Ο Ιταλός πρέσβης επιδίδει στον Έλληνα δικτάτορα ένα ιταμό τελεσίγραφο με το οποίο απαιτεί την ελεύθερη διέλευση των Ιταλικών στρατευμάτων και την ανεμπόδιστη κατάληψη βασικών στρατηγικών σημείων της Ελλάδας. Ο Μεταξάς διαβάζει προσεκτικά το τελεσίγραφο και έπειτα απαντά στον Ιταλό πρέσβη στα γαλλικά: "Αυτό λοιπόν σημαίνει πόλεμο". Η άρνηση υποταγής της Ελλάδας στο Ιταλικό καθεστώς σηματοδοτεί την είσοδο της χώρας μας στο Β' Παγκόσμιο Πόλεμο και οριοθετεί χρονικά την έναρξη ενός ένοπλου αγώνα, που αργότερα θα μείνει γνωστός στην Ιστορία ως "Το έπος του 40'".
Αναντίρρητα, η απάντηση του Ιωάννη Μεταξά στις απαιτήσεις της Ιταλίας αιφνιδίασε και τις δύο μεγάλες δυνάμεις του Άξονα. Ο Έλληνας δικτάτορας είχε ανέλθει πραξικοπηματικά στην εξουσία της Ελλάδας τέσσερα χρόνια πριν, καταλύοντας τη δημοκρατία και επιβάλλοντας ένα δικτατορικό καθεστώς κατά το πρότυπο της φασιστικής Ιταλίας και της ναζιστικής Γερμανίας. Ως εκτούτου, η πεποίθηση της Ιταλίας πως η Ελλάδα δεν θα προβάλει ιδιαίτερη αντίσταση στις αξιώσεις του "πολιτειακού της προτύπου" ήταν ως ένα βαθμό δικαιολογημένη.
Οι εξηγήσεις που οι ιστορικοί έχουν δώσει στην προσπάθεια τους να ερμηνεύσουν τη στάση του Μεταξά ποικίλουν και διαφοροποιούνται σημαντικά μεταξύ τους. Για κάποιους ιστορικούς, η απάντηση στο ιταλικό τελεσίγραφο θεωρείται αποτέλεσμα πίεσης της κοινής γνώμης ενώ κατ' άλλους προσωπική ενέργεια και απόφαση. Ορισμένοι πάλι σύγχρονοι ιστορικοί πιστεύουν ότι η απόφαση του Μεταξά ήταν αποτέλεσμα της εξωτερικής πολιτικής της κυβέρνησης, αφού η Ελλάδα προετοιμαζόταν χρόνια για επικείμενη επίθεση εχθρικών δυνάμεων. Τίποτα φυσικά δεν αποκλείει την συνύπαρξη και των τριών εξηγήσεων.
Αντίθετα με τη στάση του Μεταξά που εξακολουθεί για πολλούς επιστήμονες να αποτελεί πηγή αντιπαράθεσης, οι λόγοι για τους οποίους η Ιταλία θέλησε να επιτεθεί στην Ελλάδα είναι ευρέως γνωστοί και κοινώς αποδεκτοί. Η πολεμική επιχείρηση εισβολής του φασιστικού καθεστώτος στην Ελλάδα ήταν αποτέλεσμα του Ιταλικού επεκτατισμού, αλλά και ειδικότερα μίας προσπάθειας της Ιταλίας να αποδείξει στους Συμμάχους της Γερμανούς πως είναι και αυτή ικανή να οδηγήσει τις δυνάμεις του Άξονα σε μεγάλες στρατιωτικές επιτυχίες, ανάλογες με αυτές της ναζιστικής Γερμανίας.
Επιπλέον, μία από τις βασικότερες αιτίες της Ιταλικής εισβολής ήταν η επιθυμία της Ιταλίας να ισχυροποιήσει τη θέση της και τα συμφέροντα της στα Βαλκάνια. Η αποδοχή της Γερμανικής προστασίας από τη Ρουμανία, με αντάλλαγμα τα πετρελαϊκά της κοιτάσματα ενίσχυσε το φόβο της Ιταλίας πως τα συμφέροντα της στα Βαλκάνια απειλούνταν από τους Συμμάχους τους και κινητοποίησε το καθεστώς του Μουσολίνι. Εξάλλου, η φιλοδοξία της Ιταλίας να αποκτήσει μία ηγεμονική θέση στη Μεσόγειο είχε καταστεί σαφής ήδη από το τέλος του Α' Παγκοσμίου Πολέμου, όταν η Ιταλία αποτελούσε ακόμη μέρος των " Μεγάλων Δυνάμεων". Για άλλη μια φορά, η νευραλγική γεωστρατηγική θέση της Ελλάδας αποτελεί το σημαντικότερο θέλγητρο για τους επίδοξους κατακτητές της.
Η Ελληνική χώρα επέδειξε αξιοθαύμαστη εθνική ομοψυχία και πολεμική ετοιμότητα στην Ιταλική εισβολή. Η επιτυχής απόκρουση και απώθηση των Ιταλικών στρατευμάτων από τις Ελληνικές δυνάμεις έλαβε δικαιολογημένα διαστάσεις θριάμβου. Πολλοί ιστορικοί έχουν υποστηρίξει την άποψη πως η νίκη της Ελλάδας στον Ελληνοϊταλικό πόλεμο έκρινε σε μεγάλο βαθμό την επιτυχή έκβαση του Β' Παγκοσμίου Πολέμου. Η επιτυχία της Ελλάδας αποτέλεσε την πρώτη νίκη των Συμμάχων κατά των δυνάμεων του Άξονα και ανύψωσε το ηθικό των υπόλοιπων χωρών της "σκλαβωμένης" Ευρώπης. Επιπροσθέτως, η ήττα της Ιταλίας ανάγκασε τη Γερμανία να αναβάλει την προγραμματισμένη επίθεση της κατά της Σοβιετικής Ένωσης, προκειμένου να βοηθήσει τους συμμάχους της στον πόλεμο με την Ελλάδα. Η αναβολή αυτή σε συνδυασμό με την ταυτόχρονη ενασχόληση των Γερμανών και των Ιταλών με την Ελλάδα, προσέφερε στους Συμμάχους τον απαραίτητο χρόνο που χρειάζονταν για τη στρατιωτική τους ανασυγκρότηση και τον οπλικό ανεφοδιασμό τους.
Η επιτυχία της Ελλάδας οφείλεται σχεδόν αποκλειστικά στο ψυχικό σθένος και την τακτική οργάνωση των Ελλήνων αγωνιστών, αλλά εν μέρει και στην ανεπάρκεια των επιτιθέμενων στρατιωτικών αγημάτων. Είναι γεγονός πως οι ηγεσίες της Ιταλίας και της Αλβανίας, υποτίμησαν σημαντικά τη δυναμική των Ελληνικών στρατευμάτων στην κατάρτιση του σχεδίου για την στρατιωτική τους εισβολή, θεωρώντας πως οι Ελληνικές Ένοπλες Δύναμεις θα παρουσίαζαν εικόνα διάλυσης, όπως στις αρχές της δεκαετίας του 30'. Στην πραγματικότητα, ο Ιωάννης Μεταξάς είχε πετύχει σε σύντομο χρονικό διάστημα την αναδιοργάνωση και τον εκσυγχρονισμό του Ελληνικού Στρατού, φοβούμενος μία επικείμενη επίθεση από εχθρικές δυνάμεις, κάτι που αγνοούσαν οι χώρες του Άξονα.
Η Ελλάδα δεν λύγισε πότε από εξωγενείς παράγοντες. Ακόμη και μετά την Γερμανική εισβολή, η χώρα υπέμεινε τις ναζιστικές θηριωδίες και εν τέλει αποτίναξε τον Γερμανικό ζυγό. Η ιστορία μας είναι γεμάτη από θριάμβους που αποδεικνύουν τη δύναμη που έχουν οι Έλληνες όταν είναι ενωμένοι. Όπως είναι επίσης γεμάτη και από τραγωδίες που καταδεικνύουν την μεγαλύτερη αδυναμία μας. Αυτή η αυτοκαταστροφική εσωστρέφεια, ο διχασμός που ταλανίζει τη χώρα μας ήδη από τα χρόνια του 21'. Αυτός ο διχασμός που έπειτα από μία μεγάλη επιτυχία, μας βύθιζε σε έναν Εμφύλιο σπαραγμό. Αυτός ο διχασμός που φαντάζει ο πιο επικίνδυνος εχθρός μας και μοιάζει σαν να αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της ελληνικής ιδιοσυγκρασίας.
Αναντίρρητα, η απάντηση του Ιωάννη Μεταξά στις απαιτήσεις της Ιταλίας αιφνιδίασε και τις δύο μεγάλες δυνάμεις του Άξονα. Ο Έλληνας δικτάτορας είχε ανέλθει πραξικοπηματικά στην εξουσία της Ελλάδας τέσσερα χρόνια πριν, καταλύοντας τη δημοκρατία και επιβάλλοντας ένα δικτατορικό καθεστώς κατά το πρότυπο της φασιστικής Ιταλίας και της ναζιστικής Γερμανίας. Ως εκτούτου, η πεποίθηση της Ιταλίας πως η Ελλάδα δεν θα προβάλει ιδιαίτερη αντίσταση στις αξιώσεις του "πολιτειακού της προτύπου" ήταν ως ένα βαθμό δικαιολογημένη.
Οι εξηγήσεις που οι ιστορικοί έχουν δώσει στην προσπάθεια τους να ερμηνεύσουν τη στάση του Μεταξά ποικίλουν και διαφοροποιούνται σημαντικά μεταξύ τους. Για κάποιους ιστορικούς, η απάντηση στο ιταλικό τελεσίγραφο θεωρείται αποτέλεσμα πίεσης της κοινής γνώμης ενώ κατ' άλλους προσωπική ενέργεια και απόφαση. Ορισμένοι πάλι σύγχρονοι ιστορικοί πιστεύουν ότι η απόφαση του Μεταξά ήταν αποτέλεσμα της εξωτερικής πολιτικής της κυβέρνησης, αφού η Ελλάδα προετοιμαζόταν χρόνια για επικείμενη επίθεση εχθρικών δυνάμεων. Τίποτα φυσικά δεν αποκλείει την συνύπαρξη και των τριών εξηγήσεων.
Αντίθετα με τη στάση του Μεταξά που εξακολουθεί για πολλούς επιστήμονες να αποτελεί πηγή αντιπαράθεσης, οι λόγοι για τους οποίους η Ιταλία θέλησε να επιτεθεί στην Ελλάδα είναι ευρέως γνωστοί και κοινώς αποδεκτοί. Η πολεμική επιχείρηση εισβολής του φασιστικού καθεστώτος στην Ελλάδα ήταν αποτέλεσμα του Ιταλικού επεκτατισμού, αλλά και ειδικότερα μίας προσπάθειας της Ιταλίας να αποδείξει στους Συμμάχους της Γερμανούς πως είναι και αυτή ικανή να οδηγήσει τις δυνάμεις του Άξονα σε μεγάλες στρατιωτικές επιτυχίες, ανάλογες με αυτές της ναζιστικής Γερμανίας.
Επιπλέον, μία από τις βασικότερες αιτίες της Ιταλικής εισβολής ήταν η επιθυμία της Ιταλίας να ισχυροποιήσει τη θέση της και τα συμφέροντα της στα Βαλκάνια. Η αποδοχή της Γερμανικής προστασίας από τη Ρουμανία, με αντάλλαγμα τα πετρελαϊκά της κοιτάσματα ενίσχυσε το φόβο της Ιταλίας πως τα συμφέροντα της στα Βαλκάνια απειλούνταν από τους Συμμάχους τους και κινητοποίησε το καθεστώς του Μουσολίνι. Εξάλλου, η φιλοδοξία της Ιταλίας να αποκτήσει μία ηγεμονική θέση στη Μεσόγειο είχε καταστεί σαφής ήδη από το τέλος του Α' Παγκοσμίου Πολέμου, όταν η Ιταλία αποτελούσε ακόμη μέρος των " Μεγάλων Δυνάμεων". Για άλλη μια φορά, η νευραλγική γεωστρατηγική θέση της Ελλάδας αποτελεί το σημαντικότερο θέλγητρο για τους επίδοξους κατακτητές της.
Η Ελληνική χώρα επέδειξε αξιοθαύμαστη εθνική ομοψυχία και πολεμική ετοιμότητα στην Ιταλική εισβολή. Η επιτυχής απόκρουση και απώθηση των Ιταλικών στρατευμάτων από τις Ελληνικές δυνάμεις έλαβε δικαιολογημένα διαστάσεις θριάμβου. Πολλοί ιστορικοί έχουν υποστηρίξει την άποψη πως η νίκη της Ελλάδας στον Ελληνοϊταλικό πόλεμο έκρινε σε μεγάλο βαθμό την επιτυχή έκβαση του Β' Παγκοσμίου Πολέμου. Η επιτυχία της Ελλάδας αποτέλεσε την πρώτη νίκη των Συμμάχων κατά των δυνάμεων του Άξονα και ανύψωσε το ηθικό των υπόλοιπων χωρών της "σκλαβωμένης" Ευρώπης. Επιπροσθέτως, η ήττα της Ιταλίας ανάγκασε τη Γερμανία να αναβάλει την προγραμματισμένη επίθεση της κατά της Σοβιετικής Ένωσης, προκειμένου να βοηθήσει τους συμμάχους της στον πόλεμο με την Ελλάδα. Η αναβολή αυτή σε συνδυασμό με την ταυτόχρονη ενασχόληση των Γερμανών και των Ιταλών με την Ελλάδα, προσέφερε στους Συμμάχους τον απαραίτητο χρόνο που χρειάζονταν για τη στρατιωτική τους ανασυγκρότηση και τον οπλικό ανεφοδιασμό τους.
Η επιτυχία της Ελλάδας οφείλεται σχεδόν αποκλειστικά στο ψυχικό σθένος και την τακτική οργάνωση των Ελλήνων αγωνιστών, αλλά εν μέρει και στην ανεπάρκεια των επιτιθέμενων στρατιωτικών αγημάτων. Είναι γεγονός πως οι ηγεσίες της Ιταλίας και της Αλβανίας, υποτίμησαν σημαντικά τη δυναμική των Ελληνικών στρατευμάτων στην κατάρτιση του σχεδίου για την στρατιωτική τους εισβολή, θεωρώντας πως οι Ελληνικές Ένοπλες Δύναμεις θα παρουσίαζαν εικόνα διάλυσης, όπως στις αρχές της δεκαετίας του 30'. Στην πραγματικότητα, ο Ιωάννης Μεταξάς είχε πετύχει σε σύντομο χρονικό διάστημα την αναδιοργάνωση και τον εκσυγχρονισμό του Ελληνικού Στρατού, φοβούμενος μία επικείμενη επίθεση από εχθρικές δυνάμεις, κάτι που αγνοούσαν οι χώρες του Άξονα.
Η Ελλάδα δεν λύγισε πότε από εξωγενείς παράγοντες. Ακόμη και μετά την Γερμανική εισβολή, η χώρα υπέμεινε τις ναζιστικές θηριωδίες και εν τέλει αποτίναξε τον Γερμανικό ζυγό. Η ιστορία μας είναι γεμάτη από θριάμβους που αποδεικνύουν τη δύναμη που έχουν οι Έλληνες όταν είναι ενωμένοι. Όπως είναι επίσης γεμάτη και από τραγωδίες που καταδεικνύουν την μεγαλύτερη αδυναμία μας. Αυτή η αυτοκαταστροφική εσωστρέφεια, ο διχασμός που ταλανίζει τη χώρα μας ήδη από τα χρόνια του 21'. Αυτός ο διχασμός που έπειτα από μία μεγάλη επιτυχία, μας βύθιζε σε έναν Εμφύλιο σπαραγμό. Αυτός ο διχασμός που φαντάζει ο πιο επικίνδυνος εχθρός μας και μοιάζει σαν να αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της ελληνικής ιδιοσυγκρασίας.
Σχόλια
Στο logiosermis.net δημοσιεύεται κάθε σχόλιο. Θεωρούμε ότι ο καθένας έχει το δικαίωμα να εκφέρει ελεύθερα τις απόψεις του, οι οποίες εκφράζουν αποκλειστικά τον εκάστοτε σχολιαστή. Τα συκοφαντικά ή υβριστικά σχόλια θα διαγράφονται χωρίς προειδοποίηση. Περισσότερα στις οδηγίες χρήσης.