Ο χάρτης της παγκόσμιας επιβράδυνσης

ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΓΙΩΡΓΟΣ ΜΑΥΡΟΣ, XAΡΗΣ ΣΑΒΒΙΔΗΣ

Οι αναθεωρημένες προβλέψεις του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου για την παγκόσμια ανάπτυξη που δόθηκαν προ ημερών στη δημοσιότητα επιβεβαίωσαν κάτι που είχε προ καιρού διαφανεί: η άνευ προηγουμένου κατάσταση κατά την οποία οι αναπτυσσόμενες οικονομίες σύρουν το... κάρο της ανάπτυξης για λογαριασμό των οικονομικών γιγάντων του ανεπτυγμένου κόσμου, έχει φτάσει στα όριά της και ήδη είναι εμφανή τα πρώτα σημάδια «κόπωσης» σε νεόκοπες οικονομικές «υπερδυνάμεις», όπως η Κίνα, η Ινδία, η Ρωσία και η Βραζιλία. Οι αντοχές των τελευταίων στην παρατεταμένη κάμψη της παγκόσμια ζήτηση, συνέπεια της μετριοπαθούς ανάπτυξης των ΗΠΑ και της ύφεσης στην Ευρώπη, δείχνουν να εξαντλούνται, κάτι που σύμφωνα με το ΔΝΤ αποτελεί τη μεγαλύτερη πηγή ανησυχίας για την παγκόσμια οικονομία.

Όπως επισημαίνει, οι ταχύτερα αναπτυσσόμενες οικονομίες του κόσμου είναι αυτές που εμφανίζουν παράλληλα και τη μεγαλύτερη επιβράδυνση, κι αυτό είναι ιδιαίτερα ανησυχητικό από τη στιγμή που δεν διαφαίνεται να υπάρχουν θετικές εξελίξεις σε κάποιον άλλον μείζονα οικονομικό πόλο. Αν οι αναδυόμενες αγορές βρίσκονται στην πρώτη ταχύτητα της παγκόσμιας οικονομίας με μέση ετήσια ανάπτυξη γύρω στο 5,5% σύμφωνα με το ΔΝΤ, οι ΗΠΑ -μακράν η μεγαλύτερη οικονομία του πλανήτη- μοιάζει εγκλωβισμένη στη δεύτερη θέση με μέση ετήσια ανάπτυξη γύρω στο 2%. Ποσοστό που δύσκολα θα κινηθεί υψηλότερα, αν η αμερικανική κεντρική τράπεζα προχωρήσει σε αυτό που έχει ήδη εξαγγείλει, δηλαδή την έξοδο από την σημερινή υπερχαλαρή νομισματική της πολιτική. Επομένως, ποιος μπορεί να καλύψει το κενό που αφήνουν οι επιβραδυνόμενες αναδυόμενες οικονομίες στην παγκόσμια ανάπτυξη;

Σίγουρα όχι πάντως η Ευρώπη, η οποία κατάφερε με τη φανατική της προσήλωση στις πολιτικές λιτότητας να παγιωθεί στην τρίτη ταχύτητα της παγκόσμιας οικονομίας πλάι στην Ιαπωνία, μια οικονομία που προσπαθεί μάταια εδώ και πάνω από μια εικοσαετία να ξεφύγει από τον αποπληθωρισμό, αυτόν ακριβώς που με τόση... ανακούφιση καλωσορίζουν στην Ελλάδα κι αλλού στην Ευρωζώνη οι Γερμανοί. Μόνο που η Ιαπωνία είναι μια σαφώς μικρότερη αγορά που μπορεί να πασχίζει μεταξύ ύφεσης και αποπληθωρισμού για δεκαετίες χωρίς να κοστίζει ιδιαίτερα στην παγκόσμια οικονομία. Δεν συμβαίνει το ίδιο με την Ευρώπη, όμως, η οποία έχει πλέον εξελιχθεί σε «μαύρη τρύπα» της παγκόσμιας κατανάλωσης που απειλεί, ειδικά όσο ασθενούν οι ΗΠΑ, να καταπιεί τις προοπτικές ανάπτυξης ολόκληρου του πλανήτη.

ΗΠΑ

Η αμερικανική οικονομία συνεχίζει να προσπαθεί να βρει τον βηματισμό της. Τα επιτόκια βρίσκονται σε μηδενικά επίπεδα επί μια πενταετία και η Fed έχει τυπώσει πάνω από 3,5 τρισ. δολ. Ο ρυθμός ανάπτυξης, όμως, επέστρεψε και πάλι κάτω από το 2% και ο πρόεδρος Μπ. Μπερνάνκι μόλις προχθές παραδέχθηκε ότι ακόμα και αν το ποσοστό ανεργίας υποχωρήσει στο 6,5%, μπορεί να κολακεύει την πραγματική κατάσταση στο «μέτωπο» της απασχόλησης.

Βραζιλία

'Ενας από τους μεγαλύτερους εξαγωγείς πρώτων υλών κι εμπορευμάτων στον κόσμο, η Βραζιλία πληρώνει βαρύτατο τίμημα για την επιβράδυνση της παγκόσμιας ανάπτυξης. Η μείωση της διεθνούς ζήτησης για τις εξαγωγές της πυροδότησε αρνητικό ντόμινο στην οικονομία συμβάλλοντας στην κοινωνική αγανάκτηση που εκτονώνεται το τελευταίο διάστημα με μαζικές διαδηλώσεις σε ολόκληρη τη χώρα.

Βρετανία

Η τελευταία εκτίμηση του ΔΝΤ είναι ελαφρώς καλύτερη από εκείνη της άνοιξης, αλλά σαφώς χειρότερη αυτής του Απριλίου του 2012. Η βρετανική οικονομία έδειξε να βρίσκει τον βηματισμό της κατά το α' εξάμηνο, πλην όμως το τελευταίο διάστημα άρχισαν να εμφανίζονται νέες ενδείξεις επιβράδυνσης (υποχώρηση βιομηχανικής παραγωγής, εκτόξευση εμπορικού ελλείμματος), εξαιτίας των οποίων η στερλίνα υποχώρησε την εβδομάδα που πέρασε σε χαμηλά τριετίας έναντι του δολαρίου.

Ρωσία

Το ΑΕΠ της Ρωσίας «έτρεξε» με ρυθμό 1,6% τους πρώτους τρεις μήνες του 2013 από 2,1% το αμέσως προηγούμενο τρίμηνο. Πρόκειται για το τέταρτο διαδοχικό τρίμηνο επιβράδυνσης των ρυθμών ανάπτυξης, παρόλο που οι τιμές του πετρελαίου έχουν παραμείνει όλο αυτό το διάστημα σε σχετικά υψηλά επίπεδα. Όπως και στην περίπτωση της Βραζιλίας, η κάμψη της παγκόσμιας ζήτησης, προκαλεί σημαντικό πρόβλημα στη Ρωσία, η οικονομία της οποίας βασίζεται υπερβολικά πολύ στις εξαγωγές πρώτων υλών, όπως πετρέλαιο, φυσικό αέριο και πάσης φύσεως μέταλλα.

Ινδία

Τα τελευταία οικονομικά στοιχεία (πωλήσεις αυτοκινήτων, βιομηχανική παραγωγή και δείκτες δραστηριότητας σε μεταποίηση και υπηρεσίες) αποδείχθηκαν αρνητικά, ενώ και οι επενδύσεις των επιχειρήσεων σε πάγιο εξοπλισμό βαίνουν συνεχώς μειούμενες. Έχουν υποχωρήσει από το 14% του ΑΕΠ το 2008 σε κάτω από 10% σήμερα. Το δε ινδικό ΑΕΠ αυξάνεται με ρυθμό κάτω του 5%, αρκετά κάτω από τα επίπεδα του 8% που θεωρούνταν φυσιολογικά μόλις πριν από λίγα χρόνια.

Ευρωζώνη

Παρατεταμένη ύφεση (στο α' 3μηνο του 2013 το ΑΕΠ της Ευρωζώνης συρρικνώθηκε κατά 0,3%, έπειτα από επίσης συρρίκνωσή του κατά 0,6% το αμέσως προηγούμενο) και διαρκώς αυξανόμενη ανεργία, η οποία έχει πάρει εκρηκτικές διαστάσεις στις χώρες της περιφέρειας, συνθέτουν ένα «μαύρο τοπίο» στην ευρωπαϊκή οικονομία, όπου χάρη στην εμμονή της Γερμανίας, μοναδική διέξοδος εξακολουθεί να θεωρούνται οι πολιτικές λιτότητας. Μόνο που και η ίδια η Γερμανία έχει αρχίσει πλέον να έχει πρόβλημα. Τόσο η παραγωγή όσο και οι παραγγελίες της γερμανικής βιομηχανίας κινούνται στα ίδια περίπου επίπεδα τα τελευταία δυο χρόνια και πλέον αρχίζουν να δείχνουν σαφή σημάδια κάμψης: όπως ανακοινώθηκε εντός της εβδομάδας, οι παραγγελίες στα γερμανικά εργοστάσια μειώθηκαν για έναν ακόμα μήνα το Μάιο, αυτή τη φορά κατά 1,3%. Ίσως γι' αυτό η ΕΚΤ σε μια άνευ προηγουμένου κίνηση δεσμεύτηκε ότι τα επιτόκιά της θα παραμείνουν χαμηλά για μεγάλο διάστημα, αφήνοντας ανοικτό το ενδεχόμενο ενός νέου γύρου τριετών δανείων προς τις τράπεζες.

Ιαπωνία

Μία από τις ελάχιστες οικονομίες για την οποία το ΔΝΤ βελτίωσε την πρόβλεψή του στην τελευταία έκθεση. Αιτία, βέβαια, είναι η απόφαση της Τράπεζας της Ιαπωνίας να προχωρήσει σε πρωτοφανούς μεγέθους εκτύπωση χρήματος. Άμεσο αποτέλεσμα ήταν η σημαντική υποχώρηση του γεν, που κατέστησε φθηνότερες τις ιαπωνικές εξαγωγές, προσφέροντας συγκριτικό πλεονέκτημα έναντι των ανταγωνιστών είτε στην Ασία είτε στην Ευρώπη. Αντίστοιχες προσπάθειες (μικρότερου πάντως μεγέθους) έχουν ξαναγίνει τα τελευταία 25 χρόνια που διαρκεί η κρίση στην Ιαπωνία. Ακόμα και αν αυτή τη φορά έχουν καλύτερα αποτελέσματα, θα τα πετύχουν εις βάρος των ανταγωνιστών, οπότε το αποτέλεσμα για την παγκόσμια οικονομία θα είναι μηδενικό.

Κίνα

Το τελευταίο πενταετές οικονομικό πρόγραμμα της Κίνας έχει ως στόχο να μετατοπίσει το κέντρο βάρους της οικονομίας από τις εξαγωγές στην κατανάλωση. Αυτό όμως γίνεται εύκολα στα χαρτιά και δύσκολα στην πράξη. Στο μεγαλύτερο μέρος της, η εντυπωσιακή ανάπτυξη που είχε τα τελευταία χρόνια η Κίνα οφείλονταν σε μια έκρηξη εξαγωγών και επενδύσεων σε υποδομές, εργοστάσια και ακίνητη περιουσία. Πλέον, όμως, τα πράγματα είναι διαφορετικά. Οι εξαγωγές υποχωρούν (συνέπεια της παγκόσμιας επιβράδυνσης), ενώ το πλεονάζον παραγωγικό δυναμικό πλήττει τα εταιρικά κέρδη. Την ίδια ώρα η κεντρική τράπεζα της χώρας αδυνατεί να ελέγξει τη φούσκα στα ακίνητα με ότι επιπτώσεις συνεπάγεται η υπερδιόγκωσή της, καθώς επιλέγει να χαλαρώσει τη νομισματική της πολιτική προκειμένου να αποτρέψει μια απότομη προσγείωση της οικονομίας, που πλήττεται από την κάμψη της παγκόσμιας ζήτησης.

imerisia.gr