Η υποκριτική κοινωνική στάση απέναντι στο πρόσωπο του Βαγγέλη Γιακουμάκη

Aφίσα στην οδό Στ. Καραΐσκάκη, Χαίδάρι, Αθήνα. Γράφει: "Έχουμε ανοιχτούς λογαριασμούς με τους κανίβαλους βασανιστές. Και σιωπηρούς συνενόχους αυτού του κόσμου." © Χρύσα Κουτρουμάνου

Από την ημέρα που ανακοινώθηκε επίσημα η αυτοκτονία του νεαρού 20χρονου Βαγγέλη Γιακουμάκη, με την εξαφάνιση του οποίου ασχολήθηκε όλη η Ελλάδα λόγω της δημοσιότητας που έλαβε αρχικά μέσω του διαδικτύου από τους συγγενείς του και ύστερα από την τηλεόραση, ο Βαγγέλης αποτελεί το πρώτο θέμα. Στην τηλεόραση, το ραδιόφωνο, το διαδίκτυο, τις εφημερίδες, παντού. Ακόμη και στο λεωφορείο...

Σήμερα, στο λεωφορείο μιας γραμμής του Περιστερίου, μπήκαν -ως συνήθως τέτοια ώρα το μεσημέρι- στο λεωφορείο νεαρά αγόρια, μαθητές. Όπως πάντα, έκαναν "πλάκες" μεταξύ τους, ανάμεσα στις οποίες ήταν να ρίχνουν φάπες ο ένας στο σβέρκο του άλλου, για να δείξουν ποιος είναι ο πιο "μάγκας". Ο πιο "μάγκας" τελικά ήταν εκείνος που κατάφερε να ρίξει φάπα στον συμμαθητή-"φίλο" του την ώρα που κατέβαινε από το λεωφορείο στη στάση.

Στην αρχή, και όταν ξεκίνησε αυτό το "παιχνίδι", ένας ηλικιωμένος κύριος καθόταν πίσω μου και φώναξε "Εεεεεεεεε", σαν να τους κάνει παρατήρηση. "Έτσι έκαναν και στη Γαλακτοκομική σχολή και πέθανε το παιδάκι.", είπε. Τα παιδιά φυσικά δεν "πτοήθηκαν", και συνέχισαν. Δίπλα του καθόταν μια ηλικιωμένη κυρία και έπιασαν κουβέντα μεταξύ τους σχετικά με τους λόγους που κατά τη γνώμη τους τα παιδιά δεν έχουν "παιδεία" σήμερα. Οι λόγοι ήταν οι εξής, σύμφωνα με τον ηλικιωμένο κύριο:
- Τα παιδιά σήμερα έχουν αφομοιώσει αμερικάνικα πρότυπα.
- Αυτό έγινε μετά τη Μεταπολίτευση.
- Οι καθηγητές δεν ενδιαφέρονται.
- Η έλλειψη ενδιαφέροντος των καθηγητών σημαίνει το ότι δεν τιμωρούν αρκετά τα παιδιά.
- Παλιά, ο δάσκαλος ή καθηγητής, έκανε έλεγχο στον μαθητή και στο δρόμο. Αν δεν τον έβλεπε ντυμένο σωστά, του έλεγε "γιατί δεν φοράς το παντελόνι σου;" Και την άλλη μέρα το παιδί πήγαινε στο σχολείο και έπαιρνε αποβολή.
- Σήμερα οι καθηγητές δεν μπορούν πια να κάνουν παρατηρήσεις στις κοπελίτσες που πάνε στο σχολείο με την κοντή φουστίτσα."

Η κυρία που καθόταν δίπλα του συμφωνούσε απόλυτα, και συμπλήρωνε τα λόγια του με τόνο και με τα εξής επιχειρήματα: "Ε ναι, βέβαια, "λαδώνουν" τους επιθεωρητές, είναι τεμπέληδες κλπ." Μετά έπιασαν και το θέμα των ναρκωτικών... Η συζήτησε κορυφώθηκε με τον κύριο να αφηγείται ένα μεγάλο νεανικό του... κατόρθωμα, όταν είχε έρθει από το χωριό και απευθύνθηκε σε ένα γνωστό του αστυνομικό για να αποκαταστήσει μια αδικία που γνώριζε ότι είχε γίνει. Η συζήτησή τους διεκόπη όμως γιατί η κυρία έπρεπε να κατέβει. Έτσι, του είπε: "Χάρηκα πολύ", ενώ εκείνος της απάντησε: "Καλή χρονιά να έχουμε" (;). Εκείνη κατεβαίνοντας ευχήθηκε: "Ας βάλει ο Θεός το χέρι του".

Ωριμότητα vs Ανωριμότητα

Σε τι συνίσταται, λοιπόν, η ώριμη εξήγηση των σοφοτάτων (λόγω μεγάλης ηλικίας) ενηλίκων, για τις συμπεριφορές αυτές των παιδιών; Συνίσταται στο ότι ΣΗΜΕΡΑ τα παιδιά δεν έχουν παιδεία και δεν διδάσκονται "ήθος" από τους δασκάλους με τους προαναφερθέντες τρόπους. Συγκεκριμένα, φταίνε οι δάσκαλοι και οι καθηγητές που δεν τιμωρούν τα παιδιά αρκετά. Φταίνε δηλαδή που δεν θεοποιούν ακόμη περισσότερο στα μάτια των άλλων παιδιών τα παιδιά που συμπεριφέρονται λίγο πιο διαφορετικά, "παράτυπα", εκτός κανόνων κλπ. Φταίνε που δεν δίνουν αποβολές στα παιδιά που χτυπάνε άλλα, και δεν μεγεθύνουν ακόμη περισσότερο την εχθρικότητα μεταξύ των δύο μαθητών ή μεταξύ του θύτη και του θύματος. Θα μου πεις, "Και τι να γίνει, να μένουν ατιμώρητα"; Όχι. Αλλά τι θα πει τιμωρία; Ή μάλλον συμμόρφωση; Και πως θα νιώθει το παιδί που δέχτηκε το ξύλο όταν επιστρέψει ο συμμαθητής του στο σχολείο, ακόμη πιο οργισμένος που "έφαγε" αποβολή; Είναι σαν να μιλάμε για μια γυναίκα και τον βιαστή της, που ζουν στην ίδια πολυκατοικία, ο βιαστής μπαίνει στη φυλακή για πέντε χρόνια, μετά βγαίνει, επιστρέφει στο σπίτι του και η γυναίκα αυτή θα πρέπει να συνεχίσει να ζει μαζί του στον ίδιο χώρο.

Από την άλλη μεριά, σίγουρα δεν μπορούν όλοι οι ενήλικοι να σκεφτούν όλες αυτές τις εκδοχές. Και δεν χρειάζεται. Αλλά τουλάχιστον από τα κλισέ και τις "εύκολες" λύσεις δεν μπορούν ΕΠΙΤΕΛΟΥΣ να ξεφύγουν; Και τέλος πάντων, δεν μπορούν να κατέβουν έστω από το καλάμι, και να σταματήσουν να κάνουν πως τα ξέρουν όλα; Να σταματήσουν να μιλούν για "ήθη" και "ήθος" όταν εκείνοι επικρίνουν τους συνανθρώπους τους με την πρώτη ευκαιρία, και δεν κάνουν τίποτα λιγότερο από αυτό που τα παιδιά κάνουν με απλώς διαφορετικό τρόπο;

Τα παιδιά και οι "μεγάλοι" έχουν σίγουρα διαφορετικούς κόσμους. Κοινούς αλλά και διαφορετικούς... Τα παιδιά, σε κάθε ηλικία, έχουν ένα δικό τους τρόπο να αντιλαμβάνονται τον κόσμο, έχουν δικό τους χιούμορ και δικό τους κριτήριο για το τι είναι αστείο και τι όχι. Αν όχι όλοι, οι περισσότεροι/ες έχουμε δεχθεί συμπεριφορές τύπου παρενόχλησης ή βίας (δεν μου αρέσει η λέξη bullying) στο σχολείο. Όλες όμως και όλοι μεγαλώσαμε προσπαθώντας να δομήσουμε την αυτοπεποίθησή μας, όπως και να περάσαμε σαν παιδιά (πολλοί βέβαια δεν ασχολούνται καν με την αυτοπεποίθηση ή αυτοεκτίμησή τους, αλλά αυτό είναι ένα μεγάλο ζήτημα). Όταν ως ενήλικες ξαναήρθαμε σε επαφή με παιδιά επαναπροσδιορίσαμε, ή/και επαναπροσδιορίζουμε ακόμα, τη σχέση μας με τον παιδικό κόσμο. Άλλες συμπεριφορές, που μας έπλητταν τότε, τις βλέπουμε τώρα απ' έξω και λέμε: "Έλα μωρέ τι χαζομάρες". Σε άλλες πάλι σκεφτόμαστε: "Μεγάλη κακία, την είδα δεχτεί κι εγώ". Άλλες πάλι φορές γελάμε κι εμείς με τα παιδιά, που μας υπενθυμίζουν τι ωραίο που είναι το παιδικό χιούμορ και τι ωραίο που είναι να βλέπεις τον κόσμο μέσα από τα μάτια των παιδιών. Αυτό συμβαίνει, αν μπορούμε φυσικά να γελάσουμε ως ενήλικες με τα αστεία των παιδιών. Γιατί οι σοβαροφανείς ενήλικες, που δεν είναι και λίγοι, δεν μπορούν ή δεν δέχονται να γελάσουν με τις "βλακείες" των παιδιών.

Πότε η "πλάκα" γίνεται βία;

Η πλάκα γίνεται βία, όταν το αστείο δεν λειτουργεί ως αστείο αλλά με στόχο την υποτίμηση του συνανθρώπου και τον χαρακτηρισμό του με συγκεκριμένες λέξεις που κρίνονται ως "κακές" (ενώ μπορεί να μην είναι απαραιτήτως). Πώς κρίνεται αυτό...; Από το αποτέλεσμα. Άλλο μια "πλάκα" με την οποία γελάμε όλοι και άλλο μια "πλάκα" με την οποία γελάνε όλοι εκτός από εκείνον/η που... την δέχεται. Επιπλέον, δεν νοείται πλάκα η οποία δεν συνοδεύεται από την ιδιότητα της ενσυναίσθησης, δηλαδή την ικανότητα ή έστω το ενδιαφέρον για την κατανόηση του πώς αισθάνεται ο/η διπλανός/η μας όταν την δέχεται. Φυσικά η "πλάκα" γίνεται ή είναι εξαρχής βία, όταν συνοδεύεται από βίαια χτηπήματα τα οποία δεν είναι ανώδυνα, δεν είναι απλώς "αστεία", αλλά πραγματικά βλάπτουν τον/την διπλανό/ή μας, ενώ εκείνος/η δεν μπορεί ή δεν θέλει να αντεπιτεθεί σε αυτά.

Ας επιστρέψουμε τώρα, στους... ώριμους ηλικιωμένους του λεωφορείου και τους ομοίους τους: ΕΙΛΙΚΡΙΝΑ, δεν θυμούνται στα δικά τους σχολικά χρόνια, πριν τη Μεταπολίτευση, τέτοιου είδους συμπεριφορές στο σχολείο τους; Η μητέρα μου, που είναι κοντά στα 60, θυμάται. Τότε, ήταν κακό ας πούμε το να είσαι "αδύνατη". Έπρεπε να είσαι "χοντρούλα" για να φαίνεται ότι η οικογένειά σου έχει χρήματα και δεν είναι φτωχή. Ή ας πούμε, τότε ο όρος "φυτό" δεν υπήρχε. Γιατί, τότε, το να έχεις καλούς βαθμούς στο σχολείο ήταν πραγματικά πολυτέλεια. Συνομίληκοι συγγενείς επίσης θυμούνται πάμπολλα περιστατικά από παρόμοιες "πλάκες" μεταξύ συγχωριανών στα χωριά τους. Πλάκες μάλιστα που γίνονταν μεταξύ ενηλίκων, όχι παιδιών. Αυτές...; Δεν ήταν αποτέλεσμα κακού ήθους; Το να κοροΐδεύεις τον ενήλικο διπλανό σου δεν είναι κακό ήθος; Αλλά, όχι, είπαμε, οι παλιές εποχές είναι "χρυσές" εποχές, σήμερα είναι το "κακό"!

Και φτάνω πραγματικά να αναρωτιέμαι τι ακριβώς αναπολούν οι άνθρωποι αυτοί από τα τότε σχολεία... Αναπολούν τους δασκάλους που έδερναν τους μαθητές; Ή αναπολούν το ότι σήμερα δεν δέρνουν οι δάσκαλοι τους μαθητές αλλά δέρνονται οι μαθητές μεταξύ τους; Το να μη δέρνει κανένας κανέναν, είναι τόσο δύσκολο να το σκεφτούμε; Είναι τόσο δύσκολο να σκεφτούμε το πώς ή αν μπορεί να γίνει το σχολικό περιβάλλον πιο ανθρώπινο, για να μη συμβαίνει αυτό;

Το "αδύναμο" παιδί

Όλες αυτές τις ημέρες, το πανελλήνιο έχει συγκλονιστεί και έχει επεκταθεί σε μια συζήτηση για τα σχολεία και την κοινωνία... Κατά τη διάρκεια της συζήτησης αυτής όμως ξεχνιούνται δύο βασικά στοιχεία. Πως ότι:

1ον) ΔΕΝ ΕΧΟΥΜΕ ΝΑ ΚΑΝΟΥΜΕ ΜΕ ΠΑΙΔΙΑ
Έχουμε να κάνουμε με νεαρούς ενήλικες. Νεαρά παιδιά, τα οποία ενηλικώνονται θεωρώντας τις βίαιες και υποτιμητικές προς τον συνάνθρωπό τους συμπεριφορές, ως... ΟΚ.

2ον) ΔΕΝ ΕΧΟΥΜΕ ΝΑ ΚΑΝΟΥΜΕ ΜΕ ΣΧΟΛΕΙΟ
ούτε με Πανεπιστήμιο, ούτε με ΤΕΙ (όπως "ακουγόταν" τις πρώτες ημέρες), αλλά με μια συγκεκριμένη Γαλακτοκομική Σχολή όπου τα παιδιά ζουν σε συνθήκες τύπου "οικοτροφείο".

Ταυτόχρονα, πολλοί (τουλάχιστον οι μισοί) από όσους δείχνουν συμπόνοια για τον χαμό του Βαγγέλη και συνέπασχαν από τις ημέρες της εξαφάνισής του, κάνουν συνέχεια λόγο για ένα "αδύναμο" και "ευαίσθητο" παιδί, ενώ τους θύτες του αποκαλούν "τραμπούκους" ή "βασανιστές". Αυτοί είναι "βασανιστές" αλλά και ο Βαγγέλης όμως παραμένει "αδύναμο" παιδί. Όχι, δεν είναι απλώς ένα παιδί που δέχτηκε βιαιότητα, και που επειδή δεν ήταν όπως οι θύτες του, δεν αντέδρασε με τον ίδιο τρόπο, δηλαδή βίαια. Ήταν οπωσδήποτε "αδύναμο" παιδί και απλώς τα "κακά" παιδιά δεν έπρεπε να του φέρονται έτσι. Επιπλέον, ήταν και "ευαίσθητος"... Δηλαδή αυτοί που συμπάσχουν δεν είναι ευαίσθητοι. Είχε και χαμηλή αυτοπεποίθηση... Ενώ οι υπόλοιποι άνθρωποι, με το που ενηλικιώνονται, είναι ΤΙΓΚΑ στην αυτοπεποίθηση! Ας διασύρουμε τώρα και τις φάτσες των "βασανιστών" του σε όλο το διαδίκτυο, για να καταδείξουμε τους βασανιστές, τα κ@λόπαιδα, εμείς ΟΛΟΙ, που είμαστε ΤΟΣΟ καλύτεροι! Γιατί όλοι "εμείς" ήμασταν εκεί όταν ο Βαγγέλης ή ο κάθε Βαγγέλης μας χρειάστηκε...!

Όταν πέθανε ο Βαγγέλης, στην κηδεία του, πήγε χιλιάδες κόσμος. Όταν ζούσε, όμως, δίπλα του δεν ήταν κανείς. Ο τίτλος "ΜΑΝΑ" γράφεται τώρα με τεράστια γράμματα στα πρωτοσέλιδα των εφημερίδων. Τώρα που έκοψε τις φλέβες του. Πριν τις κόψει, όμως, δεν άκουγε κανείς. Τώρα, δεκάδες νεαροί/ές και συμμαθητές/τριές του κλαίνε και δηλώνουν "συγκινημένοι". Όταν όμως τον κυνηγούσαν τα κ@λόπαιδα μέσα στη σχολή του, δεν μιλούσε ΚΑΝΕΙΣ! Ο μόνος τελικά ειλικρινής ΑΠΟ ΟΛΟΥΣ είναι ο πρώην Διευθυντής της Γαλακτομικής Σχολής, που απολύθηκε. Δεν είπε τίποτα περισσότερο και τίποτα λιγότερο από όσα έκανε...

Καλά ανάπαυση, Βαγγέλη, αν και πρόωρη! Ξέρω ότι πονούσες πάρα πολύ για να φτάσεις ως εκεί! Και δεν είχε να κάνει μόνο με τους συμμαθητές σου. Είχε να κάνει με εσένα και τους συνανθρώπους σου. Αυτό που με θλίβει είναι πως θα μπορούσες να έχεις δεχτεί πραγματική βοήθεια για να μην πονάς τόσο πολύ και να μη φτάσεις εκεί. Δεν τη δέχτηκες όμως ποτέ. Δεν σου δόθηκε η ευκαιρία. Δεν γύρισε κανείς να κοιτάξει μέσα στα μάτια σου. Κανένας να ακούσει τον τόνο της φωνής σου.

Τώρα είναι αργά. ΤΩΡΑ είναι που πρέπει να κυριαρχήσει η σιωπή!

Μετάφραση - Σχόλια: Χρύσα Κουτρουμάνου, ειδική συνεργάτης του logiosermis.net...

Διαβάστε όλο το άρθρο: http://www.logiosermis.net/2015/03/222.html#.VQmdf-FIja8

Κείμενο - Φωτογραφία: Χρύσα Κουτρουμάνου, ειδική συνεργάτης του logiosermis.net