Το σύνδρομο του πόνου

Ορισμένοι από τους σημαντικότερους παράγοντες πρόκλησης στρες, όπως τα σοβαρά οικονομικά προβλήματα ή η ανεργία, αυξάνουν τους κινδύνους να προσβληθεί κανείς από μία επώδυνη διαταραχή - η οποία είναι πολύ πιο συχνή στις γυναίκες

"Οι ψυχικές ασθένειες, καθώς επίσης ορισμένες σωματικές «διαταραχές» που πηγάζουν από συναισθηματικές «δυσλειτουργίες», δεν είναι «προνόμιο» μόνο εκείνων των χωρών, οι οποίες είναι βυθισμένες στην κρίση χρέους.

Συμβαίνουν επίσης σε κράτη, με σχετικά υγιή δημόσια οικονομικά - γεγονός που όμως επιτυγχάνεται πολύ συχνά εις βάρος των εργαζομένων τους, οι οποίοι καταπιέζονται, λεηλατούμενοι ταυτόχρονα φορολογικά, στο όνομα της οικονομικής ευημερίας της εγχώριας ή παγκόσμιας ελίτ.

Τα οικονομικά προβλήματα βέβαια των ανθρώπων, ειδικά η ανεργία, προκαλούν πολύ μεγάλες ψυχικές ασθένειες - πολλές από τις οποίες θεωρούνται ως φυσικές, ως σωματικές δηλαδή. Στα πλαίσια αυτά, είναι σίγουρα ωφέλιμες οι αναφορές σε τέτοιου είδους «εμπειρίες» - έτσι ώστε να μην υποτιμούνται, ειδικά σε εποχές όπως η σημερινή και σε χώρες, όπως η Ελλάδα".

Άρθρο

Οι επιδημιολογικές έρευνες, σε σχέση με τη συχνότητα των χρόνιων «συνδρόμων πόνου» (διάρκεια μεγαλύτερη των τριών μηνών), καταλήγουν σε ένα ποσοστό της τάξης του 17% στη Γερμανία. Ένα μεγάλο ασφαλιστικό Ταμείο Υγείας στη συγκεκριμένη χώρα ανακάλυψε πως για τα έτη 2008 έως 2009, καθώς επίσης για τα έτη 2009 έως 2010, διπλασιάστηκε η ασθένεια στα σφαλισμένα μέλη του (Heauser, Marschall, L'hoest, Komossa, Henningsen, 2013).

Σε άλλες χώρες, η συχνότητα είναι της ίδιας τάξης μεγέθους, ενώ για την Ελλάδα δεν βρίσκονται αντίστοιχα νούμερα - δεν υπάρχουν δηλαδή σήμερα ανάλογες στατιστικές. Είναι όμως προφανές πως υπάρχει επίσης στην Ελλάδα ένας υψηλός αριθμός ανθρώπων, οι οποίοι υποφέρουν από επώδυνες διαταραχές - όπως, για παράδειγμα, από πόνους στην πλάτη.

Μέσω των «στρεσσογόνων», όπως τα σοβαρά οικονομικά προβλήματα ή η ανεργία, αυξάνονται οι κίνδυνοι, τα ρίσκα καλύτερα, να προσβληθεί κανείς από ένα «σύνδρομο πόνου». Οι γυναίκες προσβάλλονται το λιγότερο δύο φορές συχνότερα, σε σχέση με τους άνδρες, από τη συγκεκριμένη «σωματολογική» ή «σωματοφορμική» επώδυνη διαταραχή - ενώ οι περισσότεροι ασθενείς απευθύνονται στον οικογενειακό τους γιατρό, για να τους λύσει το πρόβλημα.

Επειδή όμως το «σύνδρομο πόνου» δεν είναι μία οργανική διαταραχή, δεν οφείλεται δηλαδή σε φυσικά αίτια, αλλά σε ψυχικά, η «επίσκεψη» στον οικογενειακό γιατρό δεν έχει τα επιθυμητά αποτελέσματα ίασης (επιτυχούς θεραπείας).

Ειδικότερα, η φροντίδα πολλών ασθενών, συνήθως με «εικονικούς ή/και με «επεμβατικούς» τρόπους, καθώς επίσης με φάρμακα, είτε είναι υπερβολική, είτε εσφαλμένη. Στη Γερμανία, το άμεσο ή έμμεσο ετήσιο κόστος της θεραπείας της συγκεκριμένης αρρώστιας, ανά ασθενή με «σωματοφορμική» επώδυνη διαταραχή, ήταν της τάξης των 5.500 € (Heauser, Marschall, L'hoest, Komossa, Henningsen, 2013).

Η περίπτωση της Σωτηρίας Β.

Η Σωτηρία Β., μία 43χρονη νοικοκυρά και μητέρα τεσσάρων παιδιών, συμφώνησε να επιτρέψει μία ιατρική διάγνωση της περίπτωσης της, καθώς επίσης να μοιραστεί την ιστορία της μαζί μας. Περιγράφει λοιπόν τις εμπειρίες της ως εξής:

"Όλα ξεκίνησαν με το ότι, κάθε πρωί και κάθε νύχτα ένοιωθα υπερβολικά μεγάλους πόνους στην κοιλιά μου. Μετά από μερικές εβδομάδες, αποφάσισα να επισκεφθώ έναν γιατρό. Ο οικογενειακός αυτός γιατρός μου έγραψε, μετά την εξέταση μου, ορισμένα ελαφρά φάρμακα, κάνοντας μου μερικές συστάσεις.

Κανόνισα μία εβδομάδα αργότερα μία συνάντηση μαζί του, ένα ραντεβού, για να διαπιστωθεί εάν η θεραπεία είχε αποτέλεσμα. Του είπα πως δεν ένοιωθα καμία καλυτέρευση επειδή, παρά τη θεραπεία, συνέχιζα να έχω πόνους στην κοιλιά τόσο το πρωί, όσο και το βράδυ, όταν ξάπλωνα στο κρεβάτι μου.

Μου έδωσε τότε ένα «παραπεμπτικό» για να επισκεφθώ έναν ειδικό, στον οποίο πήγα την αμέσως επόμενη ημέρα. Εν τούτοις, δεν στάθηκε δυνατόν να με βοηθήσει ούτε αυτός. Όπως μου είπε, δεν μπορούσε να βρει τίποτα που να αξίζει να αναφερθεί, που να επεξηγεί δηλαδή τη «συμπτωματολογία» - καθώς επίσης ότι, σωματικά ήταν όλα εντάξει. Απελπισμένη, αναζήτησα τη βοήθεια ενός άλλου ειδικού, ο οποίος όμως μου έδωσε μία παρόμοια απάντηση.

Καλώς ή κακώς, αποφάσισα να αποδεχθώ τους πόνους στην κοιλιά μου, να συμβιβαστώ μαζί τους, ελπίζοντας πως θα περνούσαν από μόνοι τους. Ακολούθησαν όμως, επί πλέον, κράμπες στο στομάχι. Σκέφθηκα μήπως φανταζόμουν πως είχα πόνους - ότι δεν υπήρχαν δηλαδή, αλλά πως είχα αυταπάτες. Οι πόνοι ήταν όμως τόσο μεγάλοι, ώστε ήμουν σίγουρη πως είμαι άρρωστη - καθώς επίσης πως είχα μία τρύπα στο στομάχι.

Μερικές φορές οι πόνοι ήταν τόσο μεγάλοι, ειδικά όταν μάθαινα νέα από τον πρώην σύζυγό μου, ώστε κατέρρεα εντελώς και δεν ήμουν σε θέση να φροντίσω τον, ακόμη πολύ μικρό σε ηλικία, γιό μου.

Μετάνιωνα όλο και πιο πολύ που δεν είχα επισκεφθεί περισσότερους γιατρούς, επειδή οι πόνοι αυξάνονταν συνεχώς. Στους μήνες που ακολούθησαν, είχα επί πλέον τρομερούς πονοκεφάλους, πόνους στην πλάτη, στα δόντια, καθώς επίσης στον αριστερό μου αστράγαλο.

Μία ημέρα λοιπόν συγκέντρωσα όλο μου το θάρρος και πήγα στο νοσοκομείο. Ούτε και εκεί με βοήθησαν ιδιαίτερα. Ο γιατρός του νοσοκομείου, μου πρότεινε να απευθυνθώ σε έναν ψυχολόγο. Εγώ ήμουν βέβαιη όμως πως επρόκειτο για μία σωματική αρρώστια και όχι για ένα ψυχολογικό πρόβλημα. Ως εκ τούτου, δεν πήγα ποτέ σε έναν ψυχολόγο και έμαθα να ζω με τους πόνους μου - καθώς επίσης με μερικά κατάλληλα φάρμακα.

Δεν είμαι ακόμη πεπεισμένη πως έχω κάποιο ψυχολογικό πρόβλημα - αν και με έκανε σκεπτική το γεγονός ότι, οι πόνοι επιδεινώνονταν όταν ο πρώην σύζυγός μου έκανε ξανά κάτι. Επομένως, είμαι κάπως πιο ανοιχτή στο θέμα.

Σήμερα ο μικρός μου γιός είναι σε σχολική ηλικία, οπότε μπορώ να εργαστώ ξανά. Δεν γίνεται όμως. Δεν είμαι ούτε το μισό αυτού του ανθρώπου που ήμουν κάποτε. Δεν θα μπορούσα πια να κάνω κάποια δουλειά, ακόμη και αν δεν ήταν καθόλου συνδεδεμένη με σωματική προσπάθεια".

Η ψυχολογική εξέταση

Πραγματοποιήθηκε μία κλινική εξέταση (συνέντευξη), με την ονομασία SKID-I. Η εξέταση αυτή έχει σκοπό την «ανίχνευση» των συμπτωμάτων, για την δημιουργία της διάγνωσης. Στην προκειμένη περίπτωση, η διάγνωση αφορούσε τις σωματικές διαταραχές πόνου.

Η Σωτηρία περιέγραψε τους ισχυρούς πόνους της, ενώ αναφέρθηκε στο ότι, είχε επισκεφθεί ήδη πολλές φορές έναν γιατρό. Εξωτερίκευσε μία κλινικά σημαντική οδύνη, καθώς επίσης μεγάλες «διαταραχές» στους ουσιώδεις τομείς της ζωής της. Το ξεκίνημα των σωματικών πόνων της συνέπεσε και είχε πολύ στενή σχέση με το διαζύγιο από τον άνδρα της - καθώς επίσης με τις μεταγενέστερες διαφορές τους, όσον αφορά την επιμέλεια και τον τρόπο «χειρισμού» των τεσσάρων παιδιών τους.

Εκτός αυτού η Ευθυμία ανέφερε ότι, οι γιατροί είχαν διαπιστώσει πως οι πόνοι της ήταν, συγκριτικά με τα παθολογικά ευρήματα, δυσανάλογα ισχυροί - οπότε της είχαν συστήσει επανειλημμένα μία ψυχοθεραπευτική αγωγή. Οι πόνοι δεν θα μπορούσαν να ερμηνευθούν καλύτερα από άλλες ψυχιατρικές «ανωμαλίες».

Τα ευρήματα της κλινικής εξέτασης (συνέντευξης) οδηγούν σε μία «σωματοφορμική» διαταραχή πόνου. Αυτή ορίζεται ως εξής:

"Παρατεταμένος, σοβαρός και βασανιστικός πόνος, ο οποίος δεν μπορεί να εξηγηθεί πλήρως από μία φυσιολογική διεργασία ή από μία σωματική διαταραχή. Συμβαίνει σε συσχέτιση με συναισθηματικές συγκρούσεις ή με ψυχοκοινωνικά προβλήματα, τα οποία πρέπει να θεωρηθούν ως «αίτια αποφασιστικής επιρροής». Απαιτείται συνήθως σημαντική προσωπική ή ιατρική περίθαλψη" (Siedentopf & Kentenich, 2004).

Θεραπευτικοί στόχοι

Οφείλουν εδώ να αναφερθούν ως παράδειγμα δύο βασικές προσεγγίσεις, από τη γνωστική συμπεριφορι(στι)κή θεραπεία, για να τονιστούν τα στοιχεία των θεραπευτικών συνεδριών.

(α) Μέχρι οι προσβαλλόμενοι από το σύνδρομο του πόνου, οι ασθενείς δηλαδή, να αναζητήσουν μία θεραπευτική αγωγή, περνούν κατά κανόνα πολλά χρόνια, με πολλές προσπάθειες ίασης. Κατά τη διάρκεια αυτών των ετών, εκδηλώνεται ένα εξειδικευμένο πρότυπο ή «μοτίβο συμπεριφοράς» των χρονίως αρρώστων, το οποίο συμβάλλει στη διατήρηση της νόσου.

Ένα παράδειγμα εδώ θα ήταν το ότι, οι ασθενείς υιοθετούν και αναπτύσσουν μία ορισμένη συμπεριφορά, αποφεύγοντας τις σωματικές δραστηριότητες - με αποτέλεσμα την «αποδόμηση» της σωματικής ικανότητας.

Όταν η περιορισμένη αυτή σωματική ικανότητα γίνεται αντιληπτή στη συνέχεια, τότε αποφεύγεται ξανά η σωματική δραστηριότητα ή άσκηση - επομένως, προκαλείται και τίθεται σε λειτουργία ένας καθοδικός κύκλος του διαβόλου. Κατά τη διάρκεια βέβαια των πολλών θεραπευτικών συνεδριών, αποκαθίσταται η σωματική ικανότητα του ασθενή.

(β) Μία επόμενη, πολύ σημαντική προσέγγιση, είναι οι απόψεις (στάσεις ζωής), καθώς επίσης οι διαδικασίες αξιολόγησης των ασθενών. Ο ίδιος ο Εαυτός «συλλαμβάνεται», αξιολογείται κατά κάποιον τρόπο από τον ασθενή, ως αρρωστιάρης και αδύναμος. Αυτή η «στρεβλή» εικόνα του Εαυτού, «τρέφεται» πολύ συχνά από έναν πολύ αυστηρό ορισμό, όσον αφορά την έννοια της υγείας.

Η τυπική, η συνήθης δηλαδή αντίληψη ενός ασθενούς είναι το ότι, Υγεία σημαίνει πως δεν υπάρχουν κανενός είδους «δυσφορίες» ή παθήσεις. Δεν αναγνωρίζεται λοιπόν το ότι, πολλές φυσικές «αισθήσεις», όπως η κούραση κλπ., αποτελούν «σημάδια» μίας υγιούς λειτουργίας του σώματος. Κατά τη διάρκεια της θεραπείας γίνονται προσπάθειες αναδόμησης αυτών των αντιλήψεων, της εικόνας του Εαυτού, καθώς επίσης της έννοιας της υγείας (Linden & Hautzinger, 2011).

Οι «παρεμβατικές προσεγγίσεις» που σχετίζονται με τις «σωματοφορμικές» διαταραχές πόνου, καθώς επίσης οι αντίστοιχες έρευνες, είναι ακόμη «πολύ νεαρές». Εν τούτοις, διαπιστώνονται ήδη σημαντικές επιτυχίες, σε πολλές μελέτες.

Η μεγάλη πρόκληση για μία αποτελεσματική και «βέλτιστη» πρόοδο της θεραπείας, είναι οι «σχέσεις συνεργασίας» μεταξύ του ασθενούς και του θεραπευτή. Μία ιδανική, μία βέλτιστη καλύτερα βιώσιμη σχέση ασθενούς και θεραπευτή, αποτελεί τη βασική προϋπόθεση μίας επιτυχούς θεραπείας.

www.analyst.gr – Νίνα Βιλιάρδου

© Copyright 2014 — Analyst.gr. Απαγορεύεται η μερική ή ολική αναδημοσίευση / αναπαραγωγή περιεχομένων του παρόντος website με οποιοδήποτε τρόπο χωρίς προηγούμενη έγγραφη άδεια των εκδοτών.