Η αδράνεια και η σκέψη - Επιστολή σ’ ένα φίλο Άγγλο

Ν. Λυγερός

Εξετάζουμε την επιστροφή των μαρμάρων ως μία νοσταλγική σκέψη. Δίχως να της δίνουμε την εμβέλεια που έχει για την ιστορία του πολιτισμού μας.

Είναι η αδράνειά μας που θέλει να αποφύγει καινούριους αγώνες, καινούριες μάχες. Θα θέλαμε να ξεχάσουμε αυτήν την κατάσταση, για να μην ενοχλήσουμε τους συνέταιρούς μας, για να μην ενοχλήσουμε την ησυχία μας. Δεν εξετάζουμε καν το θέμα της Καρυάτιδας παρόλο που έχουμε την υποδομή να το υποστηρίξουμε.

Μας αρκεί να λέμε ότι υπάρχει μια αδικία που δήθεν δεν ξεχνάμε. Ενώ τα πράγματα είναι πολύ πιο απλά. Ήδη οι δημοσκοπήσεις στον αγγλικό λαό δείχνουν πόσο είναι θετικός για την επιστροφή των μαρμάρων.

Γιατί λοιπόν να μην επικεντρωθούμε στην Καρυάτιδα που αποτελεί ένα μοναδικό κομμάτι ως αρχή του αγώνα μας. Αυτό το γυναικείο άγαλμα δεν είναι μόνο μάρμαρο, δεν είναι μόνο ένα γλυπτό, ανήκει σε μία ομάδα, μία συλλογή που παίρνει όλη την έννοια της μόνο όταν είναι πλήρης. Είναι η πληρότητα των Καρυάτιδων που υποστηρίζει τον ναό του Ερεχθείου. Απομονωμένη η Καρυάτιδα που βρίσκεται στο British Museum δεν αναδεικνύει παρά μόνο το παράλογο της βαρβαρότητας.

Δεν υπάρχει κανένας Άγγλος που θα ήθελε να θεωρηθεί συνένοχος μιας τέτοιας πράξης. Γιατί λοιπόν να μην βοηθήσουμε ο ένας τον άλλον, για να ξεπεράσουμε αυτό το εμπόδιο του πολιτισμού; Η καταστροφή έγινε. Το έγκλημα διατελέστηκε. Αλλά η διαδικασία διόρθωσης υπάρχει. Ας φανταστούμε για λίγο πώς θα νιώθουν κι οι δύο λαοί, όταν θα δουν επιτέλους την Καρυάτιδα να παίρνει τη θέση της στο Νέο Μουσείο της Ακρόπολης. Θα ξέρουν κι οι δύο λαοί ότι χάρη σ’ αυτούς έγινε αυτό το νέο θαύμα, αυτή η νέα νίκη του πολιτισμού ενάντια της βαρβαρότητας, της μνήμης ενάντια της λήθης.

Αν συλλογιστούμε πραγματικά και θετικά το όλο θέμα, θα καταλάβουμε ότι μπορούμε να ξεπεράσουμε την αδράνεια μας και να σκεφτούμε αποτελεσματικά τον τρόπο επίλυσης του τεχνικού προβλήματος. Η ουσία όμως είναι αλλού. Η επιστροφή δεν είναι μόνο η επαναφορά στην προηγούμενη κατάσταση. Είναι μία πραγματική υπέρβαση που έχει πρόσθετη αξία και για τους δύο λαούς. Είναι λοιπόν θέμα χρόνου και ανθρωπότητας.

Επιστολή σ’ ένα φίλο Άγγλο

Ν. Λυγερός

Σε σκεφτόμουν εδώ και καιρό και σήμερα αποφάσισα να σου γράψω. Προσπαθώ να καταλάβω τις πράξεις του παρελθόντος και θεώρησα ότι το καλύτερο ήταν να σου μιλήσω. Έχουμε τόσα να πούμε, έτσι δεν είναι; Συλλογίζομαι τις πατρίδες μας…. Τα πράγματα που μας ενώνουν και τα άλλα που μας χωρίζουν. Μπορεί βέβαια να μην είναι σημαντικά για μία πλούσια χώρα αλλά εσύ ξέρεις πώς είναι η κατάσταση στον τόπο του ήλιου και σίγουρα καταλαβαίνεις ότι δίνουμε σημασία και στις λεπτομέρειες, διότι στην ουσία δεν έχουμε τίποτα άλλο. Αναρωτιέμαι, λοιπόν, αν θυμάσαι το θόρυβο που κάνει το πριόνι πάνω στο μάρμαρο. Ελπίζω να μην σε δυσκολεύω, απλώς ήθελα να σου πω ότι περιστρέφεται στο μυαλό μου σαν σβούρα και δεν μ’ αφήνει να ησυχάσω. Ξέρεις εδώ γνωρίζουμε τη φθορά του χρόνου πάνω στα ερείπια που κατασκεύασε ο άνθρωπος, αλλά ερμηνεύουμε όλα αυτά με το δικό μας τον τρόπο. Είναι η σχέση της ανθρωπότητας με το χρόνο. Τίποτα λιγότερο, τίποτα περισσότερο. Αλλά το πριόνι είναι διαφορετικό. Αφήνει το ίχνος της βαρβαρότητας πάνω στην πέτρα του ήλιου κι αυτό δεν μπορεί παρά να μας πληγώνει. Κι εσύ ξέρεις πόσο. Σκεφτόμουν, λοιπόν, τους ένοχους και τις ενοχές. Κάποιοι είναι ένοχοι, διότι διέπραξαν ένα έγκλημα. Κάποιοι έχουν ενοχές, διότι δεν μπόρεσαν να το σταματήσουν. Σε κάθε περίπτωση δεν υπάρχει λόγος να συνεχιστεί αυτή η κατηγορία κι αυτή η αίσθηση. Προσπάθησε να μιλήσεις στους δικούς σου και θα κάνω το ίδιο. Υπάρχει η διαδικασία διόρθωσης. Αρκεί να το θέλουμε κι οι δύο μας. Γιατί ο λαός μου να νιώθει αδικημένος; Γιατί ο δικός σου να είναι διάδοχος μίας βαρβαρότητας; Τα μάρμαρα δεν είναι μόνο αντικείμενα αλλά σύμβολα. Η Καρυάτιδα δεν είναι μόνο ένα άγαλμα, αλλά μία γυναίκα. Όλα ανήκουν σε μία χώρα που δεν είναι μόνο εκθεσιακός χώρος. Είναι η ιστορία της που έπλασε αυτό το μάρμαρο, την πέτρα του φωτός. Εδώ γεννήθηκε η Ευρώπη και το ξέρεις και το σέβεσαι. Σκέψου το και θα δεις ότι αυτές οι λεπτομέρειες είναι τα κομμάτια της ιστορίας μας, τα θραύσματα του παρελθόντος μας. Εμείς που ζούμε στο ίδιο παρόν δεν μπορούμε ν’ αλλάξουμε το παρελθόν, αλλά μπορούμε να δημιουργήσουμε το μέλλον στο Νέο Μουσείο της Ακρόπολης. Το θέμα δεν είναι ούτε πολιτικό, ούτε διπλωματικό, είναι απλώς θέμα θέλησης. Και ξέρω ότι θέλεις κι εσύ το καλό της ανθρωπότητας. Περιμένω με λαχτάρα την απάντηση σου.

Ο Έλληνας φίλος σου.

Πηγή