Η μετάλλαξη του ΣΥΡΙΖΑ και το παράδοξο του Θησέα

Οι οπτικές του φαινομένου ΣΥΡΙΖΑ ποικίλλουν. Από τη μια είναι αυτοί που «βλέπουν» τον πολιτικό σχηματισμό από την οπτική γωνία της επιθυμίας τους να καταστραφεί και μιλούν για το «μυρμήγκι που έβγαλε φτερά λίγο πριν πεθάνει».

Του Γιώργου X. Παπασωτηρίου

Είναι πρόδηλο εν προκειμένω ότι πρόκειται για τους ευσεβείς πόθους των έξωθεν πολιτικών αντιπάλων του ΣΥΡΙΖΑ. Όμως είναι και οι έσωθεν «αντίπαλοι», οι οποίοι προτάσσουν ως αιτία της εμφύλιας αμάχης την επιχείρηση της πολιτικής μετάλλαξής του σε σοσιαλδημοκρατικό-μνημονιακό κόμμα μέσω της υπογραφής της συμφωνίας με τους δανειστές και το παρελκόμενο νέο μνημόνιο. Η φίλη μου Βιργινία Καλαμπούκη, μάλιστα, παραθέτει το «παράδοξο του Θησέα» και το φιλοσοφικό ερώτημα σύμφωνα με το οποίο «Αν σε ένα αντικείμενο αντικατασταθούν όλα του τα μέρη το αντικείμενο παραμένει το ίδιο;» Να πως περιγράφει η Βιργινία την ιστορία του ερωτήματος:

«Το φιλοσοφικό ερώτημα απασχόλησε τον Ηράκλειτο, το Σωκράτη, τον Πλάτωνα αλλά και σύγχρονους φιλοσόφους όπως ο Τόμας Χομπς και ο Τζον Λοκ. Αυτός όμως που το ανέδειξε περισσότερο είναι ο Πλούταρχος βασισμένος στον παρακάτω μύθο:

“Το πλοίο με το οποίο ο Θησέας και οι νέοι της Αθήνας επέστρεψαν από την Κρήτη (όπου αντιμετώπισαν το Μινώταυρο) είχε τριάντα κουπιά, και διατηρήθηκε από τους Αθηναίους μέχρι την εποχή του Δημητρίου του Φαληρέως(κυβέρνησε το διάστημα 317-307 π.Χ.), όταν και αντικαταστάθηκαν τα παλιά ξύλα που σάπισαν με καινούρια. Από τότε οι φιλόσοφοι άρχισαν να διαφωνούν σχετικά με την υπόσταση του αντικειμένου. Η μία πλευρά, υποστήριζε ότι το πλοίο παρέμενε το ίδιο, ενώ η άλλη ότι δεν είναι το ίδιο.”

Αργότερα το θέμα επεκτάθηκε ακόμη περισσότερο από τον Τόμας Χομπς, που έθεσε ένα νέο προβληματισμό, αναρωτώμενος “Τί θα γινόταν αν μετά την αντικατάσταση όλα τα παλιά κομμάτια συγκεντρώνονταν και επανατοποθετούνταν ώστε να δημιουργήσουν ένα δεύτερο πλοίο; Ποιο από τα δύο πλοία θα ήταν αυτό του Θησέα;”.

Όπως σε όλα τα φιλοσοφικά ερωτήματα αναπτύχθηκαν πολλές προσεγγίσεις για να απαντήσουν ωστόσο η απάντηση θα είναι πάντα υποκειμενική. Ο Ηράκλειτος εισήγαγε την έννοια της ποσοτικής και αριθμητικής ταύτισης. Ο Αριστοτέλης υποστήριξε ότι υπάρχουν 4 αιτίες που χαρακτηρίζουν ένα αντικείμενο η μορφή, το υλικό, η χρήση και ο τελικός σκοπός. Μια άλλη προσέγγιση είναι η έννοια του κρίσιμου στοιχείου. Όσο αυτό δεν αντικαθίσταται, το αντικείμενο παραμένει το ίδιο, αν αντικατασταθεί τότε το αντικείμενο αλλάζει.».

Αυτά έγραψε η Βιργινία και διαπιστώνω ότι ο καθένας προσλαμβάνει το ερώτημα και κατά συνέπεια οδηγείται στην απάντηση ανάλογα με τα πολιτικο-ιδεολογικά του φίλτρα. Έτσι, ένιοι θεωρούν πως αν κάποιοι φύγουν από τον ΣΥΡΙΖΑ, αυτός θα παραμείνει ίδιος. Άλλοι εκτιμούν πως αν φύγει η Αριστερή Πλατφόρμα, αυτός δεν θα είναι ο ίδιος. Εν προκειμένω το κριτήριο είναι ποσοτικό και όχι ποιοτικό. Σε κάθε περίπτωση, έχουμε ήδη μία λειτουργική μετάλλαξη, καθώς η τριήρης ΣΥΡΙΖΑ έχει «κουπιά» που λάμνουν προς τα μπρος (ας πούμε ότι αυτά είναι τα «Ναι») και «κουπιά» που λάμνουν προς τα πίσω (ας τα ονομάσουμε «Όχι»). 

Το καράβι, συνεπώς, μετά βίας προχωράει. Και αυτή η νέα λειτουργική του ιδιαιτερότητα δεν υπήρχε στο αρχικό καράβι. Άρα το πλοίο είναι πλέον μεταλλαγμένο και εντελώς δυσλειτουργικό. Αλλά το σπουδαιότερο κριτήριο, το κρίσιμο όπως θα έλεγε και η Βιργινία είναι να αποσαφηνίσουμε τι εννοούμε όταν λέμε «πλοίο». Με άλλα λόγια να δούμε ποιο είναι το «σώμα» αυτού που αποκαλούμε ΣΥΡΙΖΑ. Πρόκειται άραγε για το κόμμα μόνο, όπως εκφράζεται με την Κεντρική του Επιτροπή; Ή μήπως πρόκειται για όσους ψηφίζουν και υποστηρίζουν τον ΣΥΡΙΖΑ, περιλαμβάνοντας δηλαδή και τους ανένταχτους υποστηρικτές; 

Οι διερωτήσεις δεν θα ίσχυαν, αν στην Κεντρική Επιτροπή του κόμματος εκπροσωπούνταν το 36% (δεν μιλώ για το δημοσκοπικό 41%), δηλαδή ο όλος κοινωνικός ΣΥΡΙΖΑ και όχι το 5%, που είναι ο πυρήνας του παλαιού ΣΥΡΙΖΑ. Γιατί άραγε δεν διερωτήθηκαν οι σημερινοί διαπορούντες για την τότε μετάλλαξη του κόμματος, ο οποίος από το 5% έφθασε στο 36% και τη διακυβέρνηση; Γιατί ασφαλώς αυτή η μετάλλαξη ήταν «ευτυχής». Και ακόμη, γιατί δεν τους απασχόλησε η μετάλλαξη που προκαλεί η εξουσία σ’ έναν κομματικό σχηματισμό και δη της Αριστεράς; Τελικά, εκεί που εκφράζεται το κοινωνικό ΣΥΡΙΖΑ είναι η Κοινοβουλευτική του Ομάδα, αλλά και αυτό είναι σχετικό. 

Γιατί το «κρίσιμο στοιχείο» είναι αν ο Τσίπρας και η κυβέρνησή του θα έχουν ως τελικό στόχο την εξυπηρέτηση των «πάνω», των ολιγαρχών και των νεοφιλελεύθερων επικυρίαρχων ή των «κάτω». 

Με την «κουβανοποίηση» της Ελλάδας θα ωφελούνταν, άραγε, οι άνεργοι, οι φτωχοί και οι δυσανεκτούντες εν γένει; Ή μήπως θα έπρεπε να πούμε στους νεοαποικιοκράτες «Ελευθερία ή θάνατος»; Προσωπικά, δεν θα ξεχάσω πολλούς φίλους (σημερινούς επικριτές) που μιλούσαν για την αυτόματη επίλυση όλων των προβλημάτων με την απόκτηση της εξουσίας! Λάθη, λάθη, λάθη. 

Σήμερα, κάποιοι θέλουν να αποποιηθούν των λαθών στα οποία έχουν μερίδιο, στο όνομα της «καθαρότητας» των αρχών. Άργησαν. Πρωτίστως δεν θα έπρεπε να διεκδικήσουν την εξουσία. Το θέμα είναι τι γίνεται τώρα. Απαντώντας, θα μου επιτρέψετε να πω μαζί με τον διαπομπευόμενο (και με δική του ευθύνη) Γιάνη Βαρουφάκη ότι πρέπει να δοθεί χρόνος στην κυβέρνηση για να κριθεί αν μεταλλάχτηκε ή όχι. Αλλιώς επειδή το καράβι πρέπει να προχωρήσει είναι ανάγκη να αλλάξει κουπιά ή και το κυρίως σώμα του, δηλαδή το ίδιο το… πλοίο.

www.artinews.gr