Η έξοδος από το ευρώ είναι αυτοκτονία κι όχι εθνική λύση

Γράφει ο Πρωτεσίλαος Σταύρου

Το κόστος της επιστροφής στη δραχμή θα είναι μεγαλύτερο από το όφελος.

Πολλαπλασιάζονται οι υποστηρικτές της άποψης πως η Ελλάδα πρέπει να αποχωρήσει από το Ευρώ και να επανεισάγει τη δραχμή με σκοπό την καλύτερη ανάκαμψη από τη κρίση. Μεταξύ αυτών είναι επιφανείς νομπελίστες οικονομολόγοι όπως ο Paul Krugman, κι άλλοι "σταρ" της οικονομίας όπως ο Nouriel Roubini. Πρόσφατα προστέθηκαν και κάποιες μεγάλες τράπεζες και διάφοροι άλλοι τοκογλύφοι όπως ο George Soros που προφανώς αποφάσισαν να παραμερίσουν τις όποιες κερδοσκοπικές μανίες τους για χάριν του "εθνικού καλού" της Ελλάδας. Πέραν των Ευρωπαίων, Αμερικανών κι άλλων που ζητούν έξοδο της Ελλάδας από το ευρώ υπάρχουν κι εσωτερικές δυνάμεις που καλύπτουν ένα ευρύ φάσμα της πολιτικής του τόπου. Μεταξύ αυτών κόμματα ή πολιτικά σχήματα της αριστεράς, αλλά όπως πάντα και διάφοροι υπερ-πατριώτες που με προμετωπίδα ορισμένες ψευδοθεωρίες προσπαθούν να επαναφέρουν "τη δραχμούλα μας" - το "εθνικό μας νόμισμα". Αν και για τους διεθνείς υποστηρικτές της δραχμής μπορούμε να πούμε πολλά για τις προθέσεις τους, για τους εν Ελλάδι δραχμολάγνους το μόνο που αρκεί να πούμε είναι πως πλανώνται πλάνην οικτράν, καθώς αγνοούν πολλές παραμέτρους του θέματος. Δεν κρίνω τις προθέσεις κανενός Έλληνα ούτε αμφισβητώ τον πατριωτισμό του. Μιλώ αποκλειστικά για τις ιδέες τους και τις πολιτικές που επιθυμούν να εφαρμόσουν, τις οποίες θεωρώ λανθασμένες.

Η έξοδος από το ευρώ και η επιστροφή στη δραχμή, μας λένε ότι θα δώσει τη δυνατότητα στην Ελλάδα να υποτιμήσει το νόμισμα της κι έτσι να γίνουν πιο φτηνές για τους ξένους οι εξαγωγές της. Δηλαδή ισχυρίζονται πως θα μπορέσει η χώρα να γίνει ξανά ανταγωνιστική μέσα από την συναλλαγματική υποτίμηση των εξαγωγών της. Εάν το θέμα ήταν μόνο οι εξαγωγές, τότε ναι σίγουρα τα Ελλαδικά προϊόντα/υπηρεσίες θα γίνουν πιο φτηνά κι άρα ελκυστικότερα για τους ξένους. Αυτό όμως δεν αρκεί για να πούμε ότι μία οικονομία γίνεται ανταγωνιστικότερη. Τι γίνεται με τις εισαγωγές; Πως η υποτίμηση του εγχώριου συναλλάγματος επηρεάζει τις τιμές κι άρα την αγοραστική δύναμη του Έλληνα εισαγωγέα και της Ελληνικής οικονομίας στο σύνολο της; Εδώ πρέπει να δούμε το εμπορικό ισοζύγιο της χώρας, δηλαδή πόσα εισάγει και πόσα εξάγει ανά έτος. Είναι γεγονός πως οι εισαγωγές της Ελλάδας είναι περίπου 2.6 φορές ακριβότερες από τις εξαγωγές της (σύμφωνα με στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος).

Οι εισαγωγείς της χώρας, δηλαδή όλα τα καταστήματα που πουλούν διεθνείς φίρμες, ή οι επιχειρήσεις λιανικού και χονδρικού εμπορίου που εισάγουν και πωλούν προϊόντα που δεν παράγονται στην Ελλάδα, όπως βιομηχανικά είδη, θα βρεθούν όλοι σε δυσμενή θέση, καθώς όλα αυτά θα γίνουν ακριβότερα ανάλογα με την υποτίμηση της δραχμής (μεγαλύτερη υποτίμηση - μεγαλύτερο το κόστος εισαγωγής). Επειδή λοιπόν αυτός ο τομέας της οικονομίας είναι πολύ μεγαλύτερος από τον εξαγωγικό, το προστιθέμενο κόστος πάνω στην οικονομία στο σύνολο της θα είναι σαφώς μεγαλύτερο από το όποιο κέρδος.

Για να μπορέσει να ισχύει αυτό που λένε ότι η Ελλάδα θα γίνει πιο ανταγωνιστική πρέπει οι εξαγωγές να υπερκαλύψουν το κόστος των εισαγωγών. Αυτό είναι πολύ απλά αδύνατο μέσα από την υποτίμηση του νομίσματος. Πρέπει να ανατραπεί αυτό το ελλειμματικό εμπορικό ισοζύγιο για να γίνει η Ελλάδα ανταγωνιστικότερη κι αυτό δυστυχώς γίνεται μόνο μέσα από τη δύσκολη οδό των μεταρρυθμίσεων, του εκσυγχρονισμού και της άρσης προνομίων και υπέρ-προνομίων που απολαμβάνουν ορισμένες ομάδες έναντι των υπολοίπων.

Επίσης η ανταγωνιστικότητα την οποία ευαγγελίζονται οι διάφοροι είναι μονοδιάστατη. Αγνοεί πλήρως το θέμα του πληθωρισμού και της κατάστασης της πραγματικής οικονομίας. Με κάθε υποτίμηση της δραχμής ο πληθωρισμός στο εσωτερικό της χώρας, ήτοι η αύξηση των τιμών, θα αυξάνεται (όχι αυτόματα αλλά σε βάθος χρόνου). Κάθε αύξηση των τιμών τη στιγμή που οι μισθοί ένεκα της ύφεσης δεν θα αυξάνονται, σημαίνει πως η αγοραστική δύναμη του μέσου καταναλωτή/μισθωτού θα συρρικνώνεται άρα θα μειώνεται και η δυνατότητα του για κατανάλωση. Εάν μειώνεται η αγοραστική δύναμη της βάσης της οικονομίας τότε ούτε οι επιχειρήσεις μπορούν να πουλήσουν τα προϊόντα και τις υπηρεσίες τους - άρα ούτε να εργοδοτήσουν κόσμο.

Εδώ θα πει κάποιος ότι αυτό θα μπορεί να υπερκαλυφθεί από τη χορήγηση χαμηλότοκων δανείων από τις ιδιωτικές τράπεζες που πλέον θα δανείζονται από την Κεντρική Τράπεζα της Ελλάδας που θα ασκεί ανεξάρτητη νομισματική πολιτική. Αυτό όμως είναι και πάλι λάθος καθώς αγνοεί ότι πρώτον οι Ελληνικές τράπεζες δεν θα απολαμβάνουν τις διεθνείς αγορές όπως τότε που ήταν μέσα στο ευρώ, συνεπώς και η διάθεση τους να δώσουν φτηνά/εύκολα δάνεια δεν θα υπάρχει. Επίσης θα είναι αδύνατο να δανείσουν κάτω από το όριο του πληθωρισμού (δεν θα είναι τουλάχιστον 5%;) διότι αυτό συνεπάγεται στην ουσία δάνειο με αρνητικό επιτόκιο (δανείζω 100, παίρνω π.χ. 95 - παράλογο).

Κι πάλι όμως θα απαντήσει κάποιος ότι το κράτος θα κρατικοποιήσει τις τράπεζες για να ελέγξει τη ροή του χρήματος, άρα ουδέν πρόβλημα. Δύο σημεία χρίζουν αναφοράς σε αυτή τη περίπτωση. Πρώτον ποιος σοβαρός επενδυτής του εξωτερικού θα επενδύσει ποτέ στην Ελλάδα όταν οι τράπεζες είναι ελεγχόμενος από ένα χρεοκοπημένο και κατά γενική ομολογία αφερέγγυο κράτος; Κανένας είναι η απάντηση. Που σημαίνει ότι η χώρα θα ζει σε καραντίνα για πολλά χρόνια. Δεύτερο σημείο για τις κρατικοποιημένες τράπεζες. Εάν το κόστος της πίστωσης μειωθεί τη στιγμή που ο πληθωρισμός αυξάνεται (δηλαδή που μειώνεται η πραγματική αξία της δραχμής), τότε αυτό που επιτυγχάνεται σε βάθος χρόνου είναι μία μεγαλοπρεπής φούσκα που θα φέρει νέες κρίσεις και νέα προβλήματα. Άλλωστε αυτή είναι εν συντομία η οικονομική ιστορία της Ελλάδας από το 1821. Φούσκα επί φούσκας και χρέος πάνω στο χρέος εις βάρος της πραγματικής οικονομίας και της υγιούς ανάπτυξης.

Τέλος επικαλούνται οι δραχμολάγνοι τη περίπτωση της Αργεντινής για να υποστηρίξουν τη θέση τους. Μας λένε ότι η Αργεντινή κατάφερε να απεγκλωβιστεί από την ισοτιμία του συναλλάγματος της με το δολάριο και να ξαναμπεί στο δρόμο της ανάπτυξης. Πρώτον η κατάσταση της Ελλάδας δεν συγκρίνεται με την Αργεντινή διότι στην Αργεντινή ο κόσμος χρησιμοποιούσε το εθνικό νόμισμα κι όχι δολάρια. Απλά η ισοτιμία με το δολάριο ήταν σταθερή. Στην Ελλάδα όμως ο κόσμος χρησιμοποιεί ευρώ κι όχι δραχμές που έχουν σταθερή ισοτιμία με το ευρώ. Αυτό είναι τεράστια διαφορά. Η αρνητική ψυχολογία της επιστροφής στη δραχμή, η δεδομένη υποτίμηση της αλλά και η αβεβαιότητα για το μέλλον μακριά από το ευρώ, σε συνδυασμό με τις μαζικές αλλαγές σε πολλούς τομείς της πολιτείας προς προσαρμογή στα νέα δεδομένα, θα δημιουργήσουν ένα κλίμα υπέρ των "σκληρών" νομισμάτων ή των πολύτιμων μετάλλων. Η εισαγωγή της δραχμής με ανταλλαγή την απόσυρση του ευρώ θα δημιουργήσει μία μαύρη αγορά για το ποιος θα πάρει πρώτος το "σκληρό" ευρώ που θα ανταλλάζεται με πολλές "αδύναμες" δραχμές. Αυτό σίγουρα δεν θα βοηθήσει την οικονομική δραστηριότητα, παρά μόνο να περιπλέξει την ήδη περίπλοκη κατάσταση.

Εξ' άλλου αν το νόμισμα είναι κριτήριο ανταγωνιστικότητας γιατί να μην έχουν οι διαφορετικές περιφέρειες της Ελλάδας διαφορετικό νόμισα; Άλλο τα βουνά της Ηπείρου κι άλλο η Αθήνα, για να μπορούν να "ανταγωνίζονται" καλύτερα; Τα επιχειρήματα θα μπορούσαν κι εδώ να είναι τα ίδια με αυτά που χρησιμοποιούν οι υποστηρικτές της δραχμής, ακόμα κι αν ακούγεται περίεργο.

Όπως προείπα, δεν αμφισβητώ τις προθέσεις κανενός. Όλοι για το καλό της Ελλάδας πασχίζουν ή τουλάχιστον έτσι θέλω να πιστεύω εγώ ο καλοπροαίρετος. Αλλά καλώς ή κακώς αυτό που μετράει στην πολιτική είναι το αποτέλεσμα κι όχι οι προθέσεις. Το κόστος της εξόδου από το ευρώ θα είναι πολύ μεγαλύτερο από το όφελος. Πρόκειται για ομαδική αυτοκτονία κι όχι εθνική λύση. Αυτό που πρέπει να δούμε είναι πως θα αντιμετωπιστούν τα πραγματικά προβλήματα κι αυτό γίνεται μόνο μέσα από ριζικές αλλαγές στις πολιτικές επιλογές αλλά και τους θεσμούς κι όχι μέσα από φούσκες και "μαγικές" λύσεις, που στο τέλος της ημέρας θα ευνοήσουν μόνο μία πλουτοκρατική ελίτ που θα φέρει τα χρήματα της από την Ελβετία για να εξαγοράσει την υποτιμημένη Ελλάδα για ψίχουλα - για "ένα ψωμί κι ένα χαλούμι (κυπριακό τυρί)" που λέμε κι εμείς οι Κύπριοι.