Κοντονή, έλαβαν την απόφαση αναβολή αναστολής του πρωταθλήματος της Σούπερ Λιγκ έως τη συνάντηση με εκπροσώπους της Λίγκας (http://www.tovima.gr/sports/article/?aid=680059). Το Μάιο του 2015 η Ελληνική Βουλή προχώρησε στην ψήφιση του Νόμου 4326/15 (Φ.Ε.Κ. 49/Α/13-05-2015) «Επείγοντα μέτρα για την αντιμετώπιση της βίας στον αθλητισμό και άλλες διατάξεις».
Σκοπός της παρούσης μελέτης είναι η περιγραφή των εξελίξεων που θα επιφέρει ο Ν. 4326/2015 στην οργάνωση του ελληνικού ποδοσφαίρου. Θα επιχειρηθεί μέσα από την ενδελεχή μελέτη του ανωτέρω νόμου, των συμπληρωματικών σε αυτόν Υπουργικών αποφάσεων, της υπάρχουσας βιβλιογραφίας και διαφόρων ηλεκτρονικών πηγών (ιστοσελίδες), η συλλογή δεδομένων ώστε μέσα από την έρευνά τους να περιγραφούν οι ραγδαίες πλέον εξελίξεις στο ελληνικό ποδόσφαιρο. Θα αναλυθούν έννοιες όπως η ηλεκτρονική εποπτεία αγώνων, το ηλεκτρονικό εισιτήριο καθώς και η κάρτα φιλάθλου.
2. ΜΕΛΕΤΗ ΤΟΥ Ν. 4326/2015
Ο Νόμος 4326/2015 αποτελεί τροποποίηση και συμπλήρωση του ήδη υπάρχοντος Νόμου 2725/99 «Ερασιτεχνικός και επαγγελματικός αθλητισμός και άλλες διατάξεις» ο οποίος είχε τροποποιηθεί με το νόμο 3708/2008 καθώς και με το ν. 4049/2012 «Αντιμετώπιση της βίας στα γήπεδα, του Ντόπινγκ, των προσυνεννοημένων αγώνων και λοιπές διατάξεις».
Τα βασικά στοιχεία του Ν.4326/2015 είναι τα εξής:
Αποφάσεις:
3. ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΟΡΩΝ:
ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΔΙΑΚΙΝΗΣΗΣ ΕΙΣΙΤΗΡΙΩΝ:
Το Ηλεκτρονικό Σύστημα Εισιτηρίου είναι σύστημα διακίνησης εισιτηρίων στο οποίο καταχωρούνται τα στοιχεία φιλάθλων που αγοράζουν εισιτήρια αγώνων. Τα Τ.Α.Α. και οι Α.Α.Ε. που συμμετέχουν στους αγώνες εθνικών πρωταθλημάτων και στο Κύπελλο Ελλάδος, υποχρεούνται να εγκαταστήσουν τέτοιο σύστημα και να υφίσταται διασύνδεσή του στο Κεντρικό Σύστημα Ηλεκτρονικού Εισιτηρίου. Το Κεντρικό Σύστημα Ηλεκτρονικού Εισιτηρίου είναι μία βάση δεδομένων στην οποία θα έχουν άμεση πρόσβαση χωρίς ειδικό λογισμικό το Υπουργείο Προστασίας του Πολίτη καθώς και η Ελληνική Αστυνομία. Σε αυτή τη βάση δεδομένων καταχωρούνται στοιχεία φυσικών προσώπων και δη αυτών στα οποία έχει απαγορευτεί η είσοδός τους στους αγωνιστικούς χώρους λόγω επιβολής κυρώσεων από τα αρμόδια δικαστήρια.
ΚΑΡΤΑ ΦΙΛΑΘΛΟΥ:
Η κάρτα φιλάθλου είναι μία ειδική κάρτα η οποία θα είναι ατομική και αποκλειστική για κάθε φίλαθλο και η οποία θα χορηγείται από τις Α.Α.Ε. και τα Τ.Α.Α. κατόπιν αιτήσεως του ενδιαφερομένου. Επί του σώματός της θα αναγράφεται το ονοματεπώνυμο του κατόχου της καθώς και ο Αριθμός Μητρώου Κοινωνικής Ασφάλισης ( Α.Μ.Κ.Α.) του.
Από την 1/1/2016 δε θα είναι δυνατή η έκδοση εισιτηρίων παρακολούθησης αγώνων χωρίς τη χρήση κάρτας φιλάθλου. Έως αυτή την ημερομηνία όσοι δεν επιθυμούν να αποκτήσουν την κάρτα υποχρεούται στην ηλεκτρονική αγορά ονομαστικού και αριθμημένου εισιτηρίου με τη χρήση ηλεκτρονικού μέσου ( πιστωτική κάρτα, e – banking ) μέσω του οποίου θα είναι δυνατή η ταυτοποίηση του αγοραστή και θα εισέρχονται στο γήπεδο με την επίδειξη της αστυνομικής ταυτότητας ή του διαβατηρίου ή της άδειας διαμονής.
ΣΥΣΤΗΜΑ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗΣ ΕΠΟΠΤΕΙΑΣ ΑΓΩΝΩΝ:
Είναι ηλεκτρονικό σύστημα εποπτείας των χώρων όπου διεξάγονται αγώνες εθνικού πρωταθλήματος καθώς και του Κυπέλλου Ελλάδος με σκοπό την πρόληψη πράξεων βίας και εν γένει ποινικών αδικημάτων. Με αυτό εποπτεύονται οι διάδρομοι των αποδυτηρίων, οι χώροι που κάθονται οι θεατές, ο χώρος διεξαγωγής του αγώνα καθώς και οι εξωτερικό περιβάλλον του γηπέδου ή σταδίου όπως οι χώροι στάθμευσης. Σε αυτό το σύστημα έχουν πρόσβαση οι εξουσιοδοτημένοι για το χειρισμό του αστυνομικοί καθώς και ο υπεύθυνος ασφαλείας αγώνων. Πριν την έναρξη του παιχνιδιού ανακοινώνεται από τα μεγάφωνα η παρακολούθηση του αγωνιστικού χώρου και επίσης υπάρχουν και πινακίδες γνωστοποίησης στο κοινό της εν λόγω λειτουργίας.
Σκοπός της παρούσης μελέτης είναι η περιγραφή των εξελίξεων που θα επιφέρει ο Ν. 4326/2015 στην οργάνωση του ελληνικού ποδοσφαίρου. Θα επιχειρηθεί μέσα από την ενδελεχή μελέτη του ανωτέρω νόμου, των συμπληρωματικών σε αυτόν Υπουργικών αποφάσεων, της υπάρχουσας βιβλιογραφίας και διαφόρων ηλεκτρονικών πηγών (ιστοσελίδες), η συλλογή δεδομένων ώστε μέσα από την έρευνά τους να περιγραφούν οι ραγδαίες πλέον εξελίξεις στο ελληνικό ποδόσφαιρο. Θα αναλυθούν έννοιες όπως η ηλεκτρονική εποπτεία αγώνων, το ηλεκτρονικό εισιτήριο καθώς και η κάρτα φιλάθλου.
2. ΜΕΛΕΤΗ ΤΟΥ Ν. 4326/2015
Ο Νόμος 4326/2015 αποτελεί τροποποίηση και συμπλήρωση του ήδη υπάρχοντος Νόμου 2725/99 «Ερασιτεχνικός και επαγγελματικός αθλητισμός και άλλες διατάξεις» ο οποίος είχε τροποποιηθεί με το νόμο 3708/2008 καθώς και με το ν. 4049/2012 «Αντιμετώπιση της βίας στα γήπεδα, του Ντόπινγκ, των προσυνεννοημένων αγώνων και λοιπές διατάξεις».
Τα βασικά στοιχεία του Ν.4326/2015 είναι τα εξής:
- Επιβολή υψηλών χρηματικών ποινών στα αθλητικά σωματεία, Τμήματα Αμειβόμενων Αθλητών (Τ.Α.Α.) και Αθλητικές Ανώνυμες Εταιρίες (Α.Α.Ε.) καθώς και ανάκληση της ειδικής αθλητικής αναγνώρισης σε περιπτώσεις εκδήλωσης φαινομένων βίας. Επίσης ο αρμόδιος για τον αθλητισμό Υφυπουργός εξουσιοδοτείται να απαγορεύει και να διακόπτει πρωταθλήματα ή άλλες διοργανώσεις.
- Απαγόρευση της τέλεσης οποιουδήποτε αγώνα ποδοσφαίρου ή καλαθοσφαίρισης σε αγωνιστικό χώρο ο οποίος δε φέρει συστήματα ηλεκτρονικής εποπτείας του αγώνα καθώς και σύστημα ηλεκτρονικού ονομαστικού εισιτηρίου. Οι χρήστες των εν λόγω αθλητικών εγκαταστάσεων υποχρεούται να τα εγκαταστήσουν, να μεριμνήσουν για την άριστη λειτουργία τους και για τη διασύνδεσή τους με τη Γενική Γραμματεία Αθλητισμού. Η μόνη περίπτωση διεξαγωγής αγώνα σε χώρο που δε διαθέτει συστήματα εποπτείας και ηλεκτρονικού εισιτηρίου είναι αυτή της διεξαγωγής αγώνα χωρίς παρουσία θεατών.
Αποφάσεις:
- ΥΠΟΠΑΙΘ/ΓΔΥΑ/ΔΤΥ/ΤΜΑΕ/229157/12877/1280/236
- ΥΠΟΠΑΙΘ/ΓΔΥΑ/ΔΤΥ/ΤΜΑΕ/229158/12878/1281/237
3. ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΟΡΩΝ:
ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΔΙΑΚΙΝΗΣΗΣ ΕΙΣΙΤΗΡΙΩΝ:
Το Ηλεκτρονικό Σύστημα Εισιτηρίου είναι σύστημα διακίνησης εισιτηρίων στο οποίο καταχωρούνται τα στοιχεία φιλάθλων που αγοράζουν εισιτήρια αγώνων. Τα Τ.Α.Α. και οι Α.Α.Ε. που συμμετέχουν στους αγώνες εθνικών πρωταθλημάτων και στο Κύπελλο Ελλάδος, υποχρεούνται να εγκαταστήσουν τέτοιο σύστημα και να υφίσταται διασύνδεσή του στο Κεντρικό Σύστημα Ηλεκτρονικού Εισιτηρίου. Το Κεντρικό Σύστημα Ηλεκτρονικού Εισιτηρίου είναι μία βάση δεδομένων στην οποία θα έχουν άμεση πρόσβαση χωρίς ειδικό λογισμικό το Υπουργείο Προστασίας του Πολίτη καθώς και η Ελληνική Αστυνομία. Σε αυτή τη βάση δεδομένων καταχωρούνται στοιχεία φυσικών προσώπων και δη αυτών στα οποία έχει απαγορευτεί η είσοδός τους στους αγωνιστικούς χώρους λόγω επιβολής κυρώσεων από τα αρμόδια δικαστήρια.
ΚΑΡΤΑ ΦΙΛΑΘΛΟΥ:
Η κάρτα φιλάθλου είναι μία ειδική κάρτα η οποία θα είναι ατομική και αποκλειστική για κάθε φίλαθλο και η οποία θα χορηγείται από τις Α.Α.Ε. και τα Τ.Α.Α. κατόπιν αιτήσεως του ενδιαφερομένου. Επί του σώματός της θα αναγράφεται το ονοματεπώνυμο του κατόχου της καθώς και ο Αριθμός Μητρώου Κοινωνικής Ασφάλισης ( Α.Μ.Κ.Α.) του.
Υπόδειγμα κάρτας φιλάθλου ( Πηγή : gazzetta.gr)
Από την 1/1/2016 δε θα είναι δυνατή η έκδοση εισιτηρίων παρακολούθησης αγώνων χωρίς τη χρήση κάρτας φιλάθλου. Έως αυτή την ημερομηνία όσοι δεν επιθυμούν να αποκτήσουν την κάρτα υποχρεούται στην ηλεκτρονική αγορά ονομαστικού και αριθμημένου εισιτηρίου με τη χρήση ηλεκτρονικού μέσου ( πιστωτική κάρτα, e – banking ) μέσω του οποίου θα είναι δυνατή η ταυτοποίηση του αγοραστή και θα εισέρχονται στο γήπεδο με την επίδειξη της αστυνομικής ταυτότητας ή του διαβατηρίου ή της άδειας διαμονής.
ΣΥΣΤΗΜΑ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗΣ ΕΠΟΠΤΕΙΑΣ ΑΓΩΝΩΝ:
Είναι ηλεκτρονικό σύστημα εποπτείας των χώρων όπου διεξάγονται αγώνες εθνικού πρωταθλήματος καθώς και του Κυπέλλου Ελλάδος με σκοπό την πρόληψη πράξεων βίας και εν γένει ποινικών αδικημάτων. Με αυτό εποπτεύονται οι διάδρομοι των αποδυτηρίων, οι χώροι που κάθονται οι θεατές, ο χώρος διεξαγωγής του αγώνα καθώς και οι εξωτερικό περιβάλλον του γηπέδου ή σταδίου όπως οι χώροι στάθμευσης. Σε αυτό το σύστημα έχουν πρόσβαση οι εξουσιοδοτημένοι για το χειρισμό του αστυνομικοί καθώς και ο υπεύθυνος ασφαλείας αγώνων. Πριν την έναρξη του παιχνιδιού ανακοινώνεται από τα μεγάφωνα η παρακολούθηση του αγωνιστικού χώρου και επίσης υπάρχουν και πινακίδες γνωστοποίησης στο κοινό της εν λόγω λειτουργίας.
Επίσης η έναρξη λειτουργίας του συστήματος εποπτείας ανακοινώνεται στον τύπο από την αρμόδια αστυνομική αρχή. Τα δεδομένα καταγραφής κάθε αγώνα τηρούνται στο αρχείο του αρμόδιου αστυνομικού τμήματος και αποστέλλονται ως πειστήρια στον αρμόδιο εισαγγελέα μαζί σε περίπτωση σχηματισμού ποινικής δικογραφίας. Χωρίς την ύπαρξη αυτού του συστήματος ή την ύπαρξη και μη λειτουργία του απαγορεύεται η διεξαγωγή αθλητικών συναντήσεων στους εν λόγω αγωνιστικούς χώρους.
Τα δεδομένα καταγραφής του συστήματος γνωστοποιούνται στη Διαρκή Επιτροπή για την Αντιμετώπιση της Βίας ( Δ.Ε.Α.Β. ) εφόσον κρίνεται σκόπιμο για την άσκηση του έργου της και μπορούν να χρησιμοποιηθούν ακόμη και για στατιστικούς σκοπούς. Οι δαπάνες και η ευθύνη για την απρόσκοπτη λειτουργία του εποπτικού αυτού μέσου βαρύνουν τους χρήστες των αθλητικών εγκαταστάσεων. Η επιθεώρηση του ενεργείται δύο (2) ημέρες πριν την έναρξη του αγώνα και εφόσον προκύψει αδυναμία λειτουργίας του, ο αρμόδιος Αστυνομικός Διευθυντής μπορεί να εισηγηθεί στον αρμόδιο για τον αθλητισμό Υφυπουργό τη μη τέλεση του εν λόγω αθλητικού γεγονότος.
ΓΕΝΙΚΕΣ ΕΠΙΣΗΜΑΝΣΕΙΣ – ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ:
Όλα τα ανωτέρω τα οποία μνημονεύονται στο Ν. 4326/15 καθώς και στις συμπληρωματικές προς αυτόν Κοινές Υπουργικές Αποφάσεις, είχαν ψηφιστεί και προβλεπόταν η ύπαρξή τους από προγενέστερους συμπληρωματικούς ως τον Ν. 2725/99 νόμους όπως ο 3708/08. Η εφαρμογή τους όμως υπήρξε πλημμελής και μόνο ο θεσμός του συστήματος ηλεκτρονικής εποπτείας ήταν ισχύ στους αγωνιστικούς χώρους. Στον κάτωθι πίνακα εμφαίνονται οι αγωνιστικοί χώροι στους οποίους δεν είχε εγκατασταθεί ή υπολειτουργούσε το σύστημα ηλεκτρονικού εισιτηρίου κατά το έτος 2010 δύο (2) χρόνια από την ψήφιση του Ν. 3708/08 με τον οποίο ήταν υποχρεωτική η εφαρμογή του καθώς και της κάρτας φιλάθλου:
Πλέον όμως καθίσταται υποχρεωτική η εφαρμογή όλων αυτών των μέτρων και μάλιστα εντός αυστηρώς καθορισμένων καταληκτικών ημερομηνιών. Έτσι θα επέλθουν καταιγιστικές και καθοριστικές εξελίξεις στην υπάρχουσα οργάνωση του ελληνικού επαγγελματικού ποδοσφαίρου. Οι εξελίξεις αυτές μπορούν να αποτυπωθούν στις ακόλουθες συνέπειες :
-Αυγερινός Θ.. (2007) . Κοινωνιολογία του αθλητισμού, Γ.Μπένου, Αθήνα 2002
-Ραφτόπουλος Π., Καρβουνάκης Μ. (2015) . Ειδικοί Ποινικοί Νόμοι, Γαρυφαλλιά Γ. Ραφτοπούλου, Αθήνα 2015
ΛΕΒΑΚΟΣ Βασίλειος
Αστυφύλακας ε.ε. , Ερευνητής – Προπτυχιακού Φοιτητή Τμήματος Οργάνωσης & Διαχείρισης Αθλητισμού Πανεπιστημίου Πελοποννήσου, Μέλος του Ελληνικού Ινστιτούτου Στρατηγικών Μελετών
ΓΕΝΙΚΕΣ ΕΠΙΣΗΜΑΝΣΕΙΣ – ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ:
Όλα τα ανωτέρω τα οποία μνημονεύονται στο Ν. 4326/15 καθώς και στις συμπληρωματικές προς αυτόν Κοινές Υπουργικές Αποφάσεις, είχαν ψηφιστεί και προβλεπόταν η ύπαρξή τους από προγενέστερους συμπληρωματικούς ως τον Ν. 2725/99 νόμους όπως ο 3708/08. Η εφαρμογή τους όμως υπήρξε πλημμελής και μόνο ο θεσμός του συστήματος ηλεκτρονικής εποπτείας ήταν ισχύ στους αγωνιστικούς χώρους. Στον κάτωθι πίνακα εμφαίνονται οι αγωνιστικοί χώροι στους οποίους δεν είχε εγκατασταθεί ή υπολειτουργούσε το σύστημα ηλεκτρονικού εισιτηρίου κατά το έτος 2010 δύο (2) χρόνια από την ψήφιση του Ν. 3708/08 με τον οποίο ήταν υποχρεωτική η εφαρμογή του καθώς και της κάρτας φιλάθλου:
( Πηγή : Το ΒΗΜΑ )
Πλέον όμως καθίσταται υποχρεωτική η εφαρμογή όλων αυτών των μέτρων και μάλιστα εντός αυστηρώς καθορισμένων καταληκτικών ημερομηνιών. Έτσι θα επέλθουν καταιγιστικές και καθοριστικές εξελίξεις στην υπάρχουσα οργάνωση του ελληνικού επαγγελματικού ποδοσφαίρου. Οι εξελίξεις αυτές μπορούν να αποτυπωθούν στις ακόλουθες συνέπειες :
- Καταπολέμηση του φαινομένου της βίας στους αγωνιστικούς χώρους: Τόσο η ηλεκτρονική εποπτεία των αγωνιστικών συναντήσεων όσο και η καταγραφή των στοιχείων του κάθε θεατή μέσω του ηλεκτρονικού συστήματος εισιτηρίου αποθαρρύνει τον κάθε εν δυνάμει ταραχοποιό ώστε να ασκήσει βία κατά ανθρώπου ή να καταστρέψει ξένη ιδιοκτησία όπως τον κεφαλαιουχικό εξοπλισμό των σταδίων όπως τα π.χ. τα καθίσματα στις κερκίδες. Έτσι προστατεύεται αποτελεσματικά τόσο η ανθρώπινη ζωή όσο και οι εγκαταστάσεις των Τ.Α.Α. ή Α.Α.Ε.. Επιπλέον μπορούμε να προσθέσουμε το ότι τα υψηλά πρόστιμα που προβλέπει ο νέος αθλητικός νόμος για τα αθλητικά σωματεία τις Α.Α.Ε. και τα Τ.Α.Α. θα ωθήσουν τους εν λόγω φορείς να παρακινούν αποτελεσματικότερα τους φιλάθλους προς την ειρηνική παρακολούθηση κάθε αθλητικής συνάντησης.
- Μείωση της αστυνομικής παρουσίας στον επαγγελματικό αθλητισμό : Κάθε Κυριακή βρίσκονται μέσα και έξω από τα γήπεδα κάποιες χιλιάδες αστυνομικοί, για να διατηρήσουν την τάξη και να προλάβουν έκτροπα και βανδαλισμούς (Αυγερινός,2007). Η αποθάρρυνση των ίδιων των οπαδών για τη δημιουργία επεισοδίων θα μειώσει την αστυνομική παρουσία επιτρέποντας αφενός την εξοικονόμηση δυνάμεων και χρηματικών πόρων από την πλευρά του κράτους και αφετέρου τη δημιουργία μίας εικόνας του επαγγελματικού ποδοσφαίρου το οποίο θα είναι ειρηνικό με φίλαθλο πνεύμα και χωρίς την ασφυκτική παρουσία των δυνάμεων καταστολής.
- Αύξηση του κρατικής επιρροής στον επαγγελματικό αθλητισμό : Ο ρόλος του κράτους αυξάνεται στις αθλητικές συναντήσεις λόγω της εποπτείας και αξιοποίησης των στοιχείων καταγραφής των ποδοσφαιρικών αγώνων από τους φορείς του αλλά και λόγω της καταγραφής σε βάση δεδομένων των στοιχείων των φιλάθλων μέσω του ηλεκτρονικού συστήματος εισιτηρίου και της κάρτας φιλάθλου. Έτσι ο κάθε φίλαθλος αποκτά ηλεκτρονικό φάκελο και φαίνεται κάθε δραστηριότητά του η οποία επέφερε το σχηματισμό ποινικής δικογραφίας εναντίον του για παραβάσεις στους αγωνιστικούς χώρους. Οι κρατικές δυνάμεις άσκησης αστυνομικής εξουσίας διευκολύνονται πλέον ως προς τον εντοπισμό και σύλληψη κάθε ταραχοποιού όχι μόνο πλέον μέσω της βάσης δεδομένων του ηλεκτρονικού εισιτηρίου αλλά και από την αυστηρή ηλεκτρονική επίβλεψη των αθλητικών ποδοσφαιρικών διοργανώσεων.
-Αυγερινός Θ.. (2007) . Κοινωνιολογία του αθλητισμού, Γ.Μπένου, Αθήνα 2002
-Ραφτόπουλος Π., Καρβουνάκης Μ. (2015) . Ειδικοί Ποινικοί Νόμοι, Γαρυφαλλιά Γ. Ραφτοπούλου, Αθήνα 2015
ΛΕΒΑΚΟΣ Βασίλειος
Αστυφύλακας ε.ε. , Ερευνητής – Προπτυχιακού Φοιτητή Τμήματος Οργάνωσης & Διαχείρισης Αθλητισμού Πανεπιστημίου Πελοποννήσου, Μέλος του Ελληνικού Ινστιτούτου Στρατηγικών Μελετών
Σχόλια
Στο logiosermis.net δημοσιεύεται κάθε σχόλιο. Θεωρούμε ότι ο καθένας έχει το δικαίωμα να εκφέρει ελεύθερα τις απόψεις του, οι οποίες εκφράζουν αποκλειστικά τον εκάστοτε σχολιαστή. Τα συκοφαντικά ή υβριστικά σχόλια θα διαγράφονται χωρίς προειδοποίηση. Περισσότερα στις οδηγίες χρήσης.