Ερείπια οι ελληνο-λιβυκές σχέσεις. Η κυβέρνηση απούσα στις εξελίξεις!

Του Γιώργου Ν. Παπαθανασόπουλου

Στα ερείπια των ανακτόρων του Καντάφι κείτονται και οι ελληνο - λιβυκές σχέσεις, αφού στο μεταβατικό στάδιο της μετά τον Καντάφι εποχής η Ελλάδα είναι παντελώς απούσα.

Οι διστακτικές, λόγω προσκόλλησης στο παρελθόν, ενέργειες της παρούσας κυβέρνησης του ΠΑΣΟΚ, να βοηθήσει τις δυνάμεις των συμμαχικών δυνάμεων στις επιχειρήσεις ανατροπής του Καντάφι και να προσφέρει ανθρωπιστική βοήθεια στους ξένους αμάχους που ήθελαν να εγκαταλείψουν τη Λιβύη, δεν είχαν τελικά κανένα θετικό αποτέλεσμα. Απόδειξη ότι στη διάσκεψη που έγινε την Πέμπτη, 27 Αυγούστου, στην Κωνσταντινούπολη μεταξύ των εταίρων που βοήθησαν τις ανταρτικές δυνάμεις κατά  του Καντάφι και που συζητούν για την μετά τον Καντάφι κατάσταση δεν ήταν παρούσα η Ελλάδα!

Και δεν ήταν παρούσα ενώ θεωρητικά θα έπρεπε αυτή να διοργάνωνε τη διάσκεψη, γιατί πρώτον βοήθησε, όσο βοήθησε, με την παραχώρηση εδάφους της για την εξυπηρέτηση ΝΑΤΟϊκών και Αραβικών δυνάμεων, δεύτερον γιατί γεωγραφικά είναι, μαζί με την Ιταλία, οι χώρες που μπορούν να επηρεαστούν  από τις διεργασίες που γίνονται στη χώρα, όπως λ.χ. να προκύψει ένα νέο κύμα λαθρομεταναστών και τρίτον γιατί έχει μια ιστορία παραδοσιακών φιλικών σχέσεων με το λαό της Λιβλυης και ιδιαίτερα με αυτόν  της Κυρηναϊκής από των αρχαίων χρόνων.

Για την ιστορία αναφέρουμε τις χώρες με τους Υπουργούς Εξωτερικών των οποίων είχε συνεργασία ο ΥπΕξ της Τουρκίας και θεωρητικός της νεοοθωμανικής αυτοκρατορίας Αχμέτ Νταβούτογλου: ΗΠΑ, Γαλλία, Καναδάς, Γερμανία, Ιταλία, Νορβηγία, Σουηδία, Δανία, Κατάρ και Ηνωμ. Βασίλειο. Το προσβλητικό και ταπεινωτικό για την Ελλάδα είναι ότι η Νορβηγία ή η Δανία θεωρήθηκαν πιο σημαντικοί συζητητές από αυτήν για το μέλλον της Λιβύης. Δεν αποκλείεται καθόλου η απαξίωση της χώρας μας σε οικονομικό επίπεδο να έχει δώσει το δικαίωμα στην τουρκική κυβέρνηση να την μεταφέρει στο πολιτικό - διπλωματικό επίπεδο και να έχει υποβαθμίσει το ρόλο της  στις διεθνείς εξελίξεις.

Αντίθετα η Τουρκία εκμεταλλεύθηκε γεωπολιτικά και γεωοικονομικά  την ανταρσία κατά του Καντάφι στη Λιβύη και βρήκε την ευκαιρία να προβληθεί και πάλι ως σημαντικός στρατηγικός παράγων της περιοχής. Σημειώνουμε ότι  ο κ. Νταβούτογλου, πέραν των επαφών και συζητήσεων που είχε  με τους ΥπΕξ που προαναφέραμε, την Τρίτη βρέθηκε στη Βεγγάζη και είχε συζητήσεις με τον Μουσταφά Αμπντέλ Τζαλίλ, επικεφαλής του Μεταβατικού Εθνικού Συμβουλίου της Λιβύης (ΜΕΣΒ).

Ήταν ο πρώτος επίσημος παράγων που επισκέφθηκε τη Λιβύη, όταν η ζυγαριά έγειρε οριστικά υπέρ των ανταρτικών δυνάμεων. Κατά τις συζητήσεις που είχε στη Βεγγάζη υποσχέθηκε να ξεπαγώσουν οι λιβυκές καταθέσεις στην Τουρκία έως το τέλος του Ραμαζανιού. Η κίνηση αυτή έγινε γιατί  ενδιαφέρει άμεσα το μεταβατικό καθεστώς  για την οικονομική  ρευστότητα που πρέπει να έχει και παράλληλα προωθεί την ιδέα ότι η Τουρκία είναι ο κυριότερος ισλαμικός παράγων, που μπορεί να βοηθήσει πολιτικά, στρατηγικά και οικονομικά το νέο καθεστώς.

Η Τουρκία έχει ήδη δώσει στην επαναστατική επιτροπή της Λιβύης 100 εκατομμύρια δολάρια σε μετρητά έως το τέλος Ιουλίου και έχει υποσχεθεί  άλλα τόσα το αμέσως προσεχές διάστημα. Από την πλευρά του ο Πρωθυπουργός της Τουρκίας κ. Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογκάν αφού από καιρό έχει  ταχθεί στο πλευρό των ανταρτών την περασμένη Τρίτη ευχήθηκε η νέα πολιτική κατάσταση που θα προκύψει να μιμηθεί τη χώρα του και να εξελιχθεί σε μια μετριοπαθή ισλαμική δημοκρατίαΑπώτερος στόχος της Τουρκικής κυβέρνησης είναι  να εκτοπίσει από τους πρωταγωνιστικούς ρόλους που διεκδικούσαν στη Λιβύη το Κατάρ, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και η Σαουδική Αραβία, κράτη τα οποία τονίζουν στους Λίβυους ότι δεν είναι μόνο το Ισλάμ που τους ενώνει, αλλά και η κοινή αραβική καταγωγή τους, και βέβαια είναι επίσης διατεθειμένα να δώσουν χρήματα για την ανοικοδόμηση της νέας Λιβύης.

Επίσης η Τουρκία έχει να αντιπαλαίσει με τις  ισχυρές χώρες της Δύσης, που έχουν κεντρικό ρόλο στην ανατροπή του Καντάφι και διεκδικούν να έχουν λόγο και στο μέλλον της συγκεκριμένης χώρας και φυσικά στο τεράστιο φυσικό της πλούτο. Η Τουρκία την περίοδο αυτή βρίσκεται σε ένα οξύ ανταγωνισμό κυρίως με τη Γαλλία και την Ιταλία, που διεκδικούν καλές σχέσεις με το μελλοντικό καθεστώς και συμμετοχή στην εκμετάλλευση των πλούσιων σε υδρογονάνθρακες περιοχών της Λιβύης. Σημειώνεται ότι η Λιβύη είναι πετρελαιοφόρα περιοχή, της οποίας τα αποθέματα σε κοιτάσματα είναι από τα μεγαλύτερα στον κόσμο. Ενδεικτικά αναφέρεται ότι το 2010 αποφασίστηκε να υλοποιηθεί πρόγραμμα διπλασιασμού της παραγωγής πετρελαίου στη Λιβύη, με επενδύσεις ύψους 35 δισεκατομμυρίων δολαρίων!.

Η Ελλάδα πτωχός συγγενής...

Σε όλες αυτές τις στρατηγικές κινήσεις της Τουρκίας και των άλλων κρατών η κυβέρνηση Γ.Α. Παπανδρέου  παραμένει απλός θεατής και μια μη υπολογίσιμη χώρα στη διεθνή σκηνή. Η Ελλάδα, που είναι σήμερα τελευταία στην ουρά εκείνων που διεκδικούν καλές σχέσεις με το νέο καθεστώς,  παραδοσιακά είχε καλές σχέσεις με τη Λιβύη, από το 1951 που έγινε ενιαίο και ανεξάρτητο κράτος. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι ο βασιλιάς Ιντρίς όταν ανατράπηκε από τον Καντάφι βρήκε καταφύγιο στην Ελλάδα.

Η οικογένεια Ιντρίς ήταν επικεφαλής των φυλών της βορειοδυτικής Λιβύης, που σήμερα είναι και πάλι στη  ηγεσία της χώρας. Μετά το 1981 η σοσιαλιστική κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ αναθεμάτισε πολιτικά τον Ιντρίς και προσκολλήθηκε στον «μεγάλο ηγέτη» Μουαμάρ Καντάφι, όταν ο μεν Λίβυος συνταγματάρχης ήταν ο αποδιοπομπαίος τράγος της Δύσης, ο δε τότε πρωθυπουργός της Ελλάδας ζούσε στις ψευδαισθήσεις του, ή, καλύτερα αφιόνιζε τον λαό με μεγάλα αλλά κούφια λόγια και τον μάθαινε να ζει πλούσια, αλλά με παρανομίες και δανεικά...

Τον Σεπτέμβριο του 1984 ο κ. Παπανδρέου επισκέφθηκε επίσημα τη Λιβύη και έγινε δεκτός με αλαζονεία, αλλά και με θερμότητα από τον Καντάφι. Και γιατί να  μην υπάρχει θερμότητα, αφού ήταν ο πρώτος πρωθυπουργός της Δύσης που τον επισκέφθηκε... Το Νοέμβριο του ίδιου χρόνου ο Ανδρέας Παπανδρέου οργάνωσε με φανφάρες συνάντηση στην αγαπημένη του Ελούντα, στην οποία συμμετέσχον, εκτός από τον ίδιο, ο Πρόεδρος της Γαλλίας Φρ. Μιτεράν και ο Μ. Καντάφι...

Έκτοτε διατηρήθηκαν οι καλές σχέσεις Ελλάδας – Λιβύης, με πάντα όμως εμπορικό ισοζύγιο πολύ αρνητικό για τη χώρα μας. Η ενεργειακή προσήλωση της Ελλάδας στη Λιβύη έφτασε στο σημείο το 2008 να εισαγάγει από αυτήν αργό πετρέλαιο περισσότερο από αυτό που εισήγαγε από την παραδοσιακά μεγαλύτερη προμηθεύτρια χώρα που ήταν η Σαουδική Αραβία!

Τον Απρίλιο του 2006 και ενώ είχαν βελτιωθεί – προφανώς επιφανειακώς – οι σχέσεις του Καντάφι με τη Δύση, ο Πρόεδρος της Ελληνικής Δημοκρατίας κ. Κάρολος Παπούλιας επισκέφθηκε επίσημα τον Καντάφι,  συνοδευόμενος από πολλούς υπουργούς της τότε κυβέρνησης της ΝΔ.

Τον Ιούνιο του 2010 και ενώ τα βαρειά σύννεφα της εξέγερσης σκέπαζαν τη Λιβύη ο σημερινός πρωθυπουργός κ. Γιώργος Α. Παπανδρέου επισκέφθηκε επίσημα τη Λιβύη και τον Καντάφι και αναπόλησαν με πολλή συγκίνηση τα παλιά και τη συνάντηση του με τον πατέρα του. Στο πλαίσιο της συνεργασίας των δύο χωρών υπεγράφη από τον τότε Υπουργό Επικρατείας κ. Χάρη Παμπούκη μνημόνιο συνεργασίας και λιβυκών επενδύσεων στη χώρα μας ύψους 220 δισεκατομμυρίων Ευρώ, πάνω δηλαδή από τον μισό προϋπολογισμό μας!.. Αυτές φυσικά ουδέποτε πραγματοποιήθηκαν και σήμερα οι σχέσεις των δύο χωρών όχι μόνο κείτονται σε ερείπια αλλά η Λιβύη είναι και οφειλέτης και χρωστά εκατομμύρια δολάρια σε ελληνικές επιχειρήσεις, όπως η Ολυμπιακή Αεροπορία και ο ΟΤΕ!...

Η Ελλάδα είχε πραγματοποιήσει μια προσπάθεια οικονομικής διείσδυσης με επιχειρήσεις στη Λιβύη και είχε επενδύσει χρήματα και στην παραγωγή πετρελαίου. Συγκεκριμένα τα Ελληνικά Πετρέλαια (ΕΛΠΕ) είχαν το 20% κοινοπραξίας, στην οποία συμμετείχαν η Αυστραλιανή Woodside Energy Ltd με 45% και η Γαλλική REPSOL UPF, με 35%, η οποία είχε κάνει συμφωνία με το καθεστως Καντάφι για έρευνα, εξόρυξη και εκμετάλλευση κοιτασμάτων υδρογονανθράκων σε έξι περιοχές της Βόρειας και Δυτικής Λιβύης, συνολικής  έκτασης 20.000 τετραγωνικών χιλιομέτρων.

Υπό συνθήκες που δεν έχουν λάβει δημοσιότητα ο όμιλος ΕΛΠΕ μεταβίβασε τα δικαιώματα του  στο γαλλο – βελγικό ενεργειακό όμιλο GDF Suez, έναντι του ποσού των 151 εκατομμυρίων Ευρώ, ποσό που σήμερα φαίνεται ιδιαίτερα μικρό.