Κύπρος: Ανάμεσα στο κέρδος και την πολιτική

Όταν το φυσικό αέριο ανακαλύφθηκε στην Κύπρο το 2011 , πολλοί πίστευαν ότι ο πόρος θα είναι ένας καταλύτης για την ειρήνη στο νησί . Το σκεπτικό πίσω από την πρόταση ήταν απλό...

Η προοπτική της ενέργειας θα έδινε κίνητρα στην τουρκική και ελληνική κοινότητα της Κύπρου να επιλύσει ειρηνικά στις οποιεσδήποτε πολιτικές διαμάχες που στέκονται στο δρόμο των κερδών. Αντίθετα με τις προσδοκίες η διαμάχες εντάθηκαν παρά ανακούφισαν τις συγκρούσεις με την Κύπρο. Οι εργασίες γεώτρησης στα αμφισβητούμενα ύδατα της Μεσογείου έχουν επιδεινώσει τις διαφωνίες για τα θαλάσσια σύνορα . Το ερώτημα του πώς θα μοιράζονταν τα έσοδα του φυσικού αερίου μεταξύ των δύο κοινοτήτων έχει επίσης αναδειχθεί ως ένα εμπόδιο για την ειρήνη .

Υπάρχει τρόπος να βγει από το σημερινό αδιέξοδο η Κύπρος;

Κατ “αρχήν , υπάρχουν δύο πιθανά σενάρια, στα οποία τα δύο μέρη μπορούν να αναπτύξουν κοινή διαχείριση φυσικών πόρων . Το πρώτο σενάριο προβλέπει ότι πρέπει να διευθετηθούν όλες οι πολιτικές συγκρούσεις πριν αναπτυχθούν και να αποτιμηθούν σε χρήμα οι φυσικοί πόροι. Αυτό το σενάριο απεικονίζει στενά την τρέχουσα κατάσταση στην Κύπρος . Έλληνες Κύπριοι ισχυρίζονται ότι τα έσοδα του φυσικού αερίου θα μοιραστούν μόνο μέσα σε ένα ομοσπονδιακό πλαίσιο , ενώ η Τουρκία και η TRNC επιμένουν ότι η διευθέτηση των θαλάσσιων συνόρων αποτελεί προϋπόθεση για εξερεύνηση . Αυτή η αμοιβαία επιμονή για την επίλυση των διαφόρων πολιτικών ζητημάτων έχει δημιουργήσει το σημερινό αδιέξοδο , όπου καμία πλευρά δεν έχει επαρκή κίνητρα για να διαπραγματευτεί .

Ένα εναλλακτικό σενάριο θα συνεπάγεται περιορισμένες ευκαιρίες , εφόσον τα δύο μέρη θα προτιμήσουν πρώτα την ανάπτυξη των πόρων αντί να διευθετηθούν πρώτα οι περίπλοκες νομικές και πολιτικές διαφορές. Η ιεράρχηση των αναπτυξιακών πόρων δεν θα σήμαινε ότι τα δύο μέρη θα παραιτηθούν από οποιοδήποτε από τα νομικά και πολιτικά αιτήματά τους . Μάλλον, προσωρινά θα «παγώσουν» όλα τα εκκρεμή ζητήματα για τη δημιουργία ενός βασικού κανονιστικού πλαισίου για περιορισμένη, στοχευμένη συνεργασία . Στο πλαίσιο αυτού του λιγότερο φιλόδοξου σεναρίου , η επίλυση των πολιτικών ζητημάτων παραμένει σε εκκρεμότητα μέχρι την ανάπτυξη των πόρων και δημιουργεί πιο ισχυρά κίνητρα για διαφωνίες.

Διάφοροι παράγοντες θα διαμορφώσουν τις διαπραγματεύσεις στην Κύπρο. Πρώτον, για τις διαπραγματεύσεις απαιτεί αμοιβαία εμπιστοσύνη, η οποία επί του παρόντος είναι ένα σπάνιο αγαθό στην Κύπρο. Δεύτερον, οι πολιτικοί και στα δύο στρατόπεδα μπορεί να θέλουν να αποφύγουν το ρίσκο, απρόθυμοι να αναλάβουν το εγχώριο πολιτικό κόστος που το πάγωμα των συγκρούσεων θα δημιουργήσει . Τρίτον , όσο η ΕΕ , οι ΗΠΑ και η Ρωσία εξακολουθούν να υποστηρίζουν το δικαίωμα της Κυπριακής Δημοκρατίας να αναπτύξει μονομερώς τους φυσικούς πόρους του νησιού , η εμφάνιση της Κυπριακής Δημοκρατίας θα έχει ελάχιστα κίνητρα να απομακρυνθεί από το status quo.

Ένα πράγμα , όμως, είναι βέβαιο. Να μείνουν έξω από το ενεργειακό παιχνίδι της Μεσογείου θα έχει κρίσιμες γεωπολιτικές συνέπειες για την Τουρκία , που υπερβαίνουν το θέμα Κύπρος . Η εμφάνιση της Κυπριακής Δημοκρατίας και της Ελλάδας ως βασικούς συντελεστές ενέργεια υπονομεύει την επιδίωξη της Τουρκίας να καταστεί περιφερειακό κέντρο ενέργειας . Η επαναπροσέγγιση μεταξύ της Κυπριακής Δημοκρατίας ,της Ελλάδας και του Ισραήλ, όπου η ενέργεια παρέχει ένα ισχυρό συνδετικό παράγοντα, αλλάζει την περιφερειακή ισορροπία δυνάμεων εις βάρος της Τουρκίας . Η αυξανόμενη στρατιωτική και οικονομική παρουσία της Ρωσίας στην Ανατολική Μεσόγειο είναι ακόμη ένας άλλος παράγοντας που είναι ζωτικής σημασίας για τα περιφερειακά συμφέροντα της Τουρκίας .

Η ισορροπία δυνάμεων στην πολιτική είναι πίσω στη μόδα στη Μεσόγειο, και η Τουρκία θα πρέπει να αναπροσαρμόσει τη στάση και τις προτεραιότητές της, ακόμη και αν αυτό σημαίνει να γίνουν βραχυπρόθεσμα συμβιβασμοί για μακροπρόθεσμα οφέλη .

Απόσπασμα από το άρθρο άποψης του Tolga Demiryol στη hurriyet

Απόδοση: Λούρου Σταυρούλα