Roubini: Πρόωρη συνταξιοδότηση για την Ευρωζώνη;

Το ερώτημα της βιωσιμότητας της Ευρωζώνης παραμένει ανοικτό, σημειώνει ο διάσημος οικονομολόγος Nouriel Roubini σε άρθρο του με τίτλο "Πρόωρη συνταξιοδότηση για την Ευρωζώνη;" στο Project Syndicate προσθέτοντας ότι ένα "φιλικό διαζύγιο" σήμερα είναι προτιμότερο από μια ανεξέλεγκτη διάσπαση αργότερα. 

Τι γίνεται όμως αν η διάλυση της μπορεί μόνο να αναβληθεί και όχι να αποφευχθεί; Στην περίπτωση αυτή, αναφέρει ο γνωστός οικονομολόγος, η καθυστέρηση του αναπόφευκτου θα κάνει την τελική κατάληξη χειρότερη - πολύ χειρότερη.

Η Γερμανία ολοένα και περισσότερο αναγνωρίζει ότι εάν η προσαρμογή που απαιτείται για την αποκατάσταση της ανάπτυξης, της ανταγωνιστικότητας και της βιωσιμότητας του χρέους στην περιφέρεια της Ευρωζώνης πρέπει να έρθει από τη λιτότητα και την εσωτερική υποτίμηση αντί για την αναδιάρθρωση του χρέους και την έξοδο… το κόστος κατά πάσα πιθανότητα θα διαμορφωθεί σε τρισεκατομμύρια ευρώ, αναφέρει στο άρθρο του ο γνωστός οικονομολόγος. 

Εκτιμά ταυτόχρονα ότι η διαδικασία της προσαρμογής θα χρειαστεί κατά πάσα πιθανότητα πολλά χρόνια  και – μέχρι να αποκατασταθεί πλήρως η αξιοπιστία της πολιτικής – η φυγή των κεφαλαίων θα συνεχιστεί, κάτι που θα οδηγήσει στην ανάγκη για τεράστια ποσά επίσημης χρηματοδότησης.

Μέχρι πρόσφατα, αναφέρει, αυτή η επίσημη χρηματοδότηση προέρχονταν από τις δημοσιονομικές αρχές (EFSF και σύντομα ESM) και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο. Αλλά όλο και περισσότερο, η επίσημη χρηματοδότηση προέρχεται από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα – πρώτα με τις αγορές ομολόγων και στη συνέχεια με στήριξη της ρευστότητας για τις τράπεζες. 

Με τους πολιτικούς περιορισμούς στη Γερμανία και αλλού να αποτρέπουν περαιτέρω ενίσχυση των δημοσιονομικών τειχών ασφαλείας, η ΕΚΤ σχεδιάζει να διαθέσει ένα νέο γύρο μεγάλης χρηματοδότησης στην Ισπανία και την Ιταλία (με περισσότερες αγορές ομολόγων), εκτιμά.

Σε αυτό το πλαίσιο, προσθέτει, η Γερμανία και ο πυρήνας της Ευρωζώνης όλο και περισσότερο αναθέτουν την επίσημη χρηματοδότηση στην ΕΚΤ. Αν η Ιταλία και η Ισπανία έχουν έλλειψη ρευστότητας αλλά παραμένουν φερέγγυες και η μαζική χρηματοδότηση τους δώσει αρκετό χρόνο ώστε η λιτότητα και οι οικονομικές μεταρρυθμίσεις να αποκαταστήσουν τη βιωσιμότητα του χρέους, την ανταγωνιστικότητα και την ανάπτυξη, η υφιστάμενη στρατηγική θα δουλέψει και η Ευρωζώνη θα επιβιώσει, σημειώνει. 

Στη διαδικασία αυτή είναι πιθανό να προκύψει και κάποια μορφή τραπεζικής ένωσης, σε συνδυασμό με κάποια πρόοδο στην πολιτική ενοποίηση, εκτιμά.

Αλλά όσο σημαντικά και να είναι τα στοιχεία της δημοσιονομικής και τραπεζικής ένωσης στη διαδικασία αυτή, το κλειδί είναι αν η μαζική χρηματοδότηση και σταδιακή προσαρμογή θα μπορέσουν να αποκαταστήσουν εγκαίρως τη βιώσιμη ανάπτυξη. 

Αυτό θα απαιτήσει σημαντική υπομονή από τις κυβερνήσεις και τους πολίτες στον πυρήνα και την περιφέρεια – στην πρώτη περίπτωση για να διατηρηθεί η μαζική χρηματοδότηση και στη δεύτερη για να αποφευχθούν οι κοινωνικές και πολιτικές αντιδράσεις σε χρόνια επίπονης συρρίκνωσης και απώλειας του κράτους πρόνοιας. 

Είναι αυτό το σενάριο πιθανό, αναρωτιέται ο Nouriel Roubini και παραθέτει μερικά από τα εμπόδια που θα πρέπει να ξεπεραστούν: Οικονομική διαφοροποίηση και εμβάθυνση της ύφεσης, μη αναστρέψιμη βαλκανιοποίηση του τραπεζικού συστήματος και των χρηματοοικονομικών αγορών, μη βιώσιμο χρέος για δημόσιους και ιδιωτικούς φορείς, αποκαρδιωτική ανάπτυξη για τις χώρες που ακολουθούν την οδό της εσωτερικής υποτίμησης και του αποπληθωρισμού για την αποκατάσταση της ανταγωνιστικότητας. 

Επίσης ασύμμετρη προσαρμογή με ηθικούς κινδύνους στον πυρήνα και ανεπαρκή χρηματοδότηση στην περιφέρεια που θα τροφοδοτούν ασύμβατες πολιτικές δυναμικές, ασταθείς και ανυπόμονες αγορές και επενδυτές, κούραση από τα προγράμματα λιτότητας στην περιφέρεια και κούραση από τα προγράμματα διάσωσης στον πυρήνα, σοβαρές δυσκολίες στην επίτευξη δημοσιονομικής, οικονομικής και πολιτικής ένωσης. 

Ο γνωστός οικονομολόγος εκτιμά ότι αν η σταδιακή διαδικασία αποσύνθεσης στο τέλος κάνει αναπόφευκτη τη διάλυση της Ευρωζώνης, το μονοπάτι που έχουν διαλέξει η Γερμανία και η ΕΚΤ – η μεγάλη χρηματοδότηση της περιφέρειας – θα καταστρέψει τους ισολογισμούς των κεντρικών τραπεζών και στον πυρήνα. 

Ακόμα χειρότερα, οι τεράστιες ζημιές που θα προκληθούν από την υλοποίηση των πιστωτικών κινδύνων μπορεί να θέσουν σε κίνδυνο τη βιωσιμότητα του χρέους στις οικονομίες του πυρήνα της Ευρωζώνης, κάτι που θα οδηγήσει στην αμφισβήτηση της ίδιας τις επιβίωσης της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Σε αυτή την περίπτωση, υπογραμμίζει, σίγουρα ένα "φιλικό διαζύγιο" σήμερα, είναι προτιμότερα από μια ανεξέλεγκτη διάσπαση αργότερα. 

Ο ίδιος εκτιμά ότι η διάσπαση σήμερα θα έχει πολύ υψηλό κόστος και θα απαιτούσε ένα διεθνές συνέδριο για το χρέος με αντικείμενο την αναδιάρθρωση στην περιφέρεια σε σχέση με τις απαιτήσεις του πυρήνα. 

Αλλά η διάλυση νωρίτερα θα μπορούσε να διασφαλίσει την επιβίωση της ενιαίας αγοράς και της Ε.Ε. αναφέρει ο Nouriel Roubini και προσθέτει: Μια μάταιη προσπάθεια να αποφευχθεί η διάλυση για ένα ή δύο χρόνια - μετά την σπατάλη τρισεκατομμυρίων ευρώ σε πρόσθετη χρηματοδότηση από τον πυρήνα - θα οδηγούσε σε μια άτακτη διάλυση, και αυτό θα περιλαμβάνει και την καταστροφή της ενιαίας αγοράς, λόγω της εισαγωγής πολιτικών προστατευτισμού σε μαζική κλίμακα. Έτσι, αν μια διάσπαση είναι αναπόφευκτη, η καθυστέρηση συνεπάγεται πολύ υψηλότερο κόστος.

 capital