Select Menu

Stop Bullying
Προσφάτως, η κοινή γνώμη έγινε μάρτυρας δύο περιστατικών ενδοσχολικής βίας τα οποία αν μη τι άλλο μας συγκλόνισαν και τάραξαν τα ήδη ταραγμένα νερά της ελληνικής κοινωνίας. Αναφορικά, με τον Βαγγέλη Γιακουμάκη ο οποίος εξαφανίστηκε στις 6/2/2015 και βρέθηκε μετά από 38 ημέρες νεκρός θαρρώ ότι οι συστάσεις περισσεύουν.

Το δεύτερο περιστατικό σημειώθηκε προσφάτως στην επαγγελματική σχολή (ΕΠΑΣ) του Αγίου Ιωάννη Ρέντη όταν σπουδάστρια της ίδιας σχολής επιχείρησε κατά τη διάρκεια του μαθήματος να μαχαιρώσει δύο συμμαθήτριές της. Πολλά γράφηκαν σχετικά με την απόδοση των ευθυνών ή όχι τόσο και στις δυο περιπτώσεις. Σκοπός του συγκεκριμένου άρθρου είναι η ανάδειξη του συγκεκριμένου φαινομένου το οποίο αποτελεί μια σημαντική μορφή βίας η οποία λαμβάνει ανεξέλεγκτες διαστάσεις καθώς η κοινωνία ολοένα σιωπά, αφού δεν λαμβάνονται τα αντίστοιχα μέτρα για την καταστολή του συγκεκριμένου φαινομένου.

Σχολικός εκφοβισμός είναι η σκόπιμη, απρόκλητη και επαναλαμβανόμενη επιθετική συμπεριφορά από μαθητές σε συμμαθητές τους με σκοπό την επιβολή και την πρόκληση σωματικού ή ψυχικού πόνου. Μπορεί να είναι σωματικός που εκδηλώνεται με τραυματισμό και απειλή τραυματισμού, απρεπή αγγίγματα, κλείδωμα σε έναν περιορισμένο χώρο ή λεκτικός, που εκδηλώνεται με συστηματική χρήση υβριστικών ή αγενών εκφράσεων, απειλών, ειρωνικών σχολίων και παρατσουκλιών. Μπορεί να είναι όμως και ψυχολογικός όπως και στις δύο παραπάνω περιπτώσεις.

Στην περίπτωση του νεαρού φοιτητή στα Γιάννενα προκαλεί εντύπωση ο τρόπος που επέλεξε να δώσει τέλος στη ζωή του, ο οποίος μοιάζει αντίθετος με τον χαρακτήρα και την ιδιοσυγκρασία του. Θα περίμενε κάποιος από ένα πολύ συνεσταλμένο, χαμηλών τόνων και πολύ φοβισμένο άτομο, όπως παρουσιάζεται τουλάχιστον στα ρεπορτάζ ότι ήταν ο αυτόχειρας, να επέλεγε έναν πιο απλό και λιγότερο οδυνηρό τρόπο να φύγει από τη ζωή. Και όμως υπάρχει εξήγηση γι’ αυτήν την επιλογή. Συνήθως, οι άντρες που αυτοκτονούν χρησιμοποιούν πιο βίαιες μεθόδους για να το κάνουν (μαχαίρι, σχοινί, πτώση στο κενό) σε σχέση με τις γυναίκες που επιλέγουν πιο παθητικές μεθόδους, συνήθως τη λήψη χαπιών. 
Η εκτίμηση του τόπου και του χρόνου που επιλέγει κανείς για να κάνει την απόπειρα είναι ενδεικτική και του πόσο αποφασισμένος είναι για να ολοκληρωθεί, αφού η επιλογή ενός απομονωμένου μέρους μειώνει τις πιθανότητες διάσωσης. Στην περίπτωση του νεαρού φοιτητή τα στοιχεία που γνωρίζουμε δείχνουν ότι ήταν αποφασισμένος να δώσει τέλος στη ζωή του και επέλεξε μια διαδικασία (χρόνο, τόπο, μέθοδο) που θα γινόταν χωρίς να βρει κάποιο εμπόδιο.

Ίδιες διαστάσεις θα μπορούσαμε να αποδώσουμε και στο περιστατικό που σημειώθηκε στον Ρέντη. Και η κοπέλα που επιχείρησε να μαχαιρώσει τις 2 συμμαθήτριές της, απ’ ό, τι υποστήριξε στην ομολογία της, δεχόταν τεράστια κριτική από εκείνες σχετικά με την εμφάνισή της και πολλά κακόβουλα σχόλια τα οποία επιδρούσαν αρνητικά στην ψυχολογία της και στη γενικότερη ψυχοσύνθεσή της.

Εκδηλώσεις βίας στη σχολική κοινότητα εκφρασμένες με διάφορες μορφές έχουν παρατηρηθεί από πολύ παλιά. Δεν είναι ένα νέο φαινόμενο. Κάθε μορφή βίας έχει κατά καιρούς παρουσιαστεί: λεκτική, σωματική, ψυχολογική-συναισθηματική, σεξουαλική, λογής βανδαλισμοί. Αρκετά συχνά η έκφραση της βίας έχει στόχο τις σχολικές εγκαταστάσεις, τη σχολική περιουσία και τον περιβάλλοντα χώρο. 
Η σχολική βία περιλαμβάνει σε ακραίες περιπτώσεις και εγκληματικές ενέργειες. Ωστόσο, τις περισσότερες φορές η σχολική βία εκδηλώνεται ως χρήση της φυσικής δύναμης ή της απειλής εναντίον ενός μεμονωμένου ατόμου ή κατά μιας ομάδας που μπορεί να οδηγήσει στον τραυματισμό ή στη γένεση ψυχολογικών διαταραχών στο θύμα της επίθεσης. Ο εκφοβισμός συνήθως ενός μικρότερου και ασθενέστερου μαθητή μπορεί να αναφέρεται σε σωματική βία -σπρωξίματα, κλωτσιές- ακόμα σε συναισθηματική ή λεκτική επίθεση -κοροϊδία, βρισιές, σαρκασμό, χειρονομίες, συκοφαντίες, γελοιοποίηση, απειλές, προσβλητικά μηνύματα, λεκτική παρενόχληση) και στη σύγχρονη εποχή ηλεκτρονικό εκφοβισμό (κακόβουλα sms, κλήσεις, e-mail, με απειλητικό περιεχόμενο, εκβιασμός και γελοιοποίηση με δημοσίευση φωτογραφιών που θίγουν το θύμα).

Αντιλαμβανόμαστε, λοιπόν, ότι η σχολική βία έχει πολλές μορφές, και ύπουλα δηλητηριάζει τη ζωή και τη λειτουργία της σχολικής κοινότητας. Είναι ανάγκη να αναδείξουμε τους παράγοντες που ευνοούν την εκδήλωση του νοσηρού αυτού φαινομένου και να συμβάλουμε στην αποτελεσματική αντιμετώπισή του.

Πρέπει να διαπιστώσουμε κατ’ αρχάς ότι θύτες και θύματα προέρχονται από κάθε κοινωνική ομάδα της σχολικής κοινότητας περιλαμβάνοντας άτομα από κάθε κοινωνικό στρώμα. Στους γενεσιουργούς παράγοντες περιλαμβάνονται τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας των μαθητών που εκδηλώνουν την επιθετική αυτή συμπεριφορά: η ελλιπής καλλιέργεια, οι βίαιες συμπεριφορές που καλλιεργούνται στο οικογενειακό περιβάλλον, η ανωριμότητα, η ανεπαρκής ή και προβληματική κοινωνικοποίηση. Άτομα με χαμηλή αυτοεκτίμηση επιζητούν στη βία την επιβεβαίωση αλλά και έναν τρόπο να τραβήξουν την προσοχή αδιάφορων ενηλίκων. Έχει διαπιστωθεί ότι η ανεπαρκής γονική υποστήριξη και επιρροή, οι άδικες τιμωρίες και η κακοποίηση των παιδιών διαμορφώνουν βίαιες προσωπικότητες.

Συχνά, ωστόσο, το σχολείο υποθάλπει τη βία γιατί μέσα σε αυτό το περιβάλλον διογκώνονται οι κάθε λογής ανισότητες και αντιθέσεις. Άλλωστε, το σχολείο ως μικρογραφία της κοινωνίας, καθρεφτίζει τα κρούσματα βίας και ανομίας που κυριαρχούν στην κοινωνία των ενηλίκων. Επίσης, ο χώρος του σχολείου συμβολίζει στις συνειδήσεις των περισσότερων μαθητών την κρατική εξουσία οπότε ξεσπούν στη σχολική περιουσία όλη την εφηβική οργή. Στο σημερινό απρόσωπο σχολείο μέσα σε αχανείς κτιριακές μονάδες εκλείπει η εποπτεία, καλλιεργούνται αδιάφορες –τυπικές σχέσεις, κυριαρχούν η ανωνυμία και η μαζικότητα.

Επίσης, ο τεχνοκρατικός προσανατολισμός της σύγχρονης εκπαίδευσης καλλιεργεί ανταγωνιστικές σχέσεις, τη βαθμοθηρία, το ωφελιμιστικό–ατομιστικό πνεύμα και από την άλλη αποδυναμώνει τη συλλογική δράση, την υγιή κοινωνικοποίηση. Η φτώχεια, οι φυλετικές – πολιτισμικές διαφορές, ο κοινωνικός αποκλεισμός καλλιεργούν ανταγωνιστικές τάσεις στο εσωτερικό της σχολικής κοινότητας. Το σχολείο εκλαμβάνεται από τους μαθητές ως κατεξοχήν χώρος καταπίεσης και καταναγκασμού που υποδαυλίζει αισθήματα μίσους και οργής των εφήβων οι οποίοι αναζητούν στη βία μία δίοδο εκτονωτικής διαφυγής.

Τότε στοχοποιούνται τα εύκολα θύματα, κακοποιούνται αδύναμοι ή προβληματικοί μαθητές, βγαίνουν στην επιφάνεια ρατσιστικά πάθη και κορυφώνονται οι φυλετικές αντιπαραθέσεις και συμπλοκές. Άλλοτε ο υποβαθμισμένος, ακαλαίσθητος και παραμελημένος χώρος του σχολείου απωθεί τους μαθητές, γεννά αρνητικά συναισθήματα, γίνεται πεδίο σύστασης συμμοριών και δράσης ανήλικων παραβατών του νόμου.

Ιδιαίτερα επιρρεπείς στην άσκηση ενδοσχολικής βίας είναι εκείνοι οι μαθητές που δεν κατάφεραν να ενταχθούν/ενσωματωθούν στη σχολική κοινότητα, μαθητές που βίωσαν τη σχολική αποτυχία οπότε δεν μπόρεσαν να συμβαδίσουν με την υπόλοιπη σχολική κοινότητα ή απομονώθηκαν και περιθωριοποιήθηκαν από τους συμμαθητές. Έτσι γίνονται βίαιοι, εκδικητικοί, αναζητούν το θύμα πάνω στο οποίο θα εκτονώσουν όλο το μένος τους προκειμένου οι ίδιοι να νιώσουν έστω και πρόσκαιρα αίσθημα ανωτερότητας και υπεροχής.

Πολλά θα μπορούσαμε να πούμε για τα αίτια του φαινομένου, όμως, πιστεύω ότι αξίζει να εστιάσουμε σε λύσεις και προτάσεις που θα δώσουν διέξοδο στο πρόβλημα. Η σχολική βία συσχετίζεται άμεσα με την εγκληματικότητα στην ευρύτερη κοινωνία και είναι δείκτης της ανοχής της. Για τον λόγο αυτό, η εξάλειψή της συνδέεται με την προστασία των θεσμών και των αξιών του κοινωνικού πλαισίου. Μέχρι πρόσφατα, τα διάφορα περιστατικά βίας αντιμετωπίζονταν ως μεμονωμένα γεγονότα. Δεν είχαν ληφθεί σαφή μέτρα πρόληψης. Ανάλογα με τη σοβαρότητα επιβάλλονταν διάφορες κυρώσεις είτε από το σχολείο είτε από τους ιδιώτες – θύματα και ορισμένες φορές από τη δικαιοσύνη.

Η αντιμετώπιση του προβλήματος δεν πρέπει να εξαντλείται σε κατασταλτικά μέτρα αλλά να έχει ως άξονα την πρόληψη. Η εξυγίανση είναι ανάγκη να ξεκινήσει από την κοινωνία. Άλλωστε για μας τους νέους ισχύει ότι «εικόνα σου είμαι κοινωνία και σου μοιάζω». Και επειδή η αποκατάσταση της κοινωνικής ισότητας και δικαιοσύνης ακούγεται ουτοπική θα τολμήσω να προτείνω μέτρα που αφορούν το ίδιο το σχολείο.

Για παράδειγμα, το σχολείο πρέπει να γίνει μια προστατευτική φωλιά που θα αγκαλιάζει όλους τους μαθητές, θα αμβλύνει τις όποιες ανισότητες και θα δίνει σε όλους τους μαθητές τις ίδιες ευκαιρίες ανεξαιρέτως. Στοιχεία, όπως η ενίσχυση της αυτοεκτίμησης μέσω της επιβράβευσης και της αναγνώρισης, η συνεργασία και η παρώθηση ενισχύουν την απόκτηση νέων δεξιοτήτων και διδάσκουν στους μαθητές την ορθή διεκδίκηση των επιδιώξεών τους. Η συμμετοχή και η ενεργός δράση των μαθητών σε κοινωνικά επιθυμητές δραστηριότητες εκτονώνει την ενέργεια και παράλληλα τους εξοπλίζει με δεξιότητες που θα αποδειχθούν χρήσιμες στην κοινωνική τους προσαρμογή.

Οι πολιτικές που συμβάλουν στη βελτίωση του σχολικού κλίματος και στην ποιοτική αναβάθμιση της εκπαίδευσης μπορούν να συμβάλουν και στην πρόληψη της βίας και του κοινωνικού αποκλεισμού, κυρίως αν ο εκπαιδευτικός έχει την κατάλληλη επιμόρφωση.
Σε καμία περίπτωση το θέμα δεν εξαντλείται. Ωστόσο, πιστεύω ότι οι απόψεις μου μπορούν να ενεργοποιήσουν τον προβληματισμό εκείνων που ενδιαφέρονται ειλικρινά για τη νεολαία και τα προβλήματά της και δεν ανέχονται να διαιωνίζεται η σχολική βία που ως φαινόμενο απαξιώνει ηθικά θύτη και θύμα και καταρρακώνει ολόκληρη την κοινωνία. Θα κλείσω το συγκεκριμένο άρθρο με μια εικόνα η οποία συνοψίζει όλες τις παραπάνω θέσεις-απόψεις και αποκρυσταλλώνει τα ήδη λεχθέντα.



Stop Bullying

Χρήστος Μαυρόπουλος, Φιλόλογος - Εκθεσιολόγος
http://www.flowmagazine.gr

Σημείωση συντάκτριας:Σκόπιμο θα ήταν σε αυτό το σημείο να προσθέσουμε σε αυτό το ήδη άρτιο άρθρο σχετικά με την ενδοσχολική βία και τους τρόπους αντιμετώπισης,ότι η παιδεία κάθε λαού ξεκινάει από τον τρόπο που καλλιεργείται ο άνθρωπος μέσα στο ίδιο του το κράτος.Αν λοιπόν η παιδεία στη σχολική της μορφή αλλάξει και προάγει τον υγιή ανταγωνισμό,τη συλλογικότητα,την επιβράβευση των δεξιοτήτων των μαθητών,την αλληλεγγύη και την υποστήριξη,θα δούμε ότι στις σχολικές κοινότητες θα αλλάξουν άρδην πολλές συμπεριφορές.

Πρόσφατη πρόταση του υπουργείου παιδείας κάνει λόγο για την ένταξη ψυχολόγων στα σχολεία.
Αυτό θα έπρεπε να είναι επιβεβλημένο από χρόνια,όπως και μαθήματα που προάγουν την κοινωνικοποίηση και την εκπαίδευση πάνω σε θέματα κοινωνικής κουλτούρας.......ίδωμεν!

Σχόλια

Στο logiosermis.net δημοσιεύεται κάθε σχόλιο. Θεωρούμε ότι ο καθένας έχει το δικαίωμα να εκφέρει ελεύθερα τις απόψεις του, οι οποίες εκφράζουν αποκλειστικά τον εκάστοτε σχολιαστή. Τα συκοφαντικά ή υβριστικά σχόλια θα διαγράφονται χωρίς προειδοποίηση. Περισσότερα στις οδηγίες χρήσης.

 
Top