Περί των εξελίξεων στις σχέσεις «Δύσης» και Ρωσίας: Περιφερειακά και παγκόσμια διακυβεύματα και στρατηγικές σημασίες.

Έχω αναφέρει παλαιότερα πως το τρίγωνο της δυτικής Rimland είναι, και θα πρέπει να εξετάζεται ως, ενιαίος ή άμεσα αλληλοσυνδεόμενος γεωπολιτικός χώρος. Το ζήτημα του κράτους του Ισραήλ και της α-κρατικής Παλαιστίνης, για παράδειγμα, (το οποίο δεν μπορεί να αποσυνδεθεί από το ζήτημα της Κύπρου, το οποίο στην Ελλάδα, «δεν πουλάει») δεν είναι ξεκομένο, απομονωμένο και αυτοτελές, παρά εντάσσεται στο γενικότερο πλαίσιο, 1ον) του Νέου Ανατολικού Ζητήματος το οποίο συνδέεται με το Μεσανατολικό, 2ον) των σχέσεων «Δύσης και Ισλάμ», και 3ον) των σχέσεων «Δύσης» και Ρωσίας, οι οποίες «εκβάλλουν» στις ανακατατάξεις που συμβαίνουν στη Δυτική Rimland (δηλαδή στην περιοχή από τη Βαλτική, την Ανατολική Ευρώπη και τη Μάυρη Θάλασσα, την ανατολικη Μεσόγειο, τα Βαλκάνια και την Εγγύς Ανατολή, μέχρι τον Καύκασο, τη Μέση Ανατολή και τον Περσικό Κόλπο).

Προϋπόθεση προσέγγισης των προηγούμενων, υπό άλλες συνθήκες, θα ήταν η συγκεκριμενοποίηση των όρων «Δύση», «Ευρώπη» και «Ισλάμ» ώστε να αποφευχθεί το πεδίο της «κοινής γνώμης» και των συνθημάτων που κυριαρχούν επ' αυτής. Η «κοινή γνώμη» είναι το μέσο πού έξασφαλίζει τίς προϋποθέσεις συνεχίσεως μιάς δεδομένης πολιτικής, εξαφανίζοντας τα ενδεχομενα αιτηματα που θα την έκαναν ν' αλλαξει εστω και στο ελάχιστο. Η «πολιτική» λοιπόν ασκείται δια της προκατασκευασμενης «κοινής γνώμης», η «ειδησεογραφία» έξασφαλίζει τήν σταθερή καί καθημερινή αναπαραγωγή της «κοινής γνώμης» μέσα σέ δεδομένα πλαίσια ιδεολογίας και έτσι βρισκόμαστε στο πεδίο της νομιμοποίησης και πολεμικής, κατ' όπιν εορτής, και της προπαγάνδας.

Επίσης, τα επιμέρους ζητήματα που σχετίζονται με το ευρύτερο Νέο Ανατολικό Ζήτημα (1) δε μπορούν να ιδωθούν αποκομμένα το ένα από το άλλο, εκτός αν κάποιος χαρακτηρίζεται από μια στενή εθνοκρατική οπτική ή από αριστεροδεξιά πολεμική. Στο Νέο Ανατολικό Ζήτημα περιλαμβάνονται, το θρησκευτικό ζήτημα στα Βαλκάνια και η επιρροή της Τουρκίας σε αυτόν τον χώρο, το Μακεδονικό, το Κυπριακό (και ευρύτερα οι ΕλληνοΤουρκικές σχέσεις και το ζήτημα της Θράκης το οποίο έπεται), το Κουρδικό και το ζήτημα της Παλαιστινιακής Τραγωδίας.

Στην συγκεκριμένη ανάρτηση παραθέτω σημεία που σχετίζονται μονάχα με τη βόρεια διάσταση του τριγώνου (δηλαδή την περιοχή από τη Βαλτική, την Ανατολική Ευρώπη έως και τη Μάυρη Θάλασσα) της Δυτικής Rimland ή διαφορετικά τις σχέσεις«Δύσης» και Ρωσίας (3). Σε επόμενη ανάρτηση θα συμπυκνώσω διακυβεύματα και στρατηγικές σημασίες που άπτονται του Νέου Ανατολικου Ζητήματος (1) και των σχέσεων «Δύσης και Ισλάμ» (2).

Ας αφήσουμε για μια στιγμή λοιπόν στην άκρη τον κυρίαρχο λόγο, της (ηθικιστικο)οικονομ(ολογ)ίας και της αριθμομετρίας επί μιας tabula rasa (ο οποίος λόγος, επιτυγχάνωντας τον κύριο σκοπό του, για μια ακόμη φορά, λειτούργησε αποπροσανατολιστικά στην περίπτωση της «Κυπριακής οικονομικής κρίσης» και μας προέτρεψε, ως «κοινή γνώμη» να ασχολούμαστε με τον «δημόσιο τομέα» της) και ας κατευθύνουμε τις σκέψεις και τους προβληματισμούς μας σε ουσιοδέστερα και βαθύτερα στρατηγικά ζητήματα. Παρακάτω, παραθέτω επτά σύντομα και κομβικά σημεία που άπτονται των εξελίξεων στις σχέσεις «Δύσης» και Ρωσίας. Όποια και όποιος ενδιαφέρεται για περαιτέρω διαύγαση των επτά σημείων, υπάρχουν οι παραπομπές επί των σημείων αυτών και επιμέρους προτεινομενες αναρτήσεις στο τέλος.

I

Οι Ηνωμένες Πολιτείες, βλέποντας μια χαμηλού κόστους ευκαιρία να ακινητοποιήσουν τους Ρώσους και να χωρίσουν την Ευρώπη στη Μέση, αποδυναμώνοντας την Ευρωπαϊκή Ένωση κατά τη διαδικασία αυτή, θα αυξήσουν τη στήριξη προς την Ανατολική Ευρώπη. Γύρω στο 2015 θα δημιουργηθεί ένας νέος συνασπισμός εθνών, που θα αποτελείται κατά κύριο λόγο από τους παλιούς σοβιετικούς δορυφόρους μαζί με τα κράτη της Βαλτικής. Πολύ πιο ενεργητικός από τους Δυτικοευρωπαίους, με πολύ περισσότερα να χάσει, και με τη στήριξη των Ηνωμένων Πολιτειών, αυτός ο συνασπισμός θα αναπτύξει έναν αναπάντεχο δυναμισμό.

Οι Ρώσοι θα απαντήσουν σ' αυτή τη διακριτική αρπαγή της ισχύος από τους Αμερικανούς με μια προσπάθεια να αυξήσουν την πίεση στις Ηνωμένες Πολιτείες σε άλλα μέρη του κόσμου. Στη Μέση Ανατολή, για παράδειγμα... Γενικώς, όπου υπάρχει ένα αντιαμερικανικό καθεστώς, οι Ρώσοι θα προσφέρουν στρατιωτική βοήθεια. Μια χαμηλού βαθμού παγκόσμια σύγκρουση θα βρίσκεται στα σκαριά ως το 2015 και ως το 2020 η ένταση της θα έχει αυξηθεί. Καμμία πλευρά δεν θα ρισκάρει πόλεμο, αλλά και οι δύο πλευρές θα κάνουν ελιγμούς.

Ως το 2020 αυτή η σύγκρουση θα είναι το κυρίαρχο παγκόσμιο θέμα - και όλοι θα την αντιμετωπίζουν ως ένα μόνιμο πρόβλημα. Η σύγκρουση δεν θα είναι τόσο εκτενής όσο ο πρώτος ψυχρός πόλεμος.

(George Friedman)

II

Στους 1,2 δισ. κατοίκους της σημερινής (1998) Κίνας θα προστεθούν ως το 2030 αλλά 500 εκ. περίπου, και ήδη η διατροφή τους, καθώς μάλιστα ανέρχεται παράλληλα το βιοτικό τους επίπεδο, θα θέσει σε τρομερή δοκιμασία τους παγκόσμιους αγροτικούς πόρους. Με τον ίδιο τουλάχιστον ρυθμό θα αυξηθεί η πείνα για ενέργεια και πρώτες ύλες. Εκατοντάδες εκατομμύρια ανθρώπων θα βρίσκονται μπροστά σ' έναν σχεδόν κενό τεράστιο χώρο, ο οποίος προσφέρει τα πλείστα, απ' όσα χρειάζονται κατεπειγόντως. Ο πειρασμός ή η ανάγκη θα έχουν τέτοια ένταση, ώστε θα κάμψουν κάθε αντίσταση, και οι παγκόσμιοι πολιτικοί συνδυασμοί, που θα προέκυπταν με άξονα τούτο το επίμαχο ζήτημα, θα ασκούσαν ασφαλώς καθοριστική επιρροή στην πλανητική ιστορία του 21ου αι. - προ παντός αν η Κίνα παραμείνει ενιαίο κράτος και προβάλλει ταυτόχρονα αξιώσεις τόσο στον ασιατικό-ηπειρωτικό χώρο όσο και στον χώρο του Ειρηνικού Ωκεανού.

Μόλις αρχίσει να διαγράφεται μία τέτοια κατάσταση η Ρωσσία θα τεθεί υπό πίεση και θ’ αναγκαστεί ν’ αναζητήσει συμμάχους. Αν δεν βρει, τότε θα υποχρεωθεί να κάμει παραχωρήσεις προς την Κίνα ή και να συμπαραταχθεί μαζί της, οπότε θα δημιουργούνταν ένας πανίσχυρος συνασπισμός.

Μία μακροπρόθεσμη ευρωπαϊκή πολιτική απέναντι στη Ρωσσία οφείλει να προσανατολισθεί σ’ αυτές τις γεωπολιτικές προοπτικές. Ασφαλώς είναι δικαίωμα των Ηνωμένων Πολιτειών να επιθυμούν τη διασφάλιση της πλανητικής μονοκρατορίας τους μεταξύ άλλων με τη συνεχή χαλιναγώγηση ή και με τον κατακερματισμό της Ρωσσίας. Όμως μία ενωμένη Ευρώπη δεν θα είχε να κερδίσει πολλά πράγματα, αν εμφανιζόταν ως στρατηγικός τοποτηρητής των Αμερικάνων στην Ανατολική Ευρώπη και ως υποστηρικτής όλων των χωριστικών τάσεων μέσα στην επικράτεια της πρώην Σοβιετικής Ένωσης. Η ευρωπαϊκή, και προπαντόςγερμανική μυωπία, όπως φαίνεται με την υποστήριξη του αμερικάνικου σχεδίου για την επέκταση του ΝΑΤΟ ίσαμε τα ρωσσικά σύνορα, δεν μπορεί παρά να δώσει τροφή σε μία απολύτως θεμιτή δυσπιστία της Ρωσίας και να σπρώξει τη γιγαντιαία ευρασιατική χώρα στην επιθετική απομόνωση ή στην αγκαλιά της Κίνας.

Όποιος είναι έστω κι επιφανειακά εξοικειωμένος με τη ρωσική ιστορία, θα πρέπει να γνωρίζει ότι καμία entente cordiale με τη Ρωσσία δεν είναι δυνατή, αν δεν της αναγνωρισθεί εξ υπαρχής το δικαίωμα να τηρεί την τάξη στην Καυκασία, στην κεντρική Ασία και σε ολόκληρο τον σιβηρικό χώρο.
Η Ευρώπη δεν θα είχε να χάσει τίποτε, αν η Ρωσσία επιτελούσε με επιτυχία το έργο αυτό, αντίθετα μάλιστα. Και δεν θα υπήρχε κίνδυνος ρωσικής ηγεμονίας πάνω σε μία πλούσια κι ενωμένη Ευρώπη, ικανή να δρα πολιτικά με ενιαίο τρόπο. Μία τέτοια Ευρώπη δεν θα είχε να φοβηθεί τίποτε από την Ρωσσία, ενώ η Ρωσσία θα είχε να ελπίζει τα πάντα από μίαν τέτοιαν Ευρώπη. Συνάμα, στο πλαίσιο μιας μεγαλεπήβολης γεωπολιτικής αναδιάταξης της Ευρασίας θα λύνονταν από μόνα τους ζητήματα όπως η ρωσσική επιρροή στην Ανατολική Ευρώπη και οι αντίστοιχοι φόβοι των λαών.

(Παναγιώτης Κονδύλης)

III

Είναι αμφίβολο αν η Αμερική είχε ιδιαίτερη ανάγκη πολιτικής βοήθειας, αφού είχε απόλυτον σύμμαχο τη Γερμανία και -μέσα στην διαπλοκή του πολυεθνικού κεφαλαίου- μάλλον λεκτικές παρά πρακτικές δυνατότητες ανεξάρτητης πολιτικής είχε η Γαλλία. Ότι πάντως τον ρόλο του «συμπληρωματικού» παράγοντος η Αγγλία τον διετήρησε σε άλλες περιοχές και όχι κυρίως στην καθ' εαυτό δυτική Ευρώπη, θα μας δοθεί η δυνατότητα να ιδούμε. Σημασία έχει ότι αυτός ο χαρακτήρας της δυτικής πολιτικής που εκδηλώθηκε και στην βαλκανική κρίση -χαρακτήρας ΝΑΤΟ, βέβαια, αλλά εν προκειμένω χωρίς «εχθρό»-, προσέδωσε μάκρος σ' αυτήν αλλά όχι λύση. Είναι φανερό ότι εκ των πραγμάτων θα βρίσκονταν συντομότερα συνθήκες ειρήνευσης, έστω και προσωρινής, παρά με τα ατέρμονα και ανεφάρμοστα «σχέδια διαμεσολαβήσεων».

Και λέμε «προσωρινής», αφ' ενός μεν διότι τα βαλκανικά προβλήματα δεν μπορούν να λυθούν τοπικώς και μερικώς, αφ' ετέρου δε γιατί δεν υπάρχει συγκεκριμένη αντίληψη περί των σχέσεων δυτικής Ευρώπης και Μεσογείου. Η αοριστολογία περί «γραμμής ασφαλείας», περί «μαλακού υπογαστρίου» κλπ. δείχνει ακριβώς ότι μια συγκεκριμένη αντίληψη δεν πρέπει ίσως και εγνωσμένως να υπάρχει. Ούτε και τυχαίο μπορεί να θεωρηθεί ότι στο Συνέδριο του Ελσίνκι το 1975 τα θέματα της Μεσογείου συζητήθηκαν ως συμπληρωματική υποσημείωση του «πακέτου ΙΙ» περί οικολογίας και... αισθητικής. Από όσο μπορεί κανείς να αντιληφθεί κάτι σαφές περί των καταστάσεων της σημερινής Ευρώπης, προβλέπεται μια κάποια ανάπτυξη σε μια ζώνη 300 περίπου χιλιομέτρων προς την ανατολική Ευρώπη, δηλ. περίπου στα όρια της παλαιάς Αυστροουγγρικής Μοναρχίας που συμπίπτουν κατά προσέγγιση με εκείνα της καθολικής Ευρώπης, αλλά κατά «λιμπεραλιστικούς» τρόπους ως προς τα λοιπά, ανάλογους εκείνων του «Korea-Boom», ασκούμενους απλώς την φορά αυτή στους χώρους των Βαλκανίων και της Ανατολικής Μεσογείου.

Ότι οι «συλλήψεις» αυτές, οι οποίες στρέφονται σαφώς εις βάρος της Ουκρανίας και της Ρωσίας και στερούνται πάσης ιστορικής προοπτικής (καθ' ότι συλλήψεις εργαστηρίου) οδηγούν κατ' ευθείαν στον τρίτον παγκόσμιο πόλεμο, αφού προηγουμένως επιφέρουν και την πλήρη οικονομική κατάρρευση της δυτικής Ευρώπης (αρκεί απλώς να δει κανείς στον χάρτη την γραμμή «Bagdad-Bahn», που είναι της αυτής σημασίας με το Σουέζ για την Ευρώπη), είναι πλέον προφανές. Οι «ειδικοί» οφείλουν να τις διαγνώσουν...

(Γεράσιμος Κακλαμάνης)

IV

Η γερμανο-πολωνική συμφιλίωση, στα μέσα της δεκαετίας του 1990, αποτέλεσε το κρίσιμο βήμα που ανέτρεψε τη μέχρι τότε κατάσταση και επέτρεψε στη Γερμανία να παίζει πιο ανοικτά ρόλο στην Κεντρική Ευρώπη... Μέσω της Πολωνίας, η γερμανική επιρροή θα μπορούσε να εξακτινωθεί προς το βορρά -στα βαλτικά κράτη- και στην ανατολή - στην Ουκρανία και στη Λευκορωσία.

Τώρα, τα συμφέροντα της Γερμανίας συμφωνούν με τα συμφέροντα της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του ΝΑΤΟ και μάλιστα εξυψώνονται εντός αυτών των οργανισμών... Όμως, αν ακινητοποιηθεί η διαδικασια ενοποίησης και διεύρύνσης της Ευρώπης, υπάρχει λόγος να υποθέσουμε ότι τότε θα αναδυόταν ένας πιο εθνικιστικός προσδιορισμός της αντίληψης της Γερμανίας για την ευρωπαϊκή «τάξη» δυνητικά επιβλαβής για την ευρωπαϊκή σταθερότητα. Ο Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, εξέφρασε αυτό τον τρόπο σκέψης, όταν δήλωσε ότι η Γερμανία δεν είναι πια «το δυτικό προπύργιο εναντίον της Ανατολής, γίναμε το κέντρο της Ευρώπης», προσθέτοντας απροκάλυπτα ότι «στις μακρόχρονες περιόδους κατά τη διάρκεια του Μεσαίωνα... η Γερμανία συμμετείχε δημιουργώντας τάξη στην Ευρώπη».

Σύμφωνα με αυτή την αντίληψη, η Μεσευρώπη, αντί να είναι μια ευρωπαϊκή περιοχή στην οποία υπερέχει οικονομικά η Γερμανία, θα γινόταν μια περιοχή καταφανούς γερμανικής πολιτικής πρωτοκαθεδρίας, καθώς και η βάση για μια πιο μονομερή γερμανική πολιτική απέναντι στην Ανατολή και τη Δύση.

Τότε, η Ευρώπη θα έπευε να είναι το ευρασιατικό προγεφύρωμα της αμερικανικής δύναμης και το δυνητικό εφαλτήριο για την επέκταση του παγκόσμιου δημοκρατικού συστήματος στην Ευρασία...

Η αμερικανο-γερμανική συνεργασία και κοινή ηγεσία σε αυτό το ζήτημα είναι ουσιαστικές. Η επέκταση θα πραγματοποιηθεί αν οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Γερμανία ενθαρρύνουν από κοινού τους άλλους συμμάχους του ΝΑΤΟ να υποστηρίξουν αυτό το βήμα, είτε διαπραγματευτούν αποτελεσματικά κάποιο διακανονισμό με τη Ρωσία, αν αυτή είναι πρόθυμη να συμβιβαστεί, είτε δράσουν σθεναρά, έχοντας δικαιολογημένα την πεποίθηση ότι το καθήκον οικοδόμησης της Ευρώπης δεν μπορεί να υποταγεί στις αντιρρήσεις της Μόσχας. Η συνδυασμένη αμερικανο-γερμανική πίεση είναι ιδιαίτερα αναγκαία, προκειμένου να επιτευχθεί η απαιτούμενη ομoφωνία όλων των μελών του ΝΑΤΟ, γιατί κανένα μέλος του ΝΑΤΟ δεν θα μπορέσει να αρνηθεί, αν η Αμερική και η Γερμανία πιέζουν από κοινού.

Τελικά, σε αυτή την προσπάθεια διακυβεύεται ο μακροπρόθεσμος ρόλος της Αμερικής στην Ευρώπη.
Η νέα Ευρώπη είναι ακόμη υπό διαμόρφωση και για να παραμείνει γεωπολιτικά αυτή η νέα Ευρώπη τμήμα του «εύρω-ατλαντικού» χώρου, η επέκταση του ΝΑΤΟ είναι ουσιαστική. Πράγματι, μια συνεκτική πολιτική των ΗΠΑ για την Ευρασία ως σύνολο δεν θα είναι δυνατή, αν η προσπάθεια να διευρυνθεί το ΝΑΤΟ, την οποία προώθησαν οι Ηνωμένες Πολιτείες, μπλοκαριστεί και κλονιστεί. Αυτή η αποτυχία θα ήταν πλήγμα στην αξιοπιστία της αμερικανικής ηγεσίας, θα συνέτριβε την έννοια της επεκτεινόμενης Ευρώπης, θα απογοήτευε τους Κεντροευρωπαίους και θα μπορούσε να πυροδοτήσει ρωσικές γεωπολιτικές βλέψεις για την Κεντρική Ευρώπη, που τώρα βρίσκονται εν υπνώσει ή ψυχορραγούν. Για τη Δύση, θα ήταν ένας αυτοτραυματισμός, που θα έβλαπτε θανάσιμα τις προοπτικές για έναν πραγματικά ευρωπαϊκό πυλώνα σε μια ενδεχόμενη ευρασιατική αρχιτεκτονική ασφάλειας και για την Αμερική δεν θα ήταν μόνο περιφερειακή ήττα, αλλά παγκόσμια ήττα.

(Zbigniew Brzezinski)

V

Με τις μικρές αυτές «συνταγές» μέσω ΝΑΤΟ για λόγους «ασφαλείας», είναι βέβαιον ότι καμμιά έννοια κεντρικής Ευρώπης σε οργανική σύνδεση με τα βαλκάνια και την σκανδιναβική χερσόνησο δεν μπορεί να αποτελεσθεί, η πολιτική ύπαρξη της Ε.Ε. εκμηδενίζεται και οι σχέσεις Ρωσίας και υπολοίπου Ευρώπης, μη υπάρχοντος ενδιάμεσου εδάφους να αναπτυχθούν, καταντούν μονίμως προβληματικές.

Κατά τον τρόπο αυτόν επιτυγχάνεται ένα μείζον «αίτημα»: η διατήρηση του πολιτικού εκνανισμού της Γερμανίας (ο οποίος πρέπει να συμβαδίζει με τον αντίστοιχο της Ιαπωνίας) και η μεταβολή του χώρου της κεντρικής Ευρώπης στον κλασσικό χώρο «ισοζυγίων» των ευρωπαϊκών εθνικισμών, καταλλήλως ανανεομένων. Γι' αυτό και καθόλου παράδοξο δεν είναι, ότι ενώ κατά την διάρκεια του ψυχρού πολέμου (και αμέσως μετά!) με το είδος των ειδικών σχέσεων της γαλλικής πολιτικής με το ΝΑΤΟ εγράφονταν βιβλία, ότι η Γαλλία έπρεπε να απαλλαγεί από τις ντεγκωλικές παραστάσεις και να καταγίνει με την προαγωγή του πολιτισμού δια των καλλυντικών (!!), σήμερα ξαφνικά προωθείται η ιδέα μιας Γαλλίας ισότιμου εταίρου στους σχεδιασμούς του ΝΑΤΟ. Πόσο «απαραίτητη» θεωρείται η πολιτική βαλκανοποίηση της νυν υπαρχούσης Ε.Ε και κυρίως η πολιτική εκνάνωση της Γερμανίας (εκ παραλλήλου με την αντίστοιχον της Ιαπωνίας) αποδεικνύει και ένα πρόσφατο άρθρο...

Η νέα αμερικανική πολιτική όχι μόνο δεν φαίνεται διατεθειμένη να καταργήσει τα κράτη-καρκινώματα εις βάρος των περιοχών, αλλά σκοπεί ευθέως στον πολλαπλασιασμό τους. Οι νέες «βάσεις» της αμερικανικής πολιτικής, όπως αυτή αρχιτεκτονείται στα κείμενα ύπατων επιτελών της - και εννοούμε βέβαια τον κ. S. Huntington και κ. Z. Brzezinski -, είναι η βαλκανοποίηση της υφηλίου και η καλλιέργεια της ελεγχόμενης αναρχίας ως άλλοθι ασκήσεως της.

(Γεράσιμος Κακλαμάνης)

VI

...οι Ηνωμένες Πολιτείες θα πρέπει ίσως να καθορίσουν τον τρόπο με τον οποίο θα αντιμετωπίσουν περιφερειακούς συνασπισμούς που επιδιώκουν να εκδιώξουν την Αμερική από την Ευρασία, απειλώντας έτσι τη θέση της Αμερικής ως παγκόσμιας δύναμης...

Δυνητικά, το πιο επικίνδυνο σενάριο θα ήταν ένας μεγάλος συνασπισμός της Κίνας, της Ρωσίας και ίσως του Ιράν (Shanghai Cooperation Organisation), ένας «αντιηγεμονικός» συνασπισμός, τον οποίο δεν θα ένωνε η ιδεολογία, αλλά συμπληρωματικά παράπονα. Από την άποψη της κλίμακας και του πεδίου του, ένας τέτοιος συνασπισμός θα υπενθύμιζε την πρόκληση την οποία αποτελούσε άλλοτε ο σινο-σοβιετικός συνασπισμός, αν και αυτή τη φορά η Κίνα θα ήταν πιθανώς ο ηγέτης και η Ρωσία ο οπαδός. Η αποτροπή αυτού του ενδεχομένου, όσο απόμακρο και αν είναι, θα απαιτήσει την επίδειξη γεωστρατηγικής επιδεξιότητας εκ μέρους των ΗΠΑ ταυτοχρόνως στη δυτική, στην ανατολική και στη νότια περίμετρο της Ευρασίας...

Επίσης, πολύ απόμακρη, αλλά χωρίς να αποκλείεται εντελώς, είναι η δυνατότητα μιας μεγάλης ευρωπαϊκής συμφωνίας, που θα περιλάμβανε είτε μια γερμανο-ρωσική συνεργία είτε μια γαλλο-ρωσική συνεννόηση. Υπάρχουν προφανή ιστορικά προηγούμενα και των δύο περιπτώσεων, που θα μπορούσαν να προκύψουν αν η ευρωπαϊκή ενοποίηση ανακοπτόταν και αν οι σχέσεις μεταξύ Ευρώπης και Αμερικής επιδεινώνονταν σοβαρά. Πράγματι, στο τελευταίο ενδεχόμενο, θα μπορούσαμε να φανταστούμε ένα διακανονισμό μεταξύ Ευρώπης και Ρωσίας προκειμένου να αποκλείσουν την Αμερική από την ήπειρο (Russia-EU: Time to Decide)...

Όποιο και αν είναι το μέλλον, είναι λογικό να συμπεράνουμε ότι η αμερικανική πρωτοκαθεδρία στην ευρασιατική ήπειρο θα πληγεί από αναταραχές και ίσως από σποραδική, τουλάχιστον, βία. Η αμερικανική πρωτοκαθεδρία είναι δυνητικά ευάλωτη σε νέες προκλήσεις, είτε από περιφερειακούς ανταγωνιστές είτε από νέους αστερισμούς. Πιθανώς, το τωρινό κυρίαρχο αμερικανικό παγκόσμιο σύστημα, εντός του οποίου «η απειλή πολέμου είναι εκτός ημερήσιας διάταξης», θα είναι σταθερό μόνο σε εκείνα τα μέρη του κόσμου στα οποία η αμερικανική πρωτοκαθεδρία, καθοδηγούμενη από μακροπρόθεσμη γεωστρατηγική, στηρίζεται σε συμβατά και ομοειδή κοινωνικοπολιτικά συστήματα, τα οποία συνδέονται μεταξύ τους με πολυμερή πλαίσια στα οποία κυριαρχεί η Αμερική.

(Zbigniew Brzezinski)

VII

Το γεγονός ότι η εν λόγω στρατηγική προσέγγιση από τη σκοπιά των ευρασιατικών ισορροπιών ισχύος εμπεριέχει μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα σοβαρούς κινδύνους, κατευθύνει τη Γερμανία στο να ακολουθήσει μια πιο προσεκτική και ψύχραιμη οδό. Και αυτό, γιατί ο προσανατολισμός της Γερμανίας προς μια ευρασιατική στρατηγική υπό την κάλυψη της ομπρέλας της ΕΕ θα ενοχλήσει τις ΗΠΑ, ενώ ο προσανατολισμός της προς ένα παρόμοιο άνοιγμα στα πλαίσια της δικής της εθνικής στρατηγικής δύναται να επιφέρει αποτελέσματα που να ανησυχήσουν τις υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες πρωτίστως την Αγγλία και τη Γαλλία.

Οι κίνδυνοι που ελλοχεύουν από ένα τέτοιο περιβάλλον ανταγωνισμού, έχουν ως αποτέλεσμα τον σχηματισμό πολιτικών βασιζόμενων στην υπέρβαση των στοιχείων οικονομικοπολιτικού ανταγωνισμού μέσω κοινοπραξιών. Από αυτή τη σκοπιά είναι άξια προσοχής η εμφάνιση πολυεθνικών εταιρειών, οι οποίες εμπεριέχουν στους κόλπους τους ταυτόχρονα υποκείμενα διαφόρων εθνικών ιδιοτήτων στο προσκήνιο του ανταγωνισμού οικονομικοπολιτικού διαμοιρασμού στην Κεντρική Ασία.

Στα πλαίσια μιας τέτοιας συγκυρίας ισορροπίας δυνάμεων, ενώ η Ρωσία αποκτά τη θέση της στρατηγικής χώρας-κλειδί, η Κίναθα αποκτήσει την ευχέρεια να θέσει με περισσότερη άνεση τη βαρύτητα της στις διεθνείς σχέσεις.

Η συμμετοχή της Κίνας σε μια πιθανή γερμανορωσική συνεργασία ενδέχεται να αφυπνίσει εκ νέου ιστορικούς ανταγωνισμούς μεταξύ χερσαίων κρατών με άξονα την Ευρασία και τις θαλάσσιες αυτοκρατορίες βασιζόμενες σε ωκεανούς που περιβάλλουν την Ευρασία, γεγονός που θα σήμαινε τη γέννηση μιας από τις πιο ανηλεείς πολώσεις που θα μπορούσε να δει ποτέ η ιστορία.

(Ahmet Davutoğlu)

cosmoidioglossia.blogspot.gr