Οι περισσότεροι άνθρωποι θεωρούν ότι είναι καλό να έχεις υψηλές προσδοκίες. Σύμφωνα μ’ αυτό το σκεπτικό, το να πασχίζεις για την πρωτιά, μπορεί να δείχνει ότι έχεις επαγγελματικό ήθος και ισχυρό χαρακτήρα. Οι υψηλές προσδοκίες επίσης σε ωθούν να φτάσεις στο καλύτερο επίπεδο επίδοσής σου.
Για παράδειγμα, οι αθλητές συνήθως προπονούνται σκληρά για πολύ καιρό, προκειμένου να διακριθούν στο άθλημά τους.
Η τελειομανία αφορά την τάση να θέτεις στόχους τόσο υψηλούς, ώστε να μην μπορείς να τους φτάσεις ή να τους πετυχαίνεις με μεγάλη δυσκολία. Οι τελειομανείς πιστεύουν συνήθως ότι αν κάτι δεν είναι τέλειο, δεν αξίζει και ότι ακόμη και μικρές ατέλειες θα φέρουν την καταστροφή. Πολλοί πιστεύουν ότι είναι θεμιτό να δίνουμε τον καλύτερο εαυτό μας και να μην κάνουμε λάθη αλλά αναπόφευκτα θα κάνουμε και λάθη κάποιες φορές, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι έχουμε αποτύχει τελείως. Ωστόσο, οι τελειομανείς πιστεύουν ότι δεν πρέπει ποτέ να κάνουν λάθη και ότι το να κάνουν λάθος σημαίνει ότι είναι αποτυχημένοι και ανάξιοι γιατί απογοητεύουν τους άλλους. Όταν σκέφτεσαι έτσι, το να κάνεις λάθος είναι τρομακτικό.
Όταν προσπαθείς να είσαι τέλειος, αυτό σε κάνει συχνά να νιώθεις μεγάλη πίεση και να απογοητεύεσαι από τον εαυτό σου γιατί δεν καταφέρνεις να ανταποκριθείς στις προσδοκίες σου. Με τον καιρό, μπορεί να νιώθεις ότι δεν είσαι τόσο ικανός όσο οι άλλοι. Οπότε, είναι σημαντικό να αρχίσεις να χαλαρώνεις λίγο τις απαιτήσεις απ’ τον εαυτό σου, προκειμένου να μειώσεις την πίεση και το άγχος που νιώθεις προσπαθώντας τόσο να είσαι τέλειος.
Πως μπορώ να καταλάβω αν είμαι τελειομανής;
Είναι πολύ σημαντικό να μπορούμε να αναγνωρίσουμε αν έχουμε κάποιο θέμα με την τελειομανία, ώστε να κάνουμε κάτι για να το διαχειριστούμε. Ας έχουμε υπόψη ότι δεν είναι κακό να έχουμε προσδοκίες αλλά όταν αυτές είναι πολύ μεγάλες, μπορεί πραγματικά να δυσχεράνουν την επαγγελματική, σχολική και προσωπική μας ζωή, τις σχέσεις μας με τους άλλους και την ευχαρίστηση που παίρνουμε γενικά από τη ζωή.
Ερωτήσεις που μπορούμε να κάνουμε στον εαυτό μας:
· Δυσκολεύομαι να ανταποκριθώ στις προσδοκίες μου;
· Νιώθω συχνά απογοητευμένος, στεναχωρημένος, αγχωμένος ή θυμωμένος καθώς προσπαθώ να ανταποκριθώ στις προσδοκίες μου;
Πως μπορώ να καταλάβω αν είμαι τελειομανής;
Είναι πολύ σημαντικό να μπορούμε να αναγνωρίσουμε αν έχουμε κάποιο θέμα με την τελειομανία, ώστε να κάνουμε κάτι για να το διαχειριστούμε. Ας έχουμε υπόψη ότι δεν είναι κακό να έχουμε προσδοκίες αλλά όταν αυτές είναι πολύ μεγάλες, μπορεί πραγματικά να δυσχεράνουν την επαγγελματική, σχολική και προσωπική μας ζωή, τις σχέσεις μας με τους άλλους και την ευχαρίστηση που παίρνουμε γενικά από τη ζωή.
Ερωτήσεις που μπορούμε να κάνουμε στον εαυτό μας:
· Δυσκολεύομαι να ανταποκριθώ στις προσδοκίες μου;
· Νιώθω συχνά απογοητευμένος, στεναχωρημένος, αγχωμένος ή θυμωμένος καθώς προσπαθώ να ανταποκριθώ στις προσδοκίες μου;
-Μου έχει πει κάποιος ότι έχω μεγάλες προσδοκίες;
· Οι προσδοκίες που έχω δυσχεραίνουν τη ζωή μου; Για παράδειγμα, με δυσκολεύουν να τελειώσω έγκαιρα μια δουλειά που έχω αναλάβει, να εμπιστευτώ άλλους ή να κάνω κάτι αυθόρμητα;
Αν ισχύει κάτι από τα παραπάνω, αυτό σημαίνει ότι μάλλον υπάρχει κάποιο θέμα τελειομανίας.
Επιπτώσεις της τελειομανίας
Η τελειομανία επηρεάζει τον τρόπο που σκεφτόμαστε, που συμπεριφερόμαστε και το πώς νιώθουμε. Παρακάτω δίνουμε κάποια σχετικά παραδείγματα.
Συναισθήματα
Η τελειομανία μπορεί να σε κάνει να μελαγχολείς, να απογοητεύεσαι, να αγχώνεσαι, να θυμώνεις, ειδικά αν κριτικάρεις συνεχώς τον εαυτό σου ότι δεν κάνεις αρκετά καλή δουλειά, μετά από πολύ χρόνο και προσπάθεια.
· Οι προσδοκίες που έχω δυσχεραίνουν τη ζωή μου; Για παράδειγμα, με δυσκολεύουν να τελειώσω έγκαιρα μια δουλειά που έχω αναλάβει, να εμπιστευτώ άλλους ή να κάνω κάτι αυθόρμητα;
Αν ισχύει κάτι από τα παραπάνω, αυτό σημαίνει ότι μάλλον υπάρχει κάποιο θέμα τελειομανίας.
Επιπτώσεις της τελειομανίας
Η τελειομανία επηρεάζει τον τρόπο που σκεφτόμαστε, που συμπεριφερόμαστε και το πώς νιώθουμε. Παρακάτω δίνουμε κάποια σχετικά παραδείγματα.
Συναισθήματα
Η τελειομανία μπορεί να σε κάνει να μελαγχολείς, να απογοητεύεσαι, να αγχώνεσαι, να θυμώνεις, ειδικά αν κριτικάρεις συνεχώς τον εαυτό σου ότι δεν κάνεις αρκετά καλή δουλειά, μετά από πολύ χρόνο και προσπάθεια.
Τρόποι σκέψης
· Απόλυτος τρόπος σκέψης, «όλα ή τίποτα». Για παράδειγμα, «Αν κάτι δεν είναι τέλειο, είναι αποτυχία.», «Αν χρειαστώ βοήθεια από τους άλλους, είμαι αδύναμος» κοκ.· Καταστροφολογία. Για παράδειγμα, «Αν κάνω κάποιο λάθος μπροστά στους συναδέλφους, δε θ’ αντέξω την ντροπή», «Δεν αντέχω να απογοητεύσω τους άλλους» κοκ.
· Προβλέπεις πάντα το χειρότερο σενάριο. Για παράδειγμα, «Ακόμη κι αν ξενυχτήσω όλο το βράδυ για την αυριανή παρουσίαση, ξέρω πως δεν θα τα πάω καλά», «Αν πάρω αναρρωτική άδεια, ο προϊστάμενος θα πιστέψει ότι είμαι τεμπέλης» κοκ.
· Πολλά «πρέπει». Για παράδειγμα, «Δεν πρέπει να κάνω λάθη», «Δεν πρέπει να δείχνω ότι είμαι νευρική ή αγχωμένη», «Πρέπει να προβλέπω τα προβλήματα πριν προκύψουν» κοκ.
Συμπεριφορές
· Χρόνια αναβλητικότητα.
· Δυσκολία να ολοκληρώσεις πράγματα ή τα παρατάς εύκολα.
· Υπερβολική προσοχή και σχολαστικότητα σε ό,τι αναλαμβάνεις.
· Συνεχής προσπάθεια να βελτιώνεις ό,τι κάνεις. Για παράδειγμα, να γράφεις ξανά και ξανά μια εργασία για να την κάνεις τέλεια.
· Χρόνια αναβλητικότητα.
· Δυσκολία να ολοκληρώσεις πράγματα ή τα παρατάς εύκολα.
· Υπερβολική προσοχή και σχολαστικότητα σε ό,τι αναλαμβάνεις.
· Συνεχής προσπάθεια να βελτιώνεις ό,τι κάνεις. Για παράδειγμα, να γράφεις ξανά και ξανά μια εργασία για να την κάνεις τέλεια.
· Πολύ άγχος για μικρές λεπτομέρειες, π.χ. ποια ταινία να νοικιάσεις.
· Λεπτομερείς λίστες προγραμματισμού, π.χ. πότε θα ξυπνήσω, θα βουρτσίσω δόντια, θα κάνω ντους κλπ.
· Αποφεύγεις να δοκιμάσεις νέα πράγματα και να ρισκάρεις να κάνεις λάθη.
Παναγιώτα Κυπραίου/ψυχολόγος-ψυχοθεραπεύτρια
www.psychotherapeia.net.gr
Σχόλια
Στο logiosermis.net δημοσιεύεται κάθε σχόλιο. Θεωρούμε ότι ο καθένας έχει το δικαίωμα να εκφέρει ελεύθερα τις απόψεις του, οι οποίες εκφράζουν αποκλειστικά τον εκάστοτε σχολιαστή. Τα συκοφαντικά ή υβριστικά σχόλια θα διαγράφονται χωρίς προειδοποίηση. Περισσότερα στις οδηγίες χρήσης.