Το της πόλεως όλης ήθος, ομοιούται τοις άρχουσιν

Ο Αθηναίος ρήτορας, Ισοκράτης (436-338 π.χ.), σε μία συναρπαστική παρουσίαση της ρητορικής του δεινότητας, διατυπώνει την άποψη πως «το ήθος ολόκληρης της πολιτείας, είναι το ίδιο με αυτών που την κυβερνούν». Τι κοινό μπορεί να έχει αυτή η ρήση με την σημερινή πολιτική και κοινωνική πραγματικότητα; Το ρητορικό ερώτημα προφανώς και είναι αστείο, καθώς αν και χιλιάδες χρόνια πριν, ο Ισοκράτης καθρεφτίζει με δηκτικό τρόπο την τωρινή κατάσταση.


Σε μία σύντομη αποτύπωση της σύγχρονης πολιτικής ιστορίας (από την μεταπολίτευση και μετά) το δημοκρατικό μας πολίτευμα τείνει να αποποιηθεί την γνήσια ιδεολογική του ταυτότητα και να μετατραπεί σε ένα μηδενιστικό καθεστώς με απώτερο σκοπό την εκπλήρωση των πελατειακών υποχρεώσεων. Υποχρεώσεις και κομματικές θέσεις που βασίζονται σε μία προεκλογική εκστρατεία άγονη, ανούσια και αν μπορεί να μου επιτραπεί η έκφραση «ηθικά πρόστυχη», καθώς με την ταμπέλα των δημοκρατικών θεσμών, τα δημοκρατικά ιδεώδη «εκδημοκρατίζονται» δίνοντας την θέση τους στον άκρατο και άκριτο λαϊκισμό.

Οι ιδεολογίες έχουν χαθεί. Είναι αστείο πλέον να μιλάμε για γνήσιο σοσιαλισμό, αριστερά, δεξιόφρονες και κεντρώες αντιλήψεις, ελληνικό κομμουνισμό (οριακά μπορεί να υπάρξει μία εξαίρεση), διότι έχει αποδειχθεί περίτρανα ότι η εξουσία είναι ο βωμός στον οποίο θυσιάζονται όλοι οι πολιτικοί μας φορείς, αλλά γνωρίζω ότι η σκέψη μου πηγαίνει μακριά και άδικα κουράζω το μυαλό μου. Χρόνια τώρα συνηθίσαμε στην αναιτιολόγητη κριτική, στο «κράξιμο», στις καφενειακές συζητήσεις, στο «βόλεμα», στο να κάνουμε «τα στραβά μάτια» στα κακώς κείμενα των εκάστοτε κυβερνήσεων. Ακόμα και σήμερα ακούω ψηφοφόρους να λένε «δόξα τον Σημίτη», «Τσοβόλα δώστα όλα». Δεν θέλω να συνεχίσω γιατί η θυμική έξαρση είναι άσχημος ψυχολογικός οιωνός, αλλά ταυτόχρονα νιώθω την ηθική ανάγκη να συμφωνήσω μαζί τους γιατί όπως λένε «εμείς καλά περνούσαμε».

Προφανώς, τα επιδόματα και τα δάνεια έδιναν κι έπαιρναν στην μεταπολιτευτική μας γενιά.  Η «χρυσή Ελλάδα» επί ΠΑΣΟΚ και αργότερα επί Νέας Δημοκρατίας είχε ανάψει το πράσινο φως σε όλα αυτά που σήμερα κατηγορούμε. Δεν είναι οξύμωρο; Αποδοκιμάζουμε γεγονότα και καταστάσεις που στηρίζαμε ολόκληρες δεκαετίες. Το αποτέλεσμα όμως δεν άργησε να έρθει. Η καταστροφική πενταετία από το 2009 ήταν η ταφόπλακα για την ελληνική μας οικονομία και την μετατροπή μας σε αποικία της ευρωζώνης.

Με αυτόν τον τρόπο κυκλικά οδηγούμαι στα λόγια του Ισοκράτη. Αν προσέξουμε καλύτερα την συμπεριφορά ολόκληρης της κοινωνίας, θα αντιληφθούμε ότι ταυτίζεται με την εκάστοτε πολιτική ηγεσία! Και δεν είναι μία ειρωνική διαπίστωση, αλλά ένας δημιουργικός προβληματισμός.

Δημήτριος Κλειώτης