Οι Μαθησιακές Δυσκολίες όπως είναι…

Η έννοια των μαθησιακών δυσκολιών εισήχθη στη ζωή μας μόλις το 1963 από τον Samuel Kirk. Τις τελευταίες δεκαετίες όλο και μεγαλύτερη μερίδα του κοινωνικού συνόλου ρωτά, ενημερώνεται και προβληματίζεται αναφορικά με το ακριβές περιεχόμενο του όρου, με τις διάφορες εκφάνσεις του και κυρίως με τις ενέργειες που πρέπει να γίνουν ώστε το άτομο να μη συναντά μια μαθησιακή δυσκολία ως τροχοπέδη καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής του.

Ο όρος «μαθησιακές δυσκολίες» είναι ένας πολυσυλλεκτικός όρος, διαθέτει δηλαδή μεγάλο εύρος ενώ η κυρίαρχη αντίληψη σχετικά με τη φύση τους μεταβάλλεται ανάλογα με την εποχή. Πώς όμως εκδηλώνονται οι μαθησιακές δυσκολίες και ποια είναι τα σημάδια που πρέπει να αναζητηθούν στη συμπεριφορά του παιδιού; Οι μαθησιακές δυσκολίες εκδηλώνονται γενικά με σημαντικές δυσκολίες στην πρόσκτηση και χρήση ικανοτήτων ακρόασης, ομιλίας, ανάγνωσης, γραφής, συλλογισμού ή μαθηματικών ικανοτήτων. Ουσιαστικά υπάρχει αναντιστοιχία στην ικανότητά του παιδιού να μάθει και στην τελική του απόδοση.

Οι πιο συνηθισμένες απ’ αυτές είναι η δυσλεξία, η δυσαριθμία, η δυσγραφία, η δυσαναγνωσία, η δυσορθογραφία, η δυσπραξία και η διάσπαση προσοχής συνδυασμένη με υπερκινητικότητα. Πολύ συχνά συνδυάζονται με προβλήματα σε συμπεριφορές του παιδιού όπως προβλήματα αυτοελέγχου, κοινωνικής αντίληψης και αλληλεπίδρασης, γεγονός καθόλου παράλογο αν αναλογιστεί κανείς ότι το ίδιο το παιδί πολλές φορές αισθάνεται πως βρίσκεται σε θέση μειονεξίας σε σύγκριση με άλλα παιδιά. Γιατί όμως είναι τόσο δύσκολη η διάγνωση τους; 

Η εξήγηση για το φαινόμενο αυτό μπορεί ν’ αναζητηθεί κυρίως στο ότι οι δυνατές μορφές εμφάνισης τους είναι πολλές ενώ είναι πιθανό διάφορες Μ.Δ να αλληλεπικαλύπτονται. Δεν πρέπει, ακόμα, να ξεχνάμε ότι η πιθανή ύπαρξη μιας Μ.Δ ανιχνεύεται μετά την ένταξη του ατόμου στην εκπαίδευση. Πολύτιμος χρόνος σπαταλείται επίσης λόγω κοινωνικών στερεοτύπων και προκατάληψης που ισχύουν ακόμα και στις μέρες μας και τροφοδοτούνται από ελλιπή ενημέρωση, από ημιμάθεια και αδυναμία αντιμετώπισης του ζητήματος. 

Αποτέλεσμα όλων αυτών είναι το άτομο με Μ.Δ να περνά από διάφορες ψυχοβόρες διαδικασίες ενόσω και η δική του αγωνία κλιμακώνεται. Αυτό που πρέπει να καταστεί σαφές -ώστε να εκλείψουν επιτέλους απαρχαιωμένα κατάλοιπα και προκαταλήψεις- είναι ότι για να χαρακτηριστεί ένα άτομο με μαθησιακές δυσκολίες είναι προαπαιτούμενο να διαθέτει φυσιολογική νοημοσύνη. Αυτό που πρέπει να διαφοροποιηθεί είναι η υιοθέτηση εναλλακτικών διδακτικών διαδικασιών στοχευόμενων στην εκάστοτε Μ.Δ. 

Τα αρμόδια άτομα για να προχωρήσουν στη διάγνωσή τους είναι ειδικευμένοι ψυχολόγοι, ειδικοί παιδαγωγοί και λογοθεραπευτές. Αυτό που θα επηρεάσει όμως σοβαρά την εξέλιξη του παιδιού είναι ο τρόπος που θα συμπεριφερθεί ο γονέας καθώς ο παιδικός εγκέφαλος διαθέτει την ικανότητα αλλαγής και θετικής ανταπόκρισης στη σωστή υποστήριξη και ενθάρρυνση από γονείς, ειδικούς και εκπαιδευτικούς. Εκτός όμως από την καταφυγή σε κάποιον ειδικό και ο ίδιος ο γονέας μπορεί να προχωρήσει σε συγκεκριμένες ενέργειες, οι οποίες έχει αποδειχτεί ότι επηρεάζουν θετικά την εξέλιξη του παιδιού, ενώ πολλές απ’ αυτές πρέπει να υιοθετούνται και από τον εκάστοτε εκπαιδευτικό. 

Συγκεκριμένα, ο γονέας μπορεί να ενθαρρύνει το παιδί να περιγράψει τις ημερήσιες δραστηριότητές του, να αναπτύξει την άποψή του σχετικά με ζητήματα γενικών γνώσεων , να μιλά θετικά για τον εαυτό του , να παίξει μαζί του παιχνίδια που θα συνδράμουν στον λεκτικό εμπλουτισμό του, να παράσχει στο παιδί ένα ήσυχο περιβάλλον μελέτης ενώ ταυτόχρονα να καθιστά σαφές στο παιδί ότι η ολοκλήρωση των εργασιών του κατ’ οίκον είναι προσωπική του ευθύνη. 

Γονείς και εκπαιδευτικοί πρέπει να δίνουν στο παιδί όσο χρόνο χρειάζεται για να ολοκληρώσει τη σκέψη του, να του δίνουν σαφείς επεξηγήσεις των εργασιών που δίνονται για το σπίτι , οι οποίες πολύ συχνά πρέπει να τέμνονται σε μικρότερα κομμάτια και να μελετώνται με συχνά διαλείμματα. Μεγίστης σημασίας είναι και το ζήτημα της επιβράβευσης του παιδιού, η οποία πρέπει να είναι συχνή χωρίς όμως να εκφυλιστεί η σημασία της.

Όσο περνούν τα χρόνια και εξοικειωνόμαστε με τον όρο των Μ.Δ και του περιεχομένου του αναπτύσσονται νέες μέθοδοι που καλούνται να συνδράμουν στην εναλλακτική διδακτική διαδικασία. Μία απ’ αυτές είναι και η μέθοδος Tomatis , το λεγόμενο ‘ηλεκτρονικό αυτί’ που επιδρά στους νευροδιαβιβαστές του εγκεφάλου και στοχεύει στην ανάπτυξη της ενεργητικής ακοής του παιδιού. 

Όποια μέθοδος και να χρησιμοποιηθεί όμως αυτό που πρέπει να κατανοήσουν όλοι όσοι εμπλέκονται με το εν λόγω ζήτημα είναι ότι οι Μ.Δ ορίζονται ως διαταραχές, είναι εγγενείς στο άτομο και αποτελούν μια διαρκή και μόνιμη συνθήκη. 

Οι ενέργειες που θα γίνουν λοιπόν δεν έχουν στόχο τη ‘θεραπεία’ αλλά τον εντοπισμό εκείνης της μεθόδου που θα ταιριάζει στο εκάστοτε άτομο ώστε να έχει τις ίδιες ευκαιρίες με όλους στη μετέπειτα πορεία του. Τι πιο σημαντικό λοιπόν απ’ το να αντιμετωπίσουμε μια Μ.Δ σαν αυτό που είναι χωρίς αδιαφορία , απόγνωση ή δαιμονοποίηση αυτής της πραγματικότητας;

Ιωάννα Τσούρμα