Του Γιώργου Βασσάλου
Κερδοσκόποι επενδυτές διεκδικούν πάνω από 1,7 δισεκατομμύρια Ευρώ σε ιδιωτικά διεθνή δικαστήρια ως αποζημίωση από την Ελλάδα, την Ισπανία και την Κύπρο για μέτρα που σε μεγάλο βαθμό τους επιβλήθηκαν από την ΕΕ μέσα στην κρίση.
Τα «δικαστήρια» αυτά έχουν καθιερωθεί από τις συμφωνίες προστασίας των επενδύσεων που εξαπλώνονται σα μία ακόμα νεοφιλελεύθερη χολέρα τις τελευταίες δεκαετίες. Υπάρχουν τόσο διμερείς συνθήκες μεταξύ των κρατών της ΕΕ αλλά συχνά και με χώρες έξω από αυτή (η Ελλάδα έχει υπογράψει 39 τέτοιες συνθήκες), όσο και πολυμερείς με άλλες χώρες που δεσμεύουν την ΕΕ στο σύνολό της.
Πρώτος στόχος τους είναι η προστασία των πολυεθνικών από «έμμεση απαλλοτρίωση», αφού οι άμεσες απαγορεύονται ούτως ή άλλως από το δίκαιο της ΕΕ. Δεύτερος στόχος είναι, με βάση γενικόλογες διατάξεις περί «δίκαιης και ισότιμης αντιμετώπισης» των ξένων εταιριών, να δίνεται δυνατότητα σε αυτές να καταθέτουν αγωγές ενάντια σε οποιοδήποτε κυβερνητικό μέτρο θεωρούν ότι βλάπτει τα τρέχοντα ή μελλοντικά κέρδη τους.
Ενώ τις προηγούμενες δεκαετίες οι αγωγές αφορούσαν κυρίως χώρες του τρίτου κόσμου και της ανατολικής Ευρώπης, με την κρίση παρατηρείται ένα διογκούμενο κύμα αγωγών ενάντια σε χώρες του ευρωπαϊκού νότου.
Στην Ελλάδα, η σλοβάκικη τράπεζα Postova Bank αγόρασε ελληνικό χρέος στις αρχές του 2010 αφότου η αξία των ομολόγων είχε ήδη υποτιμηθεί. Με το PSI, της προσφέρθηκε ένα πολύ γενναιόδωρο πακέτο αναδιάρθρωσης χρέους, καθότι αυτό είχε σχεδιαστεί το από το τραπεζικό λόμπι IIF. Αυτή, όμως, επέλεξε να πετύχει μια ακόμα καλύτερη συμφωνία καταθέτοντας αγωγή εναντίον της Ελλάδας, πατώντας πάνω στη διμερή συμφωνία επενδύσεων ανάμεσα στη Σλοβακία και την Ελλάδα. Το ποσό που διεκδικεί από τους Έλληνες φορολογούμενους δεν έχει γίνει γνωστό.
Αμερικάνικες τράπεζες όπως η Morgan Stanley κι επενδυτικές όπως η Greylock Capital υποστήριξαν δημόσια ότι η εξαγορά ελληνικών ομολόγων ήταν «η ανταλλαγή της χρονιάς». Εκείνη την περίοδο, οι επενδυτές πλήρωναν 19 με 25 σεντς για κάθε ένα δολάριο αξίας των ομολόγων. Η διαιτησία μπορεί να προστεθεί στους τρόπους με τους οποίους μπορούν να κερδοσκοπήσουν αμερικανικές εταιρείες, εάν συναφθεί η συνθήκη για την προστασία των επενδύσεων ανάμεσα στην ΕΕ και τις ΗΠΑ. Η περίπτωση της Αργεντινής δείχνει ότι οι αγωγές συνεχίζουν να καταφθάνουν για πολλά χρόνια μετά την αναδιάρθρωση του χρέους.
Εκβιάζοντας την ελληνική κυβέρνηση με νομική δράση στις ΗΠΑ το επενδυτικό ταμείο Dart Management απέσπασε 436 εκατομμύρια ευρώ ή το 90% των πληρωμών ομολόγων που έκανε η κυβέρνηση Παπαδήμου. Πρόσφατα, η αμερικανική Japonica Partners επιχείρησε να αγοράσει ελληνικά ομόλογα 3 δις Ευρώ. Προφανώς, προετοιμάζει ήδη την απειλή αγωγής της μετά την επόμενη αναπόφευκτη αναδιάρθρωση του χρέους. Εάν δε εγκριθεί η Διατλαντική συνθήκη θα μπορεί να προσφύγει σε ένα κατά πολύ ευνοϊκότερο για αυτή διεθνές δικαστήριο διαιτησίας.
Στην Κύπρο, η Μαρφίν διεκδικεί 823 εκατομμύρια Ευρώ ως αποζημίωση για τις απολεσθείσες επενδύσεις με την εξαγορά από το δημόσιο και μετέπειτα ενσωμάτωση της Λαϊκής στην Τράπεζα Κύπρου σύμφωνα με τις οδηγίες της ΕΕ. Άλλες ελληνικές εταιρείες ζητούν 229 εκατομμύρια ακόμα από την Κύπρο. Στην Ισπανία, 22 εταιρείες, κυρίως ιδιωτικά επενδυτικά κεφάλαια, έχουν καταθέσει αγωγές για τις περικοπές στις επιδοτήσεις ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και ζητάνε 700 εκατομμύρια ευρώ.
Μια χούφτα μεγάλα δικηγορικά γραφεία με ειδίκευση στην ιδιωτική διαιτησία βγάζουν αμύθητα κέρδη δουλεύοντας τόσο για τις εταιρείες όσο και για τα κράτη. Το βρετανικό δικηγορικό γραφείο Herbert Smith Freehills, για παράδειγμα, που κλήθηκε από την Ισπανία για να την υπερασπιστεί σε τουλάχιστον δύο υποθέσεις, μπορεί να λάβει έως και 1,6 εκατομμύρια Ευρώ γι’ αυτές τις υποθέσεις (το συμβόλαιο της αναγράφει πληρωμή 300 Ευρώ την ώρα). Ενδιαφέρον θα είχε να μάθουμε το ύψος της αμοιβής της Cleary Gottlieb Steen & Hamilton που έχει προσλάβει η Ελλάδα για την υπεράσπισή της από την Postova.
Η μη εκλεγμένη και αντιδημοκρατική Κομισιόν διαπραγματεύεται μόνη της – όπως προβλέπουν οι συνθήκες της ΕΕ – με την κυβέρνηση Ομπάμα για την υπογραφή της Διατλαντικής συνθήκης ελεύθερου εμπορίου και προστασίας των επενδύσεων. Η Κομισιόν έχει δηλώσει την πρόθεσή της να συμπεριλάβει τη διεθνή ιδιωτική διαιτησία στη συνθήκη αυτή. Κάτι τέτοιο θα σημάνει τη γενίκευση των δικαστικών επιθέσεων από τις πολυεθνικές ενάντια σε οποιοδήποτε ρυθμιστικό ή νομικό πλαίσιο των κρατών δεν τους αρέσει ή απλά τους δίνει ευκαιρία για παχυλές αποζημιώσεις. Η συνθήκη ΕΕ – ΗΠΑ θα αποτελέσει ορόσημο στην παράκαμψη της επίσημης δικαιοσύνης που σε ένα βαθμό αποτελεί και έκφραση ιστορικών ταξικών συσχετισμών και στη διάλυση της εθνικής – λαϊκής κυριαρχίας.
Μετά από αντιδράσεις οργανώσεων και συνδικάτων ενάντια στη συνθήκη, η Κομισιόν αναγκάζεται να ξεκινήσει δημόσια διαβούλευση για το κομμάτι της συνθήκης που αφορά στη διεθνή διαιτησία. [Το αν μπορεί όμως συνολικά να θαφτεί η επικίνδυνη αυτή συνθήκη εξαρτάται από το βαθμό συντονισμένης κινητοποίησης και δημόσιας καμπάνιας ενάντια της. Συμμαχία συνδικάτων και αγροτών στο Βέλγιο την ιεραρχεί ως μία από τις δυο προτεραιότητες της μαζί με τον τερματισμό της λιτότητας, ενώ 100 οργανώσεις από τις δυο πλευρές του Ατλαντικού έχουν δημοσιεύσει κοινή επιστολή εναντίον της.]
Η Διατλαντική Συνθήκη θα έχει τραγικές συνέπειες και την ελληνική γεωργία και περιβαλλοντική προστασία. Παρόμοια συμφωνία με τον Καναδά της οποίας η ΕΕ τελειοποιεί της τεχνικές λεπτομέρειες θα δώσει δυνατότητα σε εταιρείες όπως η Eldorado να ζητήσουν εκατομμύρια ευρώ από το ελληνικό δημόσιο σε περίπτωση πχ. που το κίνημα των κατοίκων κατορθώσει να τη διώξει.
Η μονομερής καταγγελία όλων των συνθηκών ελευθέρου εμπορίου και προστασίας επενδύσεων τόσο διμερών όσο και μέσω της ΕΕ που προς το παρόν δεσμεύουν την Ελλάδα είναι απαραίτητο στοιχείο για την αντικαπιταλιστική ρήξη, την παραγωγική ανασυγκρότηση και τη σωτηρία του ελληνικού λαού.
Το δημοσίευμα βασίζεται σε μελέτη που έκαναν η Πία Έμπερχαρντ και η Σεσίλια Ολιβέ για τις οργανώσεις Corporate Europe Observatory και Transnational Institute
Περισσότερα για την ιδιωτική διαιτησία εδώ
Κερδοσκόποι επενδυτές διεκδικούν πάνω από 1,7 δισεκατομμύρια Ευρώ σε ιδιωτικά διεθνή δικαστήρια ως αποζημίωση από την Ελλάδα, την Ισπανία και την Κύπρο για μέτρα που σε μεγάλο βαθμό τους επιβλήθηκαν από την ΕΕ μέσα στην κρίση.
Τα «δικαστήρια» αυτά έχουν καθιερωθεί από τις συμφωνίες προστασίας των επενδύσεων που εξαπλώνονται σα μία ακόμα νεοφιλελεύθερη χολέρα τις τελευταίες δεκαετίες. Υπάρχουν τόσο διμερείς συνθήκες μεταξύ των κρατών της ΕΕ αλλά συχνά και με χώρες έξω από αυτή (η Ελλάδα έχει υπογράψει 39 τέτοιες συνθήκες), όσο και πολυμερείς με άλλες χώρες που δεσμεύουν την ΕΕ στο σύνολό της.
Πρώτος στόχος τους είναι η προστασία των πολυεθνικών από «έμμεση απαλλοτρίωση», αφού οι άμεσες απαγορεύονται ούτως ή άλλως από το δίκαιο της ΕΕ. Δεύτερος στόχος είναι, με βάση γενικόλογες διατάξεις περί «δίκαιης και ισότιμης αντιμετώπισης» των ξένων εταιριών, να δίνεται δυνατότητα σε αυτές να καταθέτουν αγωγές ενάντια σε οποιοδήποτε κυβερνητικό μέτρο θεωρούν ότι βλάπτει τα τρέχοντα ή μελλοντικά κέρδη τους.
Ενώ τις προηγούμενες δεκαετίες οι αγωγές αφορούσαν κυρίως χώρες του τρίτου κόσμου και της ανατολικής Ευρώπης, με την κρίση παρατηρείται ένα διογκούμενο κύμα αγωγών ενάντια σε χώρες του ευρωπαϊκού νότου.
Στην Ελλάδα, η σλοβάκικη τράπεζα Postova Bank αγόρασε ελληνικό χρέος στις αρχές του 2010 αφότου η αξία των ομολόγων είχε ήδη υποτιμηθεί. Με το PSI, της προσφέρθηκε ένα πολύ γενναιόδωρο πακέτο αναδιάρθρωσης χρέους, καθότι αυτό είχε σχεδιαστεί το από το τραπεζικό λόμπι IIF. Αυτή, όμως, επέλεξε να πετύχει μια ακόμα καλύτερη συμφωνία καταθέτοντας αγωγή εναντίον της Ελλάδας, πατώντας πάνω στη διμερή συμφωνία επενδύσεων ανάμεσα στη Σλοβακία και την Ελλάδα. Το ποσό που διεκδικεί από τους Έλληνες φορολογούμενους δεν έχει γίνει γνωστό.
Αμερικάνικες τράπεζες όπως η Morgan Stanley κι επενδυτικές όπως η Greylock Capital υποστήριξαν δημόσια ότι η εξαγορά ελληνικών ομολόγων ήταν «η ανταλλαγή της χρονιάς». Εκείνη την περίοδο, οι επενδυτές πλήρωναν 19 με 25 σεντς για κάθε ένα δολάριο αξίας των ομολόγων. Η διαιτησία μπορεί να προστεθεί στους τρόπους με τους οποίους μπορούν να κερδοσκοπήσουν αμερικανικές εταιρείες, εάν συναφθεί η συνθήκη για την προστασία των επενδύσεων ανάμεσα στην ΕΕ και τις ΗΠΑ. Η περίπτωση της Αργεντινής δείχνει ότι οι αγωγές συνεχίζουν να καταφθάνουν για πολλά χρόνια μετά την αναδιάρθρωση του χρέους.
Εκβιάζοντας την ελληνική κυβέρνηση με νομική δράση στις ΗΠΑ το επενδυτικό ταμείο Dart Management απέσπασε 436 εκατομμύρια ευρώ ή το 90% των πληρωμών ομολόγων που έκανε η κυβέρνηση Παπαδήμου. Πρόσφατα, η αμερικανική Japonica Partners επιχείρησε να αγοράσει ελληνικά ομόλογα 3 δις Ευρώ. Προφανώς, προετοιμάζει ήδη την απειλή αγωγής της μετά την επόμενη αναπόφευκτη αναδιάρθρωση του χρέους. Εάν δε εγκριθεί η Διατλαντική συνθήκη θα μπορεί να προσφύγει σε ένα κατά πολύ ευνοϊκότερο για αυτή διεθνές δικαστήριο διαιτησίας.
Στην Κύπρο, η Μαρφίν διεκδικεί 823 εκατομμύρια Ευρώ ως αποζημίωση για τις απολεσθείσες επενδύσεις με την εξαγορά από το δημόσιο και μετέπειτα ενσωμάτωση της Λαϊκής στην Τράπεζα Κύπρου σύμφωνα με τις οδηγίες της ΕΕ. Άλλες ελληνικές εταιρείες ζητούν 229 εκατομμύρια ακόμα από την Κύπρο. Στην Ισπανία, 22 εταιρείες, κυρίως ιδιωτικά επενδυτικά κεφάλαια, έχουν καταθέσει αγωγές για τις περικοπές στις επιδοτήσεις ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και ζητάνε 700 εκατομμύρια ευρώ.
Μια χούφτα μεγάλα δικηγορικά γραφεία με ειδίκευση στην ιδιωτική διαιτησία βγάζουν αμύθητα κέρδη δουλεύοντας τόσο για τις εταιρείες όσο και για τα κράτη. Το βρετανικό δικηγορικό γραφείο Herbert Smith Freehills, για παράδειγμα, που κλήθηκε από την Ισπανία για να την υπερασπιστεί σε τουλάχιστον δύο υποθέσεις, μπορεί να λάβει έως και 1,6 εκατομμύρια Ευρώ γι’ αυτές τις υποθέσεις (το συμβόλαιο της αναγράφει πληρωμή 300 Ευρώ την ώρα). Ενδιαφέρον θα είχε να μάθουμε το ύψος της αμοιβής της Cleary Gottlieb Steen & Hamilton που έχει προσλάβει η Ελλάδα για την υπεράσπισή της από την Postova.
Η μη εκλεγμένη και αντιδημοκρατική Κομισιόν διαπραγματεύεται μόνη της – όπως προβλέπουν οι συνθήκες της ΕΕ – με την κυβέρνηση Ομπάμα για την υπογραφή της Διατλαντικής συνθήκης ελεύθερου εμπορίου και προστασίας των επενδύσεων. Η Κομισιόν έχει δηλώσει την πρόθεσή της να συμπεριλάβει τη διεθνή ιδιωτική διαιτησία στη συνθήκη αυτή. Κάτι τέτοιο θα σημάνει τη γενίκευση των δικαστικών επιθέσεων από τις πολυεθνικές ενάντια σε οποιοδήποτε ρυθμιστικό ή νομικό πλαίσιο των κρατών δεν τους αρέσει ή απλά τους δίνει ευκαιρία για παχυλές αποζημιώσεις. Η συνθήκη ΕΕ – ΗΠΑ θα αποτελέσει ορόσημο στην παράκαμψη της επίσημης δικαιοσύνης που σε ένα βαθμό αποτελεί και έκφραση ιστορικών ταξικών συσχετισμών και στη διάλυση της εθνικής – λαϊκής κυριαρχίας.
Μετά από αντιδράσεις οργανώσεων και συνδικάτων ενάντια στη συνθήκη, η Κομισιόν αναγκάζεται να ξεκινήσει δημόσια διαβούλευση για το κομμάτι της συνθήκης που αφορά στη διεθνή διαιτησία. [Το αν μπορεί όμως συνολικά να θαφτεί η επικίνδυνη αυτή συνθήκη εξαρτάται από το βαθμό συντονισμένης κινητοποίησης και δημόσιας καμπάνιας ενάντια της. Συμμαχία συνδικάτων και αγροτών στο Βέλγιο την ιεραρχεί ως μία από τις δυο προτεραιότητες της μαζί με τον τερματισμό της λιτότητας, ενώ 100 οργανώσεις από τις δυο πλευρές του Ατλαντικού έχουν δημοσιεύσει κοινή επιστολή εναντίον της.]
Η Διατλαντική Συνθήκη θα έχει τραγικές συνέπειες και την ελληνική γεωργία και περιβαλλοντική προστασία. Παρόμοια συμφωνία με τον Καναδά της οποίας η ΕΕ τελειοποιεί της τεχνικές λεπτομέρειες θα δώσει δυνατότητα σε εταιρείες όπως η Eldorado να ζητήσουν εκατομμύρια ευρώ από το ελληνικό δημόσιο σε περίπτωση πχ. που το κίνημα των κατοίκων κατορθώσει να τη διώξει.
Η μονομερής καταγγελία όλων των συνθηκών ελευθέρου εμπορίου και προστασίας επενδύσεων τόσο διμερών όσο και μέσω της ΕΕ που προς το παρόν δεσμεύουν την Ελλάδα είναι απαραίτητο στοιχείο για την αντικαπιταλιστική ρήξη, την παραγωγική ανασυγκρότηση και τη σωτηρία του ελληνικού λαού.
Το δημοσίευμα βασίζεται σε μελέτη που έκαναν η Πία Έμπερχαρντ και η Σεσίλια Ολιβέ για τις οργανώσεις Corporate Europe Observatory και Transnational Institute
Περισσότερα για την ιδιωτική διαιτησία εδώ
Σχόλια
Στο logiosermis.net δημοσιεύεται κάθε σχόλιο. Θεωρούμε ότι ο καθένας έχει το δικαίωμα να εκφέρει ελεύθερα τις απόψεις του, οι οποίες εκφράζουν αποκλειστικά τον εκάστοτε σχολιαστή. Τα συκοφαντικά ή υβριστικά σχόλια θα διαγράφονται χωρίς προειδοποίηση. Περισσότερα στις οδηγίες χρήσης.