Μάλλον ως μήνας με κακά μαντάτα θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ο Μάρτιος, καθώς στην αρχή ήδη του 2ου δεκαήμερου είχαμε τη λύση της υπόθεσης του φοιτητή Βαγγέλη Γιακουμάκη.
Δυστυχώς, το θρίλερ της εξαφάνισής του έληξε άδοξα με τα πορίσματα της έρευνας να δείχνουν αυτοκτονία. Αρχικά, είναι γενικώς παραδεχτό πως η υπόθεση τάραξε το πανελλήνιο τόσο κατά τη διάρκεια των ερευνών προς διαλεύκανση της υπόθεσης όσο και κατά την ανακοίνωση του τραγικού τέλους από τις αστυνομικές αρχές. Πριν απ’ όλα, καλούμαστε, λοιπόν, να εκφράσουμε τα συλληπητήριά μας στην οικογένεια του άτυχου φοιτητή, που έχασε τη ζωή του τόσο άδοξα. Σ’ ένα επόμενο επίπεδο κρίνεται σκόπιμο, κατά τη γνώμη μου, ν’ αποτελέσει αυτό το συμβάν αφορμή για περαιτέρω σκέψη και συνειδητοποίηση του τι συμβαίνει μέσα στους τοίχους όχι μόνο της πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, όπως νομίζαμε ως σήμερα, αλλά και της τριτοβάθμιας.
Η εκπαίδευση μοιάζει να χάνει τον ουτοπικό χαρακτήρα της ως μέσο διάπλασης καλού χαρακτήρα και διεύρυνσης του νου. Απ’ τον αρχαίο κόσμο κατείχε τη σημαντικότερη θέση στη ζωή των ανθρώπων. Ίσως και τον βασικό άξονα αυτής, αφού είχε ως «παραγόμενα αγαθά» το εμπόριο, τη ρητορεία και την πολιτική, τη στρατιωτική ικανότητα. Πλέον, όμως, όχι μόνο αρχίζει να αποτελεί προνόμιο για λίγους αλλά αρχίζει και να αποτελεί εκείνο το πλαίσιο, το φιλικό, για τους παρατηρητές, περιβάλλον, το οποίο ευνοεί την ανάπτυξη της βίας και του εκφοβισμού, του bullying.
Από τα πρώτα χρόνια κιόλας της σχολικής ζωής ενός παιδιού βλέπουμε να αναπτύσσονται ο ανταγωνισμός κι ο εγωισμός. Πόσες φορές ως παιδάκια του νηπίου ή των πρώτων τάξεων του δημοτικού δε συγκρίναμε τον εαυτό μας με άλλους συμμαθητές μας σχετικά με την εμφάνιση, την επίδοση ή τη συμπάθεια που μας έδειχνε η δασκάλα; Πόσες φορές, πάλι, δε ζηλέψαμε ή δε στενοχωρηθήκαμε που ο Κώστας, ο Δημήτρης, η Μυρτώ είχε καινούρια τσάντα, καινούρια παπούτσια, έγραψε 8 ενώ εμείς 7,κλπ.... Αν κάτσω και το σκεφτώ θα θυμηθώ κι άλλα τέτοια συμβάντα, παρόμοιου περιεχομένου, που συνέβησαν και στα χρόνια μετά το δημοτικό.
Το ανησυχητικό, όμως, είναι ότι αυτά τα «αστεία», «λογικά», «παιδικά» συναισθήματα αρχίζουν να ξεφεύγουν του ελέγχου των παιδιών, να εντείνονται και τελικά να διαιωνίζονται. Λόγω του βαθμού στον οποίο επηρεάζονται τα παιδιά από τα ΜΜΕ; Λόγω των αυξημένων υποχρεώσεων που δεν επιτρέπουν στην οικογένεια ν ασχοληθεί με το παιδί όσο πρέπει; Ίσως λόγω του ότι η παιδεία καταλήγει εξετασιοκεντρική αντί ηθικοπλαστική; Η απλή ζήλεια, πάντως, φέρνει τη βία, λεκτική ή σωματική κι η βία τον εξευτελισμό του θύματος και την απανθρωποίηση, την εξαχρείωση του θύτη.
Εάν το θύμα βρει το θάρρος και μιλήσει σε γονιό ή δάσκαλο, τότε είναι πιθανό να αποτραπούν τα χειρότερα. Αν όχι, το θύμα θα συνεχίσει να τραυματίζεται ηθικά ή/και σωματικά κι ο θύτης, εκμεταλλευόμενος την ανοχή της κοινωνίας (σχολείου και άλλων αρμόδιων φορέων) θα συνεχίσει να εκφοβίζει και να διασκεδάζει με όσους φαντάζουν κατώτεροί του, δειλοί, ή απλά ήσυχοι χαρακτήρες. Και όταν αυτό συνεχίζει να συμβαίνει ακόμα και στους χώρους του πανεπιστημίου, όπου θεωρητικά έχεις να κάνεις με άτομα συνειδητοποιημένα, ώριμα κι έτοιμα να πολιτικοποιηθούν και να αναλάβουν δράση ως οργανικά μέρη του κοινωνικού ιστού, τα πράγματα είναι άσχημα.
Το πρώτο συμβάν bullying- ελπίζω και το τελευταίο- στο πανεπιστημιακό χώρο που είδε το φως της δημοσιότητας ήταν ο Βαγγέλης. Όλοι ακούγαμε αυτόν τον μήνα το χρονικό της εξαφάνισής του, τα βασανιστήρια που υφίστατο στο εσωτερικό της σχολής, τα απαράδεκτα κλειστά στόματα καθηγητών και συμφοιτητών, τα οποία μπορούμε να εικάσουμε βάσει της άσχημης κατάληξης πως αύξησαν το αίσθημα φόβου, ανασφάλειας και πίεσης και δημιούργησαν αισθήματα αποστροφής προς την ίδια τη ζωή.
Και σίγουρα ο Βαγγέλης δεν είναι το μόνο θύμα. Σίγουρα υπάρχουν κι άλλοι, λίγοι ή πολλοί. Αγόρια και κορίτσια. ΝΑΙ! Στον χώρο της πανεπιστημιακής κοινότητας. Όσο τραβηγμένο κι εκτός πραγματικότητας κι αν μοιάζει το σενάριο! Κι όποιος το αμφισβητεί, ας σκεφτεί τις φορές που μετατράπηκε σε θύμα. Ας σκεφτεί και τις φορές που έγινε ο θύτης μαζί με άλλους συμμαθητές του και εκτόξευσε λασπολογία και μειωτικά σχόλια για κάποιον απ’ τους όχι τόσο «προχω» και «in» συμμαθητές του. Για τον χοντρό, τον κοντό, τον Αλβανό, τον φτωχό. Αυτόν που ξεχώριζε απ’ το σύνολο λόγω εξωτερικών, εθνικών ή οικονομικών χαρακτηριστικών. Και τέλος ας σκεφτεί και τις φορές που έμεινε βουβός μπροστά σε συμβάντα άσκησης βίας, που φοβήθηκε να μιλήσει μην τυχόν και πάθει τα ίδια.
Δυστυχώς για την κοινωνία στην οποία ζούμε η βία μεταφράζεται ως «μαγκιά» κι «υπεροχή ισχύος». Δεν κάνει εξαιρέσεις, δεν είναι εκλεκτική. Μπορεί να ασκηθεί σε οποιονδήποτε κι από οποιονδήποτε. Μπορεί να αφήσει ψυχολογικά τραύματα, τα οποία θα βασανίζουν το θύμα για μια ζωή, μπορεί να οδηγήσει ακόμα και στο θάνατο, ή ακόμα χειρότερα στην αυτοκτονία. Συνεπώς, η σοβαρότητα της κατάστασης, επιβάλλει και τη λήψη σοβαρών μέτρων, την άσκηση ελέγχου στο εσωτερικό των σχολείων και των σχολών, τη δημιουργία εκείνου του νομοθετικού πλαισίου που θα προστατεύει τον καταγγέλλοντα και το θύμα και θα τιμωρεί όπως αρμόζει τον θύτη. Και μην ακούω και διαβάζω λόγια όπως «σε περίπτωση αυτοκτονίας, δεν τιμωρείται κανείς» (λόγω κενού νόμου) ή «τα ‘θελε και τα ‘παθε εκεί που έμπλεξε»… Στην πρώτη θέση πού είναι οι ηθικοί αυτουργοί; Ποιος τους καθιστά άμοιρους ευθυνών; Και την οικογένεια του θύματος ποιος την αποζημιώνει ηθικά στην προκειμένη περίπτωση; Στην δεύτερη πάλι, είναι μια πάγια θέση πως για να πέσεις θύμα εκφοβισμού πρέπει να έχεις μπλέξει; Ή αυτό αποτελεί τη δικαιολογία που θα διώξει τις ευθύνες που αντιστοιχούν στον καθένα μας;
Αυτά ως υλικό για τη δημιουργία προβληματισμού. Εγώ απλώς παίρνω ερέθισμα απ’ το τραγικό συμβάν με τον Βαγγέλη Γιακουμάκη και δίνω την τροφή για περαιτέρω σκέψη ενώ παράλληλα ζητώ συγγνώμη για τις φορές που σώπασα κι απλά έσκυψα το κεφάλι. Όλοι είμαστε συνένοχοι με τη σιωπή μας. Όλοι εμείς που δίνουμε παραπάνω αξία στα υλικά αγαθά’ που φοβόμαστε να παραπονεθούμε ή να καταγγείλουμε μην τυχόν και μετά ξεχωρίσουμε ανάμεσα στο πλήθος’ που σπουδάζουμε και μαθαίνουμε θεωρητικά για την ισότητα όλων και τον σεβασμό στη διαφορετικότητα, για την αξία της ελεύθερης σκέψης και της ορθής άσκησης της δικαιοσύνης αλλά δεν τα εφαρμόζουμε.
Και θα κλείσω με κάτι που διάβασα στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, που σε κάποιους φανεί κωμικό αλλά εγώ το θεώρησα εξαιρετικά στοχευμένο: «Ας μάθουμε πρώτα να φτιάχνουμε ανθρώπους (με όλη τη σημασία της λέξης) και μετά μυζήθρα»!
Καλό παράδεισο Βαγγέλη!
Μαριάννα Πρωτοπαπά
Η εκπαίδευση μοιάζει να χάνει τον ουτοπικό χαρακτήρα της ως μέσο διάπλασης καλού χαρακτήρα και διεύρυνσης του νου. Απ’ τον αρχαίο κόσμο κατείχε τη σημαντικότερη θέση στη ζωή των ανθρώπων. Ίσως και τον βασικό άξονα αυτής, αφού είχε ως «παραγόμενα αγαθά» το εμπόριο, τη ρητορεία και την πολιτική, τη στρατιωτική ικανότητα. Πλέον, όμως, όχι μόνο αρχίζει να αποτελεί προνόμιο για λίγους αλλά αρχίζει και να αποτελεί εκείνο το πλαίσιο, το φιλικό, για τους παρατηρητές, περιβάλλον, το οποίο ευνοεί την ανάπτυξη της βίας και του εκφοβισμού, του bullying.
Από τα πρώτα χρόνια κιόλας της σχολικής ζωής ενός παιδιού βλέπουμε να αναπτύσσονται ο ανταγωνισμός κι ο εγωισμός. Πόσες φορές ως παιδάκια του νηπίου ή των πρώτων τάξεων του δημοτικού δε συγκρίναμε τον εαυτό μας με άλλους συμμαθητές μας σχετικά με την εμφάνιση, την επίδοση ή τη συμπάθεια που μας έδειχνε η δασκάλα; Πόσες φορές, πάλι, δε ζηλέψαμε ή δε στενοχωρηθήκαμε που ο Κώστας, ο Δημήτρης, η Μυρτώ είχε καινούρια τσάντα, καινούρια παπούτσια, έγραψε 8 ενώ εμείς 7,κλπ.... Αν κάτσω και το σκεφτώ θα θυμηθώ κι άλλα τέτοια συμβάντα, παρόμοιου περιεχομένου, που συνέβησαν και στα χρόνια μετά το δημοτικό.
Το ανησυχητικό, όμως, είναι ότι αυτά τα «αστεία», «λογικά», «παιδικά» συναισθήματα αρχίζουν να ξεφεύγουν του ελέγχου των παιδιών, να εντείνονται και τελικά να διαιωνίζονται. Λόγω του βαθμού στον οποίο επηρεάζονται τα παιδιά από τα ΜΜΕ; Λόγω των αυξημένων υποχρεώσεων που δεν επιτρέπουν στην οικογένεια ν ασχοληθεί με το παιδί όσο πρέπει; Ίσως λόγω του ότι η παιδεία καταλήγει εξετασιοκεντρική αντί ηθικοπλαστική; Η απλή ζήλεια, πάντως, φέρνει τη βία, λεκτική ή σωματική κι η βία τον εξευτελισμό του θύματος και την απανθρωποίηση, την εξαχρείωση του θύτη.
Εάν το θύμα βρει το θάρρος και μιλήσει σε γονιό ή δάσκαλο, τότε είναι πιθανό να αποτραπούν τα χειρότερα. Αν όχι, το θύμα θα συνεχίσει να τραυματίζεται ηθικά ή/και σωματικά κι ο θύτης, εκμεταλλευόμενος την ανοχή της κοινωνίας (σχολείου και άλλων αρμόδιων φορέων) θα συνεχίσει να εκφοβίζει και να διασκεδάζει με όσους φαντάζουν κατώτεροί του, δειλοί, ή απλά ήσυχοι χαρακτήρες. Και όταν αυτό συνεχίζει να συμβαίνει ακόμα και στους χώρους του πανεπιστημίου, όπου θεωρητικά έχεις να κάνεις με άτομα συνειδητοποιημένα, ώριμα κι έτοιμα να πολιτικοποιηθούν και να αναλάβουν δράση ως οργανικά μέρη του κοινωνικού ιστού, τα πράγματα είναι άσχημα.
Το πρώτο συμβάν bullying- ελπίζω και το τελευταίο- στο πανεπιστημιακό χώρο που είδε το φως της δημοσιότητας ήταν ο Βαγγέλης. Όλοι ακούγαμε αυτόν τον μήνα το χρονικό της εξαφάνισής του, τα βασανιστήρια που υφίστατο στο εσωτερικό της σχολής, τα απαράδεκτα κλειστά στόματα καθηγητών και συμφοιτητών, τα οποία μπορούμε να εικάσουμε βάσει της άσχημης κατάληξης πως αύξησαν το αίσθημα φόβου, ανασφάλειας και πίεσης και δημιούργησαν αισθήματα αποστροφής προς την ίδια τη ζωή.
Και σίγουρα ο Βαγγέλης δεν είναι το μόνο θύμα. Σίγουρα υπάρχουν κι άλλοι, λίγοι ή πολλοί. Αγόρια και κορίτσια. ΝΑΙ! Στον χώρο της πανεπιστημιακής κοινότητας. Όσο τραβηγμένο κι εκτός πραγματικότητας κι αν μοιάζει το σενάριο! Κι όποιος το αμφισβητεί, ας σκεφτεί τις φορές που μετατράπηκε σε θύμα. Ας σκεφτεί και τις φορές που έγινε ο θύτης μαζί με άλλους συμμαθητές του και εκτόξευσε λασπολογία και μειωτικά σχόλια για κάποιον απ’ τους όχι τόσο «προχω» και «in» συμμαθητές του. Για τον χοντρό, τον κοντό, τον Αλβανό, τον φτωχό. Αυτόν που ξεχώριζε απ’ το σύνολο λόγω εξωτερικών, εθνικών ή οικονομικών χαρακτηριστικών. Και τέλος ας σκεφτεί και τις φορές που έμεινε βουβός μπροστά σε συμβάντα άσκησης βίας, που φοβήθηκε να μιλήσει μην τυχόν και πάθει τα ίδια.
Δυστυχώς για την κοινωνία στην οποία ζούμε η βία μεταφράζεται ως «μαγκιά» κι «υπεροχή ισχύος». Δεν κάνει εξαιρέσεις, δεν είναι εκλεκτική. Μπορεί να ασκηθεί σε οποιονδήποτε κι από οποιονδήποτε. Μπορεί να αφήσει ψυχολογικά τραύματα, τα οποία θα βασανίζουν το θύμα για μια ζωή, μπορεί να οδηγήσει ακόμα και στο θάνατο, ή ακόμα χειρότερα στην αυτοκτονία. Συνεπώς, η σοβαρότητα της κατάστασης, επιβάλλει και τη λήψη σοβαρών μέτρων, την άσκηση ελέγχου στο εσωτερικό των σχολείων και των σχολών, τη δημιουργία εκείνου του νομοθετικού πλαισίου που θα προστατεύει τον καταγγέλλοντα και το θύμα και θα τιμωρεί όπως αρμόζει τον θύτη. Και μην ακούω και διαβάζω λόγια όπως «σε περίπτωση αυτοκτονίας, δεν τιμωρείται κανείς» (λόγω κενού νόμου) ή «τα ‘θελε και τα ‘παθε εκεί που έμπλεξε»… Στην πρώτη θέση πού είναι οι ηθικοί αυτουργοί; Ποιος τους καθιστά άμοιρους ευθυνών; Και την οικογένεια του θύματος ποιος την αποζημιώνει ηθικά στην προκειμένη περίπτωση; Στην δεύτερη πάλι, είναι μια πάγια θέση πως για να πέσεις θύμα εκφοβισμού πρέπει να έχεις μπλέξει; Ή αυτό αποτελεί τη δικαιολογία που θα διώξει τις ευθύνες που αντιστοιχούν στον καθένα μας;
Αυτά ως υλικό για τη δημιουργία προβληματισμού. Εγώ απλώς παίρνω ερέθισμα απ’ το τραγικό συμβάν με τον Βαγγέλη Γιακουμάκη και δίνω την τροφή για περαιτέρω σκέψη ενώ παράλληλα ζητώ συγγνώμη για τις φορές που σώπασα κι απλά έσκυψα το κεφάλι. Όλοι είμαστε συνένοχοι με τη σιωπή μας. Όλοι εμείς που δίνουμε παραπάνω αξία στα υλικά αγαθά’ που φοβόμαστε να παραπονεθούμε ή να καταγγείλουμε μην τυχόν και μετά ξεχωρίσουμε ανάμεσα στο πλήθος’ που σπουδάζουμε και μαθαίνουμε θεωρητικά για την ισότητα όλων και τον σεβασμό στη διαφορετικότητα, για την αξία της ελεύθερης σκέψης και της ορθής άσκησης της δικαιοσύνης αλλά δεν τα εφαρμόζουμε.
Και θα κλείσω με κάτι που διάβασα στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, που σε κάποιους φανεί κωμικό αλλά εγώ το θεώρησα εξαιρετικά στοχευμένο: «Ας μάθουμε πρώτα να φτιάχνουμε ανθρώπους (με όλη τη σημασία της λέξης) και μετά μυζήθρα»!
Καλό παράδεισο Βαγγέλη!
Μαριάννα Πρωτοπαπά
Σχόλια
Στο logiosermis.net δημοσιεύεται κάθε σχόλιο. Θεωρούμε ότι ο καθένας έχει το δικαίωμα να εκφέρει ελεύθερα τις απόψεις του, οι οποίες εκφράζουν αποκλειστικά τον εκάστοτε σχολιαστή. Τα συκοφαντικά ή υβριστικά σχόλια θα διαγράφονται χωρίς προειδοποίηση. Περισσότερα στις οδηγίες χρήσης.