Select Menu


Ο Αριστοτέλης γεννήθηκε στα Στάγειρα Χαλκιδικής το 384 π.Χ. και απεβίωσε στην Χαλκίδα το 322 π.Χ. Θεωρείται ίσως ο κορυφαίος Έλληνας φιλόσοφος και πολυεπιστήμονας όλων των εποχών.

Υπήρξε πατέρας της επιστήμης και της λογικής, ερευνούσε, κατέγραφε και συστηματοποιούσε το κάθε τι που έκανε ή που χρησιμοποιούσε ενώ προϋπήρχε.

 Στα 17 του χρόνια πάει στην «Ακαδημία» του Πλάτωνα για σπουδές και μένει εκεί για 20 χρόνια εως ότου πεθαίνει ο δάσκαλός του, ο Πλάτωνας. Ένα από τα αξιοσημείωτα της ζωής του είναι βέβαια το γεγονός ότι υπήρξε και δάσκαλος του Μεγάλου Αλεξάνδρου, καλούμενος από τον πατέρα του, ως ένας από τους κορυφαίους της εποχής. Το 335 π.Χ. ιδρύει τη δική του σχολή στην Αθήνα, το «Λύκειο». 

 Η οργάνωση της σχολής είχε γίνει κατά τα πρότυπα της Πλατωνικής Ακαδημίας. Τα μαθήματα για τους προχωρημένους μαθητές γίνονταν το πρωί ("εωθινός περίπατος") και για τους αρχάριους το απόγευμα ("περί το δειλινόν", "δειλινός περίπατος"). Η πρωινή διδασκαλία ήταν καθαρά φιλοσοφική ("ακροαματική"). Η απογευματινή "ρητορική" και "εξωτερική". Η σχολή είχε μεγάλη βιβλιοθήκη και τόσο καλά οργανωμένη, ώστε αργότερα χρησίμευσε ως πρότυπο για την ίδρυση των βιβλιοθηκών της Αλεξάνδρειας και της Περγάμου.

Για το συγγραφικό του έργο πρέπει να αναφερθεί ότι έγραψε γύρω στις 150-200 πραγματείες. 

Ωστόσο, αυτό που είναι πολύ σημαντικό και στο οποίο πρέπει να σταθούμε, είναι οι διαφορές του με τον δάσκαλό του, τον Πλάτωνα. Έτσι, ενώ ο Αριστοτέλης εστιάζει στον πραγματισμό και δημιουργεί το ρεύμα του αριστοτελισμού, ο Πλάτωνας πιστεύει έντονα στον ιδεαλισμό και πρωτοστατεί στο ρεύμα του πλατωνισμού. Στην συνέχεια βλέπουμε ότι ο Αριστοτέλης θεωρεί πως η ουσία των πραγμάτων υπάρχει στην παρούσα ζωή και δεν υπάρχει δεύτερη πραγματικότητα. 

Από την άλλη, ο Πλάτωνας τονίζει πως μόνο με την λογική και όχι με τις αισθήσεις προσεγγίζουμε την αλήθεια, η οποία είναι σε έναν άλλο υπερβατικό κόσμο, αλλά υπερασπίζεται και την άποψη ότι το πνεύμα προϋπάρχει των πραγμάτων. Σημαντική διαφορά των δύο μεγάλων ανδρών είναι επίσης και το ότι ενώ ο Αριστοτέλης βγάζει τα συμπεράσματά του πηγαίνοντας από το ειδικό στο γενικό, ο Πλάτωνας πηγαίνει από το γενικό στο ειδικό και εδώ μιλάμε για θεμελιώδη διαφορά που για χρόνια ταλάνιζε και πολλούς άλλους φιλοσόφους. Τα γραπτά του Αριστοτέλη ήταν «ξερά»- επιστημονικά, ενώ του Πλάτωνα ήταν λογοτεχνικά και μυθοπλαστικά. Τέλος, ο μαθητής πίστευε στο πεπερασμένο σύμπαν και στην γέννηση-θάνατο της ψυχής με το σώμα, ενώ αντίθετα ο δάσκαλος πίστευε στο άπειρο του σύμπαντος και την αθανασία της ψυχής.

Ο Αριστοτέλης χαρακτηρίστηκε ως δημιουργός της επιστημονικής τέχνης, καθώς ταξινόμησε σε επιστήμες όλη τη γνώση που ήταν τότε διαθέσιμη και κάπου εδώ καταλαβαίνουμε την τεράστια τομή που επέφερε καθώς ουσιαστικά ήταν αυτός που διαχώρισε και ονομάτισε τις επιστήμες. Μελέτησε διάφορα φιλοσοφικά ζητήματα σχετικά με επιστήμες, όπως για παράδειγμα ο χώρος, το άπειρο κ.α.). 

Έθεσε όρους λογικής στην επιστήμη, καθώς θεμελίωσε την άποψη πως όταν ισχύουν 2 προκείμενες προτάσεις, τότε ισχύει και το συμπέρασμά τους. Το έργο του «Μετά τα φυσικά» είναι το πιο πολυμεταφρασμένο έργο μετά την Βίβλο και αυτό νομίζω είναι ένα δείγμα της αξίας του. Πάντως όσον αφορά το έργο του «Μετά τα φυσικά», έτσι το ονόμασε ένας μελετητής του, Αντώνιος ο Ρόδιος 3 αιώνες μετά, ενώ αρχικά ο ίδιος ο Αριστοτέλης το είχε ονομάσει «Πρώτη φιλοσοφία» γιατί θεωρούσε ότι προηγείτο από κάθε άλλο τομέα γνώσης. 

Σε γενικές γραμμές το έργο μελετά το «είναι» που στηρίζεται η πραγματικότητα, η κεντρική δηλαδή ερώτηση είναι «Τι είναι το ον;». Για τον Αριστοτέλη, ό,τι εδρεύεται στη γη σχετίζεται με την κίνηση, ενώ γενικότερα υποστήριζε πως ΧΡΟΝΟΣ=ΚΙΝΗΣΗ=ΖΩΗ. Για τον φιλόσοφό μας, εφόσον όλα τα πράγματα στη γη κινούνται και αλληλεπιδρούν, τότε χρειάζεται μια αιτία που έδωσε το έναυσμα για την πρώτη κίνηση των πραγμάτων που να είναι όμως έξω από τον κύκλο τους και να είναι ακίνητη. Αυτή την αιτία την ονομάζει Θεό ή αλλιώς «κινούν ακίνητο».

Βέβαια, ο Θεός στον οποίο αναφέρεται ο Αριστοτέλης εκείνη την περίοδο, είναι απαλλαγμένος από την ύλη και την κίνηση, αλλά αποτελεί ο ίδιος πηγή κινήσεως. Σε συνέχεια της παρουσίασης της θεωρίας του, ο Σταγειρίτης διατύπωσε την άποψη πως μέσα σε κάθε πράγμα υπάρχει ένας σκοπός (=τέλος), δηλαδή από κατάλληλες συνθήκες κάθε πράγμα πρέπει να αποδώσει το μέγιστο για το οποίο φτιάχτηκε. Ο Αριστοτέλης χαρακτηρίστηκε και ως ηθικός φιλόσοφος, καθώς μελέτησε το πώς ο άνθρωπος μπορεί να ζήσει ευτυχισμένος. Δεν δίνει με το έργο του «μεταθανάτιες» αμοιβές για να παρακινήσει τον κόσμο σε ενάρετη ζωή, εφόσον δεν πίστευε στην αθανασία της ψυχής. Ευτυχία στον γήινο κόσμο, αναφέρει, και όχι μετά τον θάνατο, ευτυχία όχι με σωματικές απολαύσεις και υλικά αγαθά, αυτά είναι τα μέσα, αλλά όχι ο σκοπός της ευτυχίας. Με την μελέτη του περί της ηθικής σχετικά με την πολιτική κατέληξε στο ότι δεν υπάρχουν ηθικοί νόμοι, αλλά κριτική ικανότητα και φρόνηση του καθενός από εμάς. Τέλος, επηρέασε με το έργο του τον χριστιανισμό, τον ισλαμισμό και τον ιουδαϊσμό για διαφορετικό λόγο τον καθένα.

Κλείνοντας, αυτή την πολύ ωραία και ενδιαφέρουσα μελέτη για αυτόν τον πραγματικά μοναδικά πρωτοπόρο φιλόσοφο, είδα πως η σκέψη του έχει ενσωματωθεί τόσο στη δυτική σκέψη που διαβάζοντάς τον μας φαίνονται αυτονόητα αυτά που γράφει. Αυτό νομίζω είναι και το μεγαλείο ενός ανθρώπου που χιλιάδες χρόνια μετά, είναι ακόμα πρότυπος και επίκαιρος. Σας καλώ να μελετήσετε ή ακόμα και να φυλλομετρήσετε όσον το δυνατό περισσότερα έργα του, και θα καταλάβετε όλοι το πόσο εξαιρετικά και μοναδικά είναι τα έργα του. Προσωπικά τον θεωρώ τον εξυπνότερο, συστηματικότερο και τον περισσότερο πρωτοπόρο από όλους τους φιλοσόφους της αρχαίας, και όχι μόνο, περιόδου.

Γεώργιος Παρασίδης

Σχόλια

Στο logiosermis.net δημοσιεύεται κάθε σχόλιο. Θεωρούμε ότι ο καθένας έχει το δικαίωμα να εκφέρει ελεύθερα τις απόψεις του, οι οποίες εκφράζουν αποκλειστικά τον εκάστοτε σχολιαστή. Τα συκοφαντικά ή υβριστικά σχόλια θα διαγράφονται χωρίς προειδοποίηση. Περισσότερα στις οδηγίες χρήσης.

 
Top