Αποκαλυπτική αυτοψία στο ρήγμα του ιαπωνικού τσουνάμι

Ερευνητική γεώτρηση κάτω από τον Ειρηνικό Ωκεανό, στην περιοχή όπου συναντώνται δύο τεκτονικές πλάκες, αποκαλύπτει τις γεωλογικές ιδιοτροπίας που πυροδότησαν το φονικό ιαπωνικό τσουνάμι του 2011: οι δύο γιγάντιες πλάκες χωρίζονταν από ένα ολισθηρό στρώμα αργίλου πάχους μόλις 5 μέτρων.

Κανένα ωκεανογραφικό σκάφος δεν μπορεί να φτάσει βαθύτερα από το ιαπωνικό γεωτρητικό πλοίο Chikyu, του οποίου τα δεδομένα τροφοδότησαντέσσερις επιμέρους μελέτες που δημοσιεύονται αυτή την εβδομάδα στο Science.

Ο σεισμός των 9 βαθμών που πυροδότησε το τσουνάμι στις 11 Μαρτίου 2011, o ισχυρότερος που έχει πλήξει ποτέ την Ιαπωνία, εκδηλώθηκε σε μια «ζώνη υποβύθισης», το όριο όπου η τεκτονική πλάκα του Ειρηνικού γλιστρά κάτω από μια γειτονική πλάκα.

Η δόνηση ήταν στην πραγματικότητα δύο σεισμοί σε έναν, εξηγεί ο δικτυακός τόπος του περιοδικού Nature. Ένας συνηθισμένος, βαθύς σεισμός κοντά στο επίκεντρο, και ένας παράξενος ρηχός σεισμός που εκδηλώθηκε αμέσως μετά και προκάλεσε μετατόπιση του βυθού κατά 50 μέτρα προς τα πλάγια. Η μετατόπιση, με τη σειρά της, προκάλεσε ένα από τα μεγαλύτερα τσουνάμι στη σύγχρονη ιστορία.

Το γεωτρύπανο του ωκεανογραφικού σκάφους Chikyu καταδύθηκε 7 χιλιόμετρα στον Ειρηνικό και τρύπησε το βυθό σε βάθος ενός χιλιομέτρου. Η έρευνα αποκάλυψε ότι οι δύο τεκτονικές πλάκες χωρίζονται από ένα στρώμα αργιλώδους λάσπης πάχους μόλις πέντε μέτρων.

«Αυτό είναι παράξενο. Συνήθως έχει πάχος αρκετών δεκάδων μέτρων» σχολίασε η Έμιλι Μπρόντσκι του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνια στη Σάντα Κρουζ, η οποία συμμετείχε σε τρεις από τις τέσσερις μελέτες.

Επιπλέον, εργαστηριακές μελέτες έδειξαν ότι το στρώμα αργίλου ήταν άκρως ολισθηρό, και μάλιστα έγινε ακόμα πιο ολισθηρό όταν η πίεση αυξήθηκε απότομα, καθώς το νερό που περιείχε η λάσπη προσπάθησε να δραπετεύσει καθώς δεχόταν την πίεση.

Οι μελέτες θα μπορούσαν τώρα να βοηθήσουν στην κατανόηση αυτού του ρήγματος που απειλεί την Ιαπωνία, καθώς και άλλων ζωνών υποβύθισης που περιέχουν τέτοια στρώματα αργίλου.

Ένα από τα ρήγματα στα οποία θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν τα νέα στοιχεία για την ολίσθηση ρηγμάτων κάτω από μεγάλες πιέσεις είναι το διαβόητο ρήγμα του Αγίου Ανδρέα, μια διαχρονική απειλή για το Λος Άντζελες και το Σαν Φρανσίσκο.