Κύπρος: Μόνο στα... λόγια έφυγε το Μνημόνιο!

Η Μεγαλόνησος θα βρίσκεται σε στενή επιτήρηση κάθε έξι μήνες (!) από τους θεσμούς!

Με μια πραγματική οικονομία σε καθίζηση, το πρόγραμμα αποκρατικοποιήσεων σε εκκρεμότητα και τα «κόκκινα» δάνεια να αυξάνονται κατακόρυφα, η Κύπρος βγήκε... πανηγυρικά από το Μνημόνιο, αν και θα συνεχίσει να ελέγχεται από τους δανειστές της κάθε έξι μήνες!

Οι σχετικές ανακοινώσεις του Eurogroup και του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου (ΔΝΤ) είχαν μεν πανηγυρικό τόνο, αλλά τόνιζαν ότι θα συνεχιστεί η στενή επιτήρηση της οικονομίας σε εξαμηνιαία βάση. Αλλωστε, ο αντιπρόεδρος της Κομισιόν Βάλντις Ντομπρόφσκις επισήμανε πρόσφατα ότι η Κύπρος θα βρίσκεται στο «μικροσκόπιο» των ευρωπαϊκών θεσμών, ώσπου να αποπληρωθεί το 75% του δανείου της χώρας (έλαβε 6,3 δισ. ευρώ από τους Ευρωπαίους και περίπου 1 δισ. ευρώ από το ΔΝΤ). 

Το Μνημόνιο έληξε χωρίς να εκταμιευθεί η τελευταία δόση του ESM, επειδή δεν προχώρησε η αποκρατικοποίηση της εταιρίας τηλεπικοινωνιών Cyta. Εκπρόσωπος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ) δήλωσε ότι η χώρα κινδυνεύει να εξαιρεθεί από το πρόγραμμα αγοράς κρατικών ομολόγων (QE) της ΕΚΤ, επειδή πλέον θα βρίσκεται εκτός Μνημονίου και η πιστοληπτική αξιολόγησή της θα είναι χαμηλότερη από το επίπεδο της επένδυσης. 

Στην περίπτωση της Κύπρου η ΕΚΤ είχε παραβλέψει την προϋπόθεση τα κρατικά ομόλογά της να θεωρούνται επένδυση, αλλά η εξαίρεση αυτή ίσχυε όσο υπήρχε Μνημόνιο. Τώρα που το Μνημόνιο τερματίζεται, το τίμημα της «επιτυχίας» θα είναι πιθανότατα η έξοδος από το πρόγραμμα QE! Η Κύπρος βγαίνει από το Μνημόνιο, όμως τώρα έχει να αντιμετωπίσει πλέον και αρκετές από τις συνέπειές του:

◆ Τα «κόκκινα» δάνεια, τα οποία είναι ο μεγαλύτερος βραχνάς για την κυπριακή κυβέρνηση. Ενα ποσοστό μεγαλύτερο του 60% των δανείων που έχουν οι κυπριακές τράπεζες στο χαρτοφυλάκιό τους δεν εξυπηρετείται. Σήμερα τα «κόκκινα» δάνεια είναι στο 107% του ΑΕΠ και η αύξησή τους από το Μνημόνιο και μετά είναι ραγδαία. Η Κύπρος έχει το μεγαλύτερο ποσοστό μη εξυπηρετούμενων δανείων στην ευρωζώνη, σύμφωνα με στοιχεία που δημοσιοποίησε η Ευρωπαϊκή Τραπεζική Αρχή στα τέλη Νοεμβρίου.

◆ Την ανεργία, που εκτινάχθηκε στα χρόνια της κρίσης ξεπερνώντας το 15%. Μπορεί τα επίπεδα να απέχουν από το ιλιγγιώδες 26%-27% της Ελλάδας, όμως για μια μικρή, έστω και εξωστρεφή, οικονομία, όπως της Κύπρου, αυτό το ποσοστό διογκώνει τα κοινωνικά προβλήματα, ειδικά για τις πιο ευάλωτες ομάδες πληθυσμού.

◆Την καθίζηση της κατανάλωσης και της επιχειρηματικής δραστηριότητας. Οι μειώσεις των ονομαστικών αποδοχών ανά μισθωτό κατά την τετραετία 2012-2015 ανήλθαν σωρευτικά σε -11,7%, ενώ η αγοραστική δύναμη των αποδοχών του συνόλου των μισθωτών μειώθηκε στο ίδιο διάστημα κατά περίπου 23%. Η κοινωνική ομάδα των μισθωτών συντηρείται πλέον με τα 2/3 των αγαθών και υπηρεσιών που χρειαζόταν το 2011. Η εγχώρια ζήτηση έπεσε κατά περίπου 20%.

Το τελευταίο προαπαιτούμενο της τρόικας για να κλείσει ομαλά ο μνημονιακός κύκλος αποτελεί και το μεγάλο αγκάθι για την κυπριακή Βουλή. Πρόκειται για τις αποκρατικοποιήσεις των ημικρατικών Cyta, Αρχής Ηλεκτρισμού Κύπρου και Αρχής Λιμένων Κύπρου.

Με βάση τα αποτελέσματα της Ερευνας Εισοδήματος και Συνθηκών Διαβίωσης 2014, το ποσοστό κινδύνου φτώχειας ή κοινωνικού αποκλεισμού ανήλθε στο 27,4% του πληθυσμού. Το 2008 το ποσοστό κινδύνου φτώχειας ή κοινωνικού αποκλεισμού ήταν στο 23,3%.

Η τρόικα έχει απορρίψει τις προτάσεις που έγιναν στα τέλη Δεκεμβρίου για την ιδιωτικοποίηση της Αρχής Ηλεκτρισμού Κύπρου. Οι συγκεκριμένες δημόσιες υπηρεσίες αποτελούν παράγοντα στρατηγικής σημασίας για τη λειτουργία της κυπριακής οικονομίας και το πόκερ είναι σκληρό μεταξύ των δύο πλευρών, με την κυπριακή κυβέρνηση να επιδιώκει να υπάρξουν όσο το δυνατόν μικρότερες απώλειες.

Τι μέτρα πέρασαν μετά το «κούρεμα» καταθέσεων και τα capital controls!

Στις 15-16 Μαρτίου 2013 η Κύπρος συμφώνησε με την ευρωζώνη και το ΔΝΤ για πρόγραμμα 10 δισ. Ο νόμος δεν πέρασε από τη Βουλή και στις 22 Μαρτίου επιβάλλονται «κούρεμα» και capital controls. Το νέο Μνημόνιο συνάπτεται στις 24-25 Μαρτίου. Οι καταθέτες άνω των 100.000 ευρώ δέχονται το μεγαλύτερο «κούρεμα», ενώ η Λαϊκή Τράπεζα διαλύεται και η Τράπεζα Κύπρου εξυγιαίνεται εκ βάθρων.

Το κυπριακό Μνημόνιο προέβλεπε, μεταξύ άλλων:

• Μειώσεις μισθών των δημοσίων υπαλλήλων και συντάξεων 0% για 0-1.000 ευρώ, 6,5% για 1.001-1.500 ευρώ, 8,5% για 1.501-2.000 ευρώ, 9,5% για 2.001-3.000 ευρώ, 11,5% για 3.001-4.000 ευρώ και 12,5% για ποσά άνω των 4.001 ευρώ.
• Μείωση του αριθμού των δημοσίων υπαλλήλων τουλάχιστον κατά 5.000 έως το 2016.
• Αύξηση του ορίου συνταξιοδότησης κατά δύο χρόνια.
• Αποκρατικοποιήσεις τουλάχιστον 1,4 δισ. ευρώ στο διάστημα 2013-2016.
• Αύξηση του φορολογικού συντελεστή για τις επιχειρήσεις στο 12,5% από 10%, αύξηση των φόρων σε τσιγάρα, ποτά, βενζίνη κ.ά.

Στις 10/12/15 η ολομέλεια της Βουλής ψήφισε ομόφωνα την παράταση έως και το τέλος του 2017 στο φρενάρισμα των προσλήψεων στον ευρύτερο δημόσιο τομέα.

Στην Κύπρο δεν επελέγη η συνταγή της υπερφορολόγησης, όπως έχει συμβεί με όλες τις κυβερνήσεις επί Μνημονίων στην Ελλάδα με τεράστιο κόστος για τους πολίτες στην πραγματική οικονομία, αλλά και για το επιχειρείν. Η Κύπρος διατήρησε χαμηλό φορολογικό συντελεστή (στο 12% σήμερα) για κυπριακές και διεθνείς επιχειρήσεις, παραμένοντας ελκυστική, ενώ το αφορολόγητο για τους πολίτες είναι 19.500 ευρώ και ο ανώτατος συντελεστής για εισοδήματα άνω των 60.000 ευρώ στο 35%.

Οι περικοπές για τους πολίτες ήταν σχετικά ήπιες και εν τέλει λιγότερο οδυνηρές, ενώ βαθύτερο μαχαίρι έπεσε στις κρατικές δαπάνες. Δόθηκε, εξάλλου, μεγάλο βάρος στην απορρόφηση κοινοτικών κονδυλίων, ειδικά για μεγάλα έργα που σχετίζονται με τον τουρισμό, κάτι που βοήθησε και στην προσέλκυση επενδύσεων. Ωστόσο, σε αυτόν τον τομέα διαπιστώνεται ότι η κυπριακή οικονομία βρίσκεται σε διαδικασία αποεπένδυσης από το 2014, η οποία πρόκειται να συνεχιστεί και το 2016, σύμφωνα με τις προβλέψεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.

Τι δείχνουν οι δείκτες της οικονομίας

ΑΕΠ: 2013 στο -5,4% (έναντι προβλέψεων άνω του 8%), 2014 στο -2,3%, 2015 στο 1,2% από αρχική πρόβλεψη 0,5% (εκτίμηση για το 2016 στο 1,5%).

Δημόσιο χρέος: 2013 στο 102,2%, 2014 στο 107,5%, 2015 στο 106,7%.

Ελλειμμα προϋπολογισμού: 2013 στο 4,9%, 2014 στο 8,8%, 2015 στο 1,1%.

Ανεργία: 2013 στο 15,9%, 2014 στο 16,1%, 2015 στο 15,6%.

Δαπάνες - Εσοδα: Οι δημόσιες δαπάνες κατά το 2014 μειώθηκαν 4% του ΑΕΠ έναντι της περιόδου 2009-2011, με τα δημόσια έσοδα να αυξάνονται στο ίδιο διάστημα 2%