Το τίμημα της μετριότητας

«Μέσα στη θλίψη της απέραντης μετριότητας, που μας πνίγει από παντού, παρηγοριέμαι ότι κάπου, σε κάποιο καμαράκι, κάποιοι πεισματάρηδες αγωνίζονται να εξουδετερώσουν τη φθορά...», γράφει στα Μικρά του Έψιλον ο Οδυσσέας Ελύτης, αποκαλύπτοντας μια αλήθεια ικανή να μας ωθήσει να διακρίνουμε ποιότητες και ευαισθησίες σε έναν κόσμο που ‘χει χάσει την ταυτότητά του στα διεθνή παζάρια των τεχνοκρατών και της προόδου.

Μπορεί αυτής της πατρίδας να μην της έλαχε η άνεση και το σθένος χωρών του “πρώτου κόσμου” -ελλείψει πόρων, ισχυρών προσώπων ή άλλων αντικειμενικών δυσκολιών- δεν εγκατέλειψε όμως ποτέ την αρχέγονη θλίψη της. Κι η θλίψη, αντί για αφορμή ενδοσκόπησης και δημιουργίας, έγινε θηλιά στο λαιμό της… Όπως ήταν αναμενόμενο, ο επικείμενος πνιγμός δεν μπορούσε παρά να προσελκύσει πλήθος ανέραστων και τυφλωμένων από μικροαστική μεγαλομανία όντων, έτοιμων να εθίσουν με την ξενόφερτη ασχήμια τους τον τόπο. Και είναι πράγματι να απορεί κανείς πως το θαύμα της ύπαρξης μετουσιώθηκε μέσα σε λίγες μόνο δεκαετίες σε μια θλιβερή μετριότητα άνευ περιεχομένου…

Αναμφίβολα, μας δόθηκε ένα προνόμιο που λίγοι θα μπορούσαν να έχουν. Γεννηθήκαμε σ’ έναν τόπο αρχέγονο και μυστηριακό, όπου η ζωή ήταν και ίσως να παραμένει έως σήμερα στα μέτρα του ανθρώπου. Γιατί αυτός ο τόπος -όσο και να μην θέλουμε να το δούμε- κρύβει στα σπλάχνα του την αίσθηση του επιτεύξιμου. Κρύβει ιδέες που περιμένουν να τις αναγνωρίσουμε, με την ελπίδα μιας μελλοντικής, αλλά όχι ανώδυνης, αναγέννησης. Και το προνόμιο το κάναμε κατάρα. Και κάθισε στη σάρκα μας βαριά, απομυζώντας την όποια ζωτικότητα μας είχε απομείνει. Πάει καιρός που χάσαμε την πίστη στον εαυτό μας. Πάει καιρός που η μοίρα της ζωής μας περιήλθε σε χέρια αγνώστων και μείναμε να περιπλανιόμαστε βαριεστημένοι σε τόπους και πρόσωπα στείρα από προοπτικές και οράματα.

Ας είμαστε ειλικρινείς. Πότε εκτιμήσαμε ικανοποιητικά τον τόπο μας και τις δυνατότητές μας; Πότε πιάσαμε από τα μαλλιά τη ζωή για ν’ αποδείξουμε -έστω και τυπικά- ότι είμαστε κυρίαρχοι του παιχνιδιού; Ξοδεύαμε για χρόνια το πείσμα μας άσκοπα ως φθηνοί καταναλωτές ή επιδεικτικά βολεμένοι, αναζητώντας επίπλαστες μονιμότητες, σιγουριές και ασφάλειες σε μία ζωή που από τη φύση της δεν επιτρέπει τίποτα απ’ αυτά! Ακριβώς, γιατί η ζωή είναι ζωή μόνο όταν ανάγεται στο ακατόρθωτο και το μη συνηθισμένο. Μόνο όταν η υπέρβαση της στιγμής είναι ικανή να αυξήσει τα επίπεδα της αδρεναλίνης στον ορό του αίματος. Και για να ζήσουμε σύμφωνα με της ποιότητες του βίου μας, οφείλουμε να θέσουμε βάσεις για παραγωγή και δημιουργία. Οφείλουμε να στρωθούμε μόνο και μόνο για να υλοποιήσουμε την παρακαταθήκη που ‘χουμε χρέος να μεταβιβάσουμε στις ερχόμενες γενιές.

Ο Ελύτης δεν έτρεφε αυταπάτες. Αναγνώριζε την απέραντη μετριότητα της φυλής του, αλλά ήταν πεπεισμένος ότι γύρω του υπήρχαν άνθρωποι που επέμεναν να πολεμούν τη φθορά με τα δικά τους εργαλεία. Στήριζε τις ελπίδες του σ’ εκείνους που μέσα στο ημίφως του προσωπικού τους χώρου δημιουργούν πεισματικά το μέλλον τους, αδιαφορώντας για την πνιγερή μετριότητα ενός κόσμου υποταγμένου στη συνήθεια και την ψευδή ασφάλεια. Γιατί ο δημιουργός γνωρίζει καλά πώς δεν μπορεί να υπάρξει χωρίς το έργο του. Και η δημιουργία αποτέλεσε για αιώνες την κινητήριο δύναμη αυτού του τόπου. Ακόμα και σήμερα που η ζωή μοιάζει να έχει φτάσει στο απροχώρητο και η φθορά αγγίζει τα τοιχώματα της ψυχή μας, έχουμε χρέος ν’ αναζητήσουμε και να φέρουμε στο φως εκείνους που αγωνίζονται καθημερινά για να εξουδετερώσουν την κατάρα της φθοράς και της λήθης. Οφείλουμε να τους προσφέρουμε χώρο για να υπάρξουν και να δημιουργήσουν.

Άνθρωποι που βρίσκονται γύρω μας παντού: σε δρόμους, γειτονιές, φτωχά διαμερίσματα, υπόγεια, γκρίζες αίθουσες σχολείων, μπαλκόνια, αυλές, κήπους και μπαχτσέδες, πολυσύχναστα καφέ του κέντρου ακόμα και σε μπαρ που μυρίζουν βαρύ τσιγάρο και οινόπνευμα… Άνθρωποι που διατηρούν ζωντανή μέσα τους την ανάγκη για ομορφιά και επικοινωνία, περιμένουν υπομονετικά την προσοχή και το ενδιαφέρον μας. Ένας κρίσιμος αριθμός δημιουργών που είναι ικανός να φέρει την ανατροπή. Γονείς, νοικοκυρές, μουσικοί, ερμηνευτές, συγγραφείς και ποιητές, ζωγράφοι, εραστές, αγρότες, κτηνοτρόφοι και μεροκαματιάρηδες, μαθητές, έφηβοι και ηλικιωμένοι, πεισματάρηδες όλων των ηλικιών είναι ικανοί να ταράξουν τα λιμνάζοντα νερά μιας κοινωνίας σε χρόνιο λήθαργο. Εξασθενημένη απ’ τη σκληρή πραγματικότητα, αποχαυνωμένη και άπραγη μπροστά σε τηλεοπτικές οθόνες που μεταδίδουν αλλόγλωσσες ανοησίες χωρίς έλεος και ειδήσεις-σκουπίδια που κάνουν το μέσα μας να ζέχνει από αηδία και απογοήτευση.

Το τίμημα της μετριότητας είναι αβάσταχτο. Ας δώσουμε προτεραιότητα στους αφανείς δημιουργούς αυτού του τόπου. Είναι η πιο αθώα και η πλέον ήπια ενεργειακή πολιτική που μπορούμε να εφαρμόσουμε...