Select Menu

Η ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΩΝ ΘΕΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ

ΣΤΑ ΒΑΘΗ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ

"Οσο μεγαλώνει το νησί της γνώσης τόσο διευρύνεται
η ακτή που αντικρίζει τον ωκεανό της άγνοιάς μας".
(V.WeissKorf)
Εισαγωγή

Θα μπορούσαμε να ορίσουμε την Επιστήμη σαν την έρευνα της πραγματικότητας, της φύσης. Ετυμολογικά είναι σύνθεση του «επί» (= πάνω) και του ρήματος «ίσταμαι» (=στέκομαι). Είναι η εκ των άνω θεώρηση της πραγματικότητας. Ο επιστήμονας είναι αυτός που ανυψώνεται πάνω απ’ την καθημερινή πραγματικότητα για να αποκτήσει μια συνολική θέα της. Είναι ο παρατηρητής, που για να περιγράψει όσο καλύτερα μπορεί την Αλήθεια, ανεβαίνει σ’ ένα ψηλό σημείο: στο κόσμο του Νου και κάποτε  - γιατί όχι - και της Διαίσθησης.

Το σύνολο των επιστημών έχει δεχθεί πολλές ταξινομήσεις και διευρύνσεις τα τελευταία χρόνια. Θα μπορούσαμε όμως να ξεχωρίσουμε σαν ένα ιδιαίτερο «κλαδί» στο «δέντρο της Επιστήμης» τις Θετικές Επιστήμες. Σ’ αυτές περιλαμβάνονται κατά κανόνα η Φυσική, η Χημεία, η Βιολογία, η Ιατρική, η Αστρονομία και σε κάποιες ταξινομήσεις και τα Μαθηματικά (ενώ σε άλλες τα Μαθηματικά και οι κλάδοι τους αποτελούσαν ξεχωριστή ομάδα επιστημών).

Επιχειρώντας μια αιτιολόγηση για τον χαρακτηρισμό των επιστημών αυτών σαν «θετικές», θα μπορούσαμε να πούμε ότι είναι αυτές που προϋποθέτουν μια ενεργητική (θετική) στάση της ανθρώπινης νοοτροπίας, μια τάση προέκτασης του νου προς την κατάκτηση μιας εξωτερικής φυσικής πραγματικότητας - σε αντίθεση με άλλες «εσωστρεφείς» επιστήμες (π.χ. κλασικές επιστήμες, ψυχολογία κ.λ π.) ή με άλλες που μελετούν τις σχέσεις και τη δυναμική των συστατικών της πραγματικότητας (π.χ. κοινωνικές επιστήμες).

Πιο ουσιαστικά θα μπορούσαμε να τις θεωρήσουμε σαν μια προσπάθεια του ανθρώπου να βρει τη θέση του ανάμεσα στις κλίμακες της Φύσης που συνδέουν το άπειρα μικρό (Μικρόκοσμος) και το άπειρα Μεγάλο (Μακρόκοσμος). Είναι μια προσπάθεια του ανθρώπου να γνωρίσει τα Όντα της Φύσης και τους Νόμους που τα διέπουν. Όπως ο καθένας μας ξεχωριστά, συγκεντρώνοντας όλα τα βιώματα, τις εμπειρίες μας και τα πιστεύω μας πιστοποιούμε την ταυτότητά μας και αυτο-αναγνωριζόμαστε σαν «εγώ», έτσι και το να διατρέξουμε το χρόνο εξετάζοντας την πορεία των θετικών επιστημών αποτελεί ένα αναγκαίο βήμα για να κατανοήσουμε την ταυτότητα της σύγχρονης επιστήμης. Μια ιστορική θεώρηση των θετικών επιστημών, πέρα απ’ το να μας ταξιδέψει στο χρόνο, θα μπορούσε να αποτελέσει και έναυσμα για τον καθορισμό της σκοπιμότητάς τους και της μελλοντικής τους πορείας. Ας ξεκινήσουμε λοιπόν το ταξίδι μας ...

1. ΣΤΑ ΒΑΘΗ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ

  Σε μια προσπάθεια να μελετήσουμε τις επιστημονικές γνώσεις λαών ή πολιτισμών που χάνονται στα βάθη του χρόνου, βρίσκουμε μνημεία επιστημονικής γνώσης και τεχνολογικά επιτεύγματα που αποτελούν ενδείξεις (αν όχι αποδείξεις) για την ανάπτυξη των επιστημών στους πολιτισμούς αυτούς. Τα κειμήλια από πολιτισμούς όπως της Αιγύπτου, της Ινδίας, της Ελλάδας, της Λατινικής Αμερικής και της Μεσοποταμίας αποτελούν αδιαμφισβήτητα στοιχεία κατοχής γνώσεων Μαθηματικών, Αστρονομίας, Μηχανικής, Οπτικής, Βιολογίας, Ιατρικής και άλλων επιστημών.

Παράλληλα όμως βλέπουμε να συμβαδίζουν αυτές οι επιστήμες με τομείς της γνώσης που ο σημερινός πολιτισμός δεν περικλείει στο σύνολο των επι- στημών. Για παράδειγμα η Αλχημεία και η Αστρολογία ήταν επιστήμες μέσα απ’ τις οποίες ο άνθρωπος ατένιζε το άπειρο του Μικρόκοσμου και του Μακρόκοσμου αντί- στοιχα, ερευνώντας τους νόμους που συνδέουν το άτομο και τα υποατομικά σωματίδια, με τα άστρα και τους γαλαξίες και τελικά μ’ αυτόν τον ίδιο.

Αν λοιπόν βασιστούμε στα αρχαία ιερά κείμενα και στις παραδόσεις, βλέπουμε μια αντιμετώπιση του Σύμπαντος που δεν βάζει στο κέντρο τον άνθρωπο όπως ο σύγχρονος πολιτισμός. Είναι μια πιο ολιστική αντιμετώπιση της Φύσης, που ίσως μόνο ο τομέας της μοντέρνας Φυσικής του 20ου αιώνα της εποχής μας μπορεί και ενδιαφέρεται να επιτύχει, όπως θα δούμε παρακάτω. Η Αστρονομία για παράδειγμα, ήταν μια εφαρμοσμένη επιστήμη για τους Κινέζους, τους Αιγυπτίους, τους λαούς της Κεντρικής και Νότιας Αμερικής, καθώς και της Μεσοποταμίας.

Επίσημα οι πρώτες ενδείξεις αστρονομικών γνώσεων βρέθηκαν σε σχέδια πάνω σε κεραμικά στη Μεσοποταμία. Όμως μεγαλιθικά μνημεία όπως του Στόουνχεντζ ή οι αιγυπτιακές πυραμίδες (των οποίων η ηλικία μετατίθεται όλο και πιο πολύ στο παρελθόν) δείχνουν ότι, χιλιετηρίδες πριν απ’ την εποχή μας, γνώσεις όπως η σφαιρικό- τητα της Γης, η κίνησή της και οι επιπτώσεις της, οι θέσεις αστέρων και αστερισμών κλπ. ήταν όχι απλά στην επιφάνεια, αλλά και σε χρήση. Στο ινδουιστικό κείμενο Σούρια Σιντχάντα" του 20ου αι. π.Χ. περιέχεται ένα ποίημα με τίτλο Κυκλώνοντας τη Γη". Άλλες ενδείξεις γνώσης της σφαιρικότητας της Γης βρίσκονται σε σουμερικές παραδόσεις του 27ου αι. π.Χ. καθώς και στο αιγυπτιακό Βιβλίο του Κρυφού Οίκου του 15ου αι. π.Χ. (κατά μια εκδοχή το βιβλίο αυτό είναι πολύ παλιότερο).

Ερευνητές όπως οι Πιάτσι Σμιθ, Πέτρι, Α. Ποσάν, Λόκιερ κ.ά. έχουν δείξει ότι οι περισσότεροι αιγυπτιακοί ναοί έχουν κτιστεί για να παρέχουν πληροφορίες για τον καθορισμό του έτους και την εναλλαγή των εποχών. Το γεγονός ότι οι Αιγύπτιοι είχαν αναπτύξει σε μεγάλο βαθμό την Αστρονομία και τα Μαθηματικά, φαίνεται απ’ το ότι οι περισσότεροι ναοί τους είναι σχεδόν τέλεια προσανατολισμένοι με κάποιο σημείο του ορίζοντα με τέτοιο τρόπο ώστε κάποια είσοδος τους ή το άδυτο του ναού να φωτίζονται απ’ τον ανατέλλοντα ήλιο σε κάποια ισημερία ή ηλιοστάσιο. Επίσης, το σφάλμα προσανατολισμού της Μεγάλης Πυραμίδας του Χέοπα στη Γκίζα δεν ξεπερνάει τα 3,5 λεπτά της μοίρας. Παρόμοιους ακριβείς προσανατολισμούς βρίσκουμε και σε πολλές άλλες πυραμίδες της Αιγύπτου.

Άλλοτε πάλι το ρόλο του Ήλιου παίζει κάποιος άλλος αστέρας όπως ο Σείριος, ή ο Ωρίωνας. Όπως δείχνει και ο Λόκιερ στο βιβλίο του "Η Αυγή της Αστρονομίας" οι Αιγύπτιοι χρησιμοποίησαν σαν σημείο αναφοράς και προσανατολισμού διάφορους αστέρες όπως τον Βέγκα, τον γ του Δράκου [1], τον α του Λέοντα, τον Αντάρη, τον α του Κενταύρου, τον Σείριο κ.ά. Ο ίδιος γράφει ότι εφόσον η μεταπτωτική κίνηση [2] της Γης καθώς και η κίνηση της κλόνισης [3] συνεπάγονταν ότι οι αστέρες αυτοί μετά από κάποια χρόνια δεν θα αποτελούσαν σημείο προσανατολισμού, οι Αιγύπτιοι έκτιζαν στον περίβολο του αρχικού ναού, έναν δεύτερο που θα ανταποκρίνονταν στη νέα θέση του αστέρα. Τέτοιο παράδειγμα είναι ο διπλός ναός του Meditet Habu. Οι Αιγύπτιοι είχαν επίσης μελετήσει τις φάσεις και την κίνηση της Σελήνης, ενώ το ημερολόγιό τους περιλάμβανε 365 ημέρες.

Επίσης μετρήσεις στη Μεγάλη Πυραμίδα δείχνουν ότι κατείχαν μια πιο ακριβή (σύμφωνα με τα σημερινά δεδομένα) μέτρηση του έτους, ανάγοντάς το σε 365,24 ημέρες (τροπικό έτος). Στον τομέα των μαθηματικών οι Αιγύπτιοι είχαν αναπτύξει κυρίως την γεωμετρία, κάτι που κατά μία θεωρία, τους χρησίμευε στον επανακαθορισμό των αγροτεμαχίων μετά απ’ τις πλημμύρες του Νείλου. Αλλά και στην Μεγάλη Πυραμίδα οι ερευνητές διαπίστωσαν την χρήση του αριθμού π (=3,14...) καθώς και του αριθμού της χρυσής τομής (=0,618...) που φαίνεται ότι γνώριζαν οι Αιγύπτιοι πριν τον Πυθαγόρα. Ο πάπυρος του Rhind όπως και άλλα Αιγυπτιακά κείμενα φανερώνουν ότι γνώριζαν την έννοια του άρρητου αριθμού και είχαν αναπτύξει μαθηματικές μεθόδους για τον υπολογισμό άρρητων αριθμών όπως ο

Τομείς των μαθηματικών είχαν επίσης αναπτυχθεί σαν εφαρμοσμένες επιστήμες από λαούς της Μεσοποταμίας (Σουμέριοι, Βαβυλώνιοι). Το αριθμητικό δε σύστημα που χρησιμοποιήθηκε δεν ήταν πάντα το δεκαδικό. Το εικοσαδικό χρησιμοποιήθηκε απ’ τους Μάγια του Μεξικού και το εξηνταδικό στη Μεσοποταμία. Όσο για τις επιστήμες της Βιολογίας και της Ιατρικής, αυτές δεν ήταν άγνωστες στην αρχαιότητα. Είναι π.χ. γνωστό ότι οι Αιγύπτιοι γνώριζαν την τεχνική της μουμιοποίησης και έκαναν εγχειρήσεις όπως αποδεικνύουν πάπυροι που βρέθηκαν τον 19ο αιώνα. Πρώτος (και πρωτοπόρος) γιατρός της Αιγύπτου θεωρείται ο Ιμχοτέπ, γιατρός, αρχιτέκτονας και σύμβουλος του Φαραώ Ζοσέρ της 3ης Δυναστείας, τον οποίο οι Αιγύπτιοι θεοποίησαν (ταυτίστηκε αργότερα με τον Θεό της Ιατρικής και αντιστοιχεί με τον ελληνικό θεό Ασκληπιό). Επίσης από παπύρους αποκαλύπτεται ότι στην αρχαία Αίγυπτο ήταν γνωστές οι συντηρητικές ιδιότητες κάποιων βοτάνων που χρησιμοποιούνταν στις μουμιοποιήσεις.

Αλλά και στη Ελλάδα φαίνεται ότι έχουν γίνει τολμηρές εγχειρήσεις, όπως δείχνουν κρανία που έχουν βρεθεί στην Αργολίδα (2η χιλ. π.Χ.) και στα οποία είναι φανερή κάποια επέμβαση για τη θεραπεία σπασμένων τμημάτων ή αιματωμάτων. Στις Βέδες της Ινδίας [4] (που για άλλους έχουν ηλικία 4.000 ετών και για άλλους ακόμα μεγαλύτερη) αναφέρονται ιατρικές μέθοδοι καθώς και αρρώστιες που καταπολεμούνται (πυρετός, βήχας, φυματίωση, αλλά και όγκοι και δερματικές παθήσεις). Σε άλλο ινδικό κείμενο του 6ου αι. π.Χ. περιγράφεται η χρήση περίπου 960 φαρμακευτικών φυτών, καθώς και πληροφορίες Ανατομίας, Φυσιολογίας, Παθολογίας και Μαιευτικής. Στη Βαβυλώνα, ο περίφημος Κώδικας του Χαμουραμπί, περιέχει κανόνες άσκησης της ιατρικής και πολύ αυστηρές ποινές για τυχόν παραβάσεις. 

Παράσταση των σημείων αντανάκλασης των πνευμόνων στους μεσημβρινούς του βελονισμού
Στην Κίνα το ιατρικό σύστημα φαίνεται να ξεκινάει κατά την παράδοση με τον Φου Χσι (30ος αι. π.Χ.) και συνεχίζεται με τους Σεν Νουνγκ και Χουάνγκ Τι (27ος αι. π.Χ.). Η κινέζικη Ιατρική βασίζεται στην δυαδική κοσμοθεωρία του Γιν-Γιάνγκ (θηλυκή και αρσενική όψη της ενέργειας) και προσπαθεί να εξισορροπήσει τις δύο αυτές δυνάμεις για να πετύχει την ισορροπία (υγεία). Η πανάρχαια μέθοδος του Βελονισμού (σχήμα 1) κατάγεται απ’ την Κίνα και προσπαθεί ενεργώντας σε κάποια ενεργειακά κανάλια (μεσημβρινούς) του ανθρώπινου σώματος να πετύχει αυτή την ισορροπία. Ανεπτυγμένη επίσης ήταν και η φαρμακολογία. Ο Λι Σιχ-τσεν στο έργο του Μεγάλη Φαρμακολογία (16ος αι. μ.Χ.) αναφέρει την χρήση περισσότερων από χιλίων φυτικών φαρμάκων γνωστών απ’ την αρχαιότητα. Αλλά και ένα σύγγραμμα του 27 αι. π.Χ. (μάλλον του αυτοκράτορα Σεν Νουνγκ) περιγράφει τις θεραπευτικές ιδιότητες πάρα πολλών φαρμακευτικών φυτών.

Τέλος σε ανασκαφές που έγιναν στο Μεξικό, βρέθηκαν ανθρώπινα κρανία που χρονολογούνται στην εποχή των Μάγιας, στα οποία είχε γίνει χειρουργική επέμβαση· μάλιστα ο ασθενής είχε ζήσει για αρκετά χρόνια μετά την εγχείρηση όπως φαίνεται απ’ την ανάπτυξη των οστών του κρανίου στο σημείο τομής.

Θα μπορούσε να αναφερθεί ακόμα μια πληθώρα ενδείξεων (ουσιαστικά είναι αποδείξεις) κατοχής γνώσεων από αρχαίους πολιτισμούς σ’ όλες τις άκρες της Γης, αφού αυτές προκύπτουν συνεχώς από τις έρευνες των αρχαιολόγων και τη συνεργασία τους με ειδικούς άλλων επιστημών. Οι γνώσεις αυτές για κάποιο λόγο χάθηκαν ή δεν θεωρήθηκαν σημαντικές στο χτίσιμο του σημερινού πολιτισμού. Συνηθίζουμε λοιπόν σήμερα να λέμε ότι ο πολιτισμός μας (επιστημονικός και τεχνολογικός) έχει σαν γενέτειρά του την αρχαία Ελλάδα απ’ την οποία θα ξεκινήσουμε την περιήγησή μας στο χώρο των θετικών επιστημών.
  

[1]οι αστέρες ενός αστερισμού ταξινομούνται με σειρά φαινόμενου μεγέθους (όπως φαίνονται απ’ τη Γη) απ’ τον πιο λαμπρό στον πιο αχνό με τα γράμματα του ελληνικού αλφαβήτου α, β, γ κ.τ.λ.
[2]με περίοδο 25.800 ετών περίπου
[3]με περίοδο 18,6 ετών
[4]κυρίως στην Αθάρβα Βέδας
Πηγή

Σχόλια

Στο logiosermis.net δημοσιεύεται κάθε σχόλιο. Θεωρούμε ότι ο καθένας έχει το δικαίωμα να εκφέρει ελεύθερα τις απόψεις του, οι οποίες εκφράζουν αποκλειστικά τον εκάστοτε σχολιαστή. Τα συκοφαντικά ή υβριστικά σχόλια θα διαγράφονται χωρίς προειδοποίηση. Περισσότερα στις οδηγίες χρήσης.

 
Top