Πολιτισμός μπορεί να είναι, τα γράμματα και οι τέχνες, τα έθιμα και οι παραδόσεις, η πολιτιστική μας κληρονομιά, αλλά είναι ακόμα ο τρόπος ζωής μας, τα βασικά ανθρώπινα δικαιώματα, το σύστημα των αξιών μας, οι γνωστικές και αισθητικές μας συνήθειες,
Πολιτισμός είναι η στάση μας προς το περιβάλλον, οι υπηρεσίες καθαριότητας, η ανακύκλωση, η προστασία των μνημείων, η φροντίδα του δημόσιου χώρου.
Πολιτισμός είναι η καθημερινή μας συμπεριφορά, ο τρόπος που μιλάμε και συμπεριφερόμαστε στο συμπολίτη μας, η αλληλεγγύη στον συνάνθρωπό μας, η συμπαράσταση στις ευαίσθητες κοινωνικές ομάδες, η μέριμνα για την «Τρίτη ηλικία», ο εθελοντισμός και η προσφορά.
Πολιτισμός είναι ο καθημερινός αγώνας για να προχωρήσουν πολίτες και πόλη μπροστά, είναι η συνέργεια και η συν-δημιουργία για ποιότητα ζωής σε μια καλύτερη πόλη.
Για την Τοπική Αυτοδιοίκηση το υπ’ αριθμό ένα επικοινωνιακό της στοιχείο υπήρξε πάντοτε ο πολιτισμός και αυτόν χρησιμοποιούσε πάντοτε σαν κράχτη. Σε πολλές περιπτώσεις για να πραγματοποιηθούν επιτυχείς πολιτικές εκδηλώσεις χρειάζεται να στηριχθούν «πολιτιστικά». Έτσι στήνεται ένα ολόκληρο πρόγραμμα προς προσέλκυση του φιλοθεάμονος κοινού και στα πλαίσια του καλλιτεχνικού προγράμματος, ως «τσόντα» παρεμβάλλεται και η πολιτική εκδήλωση. Αυτή η διαπίστωση – που εξακολουθεί να υφίσταται – δεν επιτρέπει τον εφησυχασμό και την αυταπάτη πως ο πολιτισμός κατέλαβε πλέον την θέση που του αρμόζει στην κοινή συνείδηση.
Είναι μάλλον η απόδειξη ότι η έννοια του πολισμού οδηγείται σε μια μεγάλη σύγχυση. Τα τελευταία χρόνια – ιδιαίτερα τους καλοκαιρινούς μήνες- βλέπουμε σε κάθε Δήμο και ένα φεστιβάλ, σε κάθε κοινότητα και ένα πανηγύρι ως κερασάκι στην τούρτα των δραστηριοτήτων της τοπικής αυτοδιοίκησης. Τα περισσότερα απ’ αυτά άνευ ουσίας και χαρακτήρα. Αυτό είναι όμως που χρειαζόμαστε από την Τοπική Αυτοδιοίκηση; Θα περιμέναμε από τους αυτοδιοικητικούς, δημάρχους και περιφερειάρχες να ξεσηκώσουν ένα κίνημα κατά της πολιτιστικής υποβάθμισης, και της επικρατούσας λογικής των σκουπιδοεκδηλώσεων.
Πάντως, όταν ο μισός πληθυσμός τής χώρας βρίσκεται σε ένα λεκανοπέδιο, είναι προφανές ότι εκεί συγκεντρώνεται και το μέγιστο κοινό της τέχνης και κατά συνέπεια εκεί επιδιώκει σε μεγάλο βαθμό να αναζητά η τέχνη την επικοινωνία της με το κοινό. Η καλλιτεχνική αποκέντρωση πρέπει σαφώς να τονωθεί και να δοθεί απόλυτη προτεραιότητα στις καλλιτεχνικές παρουσίες που ξεπηδούν στην επαρχία.
Αποκέντρωση όμως σημαίνει εκπαίδευση της επαρχίας, συστηματικές παρεμβάσεις στους θεσμούς της εκπαίδευσης, δημιουργία καλλιτεχνικού κοινού, ενίσχυση και των μικρών καλλιτεχνικών δραστηριότητων που εμφανίζεται στην περιφέρεια, τόνωση του καλλιτεχνικού της δυναμικού και όχι απλή μεταφορά εκδηλώσεων των οποίων ο φυσικός χώρος παρουσίας είναι η πρωτεύουσα.
Τοπικές ηγεσίες και πελατειακές σχέσεις: Τις τοπικές ηγεσίες ελάχιστα αφορούν πολιτιστικές πολιτικές και προγράμματα με κριτήρια. Οι πολιτικές τους χαρακτηρίζονται συνήθως από μια παραδοσιακή λογική πελατειακών σχέσεων, εύκολου εντυπωσιασμού και αυθαίρετης επιλεκτικότητας. Από μεγαλοϊδεατισμούς και συλλήψεις συμβολικού χαρακτήρα που υποκαθιστούν την έλλειψη προγραμμάτων. Από άνιση αντιμετώπιση των αντικειμένων ανάλογα με αυθαίρετες προτιμήσεις.
Από έλλειψη στρατηγικού σχεδίου και σαφούς στόχου, με αποτέλεσμα να διαιωνίζονται οι παραδοσιακές λειτουργίες, να επιστρατεύεται το άλλοθι της έλλειψης χρημάτων σαν το πιο εύκολο και εν τέλει να μη χαράσσεται μια σύγχρονη πολιτιστική πολιτική. Ενώ τα ΜΜΕ έχουν τη δική τους στρατηγική απλοποίησης των θεμάτων ή εντυπωσιασμού και οι επιλογές τους είναι ευθέως ανάλογες με ό,τι θεωρείται εύκολο και κατανοητό για τον αναγνώστη ή τον ακροατή τους.
Για τα περισσότερα ΜΜΕ, πολιτισμός είναι η πρεμιέρα των θεατρικών παραστάσεων, τα εγκαίνια των εικαστικών εκδηλώσεων καθώς και διάφορες ακόμα μουσικοχορευτικές εκδηλώσεις, όπου πολιτευτές και «άρχοντες» της τοπικής αυτοδιοίκησης δίνουν το παρόν ώστε να τους δουν, να τους προβάλουν και να φωτογραφηθούν με τους καλλιτέχνες.
Η αγορά των πολιτιστικών προϊόντων και υπηρεσιών, που τις τελευταίες δεκαετίες διευρύνεται και αναδιατάσσεται, διανέμει μια μεγάλη ποικιλία προϊόντων, που αντιστοιχούν στη ζήτηση, άρα στις προτιμήσεις και στα γούστα διαφορετικών ομάδων πληθυσμού με ιδιαίτερα κοινωνικά, οικονομικά και πολιτιστικά χαρακτηριστικά.
Μια μαζική βιομηχανία αναπτύσσεται αλλά αυτό δεν εμποδίζει την ύπαρξη ενός πολυδιάστατου πλέγματος με μεγάλες ποιοτικές διαβαθμίσεις. Αυτός ο πλουραλισμός στα πολιτιστικά προϊόντα είναι απαραίτητο να διατηρηθεί, να βρει υποστήριξη από φορείς, όχι με κινήσεις αμυντικού και προστατευτικού χαρακτήρα αλλά με παρεμβάσεις που θα απελευθερώνουν τη δυναμική και τον πλούτο που κρύβουν τα λιγότερα εμπορικά προϊόντα και θα τονώνουν τη ζήτησή τους.
Πολιτισμική Δημοκρατία: Πρέπει να αναζητηθούν πολιτιστικές πολιτικές που συμβάλλουν στην ανάπτυξη διατηρώντας και δίνοντας προοπτική στις αξίες της αυτενέργειας, της ανοχής στη διαφορετικότητα, της αλληλεγγύης και του κοινωνικού πλουραλισμού. Μιας πολιτιστικής δημοκρατίας που θα αμφισβητεί την εγωιστική ιδιοτέλεια που παράγεται στο πλαίσιο της αγοράς αλλά και των πελατειακών δικτύων.
Εμβάθυνση και διεύρυνση της δημοκρατίας σημαίνει την οργάνωση του δημόσιου χώρου όπου όλα τα άτομα ανεξαρτήτως φύλου, φυλής, εθνικότητας, ή κοινωνικής τάξης έχουν την ευκαιρία να αναγνωρίζονται ως πολίτες μέσα από την ιδιότητά τους, καθορίζωντας έτσι τις συνθήκες της ζωής τους. Η συμμετοχή σε συλλογικές δραστηριότητες σημαίνει πως τα άτομα αποκομίζουν σημαντικές εμπειρίες και δεξιότητες, αποκτούν την αίσθηση της συμμετοχής σε δημοκρατικές λειτουργίες και σε διαδικασίες λήψης αποφάσεων.
Συμμετοχή σε συλλογικές πολιτιστικές λειτουργίες και καλλιτεχνικά προγράμματα διαμορφώνουν ένα κλίμα ανεκτικότητας που εξασθενίζει διαφορές και γεφυρώνει αποστάσεις. Κάνεις δεν μπορεί να αμφισβητήσει πως οι τέχνες και ο πολιτισμός συνεισφέρουν χωρίς απειλητικούς και εκβιαστικούς τρόπους στη μείωση των εντάσεων, στην υπέρβαση των διαχωριστικών γραμμών, στην ανάπτυξη σχέσεων αμοιβαιότητας και σχέσεων σεβασμού της διαφορετικότητας.
Δίνουν στους συμμετέχοντες την ευκαιρία να δημιουργούν δεσμούς επαφής και επικοινωνίας, δημιουργούν την «αίσθηση του ανήκειν», υπερβαίνουν σύνορα και διαχωριστικές γραμμές, αντιμάχονται τον κοινωνικό αποκλεισμό, αποτελούν τον κατάλληλο συνεκτικό ιστό για ισχυρή κοινωνική συνοχή.
Οι δυνατότητες της Τοπικής Αυτοδιοίκησης στη χάραξη και άσκηση πολιτιστικών πολιτικών που συνεισφέρουν στην κοινωνική συνοχή πρέπει να είναι ουσιαστικές. Πρέπει επιτέλους οι ιθύνοντες να καταλάβουν την ουσιαστική διαφορά που βρίσκεται μεταξύ της έννοιας του «ασκώ τη δική μου αρμοδιότητα ή εξουσία» και της έννοιας του «διοικώ από κοινού μια αρμοδιότητα ή μια εξουσία».
Οι πόλεις αποτελούν πολιτιστικές οντότητες-τόπους. Η πόλη ως μορφή και έκφραση τοπικότητας αποτελεί βασική συνιστώσα για την προώθηση της συνέργειας. Η τέχνη της διοίκησης μιας πόλης επιτυγχάνεται με τη συμμετοχή όλων των θεσμικών εκφράσεων και των «ζωντανών» δυνάμεων όπως:
- οι εκλεγμένες τοπικές αρχές και οι φορείς του δημόσιου τομέα,
- οι τοπικές επιχειρήσεις, οι δυνάμεις της αγοράς και του ιδιωτικού τομέα,
- οι εκφάνσεις της κοινωνίας των πολιτών και οι διάφορες κοινωνικές οργανώσεις.
Μόνον έτσι είναι δυνατόν να επιτευχθούν, η αναδιάταξη υφιστάμενων ιεραρχικών σχέσεων, η ανακατανομή των εξουσιών, η αναδιάρθρωση των αρμοδιοτήτων και ο επανακαθορισμός των συμφερόντων που δεν συντίθενται στη βάση ιδιοτελών επιδιώξεων. Ένα πλαίσιο σχέσεων συνεργασίας θα πρέπει να βασίζεται σε: κοινώς παραδεκτούς σκοπούς και προτεραιότητες, συμφωνία επί θεμάτων στρατηγικής και καθορισμό των τελικών και ενδιάμεσων στόχων.
Απώτερος στόχος μιας τέτοιου τύπου συνέργειας αποτελεί η αλλαγή συνείδησης και νοοτροπίας, του τρόπου σκέψης και μεθόδων δράσης των δυνάμεων που συμμετέχουν. Καθώς επίσης, η εμπέδωση του αισθήματος του «ανήκειν», η αμοιβαία εμπιστοσύνη μεταξύ των εμπλεκομένων δυνάμεων, η ενστάλαξη ενός αισθήματος συλλογικής ευθύνης που συμβάλλει σε δημιουργικές ανακατατάξεις και συνθέσεις, η δέσμευση αναγνώρισης της ισοτιμίας όλων των εταίρων, η διασπορά της ευθύνης και ο καταμερισμός της εξουσίας, η ανάπτυξη συνεργατικού πνεύματος, η ανταλλαγή και η σύνθεση διαφορετικών εμπειριών, γνώσεων, ικανοτήτων και προτάσεων.
Κάθε επιτυχημένη συνέργεια είναι πιθανώς το αποτέλεσμα διαφόρων δοκιμών, ίσως μάλιστα να αποτελεί ένα λιγότερο επιτυχημένο στάδιο μιας πιο επιτυχούς πρωτοβουλίας. Στις τοπικές συνέργειες ενυπάρχει «το δικαίωμα στη – σκόπιμη – δοκιμή και στο –εποικοδομητικό – λάθος». Πρώτιστος στόχος της εταιρικής συνέργειας είναι: να αποδεσμεύσει το δυναμικό δημιουργικών ατόμων, να συντελέσει στην «αποκέντρωση» του υποκειμένου ως κέντρο ελεύθερης και αυτόνομης δράσης, να αποτελέσει γόνιμο έδαφος για δημιουργικές μετεξελίξεις και συνθέσεις για νέες μορφές συμμετοχής και δράσης.
Μόνο έτσι μπορεί να να διαμορφωθεί ένα περιβάλλον όσμωσης ιδεών ικανό να προσδώσει ώθηση και ορμή για το μέλλον και να αναζωογονήσει το πάθος για τα κοινά, να διευρύνει την ενεργητική συμμετοχή των πολιτών και να αναδειχθεί μια κοινή αίσθηση οράματος. Να καλλιεργηθεί ένας συμμετοχικός πολιτισμός όπου οι εταίροι να αισθάνονται και να ενεργούν ως τοπικοί συμμέτοχοι και συνεργοί.
Ο σταδιακός εκσυγχρονισμός του τρόπου σκέψης και της νοοτροπίας των τοπικών παραγόντων με τη συνεργασία των στελεχών πολιτισμού της τοπικής αυτοδιοίκησης μπορούν να χαράξουν μια μακροπρόθεσμη και συστηματική περιφερειακή πολιτιστική πολιτική, βασισμένη στις απαιτήσεις των σύγχρονων επιστημονικών απόψεων και προσανατολισμένη στις νέες σημερινές συνθήκες.
Άνθρωποι με ενδιαφέρον και άποψη στην πολιτιστική πολιτική, έχοντες μάτια και αυτιά ανοιχτά, μπορούν να δουν, να ακούσουν, να διαβάσουν, αυτό που συντελείται τόσο στον ελλαδικό, όσο και στον γειτονικό βαλκανικό και ευρύτερο ευρωπαϊκό χώρο. Σήμερα, κινήσεις, σχήματα, ακούσματα και δημιουργίες “ταράζουν” τη διεθνή σκηνή με τις ριζοσπαστικές φόρμες, την ποιητική δύναμη και τον έντονα πολιτικοποιημένο χαρακτήρα τους, αποκαλύπτοντάς μας νέες καινοτόμες όψεις πολιτισμού, μακριά από τα τρέχοντα στερεότυπα της Δύσης.
Η συνεχής επιμόρφωση και ενημέρωση σε όλα τα επίπεδα της διοίκησης για τις τρέχουσες διεθνείς εξελίξεις σε συνδυασμό με την καλή διάθεση, το ανοιχτό μυαλό και την σωστή εκμετάλλευση των ειδικών επί του πολιτισμού μπορεί να επιφέρει σημαντικά οφέλη στις τοπικές κοινωνίες.
Η Τοπική Αυτοδιοίκηση αποτελεί ένα χώρο που είναι σε θέση να συμβάλλει ουσιαστικά στη διαμόρφωση μιας εταιρικότητας που θα χαρακτηρίζεται από τη συνέργεια των εμπλεκομένων δυνάμεων και την συναυτουργία στις δράσεις τους.
Το δίλημμα για την Τοπική Αυτοδιοίκηση πρέπει να είναι: «ηγεμονικός παράγοντας τοπικής ανάπτυξης ήπαραγωγός συνέργειας και συναυτουργίας στην τοπική κοινωνία;»
Η Τοπική Αυτοδιοίκηση για να είναι και Τοπική και Αυτοδιοίκηση, πρέπει: να καταστήσει τη συνέργεια κεντρική συνιστώσα της πολιτικής της και στρατηγικό στόχο της τοπικής κοινωνίας.
Μπάμπης Ιμβρίδης στο περιοδικό Ζενίθ
terrapapers
Σχόλια
Στο logiosermis.net δημοσιεύεται κάθε σχόλιο. Θεωρούμε ότι ο καθένας έχει το δικαίωμα να εκφέρει ελεύθερα τις απόψεις του, οι οποίες εκφράζουν αποκλειστικά τον εκάστοτε σχολιαστή. Τα συκοφαντικά ή υβριστικά σχόλια θα διαγράφονται χωρίς προειδοποίηση. Περισσότερα στις οδηγίες χρήσης.