Από την αρχή της δημιουργίας της Ε.Ε., με την Συνθήκη της Ρώμης το 1956, ο στόχος ήταν κάποια στιγμή τα έθνη κράτη της Ευρώπης να ενωθούν σε μια μεγαλύτερη οντότητα που θα παρείχε τις νομικές, συνταγματικές και αμυντικές δυνατότητες μιας ομοσπονδίας κρατών.
Το παράδειγμα ήδη υπήρχε στην απέναντι πλευρά του Ατλαντικού, με τις Η.Π.Α. να έχουν υπογράψει την πρώτη συνταγματική ομοσπονδιακή πράξη το 1787 στη Φιλαδέλφεια.
Οι δομές που χρειάζονται για κάτι τέτοιο δεν είναι βέβαια κάτι εύκολο να κατακτηθεί. Χρειάζονται χρόνια προετοιμασίας και διαβουλεύσεων, με τους σωστούς πάντα πολιτικούς.
Το παράδειγμα της Ε.Ε. βέβαια είναι κάτι μοναδικό. Αποτελείται από έθνη κράτη με μακρά ιστορία πίσω τους, που όμως δεν είναι διατεθειμένα να αφήσουν την τόσο σημαντική τους κληρονομιά μπροστά σε μια κίνηση απλά πανευρωπαϊκή. Αυτή είναι και η σημαντική διαφορά των χωρών της Γηραιάς Ηπείρου, σε σχέση με τους ανθρώπους διανοητές που έχτισαν τις Η.Π.Α. σε μια ομοσπονδιακή βάση. Οπότε, από την αρχή της ευρωπαϊκής προσπάθειας το εγχείρημα ήταν κάτι απίστευτα δύσκολο.
Παράλληλα, η προσπάθεια της οικονομικής ένωσης αρχικά, με τη μορφή της ΕΚΑΧ, της ΕΥΡΑΤΟΜ και της ΕΟΚ στη συνέχεια, μόνο πιο απλά δεν έκανε τα πράγματα στην Ευρώπη. Δημιούργησε μια ψευδαίσθηση μιας υποτιθέμενης ένωσης, που όμως δε βασίζεται στην πραγματική διάθεση των λαών, αλλά σε κάτι τόσο μηχανικό όσο οι μακρό-οικονομία.
Σήμερα βρισκόμαστε σε ένα τεράστιο δίλημμα απέναντι σε αυτό το ογκώδες οικοδόμημα της Ε.Ε.. Είναι τελικά κάτι φιλικά προσκείμενο προς τους λαούς της Ευρώπης, ή άλλος ένας μηχανισμός παγκοσμιοποίησης και μεγιστοποίησης της παραγωγικότητας; Τελικά οι Ευρωπαίοι πολίτες μπορούν να περιμένουν κάτι καλύτερο, ή ο ευρωσκεπτικισμός θα ανεβαίνει σε ποσοστά κάθε χρονιά που περνάει;
Η απάντηση είναι σύνθετη. Ο στόχος μεν που έθεσε ο Robert Schumann τη δεκαετία του 50’ ήταν κάτι πραγματικά άξιο του μέλλοντος της Ευρώπης. Ήθελε μια ήπειρο ενωμένη, με τους λαούς να συνεργάζονται σε κοινωνικά, πολιτικά και οικονομικά θέματα, που όμως δεν θα καταργούσε την τοπικότητα μπροστά σε μια αναπτυξιακή μηχανή. Ήταν μια ομοσπονδία κρατών που θα είχαν ένα κοινό άξονα σε θέματα εξωτερικής και αμυντικής πολιτικής, χωρίς όμως να επιτρέπει την επιρροή τρίτων σε κρίσεις τύπου Γιουγκοσλαβία. Η Ευρώπη αποτελεί την περιοχή που θα μπορούσε να αναδείξει μια τέτοια προοπτική. Μια προοπτική που θα επιτρέπει την παράδοση μέσα σε ένα σύγχρονο διεθνές περιβάλλον. Που θα επιτρέπει στην κλειστή της οικονομία να αναπτύσσει τα δικά της προϊόντα και τις δικές της βιομηχανίες και δε θα λυγίζει μπροστά σε παγκόσμια οικονομικά φόρουμ που τη θέλουν γρανάζι των λίγων.
Η πραγματικότητα από την άλλη είναι πολύ διαφορετική. Η οικονομική κρίση στην Ελλάδα αναδεικνύει την αδυναμία του ευρωπαϊκού μηχανισμού να αντιμετωπίσει μεγάλα προβλήματα, με την ΕΚΤ να έχει χτιστεί σύμφωνα με τα αντιπληθωριστικά πρότυπα της Γερμανίας και τα Συμβούλια να μένουν αμήχανα μπροστά σε ζητήματα που απαιτούν άμεσα λύσεις. Ταυτόχρονα, το δημοκρατικό έλλειμμα δείχνει να αυξάνεται καθώς οι Βρυξέλλες απομακρύνονται όλο και περισσότερο από το μέσο Ευρωπαίο πολίτη. Οι συνθήκες φαίνονται να μην έχουν ως γνώμονα την επίλυση βασικών προβλημάτων και αντιμετωπίζουν κυρίως θέματα που αφορούν τις οικονομικές μετακινήσεις, ή τις μεταφορές μεγάλων οικονομικών πακέτων.
Τέλος, αξίζει να απαντήσουμε στην εξής ερώτηση… πώς γίνεται να επιλυθούν όλα αυτά τα ζητήματα από την πλευρά ενός αγρότη στη Θεσσαλία, ή ενός ψαρά στο Αιγαίο, ή ακόμη μιας ηλικιωμένης γιαγιάς στη Μακεδονία… πώς γίνεται να επιλυθούν από την πλευρά ενός νέου που αντιμετωπίζει μεγάλα διλήμματα για το μέλλον του σε μια χώρα που φαίνεται να καταρρέει… Τελικά ίσως απλά πρέπει να αλλάξουμε την οπτική μας γωνία και να αναγνωρίσουμε αυτό που τόσο φαντάζει κοντινό, την ανάγκη δηλαδή να πάρουμε ενεργά μέρος σε μια πραγματικότητα που μας θέλει να κοιτάζουμε τα γεγονότα από μακριά…
Ν.Νικολακόπουλος
Το παράδειγμα της Ε.Ε. βέβαια είναι κάτι μοναδικό. Αποτελείται από έθνη κράτη με μακρά ιστορία πίσω τους, που όμως δεν είναι διατεθειμένα να αφήσουν την τόσο σημαντική τους κληρονομιά μπροστά σε μια κίνηση απλά πανευρωπαϊκή. Αυτή είναι και η σημαντική διαφορά των χωρών της Γηραιάς Ηπείρου, σε σχέση με τους ανθρώπους διανοητές που έχτισαν τις Η.Π.Α. σε μια ομοσπονδιακή βάση. Οπότε, από την αρχή της ευρωπαϊκής προσπάθειας το εγχείρημα ήταν κάτι απίστευτα δύσκολο.
Παράλληλα, η προσπάθεια της οικονομικής ένωσης αρχικά, με τη μορφή της ΕΚΑΧ, της ΕΥΡΑΤΟΜ και της ΕΟΚ στη συνέχεια, μόνο πιο απλά δεν έκανε τα πράγματα στην Ευρώπη. Δημιούργησε μια ψευδαίσθηση μιας υποτιθέμενης ένωσης, που όμως δε βασίζεται στην πραγματική διάθεση των λαών, αλλά σε κάτι τόσο μηχανικό όσο οι μακρό-οικονομία.
Σήμερα βρισκόμαστε σε ένα τεράστιο δίλημμα απέναντι σε αυτό το ογκώδες οικοδόμημα της Ε.Ε.. Είναι τελικά κάτι φιλικά προσκείμενο προς τους λαούς της Ευρώπης, ή άλλος ένας μηχανισμός παγκοσμιοποίησης και μεγιστοποίησης της παραγωγικότητας; Τελικά οι Ευρωπαίοι πολίτες μπορούν να περιμένουν κάτι καλύτερο, ή ο ευρωσκεπτικισμός θα ανεβαίνει σε ποσοστά κάθε χρονιά που περνάει;
Η απάντηση είναι σύνθετη. Ο στόχος μεν που έθεσε ο Robert Schumann τη δεκαετία του 50’ ήταν κάτι πραγματικά άξιο του μέλλοντος της Ευρώπης. Ήθελε μια ήπειρο ενωμένη, με τους λαούς να συνεργάζονται σε κοινωνικά, πολιτικά και οικονομικά θέματα, που όμως δεν θα καταργούσε την τοπικότητα μπροστά σε μια αναπτυξιακή μηχανή. Ήταν μια ομοσπονδία κρατών που θα είχαν ένα κοινό άξονα σε θέματα εξωτερικής και αμυντικής πολιτικής, χωρίς όμως να επιτρέπει την επιρροή τρίτων σε κρίσεις τύπου Γιουγκοσλαβία. Η Ευρώπη αποτελεί την περιοχή που θα μπορούσε να αναδείξει μια τέτοια προοπτική. Μια προοπτική που θα επιτρέπει την παράδοση μέσα σε ένα σύγχρονο διεθνές περιβάλλον. Που θα επιτρέπει στην κλειστή της οικονομία να αναπτύσσει τα δικά της προϊόντα και τις δικές της βιομηχανίες και δε θα λυγίζει μπροστά σε παγκόσμια οικονομικά φόρουμ που τη θέλουν γρανάζι των λίγων.
Η πραγματικότητα από την άλλη είναι πολύ διαφορετική. Η οικονομική κρίση στην Ελλάδα αναδεικνύει την αδυναμία του ευρωπαϊκού μηχανισμού να αντιμετωπίσει μεγάλα προβλήματα, με την ΕΚΤ να έχει χτιστεί σύμφωνα με τα αντιπληθωριστικά πρότυπα της Γερμανίας και τα Συμβούλια να μένουν αμήχανα μπροστά σε ζητήματα που απαιτούν άμεσα λύσεις. Ταυτόχρονα, το δημοκρατικό έλλειμμα δείχνει να αυξάνεται καθώς οι Βρυξέλλες απομακρύνονται όλο και περισσότερο από το μέσο Ευρωπαίο πολίτη. Οι συνθήκες φαίνονται να μην έχουν ως γνώμονα την επίλυση βασικών προβλημάτων και αντιμετωπίζουν κυρίως θέματα που αφορούν τις οικονομικές μετακινήσεις, ή τις μεταφορές μεγάλων οικονομικών πακέτων.
Τέλος, αξίζει να απαντήσουμε στην εξής ερώτηση… πώς γίνεται να επιλυθούν όλα αυτά τα ζητήματα από την πλευρά ενός αγρότη στη Θεσσαλία, ή ενός ψαρά στο Αιγαίο, ή ακόμη μιας ηλικιωμένης γιαγιάς στη Μακεδονία… πώς γίνεται να επιλυθούν από την πλευρά ενός νέου που αντιμετωπίζει μεγάλα διλήμματα για το μέλλον του σε μια χώρα που φαίνεται να καταρρέει… Τελικά ίσως απλά πρέπει να αλλάξουμε την οπτική μας γωνία και να αναγνωρίσουμε αυτό που τόσο φαντάζει κοντινό, την ανάγκη δηλαδή να πάρουμε ενεργά μέρος σε μια πραγματικότητα που μας θέλει να κοιτάζουμε τα γεγονότα από μακριά…
Ν.Νικολακόπουλος
Σχόλια
Στο logiosermis.net δημοσιεύεται κάθε σχόλιο. Θεωρούμε ότι ο καθένας έχει το δικαίωμα να εκφέρει ελεύθερα τις απόψεις του, οι οποίες εκφράζουν αποκλειστικά τον εκάστοτε σχολιαστή. Τα συκοφαντικά ή υβριστικά σχόλια θα διαγράφονται χωρίς προειδοποίηση. Περισσότερα στις οδηγίες χρήσης.