Ο πυγμάχος Μελαγκόμας και οι επιπτώσεις της μονομέρειας στη ζωή του ατόμου.

Ο Δίων ο Χρυσόστομος ( 40 – 120 μ. Χ. ) στους λόγους του μεταξύ άλλων αναφέρεται και στο βίο του πυγμάχου Μελαγκόμα. Ο Μελαγκόμας καταγόταν από την Καρία της Μικράς Ασίας και υπήρξε ολυμπιονίκης στο άθλημα της πυγμαχίας κατά το έτος 45 μ.Χ. .

Γράφει ο Βασίλειος ΛΕΒΑΚΟΣ*

Κατά τον Δίωνα ο αθλητής αυτός υπήρξε πρότυπο ιδανικού αθλητή και εξύμνησε σε μεγάλο βαθμό τις αρετές και τα προτερήματα του εν λόγω ολυμπιονίκη. Ο Μελαγκόμας ήταν ο ομορφότερος όλων αλλά παρ’ όλα αυτά προσπαθούσε να μην κινεί την προσοχή των ανθρώπων γύρω του, καθώς διακρινόταν από σεμνότητα. Η φυσική του κατάσταση ήταν άριστη ως αποτέλεσμα σκληρής και ατελείωτης προπόνησης. Ο τρόπος του επίσης να νικάει στους αγώνες ήταν αρκετά ιδιότυπος: απέφευγε τα χτυπήματα του αντιπάλου υπομονετικά, κάνοντάς τον να εξουθενωθεί και να παραιτηθεί τελικά αλλά και να βγει αλώβητος αφού θεωρούσε ένδειξη μη ανδρείας να εξασφαλίσει τη νίκη χτυπώντας τον αντίπαλο. Όμως ο ανίκητος αυτός πυγμάχος πέθανε σε νεαρή ηλικία έχοντας αφοσιωθεί αποκλειστικά στη γυμναστική και το άθλημα που ασκούσε μη έχοντας γνωρίσει τις απολαύσεις της ζωής.

Γίνεται δηλαδή λόγος για τη μονομέρεια που χαρακτήριζε το βίο του Μελαγκόμα ο οποίος είχε ως προτεραιότητα την άθληση και την εκγύμναση χωρίς να υπάρχει τίποτε άλλο γι αυτόν. Χαρακτηριστικό παράδειγμα ήταν το ότι λίγο πριν το θάνατό του ρωτούσε τον επιστήθιο φίλο του Αθηνόδωρο για το πόσες μέρες απομένουν ακόμη πριν τη λήξη των αγώνων. Λαμβάνοντας υπόψη το ως άνω παράδειγμα από την αρχαιότητα, θα γίνει μία προσπάθεια να εξηγηθεί η μονομέρεια και οι επιπτώσεις της στο σύγχρονο άτομο αλλά και κατ’ επέκταση στο κοινωνικό σύνολο.

Πολλοί άνθρωποι ζουν και εργάζονται σε ένα συγκεκριμένο, περιορισμένο γεωγραφικό χώρο και εκτελώντας προς βιοπορισμό τους μία συγκεκριμένη εργασία που μπορεί να εκτελείται είτε σε επίπεδο δημοσίου είτε σε επίπεδο ιδιωτικού τομέα. Ζώντας για χρόνια μέσα σε αυτό το μοτίβο, σε άλλους εξ’ αυτών αρέσει και είναι ο ιδανικός κόσμος διότι πιθανώς είτε να έχουν βολευτεί σε αυτήν την κατάσταση είτε να αρκούνται στα όσα κάνουν και όσα ζουν και σε άλλους δεν αρέσει και δεν κάνουν καμία προσπάθεια να το μεταβάλλουν είτε λόγω σοβαρών οικονομικών ή οικογενειακών προβλημάτων είτε λόγω διαφόρων, προβληματικής φύσης, ψυχικών καταστάσεων. Η ζωή αρκετών ανδρών και γυναικών επαναλαμβάνεται σε διάφορα πρότυπα όπως π.χ. :

• Προσήλωση στην οικογένεια: Προτεραιότητα στην ικανοποίηση αναγκών του οικογενειακού περιβάλλοντος.
• Προσήλωση στην εργασία: Εργασιομανία – Οικοδόμηση καριέρας μέσω ατελείωτων ωρών απασχόλησης.
• Προσήλωση στη διασκέδαση και την ικανοποίηση της ηδονής: Ο κόσμος του ατόμου περιστρέφεται γύρω από τα κέντρα διασκέδασης, μπαρ, καφετέριες, πανηγύρια και στους τρόπους με τους οποίους θα γνωρίσει εν δυνάμει ερωτικούς συντρόφους ή θα προβάλλει τη σωματική ομορφιά.
• Προσήλωση σε μία ιδεολογία ή παράταξη: Υποστήριξη των θέσεων συγκεκριμένου κόμματος και μόνο – το να ακολουθεί συγκεκριμένες αρχές, είτε σωστές είτε λανθασμένες χωρίς να βλέπει καμία άλλη εναλλακτική ιδεολογία.

Έτσι ο άνθρωπος καταλήγει σε μονομέρεια στη ζωή του, δηλαδή στο να οικοδομήσει ένα τείχος γύρω από αυτόν μέσα στο οποίο περικλείεται όλο του το είναι και η κοσμοθεωρία του ( όπως ο Μελαγκόμας ο οποίος είχε φτιάξει ένα τείχος γύρω από το είναι του, το οποίο ήταν η υπέρμετρη φιλοδοξία του για τους αγώνες ). Δεν ασχολείται με τίποτε άλλο πέραν όσων του επιτάσσει η μονομερής και κλειστή αντίληψή του και θεωρεί κάποιες φορές ότι έχει φτάσει σε ένα υψηλό επίπεδο αυτοπραγμάτωσης δίχως να έχει άλλες διαφορετικές εμπειρίες, γνώσεις, ιδέες ή να έχει ζήσει σε αντισυμβατικές γι’ αυτόν καταστάσεις. Π.χ. ο αστυνομικός πιστεύει ότι με το να έχει αποκτήσει γνώσεις για την περαίωση ποινικών δικογραφιών και να τις «ξεπετάει», έχει πετύχει το σκοπό της ζωής του και δεν ασχολείται με τίποτε άλλο που θα αυξήσει το νοητικό και πνευματικό του επίπεδο ή δεν ενδιαφέρεται να ζήσει άλλες διαφορετικές καταστάσεις και εμπειρίες.

Οι συνέπειες της μονομέρειας είναι ποικίλες και έχουν ιδιαίτερη βαρύτητα τόσο σε ατομικό όσο και σε κοινωνικό επίπεδο:

• Στέρηση της απόκτησης πολυεπίπεδου και ποικίλου γνωσιακού αντικειμένου. Μη ενδιαφέρον δηλαδή για κατάκτηση γνώσεων τεχνολογικού, ιστορικού, πολιτισμικού, κοινωνικού, ευρωπαϊκού και παγκόσμιου γίγνεσθαι.
• Μη εξέλιξη της σκέψης του ανθρώπου, ο οποίος στερούμενος γνώσεων δεν έχει τη δυνατότητα να εξελίξει σε ανώτερο βαθμό την αντίληψη και τη νόησή του. Έτσι γίνεται έρμαιο της προπαγάνδας διαφόρων παραγόντων. Δε θα αγωνιστεί για να μεταβάλλει μία λανθασμένη αντίληψη που του επιβάλλεται αθόρυβα και περίτεχνα από τα Μ.Μ.Ε. ή άλλους φορείς γιατί απλούστατα δεν κατανοεί το λάθος και τη φαυλότητα της εν λόγω αντίληψης.
• Ένας στερούμενος εμπειριών άνθρωπος υπάρχει η μεγάλη πιθανότητα να φτάσει σε τέλμα κάποια στιγμή και να προβεί σε άμεση αποκόμιση αυτών για να συμπληρώσει το κενό μέσα του, με λανθασμένους τρόπους που θα ζημιώσουν τόσο τον ίδιο όσο και τους γύρω του. Π.χ. ο οικογενειάρχης που δεν έζησε στην νεανική ηλικία τις αυτονόητες εμπειρίες για άλλους εφήβους, ίσως να επιχειρήσει, ενεργώντας από ορμέμφυτο, να τις κάνει πράξη καταστρέφοντας την οικογένειά του.
• Σε μία κοινωνία όπου οι περισσότεροι ζουν μέσα σε μία μη μεταβαλλόμενη διάσταση δεν είναι δυνατόν να επέλθει η πρόοδος διότι δεν υπάρχει ενδιαφέρον για το κοινωνικό γίγνεσθαι και την πρόοδο παρά μόνο για το ατομικό και την ιδία επιβίωση και συνεπώς επέρχεται η στασιμότητα σε διάφορους τομείς όπως τον πολιτιστικό, τον τεχνολογικό, τον οικονομικό. Κατά συνέπεια μία τέτοια κοινωνία είναι καταδικασμένη να παρακμάσει και να καταρρεύσει αργά ή γρήγορα.

Το παράδειγμα του αθλητή Μελαγκόμα είναι ένα από τα τόσα πολλά που μας έχει προσφέρει η αρχαιότητα και αντικατοπτρίζουν τη σημερινή κοινωνική κατάσταση. Μέσα από αυτό ο σύγχρονος άνθρωπος θα πρέπει να παραδειγματίζεται και να μην περικλείει τον εαυτό του σε κάποιες συγκεκριμένες σταθερές. Ο άνθρωπος θα πρέπει όσα προβλήματα και να έχει, όσο κουρασμένος και να είναι από το σύγχρονο εξουθενωτικό τρόπο ζωής, να επιδιώκει να ζει διαρκώς νέες εμπειρίες, να αποκτά νέες γνώσεις, να γίνεται πιο ηθικός και πιο σκεπτόμενος και γενικά να μη βολεύεται σε μία κατάσταση. Πρέπει δηλαδή να φτάνει στην αυτοπραγμάτωση μέσω αγώνα, μέσω διαρκώς μεταβαλλόμενων status και γνώσεων και φυσικά να φροντίζει ώστε οι ενέργειες του να βοηθούν και την ανάπτυξη της κοινωνίας σε κάθε τομέα.

*Αστυφύλακας ε.ε. , Ερευνητής – Προπτυχιακού Φοιτητή Τμήματος Οργάνωσης & Διαχείρισης Αθλητισμού Πανεπιστημίου Πελοποννήσου, Μέλος του Ελληνικού Ινστιτούτου Στρατηγικών Μελετών