Προς νέο μνημόνιο το καλοκαίρι του 2014

Νέο μνημόνιο, νέα δανειακή σύμβαση και νέο πακέτο μέτρων θα υποχρεωθεί να υπογράψει η Ελλάδα έως το καλοκαίρι του 2014, αναζητώντας πόρους, προκειμένου να καλύψει το χρηματοδοτικό κενό που αφήνει η λήξη της χρηματοδότησης από την Ευρωζώνη και καθώς ο χρόνος εξόδου στις αγορές είναι ακόμη άγνωστος.

Οι ανάγκες της χώρας για πληρωμές χρεολυσίων και την κάλυψη του δημοσιονομικού ελλείμματος δεν καλύπτονται από τη συνεχιζόμενη, έως το πρώτο τρίμηνο του 2016, χρηματοδότηση από το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, με αποτέλεσμα το νέο μνημόνιο να αποτελεί μονόδρομο, για να χρηματοδοτηθούν οι ανάγκες από το β’ εξάμηνο του 2014 μέχρι και το τέλος του 2016. Το ποσό που λείπει και θα πρέπει να καλυφθεί με νέο δάνειο και με επιμήκυνση της διάρκειας των ομολόγων της ΕΚΤ υπολογίζεται μεταξύ 15 και 18 δισ. ευρώ και υπό την προϋπόθεση ότι το πρόγραμμα των αποκρατικοποιήσεων θα υλοποιηθεί με απόλυτη επιτυχία και όχι με τις συνήθεις αστοχίες.

Τα ποσά ανά δόση που έλαβε η Ελλάδα από το μηχανισμό στήριξης

Πολύ πιθανόν, το νέο μνημόνιο να υπογραφεί νωρίτερα, πριν από τη λήξη της υφιστάμενης δανειακής σύμβασης, χωρίς να αποκλείεται να συμβεί το προσεχές φθινόπωρο -σίγουρα μετά τις γερμανικές εκλογές-, κατά τον επικείμενο εξονυχιστικό έλεγχο της τρόικας.

Η εξέλιξη αυτή συνιστά μια ακόμη αποτυχία του εγχειρήματος ένταξης της Ελλάδας στο μηχανισμό Ε.Ε. - ΔΝΤ, το Μάιο του 2010, καθώς ο αρχικός στόχος ήταν η έξοδος της χώρας στις αγορές, το πρώτο τρίμηνο του… 2012.

Παράλληλα, το νέο μνημόνιο, όποτε και εάν υπογραφεί στο προσεχές δωδεκάμηνο, θα προκαλέσει και ραγδαίες πολιτικές εξελίξεις στην Ελλάδα, δεδομένου ότι θα συνοδεύεται με νέα μέτρα, σε μια περίοδο που η οικονομία θα βρίσκεται ακόμη σε ύφεση, χωρίς να υπάρχουν ακόμη σημάδια ανάκαμψης και ελπίδας. Στο πλαίσιο αυτό, θα είναι εξαιρετικά δύσκολο να γίνει αποδεκτό ένα νέο βαρύ πακέτο μέτρων.

Ελεγχος

Το φθινόπωρο, είναι προγραμματισμένος ο μεγάλος έλεγχος από την τρόικα, προκειμένου να διαπιστωθούν τα δημοσιονομικά κενά στους προϋπολογισμούς των ετών 2013 - 2016, αλλά και να γίνει μια ανασκόπηση της εφαρμογής των προαπαιτούμενων δράσεων.
Πολύ πιθανόν, ο έλεγχος να καταλήξει σε ένα νέο μνημόνιο, που θα καλύψει το κενό χρηματοδότησης μέχρι και το 2016, με αντάλλαγμα σκληρά μέτρα.

Ο έλεγχος θα πραγματοποιηθεί μετά τις γερμανικές εκλογές, οπότε θα είναι απελευθερωμένη η νέα γερμανική κυβέρνηση να δρομολογήσει τις νέες παρεμβάσεις για τη μείωση του ελληνικού χρέους, αλλά και να «περάσει» από το γερμανικό κοινοβούλιο ένα νέο πακέτο βοήθειας.

Οι χρηματοδοτικές ανάγκες της χώρας προσδιορίζονται από το έλλειμμα του προϋπολογισμού (συνολικό και όχι το πρωτογενές) και από το ποσό που πρέπει να καταβάλει για πληρωμές χρεολυσίων.

Το επόμενο έτος, το ποσό που θα λάβει η Ελλάδα από το μηχανισμό είναι 16,1 δισ. ευρώ, ήτοι 7,2 δισ. ευρώ από τον EFSF και 8,9 δισ. ευρώ από το ΔΝΤ. Οι δανειακές ανάγκες φτάνουν στο ποσό των 33,6 δισ. ευρώ, καθώς λήγουν ομόλογα αξίας 24,9 δισ. ευρώ και 8,7 δισ. ευρώ που θα είναι το έλλειμμα του προϋπολογισμού. Εκτός των δανείων από το μηχανισμό, οι δανειακές ανάγκες μειώνονται από τις επιστροφές κερδών από την ΕΚΤ κατά 2,4 δισ. ευρώ, από τα έσοδα των αποκρατικοποιήσεων κατά 3,5 δισ. ευρώ, από το πρωτογενές πλεόνασμα κατά 2,8 δισ. ευρώ και απομένει το κενό των 4,6 δισ. ευρώ.Επίσης, στο ποσό αυτό περιλαμβάνονται και ομόλογα της ΕΚΤ και άλλων κεντρικών τραπεζών, που λήγουν, και το σενάριο που κερδίζει έδαφος είναι η επιμήκυνση της διάρκειάς τους, μετά το 2020, στο πλαίσιο των περαιτέρω μέτρων μείωσης του ελληνικού χρέους.

Για το 2015, οι υποχρεώσεις για πληρωμές χρεολυσίων υπολογίζονται στο ποσό των 16,1 δισ. ευρώ και το έλλειμμα κεντρικής κυβέρνησης θα ανέλθει σε 9,5 δισ. ευρώ. Τα δανειακά κεφάλαια είναι 7,2 δισ. ευρώ και προέρχονται εξ ολοκλήρου από το ΔΝΤ, καθώς η χρηματοδότηση από την Ευρωζώνη θα έχει σταματήσει (με βάση των τωρινά δεδομένα) και οι πρόσθετες ανάγκες που διαβλέπει το ΔΝΤ είναι 6,5 δισ. ευρώ.

Το 2016, τα χρεολύσια ανέρχονται σε 6,8 δισ. ευρώ, αλλά με την προσθήκη του ελλείμματος του προϋπολογισμού, που υπολογίζεται σε 7,7 δισ. ευρώ, οι συνολικές υποχρεώσεις δανεισμού διαμορφώνονται στο ποσό των 14,5 δισ. ευρώ. Απομειώνονται κατά 2 δισ. ευρώ, με τα εκτιμώμενα έσοδα των αποκρατικοποιήσεων, ενώ άγνωστη είναι η επίδραση από τις επιστροφές κερδών από την ΕΚΤ. Με τα τωρινά δεδομένα, η μόνη βέβαιη πηγή χρηματοδότησης είναι η τελευταία δόση από συμμετοχή του ΔΝΤ, ύψους 1,8 δισ. ευρώ.

Και μέτρα

Η κυβέρνηση αγωνιά για την πορεία εφαρμογής του προϋπολογισμού του 2013, δεδομένου ότι στο πρώτο εξάμηνο παρουσιάζει υστέρηση εσόδων ύψους 1,62 δισ. ευρώ, που, εάν δεν καλυφθεί στο β’ εξάμηνο του έτους, τότε η κυβέρνηση θα υποχρεωθεί να λάβει νέα μέτρα.

Ηδη, το προσχέδιο της έκθεσης της Κομισιόν προϊδεάζει για τη λήψη νέων μέτρων, ακόμη και εντός του 2013, κάτι που δεν αποκλείει εντελώς και ο υπουργός Οικονομικών, Γιάννης Στουρνάρας. Για το 2013, είπε πως «επί του παρόντος δεν τίθεται θέμα δημοσιονομικού κενού και λήψης μέτρων», για το 2014 είπε πως «είναι πολύ πιθανό να μη χρειαστούν μέτρα», ενώ άφησε ορθάνοιχτο το ενδεχόμενο για μέτρα στη διετία 2015-2016.  Υπέρ των μέτρων εντός και του 2013 συνηγορεί η τεράστια υστέρηση των εσόδων στο πρώτο εξάμηνο, που φτάνει στο ποσό του 1,62 δισ. ευρώ, η οποία απειλεί και το στόχο του πρωτογενούς πλεονάσματος.

Τα «κενά»

Το προσχέδιο της έκθεσης της Κομισιόν αναφέρει όμως ότι μπορεί να υπάρξουν «κενά» στον προϋπολογισμό, τα οποία μπορεί να διαμορφωθούν:

• Σε 0,5% του ΑΕΠ ή 1 δισ. ευρώ το 2013.
• Σε 0,5% του ΑΕΠ ή 1 δισ. ευρώ το 2014.
• Σε 1,75% του ΑΕΠ ή 3,5 δισ. ευρώ το 2015.
• Σε πάνω από 2% του ΑΕΠ (4 δισ. ευρώ) το 2016.

Για τη διετία 2015 - 2016, το κενό είχε προσδιοριστεί από την έκθεση του περασμένου Ιανουαρίου, υπολογιζόμενο σε περίπου 4,2 δισ. ευρώ, δεν είναι δηλαδή κάτι καινούργιο, αλλά το ακριβές του μέγεθος θα προσδιοριστεί στον επικείμενο έλεγχο.
Νέοι στόχοι και πάλι για ιδιωτικοποιήσεις

Στην κάλυψη των χρηματοδοτικών αναγκών της χώρας, σημαντικό ρόλο θα διαδραματίσουν οι αποκρατικοποιήσεις, καθώς οι εισπράξεις από την πώληση περιουσιακών στοιχείων του Δημοσίου κατατίθενται υποχρεωτικά στον ειδικό λογαριασμό για την αποπληρωμή του δημοσίου χρέους. Πρέπει να διευκρινιστεί πως οι ιδιωτικοποιήσεις ενδιαφέρουν την τρόικα όχι τόσο για την αναπτυξιακή πνοή που μπορεί να δώσουν στην οικονομία, αλλά για τις εισπράξεις τους, οι οποίες χρησιμοποιούνται για τη μείωση του χρέους.

«Το αποτέλεσμα των αποκρατικοποιήσεων είναι κρίσιμης σημασίας για λόγους χρηματοδότησης», αναφέρει το προσχέδιο της έκθεσης της Κομισιόν. Στο ίδιο κείμενο αναφέρεται πως «περιορισμένη πρόοδος καταγράφεται στην πώληση περιουσιακών στοιχείων μέσω ιδιωτικοποιήσεων και τα έσοδα το 2013 ήταν σαφώς κατώτερα των προσδοκιών. Αφού χάθηκε ο στόχος του 2012 για τα έσοδα των ιδιωτικοποιήσεων με μεγάλη απόκλιση, θα χαθούν πιθανότατα και οι στόχοι για το 2013, αν και μπορεί να αναπληρωθούν το 2014, εάν διατηρηθεί η ίδια προσπάθεια».

Μετά την αστοχία με την αποκρατικοποίηση της ΔΕΠΑ, η τρόικα αποδέχτηκε την πραγματικότητα των δυσκολιών εφαρμογής του προγράμματος και αναθεώρησε τους στόχους για τα έσοδα των αποκρατικοποιήσεων. Αποφεύχθηκε έτσι η λήψη πρόσθετων μέτρων, καθώς η τρόικα αποδέχτηκε την αναθεώρηση του προγράμματος αποκρατικοποιήσεων, με το βάρος του να μετατίθεται για το 2014.

Καταρτίστηκε νέο χρονοδιάγραμμα αποκρατικοποιήσεων, που προβλέπει την είσπραξη 1,5 δισ.  εντός του 2013, (800 εκατ. το γ'  τρίμηνο και 700 εκατ., στο δ’ τρίμηνο του έτους), αντί 2,5 δισ. που προέβλεπε το προηγούμενο πρόγραμμα. Το χαμένο έδαφος του 2013 θα καλυφθεί το 2014, καθώς ο στόχος αναπροσαρμόζεται και διαμορφώνεται σε 3,5 δισ., με κλιμάκωση 200, 600, 2.300 και 400 εκατ., ανά τρίμηνο.

ΠΑΝΟΣ ΚΑΚΟΥΡΗΣ - pkak@naftemporiki.gr