Select Menu

Πώς έγινε η αντικάτασταση του Σαμψών με τον Γλαύκο Κληρίδη το 1974
Του Μιχάλη Ιγνατίου

Ο πρέσβης  Ρότζερ Ντέιβις απέστειλε απόρρητο τηλεγράφη- μα στον Χένρι  Κίσιγκερ, στο οποίο εισηγείτο την άμεση νομιμοποίηση του Κληρίδη και την πραγματοποίηση εκλογών μέσα  σε 45 ημέρες

Τρεις ημέρες μετά την τουρκική εισβολή και ενώ χιλιάδες Ελληνοκύπριοι είχαν πάρει το δρόμο της προσφυγιάς, οι Αμερικανοί -αντί να επιδιώκουν τον τερματισμό της καταστροφής της Κύπρου- εργάζονταν για την αναγνώριση της κυβέρνησης του Γλαύκου Κληρίδη, ο οποίος είχε αντικαταστήσει τον εκλεκτό της ελληνικής χούντας Νίκο Σαμψών.

Στις 23 Ιουλίου 1974, ο πρέσβης Ρότζερ Ντέιβις απέστειλε απόρρητο τηλεγράφημα στον Χένρι Κίσιγκερ, στο οποίο εισηγείτο την άμεση νομιμοποίηση του Κληρίδη και την πραγματοποίηση εκλογών μέσα σε 45 ημέρες, ώστε να «κοπεί» διά παντός ο δρόμος επιστροφής του Μακάριου.

Λίγα 24ωρα πριν, ο τελευταίος είχε επισκεφθεί τον τότε υπουργό Εξωτερικών στο γραφείο του στο Στέιτ Ντιπάρτμεντ, όπου έγινε δεκτός ως… Αρχιεπίσκοπος. Στη διάρκεια της θυελλώδους συζήτησης, ο Μακάριος έδωσε μάχη για να κερδίσει την εύνοια του Κίσιγκερ χωρίς αποτέλεσμα.

Ο πρέσβης Ντέιβις, ο οποίος μετά τη δεύτερη εισβολή δολοφονήθηκε από ενόπλους που είχαν συρρεύσει έξω από το κτίριο της αμερικανικής πρεσβείας, συνιστά χωρίς κανέναν ενδοιασμό την αναγνώριση της κυβέρνησης που σχημάτισε ο Κληρίδης και η οποία «νομιμοποιήθηκε» με νομικά «τερτίπια».

Το μεγαλύτερο λάθος, κατά τους Αμερικανούς, ήταν ότι ο Κληρίδης ορκίστηκε πρόεδρος από το μητροπολίτη Γεννάδιο, ο οποίος είχε καθαιρεθεί από τη Μείζονα Σύνοδο. Παρ’ όλα αυτά, ήταν διατεθειμένοι να ξεπεράσουν και αυτή την παρανομία, για να τον επιβάλουν στην προεδρία, επειδή -όπως αναφέρει ο Αμερικανός πρέσβης- «είναι ο μοναδικός Ελληνοκύπριος που έχει πιθανότητες να διαπραγματευτεί με επιτυχία διευθετήσεις με τους Τούρκους».

Αντίθετα απ’ ό,τι πίστευαν οι οπαδοί του -στη συντριπτική τους πλειοψηφία ήταν μέλη και υποστηρικτές της ΕΟΚΑ Β’- ο Ντέιβις υποστηρίζει πως ο Κληρίδης έδωσε διαβεβαιώσεις στους Σοβιετικούς ότι ήταν αντίθετος με την Ένωση της Κύπρου με την Ελλάδα.

Ένα από τα επιχειρήματα προς τον Κίσιγκερ αφορούσε τους Κύπριους κομουνιστές. Ο Ντέιβις έγραψε στον τότε υπουργό Εξωτερικών των ΗΠΑ, ότι ο Κληρίδης θα μπορέσει να κόψει ψήφους και από το ΑΚΕΛ!

Όλο το κείμενο του απόρρητου τηλεγραφήματος ακολουθεί:

23 Ιουλίου 1974- Ώρα: 14:30 Από: Πρεσβεία Λευκωσίας

Προς: Υπουργό Εξωτερικών, Ουάσιγκτον,

Επείγον Αμερικανική πρεσβεία Άγκυρα Προτεραιότητα
Αμερικανική πρεσβεία Αθήνας Προτεραιότητα
Αμερικανική πρεσβεία Λονδίνου Προτεραιότητα
Αμερικανική Αποστολή ΟΗΕΝέα Υόρκη Προτεραιότητα
Αμερικανική Αποστολή ΝΑΤΟ Βρυξέλλες Προτεραιότητα
DΙΑ Ουάσιγκτον DΙ-5 Προτεραιότητα

ΑΠΟΡΡΗΤΟ


Θέμα: Διαδοχή Κληρίδη (στην Προεδρία) 

1 Συνιστώ στο Υπουργείο Εξωτερικών να λάβει υπ’ όψιν την άμεση αναγνώριση της κυβέρνησης Κληρίδη.

2 Πιστεύω ότι με την κατάλληλη ευκαιρία η κυβέρνηση των ΗΠΑ πρέπει να δείξει την προσδοκία ότι θα ακολουθηθούν οι απαραίτητες συνταγματικές διαδικασίες για τη διεξαγωγή των εκλογών (Το Σύνταγμα ορίζει ότι απαιτούνται 45 ημέρες στην παράγραφο 4, άρθρο 44.).

Μπορεί επίσης να εξετάσουμε την υποστήριξη της παρουσίας του ΟΗΕ για τη διεξαγωγή εκλογών, δεδομένων και των πρόσφατων ταραχών στο νησί (σ.σ: εννοεί το πραξικόπημα και την τουρκική εισβολή).

3 Οι λόγοι για τους οποίους συνιστώ γρήγορη δράση είναι οι εξής:
Α) Κατά την άποψή μας είναι ο ιδανικός πρόεδρος για εμάς. Λόγω της μετριοπαθούς πολιτικής του κατεύθυνσης έχει πιθανότητα να προσελκύσει ένα ευρύ φάσμα ψήφων.

Επίσης είναι ο μοναδικός Ελληνοκύπριος που έχει πιθανότητες να διαπραγματευτεί με επιτυχία διευθετήσεις με τους Τούρκους.

Οι απόψεις του περί ενώσεως (με την Ελλάδα) είναι πολύ μετριοπαθείς και για το λόγο αυτό το σοβιετικό μπλοκ μπορεί να τον θεωρήσει λιγότερο ανάρμοστο εν συγκρίσει με οποιονδήποτε άλλο υποψήφιο που έχει ελπίδες να γίνει δεκτός από την Εθνική Φρουρά.

Β) Γρήγορη δράση απ’ την κυβέρνηση των ΗΠΑ μπορεί να δημιουργήσει ένα παγκόσμιο μομέντουμ για την αναγνώριση (της κυβέρνησης Κληρίδη), τουλάχιστον στις χώρες της Δύσης.

Ετσι θα αποφύγουμε την επιχειρηματολογία-τέλμα Μακάριος εναντίον Κληρίδη.

Γ)Σύμφωνα με το Σύνταγμα είναι ο διάδοχος (του Μακάριου). Και το Σύνταγμα είναι αρκετά ευρύ για να τεθεί το λογικό επιχείρημα ότι ο Μακάριος δεν δύναται να ασκήσει τα καθήκοντά του και έτσι πρέπει να τεθεί το ερώτημα της διαδοχής του.

4  Πιστεύω ότι δράση για εκλογές είναι επιθυμητή ούτως ώστε να αποφύγουμε το διχασμό μεταξύ της αναγνώρισης του Κληρίδη από τη Δύση και το σοβιετικό μπλοκ με τους μη Αδέσμευτους να υποστηρίζουν τον Μακάριο.

Ενας διχασμός που θα προκαλούσε ένα σχίσμα στην Κύπρο, όπως και αστάθεια.

Με την προοπτική των εκλογών, οι αδέσμευτες χώρες και οι αριστεροί θα είναι λιγότερο ενωμένοι κατά του Κληρίδη απ’ ό,τι θα ήταν αν υπήρχε άμεση αντιπαλότητα για το ποιος είναι ο Πρόεδρος.
Όπως προαναφέρθηκε, ο Κληρίδης δεν θα θεωρηθεί τόσο ακατάλληλος απ’ τους Σοβιετικούς, διότι έχει υποσχεθεί και διαβεβαιώσει ότι είναι αντίθετος στην Ένωση.

5  Θα ήταν απαραίτητο για την Ελλάδα να διευκρινίσει ότι η «Μητέρα Πατρίδα» υποστηρίζει τον Κληρίδη. Και αντίθετα η Άγκυρα να αφήσει να εννοηθεί -η επιδοκιμασία θα ήταν φιλί θανάτουότι ο Κληρίδης είναι η καλύτερη προοπτική για την αποφυγή πολέμου.

6 Ειλικρινά δεν είμαστε σίγουροι ότι ο Κληρίδης θα κερδίσει μια εκλογική αναμέτρηση κατά του Αρχιεπισκόπου, αλλά οι πιθανότητές του είναι πολύ καλύτερες από ποτέ, για πολλούς λόγους.

Η αντιπαράθεση του Αρχιεπισκόπου με την Αθήνα του κόστισε πολύ μεταξύ αυτών που θεωρούν άκρως σημαντική την «ταυτοποίηση» με τη Μητέρα Πατρίδα.

Ο φόβος του πολέμου σε περίπτωση που ο Μακάριος επιστρέψει ή και η πολιτική διαμάχη που μπορεί να ακολουθήσει, θα προσφέρει ψήφους στον Κληρίδη απ’ όλους αυτούς που επιθυμούν πάνω απ’ όλα την ηρεμία.

Αυτό θα κόψει ψήφους και από το ΑΚΕΛ (Τhiscould cutinto ΑΚΕLvote).

7 Υπάρχει ρίσκο και ίσως να κάνουμε και λάθος.
Σε τελική ανάλυση η Προεδρία του Κληρίδη τις επόμενες κρίσιμες εβδομάδες είναι η μεγαλύτερη ελπίδα για μια πραγματική λύση ώστε να αποφύγουμε έναν ελληνο-τουρκικό πόλεμο. Μόνο αυτό αρκεί για να επιτευχθεί ο κύριος σκοπός μας.
Σε τελική ανάλυση με την επίτευξη αυτού του στόχου ακόμα και η επιστροφή του Μακαρίου δεν θα ήταν πρόβλημα.

8  Το κόστος της αναγνώρισης (της κυβέρνησης Κληρίδη) είναι ότι οι σχέσεις με τον Αρχιεπίσκοπο θα είναι πολύ χειρότερες αν κατάφερνε με κάποιον τρόπο να επιστρέψει.

Πιστεύουμε ότι θα μας χρειαζόταν ωστόσο και θα απέφευγε πραγματική ρήξη.

Πιστεύουμε επίσης ότι με το επιχείρημά μας για αναγνώριση του Κληρίδη και για διεξαγωγή εκλογών, υποστηρίζουμε ουσιαστικά τη συνταγματικότητα και δίνουμε στο Μακάριο ίση ευκαιρία.

(Πρέσβης) Davies

Πηγή

Σχόλια

Στο logiosermis.net δημοσιεύεται κάθε σχόλιο. Θεωρούμε ότι ο καθένας έχει το δικαίωμα να εκφέρει ελεύθερα τις απόψεις του, οι οποίες εκφράζουν αποκλειστικά τον εκάστοτε σχολιαστή. Τα συκοφαντικά ή υβριστικά σχόλια θα διαγράφονται χωρίς προειδοποίηση. Περισσότερα στις οδηγίες χρήσης.

 
Top