Τι είναι, όμως, το σύνταγμα; Είναι αρλούμπες τυπωμένες σε καλό χαρτί για να παίζουν νομικοί και πολιτικοί στις πλάτες του τα παιχνιδάκια τους; Είναι αερολογίες γραμμένες σε δυσκοίλια γλώσσα για να κομπλάρουν τα πλήθη και για να γκρινιάζει "παραβιάζετε το άρθρο τάδε" η αντιπολίτευση; Ή μήπως είναι μία εξαντλητική ρύθμιση της καθημερινότητας σαν τον μωσαικό νόμο που μετράει και τα βήματα που θα κανει ο πιστός το σάββατο;
Το σύνταγμα, λοιπόν, είναι ένα συμβόλαιο. Το ανώτατο συμβόλαιο που έχει κανει ο λαός με την πολιτεία και με τον εαυτό του. Είναι ο καταστατικός χάρτης της χώρας, ένα κείμενο 120 μόλις άρθρων που προσδιορίζει τις βασικές κατευθυντήριες γραμμές με τις οποίες συμφωνήσαμε να πορευόμαστε. Ορίζει τα βασικά σημεία του πολιτεύματός μας, τον τρόπο άσκησης της εξουσίας, τα βασικα δικαιώματα και τις βασικές υποχρεώσεις των πολιτών. Στην ιεραρχία των νομοθετικών κειμένων μας, σύνταγμα είναι ο πρωτοκορυφαίος νόμος και όλοι οι υπόλοιποι υποχρεωτικά πρέπει να αντανακλούν το πνεύμα του.
Η αντισυνταγματικότητα νόμου, πράξης ή παράλειψης οργάνου μπορεί να προέρχεται είτε από ευθεία παραβίαση συγκεκριμένου άρθρου του, είτε από παραβίαση του γενικού του πνεύματος. Δεν είναι πάντα "πιάσε μια αντισυνταγματικότητα του αρθρ. 7 και τύλιξέ τη να την πάρω στο σπίτι". Παράδειγμα: δεν υπάρχει κανένα άρθρο που να απαγορεύει στη διάρκεια μίας ψηφοφορίας η κυβέρνηση να κλειδωσει την αντιπολίτευση έξω απο την αίθουσα για να μην μπορέσει να ψηφίσει. Αν όμως το κάνει, παραβιάζεται πλέγμα άρθρων που αφορούν στην πολιτειακή εγγύηση της λαικής κυριαρχίας, όπως αυτη εκφράζεται μέσω των αντιπροσώπων της.
Το οτι ο συντακτικός νομοθέτης δεν προέβλεψε την συγκεκριμένη υποπερίπτωση κυβερνητικής ανωμαλίας δε σημαίνει ότι την επιτρέπει: σημαίνει οτι, αντί να αναλωθεί σε περιπτωσιολογία, προτίμησε να χαράξει τις γενικές γραμμές που καθιστούν ξεκάθαρο το πνεύμα του, οπότε ό, τι κινείται εκτος των γραμμών, ορίζεται ως αντισυνταγματικό.
Ως χώρα, έχουμε ζήσει χωρίς σύνταγμα. Τότε που ο όθωνας κυβερνούσε χωρίς να χρωστάει και να δίνει πουθενά λογαριασμό και έκανε ό, τι κατέβαινε στο κεφάλι του με αποτέλεσμα να πλαντάξει ο μακρυγιάννης και μερικοί ακόμα, να διοργανώσουν επανάσταση, να μαζευτούν μπροστά στα ανάκτορα στρατος, λαός, οπλαρχηγοί και να ζητάνε σύνταγμα και σύνταγμα. Και αφού ευοδώθηκαν τα σχέδιά τους και αναγκάστηκε ο μονάρχης να τους παραχωρήσει σύνταγμα, ονόμασε ο λαός την πλατεία μπροστά στα ανάκτορα "πλατεία συντάγματος" και έτσι τη λέμε μέχρι σήμερα, περήφανοι που το πιάσαμε σωστά το πρόβλημα και απαιτήσαμε, μωρό εθνάκι-νεογέννητο κρατιδιάκι ακόμα τότε, τη magna carta μας.
Το σύνταγμα που έχουμε σήμερα δεν είναι τέλειο. Είναι όμως βαθιά δημοκρατικό. Το υπογράψαμε, εξουσίες και λαός, μετά τη χούντα και για αυτό, δεδομένης της πρόσφατης πικρής εμπειρίας, το φτιάξαμε ανθρωποκεντρικό, βαθιά δημοκρατικό και δίκαιο. Και λάθη έχει και αστοχίες έχει και υπερβολές και προβληματικές διατυπώσεις και από όλα, όπως τα περισσότερα συντάγματα. Θυμάμαι ότι στο α εξάμηνο της σχολής πηγαινοέφερνα στα αναγνωστήρια μια φωτοτυπία του και υποτίθεται εκανα αναγνωση των αρθρων του.
Ωσπου να τελειώσει το εξάμηνο είχα διαβάσει το σπίτι των πνευμάτων, τη ρεβέκα, την αιολικη γη, την ασκητική και τη δασκάλα με τα χρυσά μάτια. Αλλά από σύνταγμα είχα φτάσει μόλις στο άρθρο 67! Δεν μου άρεσε, τσίναγα, βαριόμουν, μου φαινόταν κακοδιατυπωμένο, φαφλατάδικο, ανισόρροπο, πότε πολύ γενικό, πότε πολύ ειδικό. Όταν μας το δίδαξαν το συμπάθησα και το κατανόησα, σε ορισμένες περιπτώσεις το βρήκα έως και σοφό. Τώρα που το βλέπω να πατσαβουριάζεται ξεδιάντροπα καθημερινά και ασύστολα, τώρα ακόμα περισσότερο το εκτιμώ, το σέβομαι, το αγαπάω.
Σε μια συναυλία του ο νιόνιος την ώρα που έλεγε τον τσάμικο, διέκοψε το τραγούδι και ειπε "αγαπητοί μου συνομήλικοι, συνδεθήκαμε απαξ και δια παντος με τη μοιρα αυτού του τόπου και έκτοτε καθόμαστε σε αναμμένα κάρβουνα. Τα συντάγματα αλλαξαν αλλά ό, τι αγαπήσαμε και ό, τι ονειρευτηκαμε, εξακολουθεί να επαφίεται στον πατριωτισμό μας".
Ως χώρα, έχουμε ζήσει χωρίς σύνταγμα. Τότε που ο όθωνας κυβερνούσε χωρίς να χρωστάει και να δίνει πουθενά λογαριασμό και έκανε ό, τι κατέβαινε στο κεφάλι του με αποτέλεσμα να πλαντάξει ο μακρυγιάννης και μερικοί ακόμα, να διοργανώσουν επανάσταση, να μαζευτούν μπροστά στα ανάκτορα στρατος, λαός, οπλαρχηγοί και να ζητάνε σύνταγμα και σύνταγμα. Και αφού ευοδώθηκαν τα σχέδιά τους και αναγκάστηκε ο μονάρχης να τους παραχωρήσει σύνταγμα, ονόμασε ο λαός την πλατεία μπροστά στα ανάκτορα "πλατεία συντάγματος" και έτσι τη λέμε μέχρι σήμερα, περήφανοι που το πιάσαμε σωστά το πρόβλημα και απαιτήσαμε, μωρό εθνάκι-νεογέννητο κρατιδιάκι ακόμα τότε, τη magna carta μας.
Το σύνταγμα που έχουμε σήμερα δεν είναι τέλειο. Είναι όμως βαθιά δημοκρατικό. Το υπογράψαμε, εξουσίες και λαός, μετά τη χούντα και για αυτό, δεδομένης της πρόσφατης πικρής εμπειρίας, το φτιάξαμε ανθρωποκεντρικό, βαθιά δημοκρατικό και δίκαιο. Και λάθη έχει και αστοχίες έχει και υπερβολές και προβληματικές διατυπώσεις και από όλα, όπως τα περισσότερα συντάγματα. Θυμάμαι ότι στο α εξάμηνο της σχολής πηγαινοέφερνα στα αναγνωστήρια μια φωτοτυπία του και υποτίθεται εκανα αναγνωση των αρθρων του.
Ωσπου να τελειώσει το εξάμηνο είχα διαβάσει το σπίτι των πνευμάτων, τη ρεβέκα, την αιολικη γη, την ασκητική και τη δασκάλα με τα χρυσά μάτια. Αλλά από σύνταγμα είχα φτάσει μόλις στο άρθρο 67! Δεν μου άρεσε, τσίναγα, βαριόμουν, μου φαινόταν κακοδιατυπωμένο, φαφλατάδικο, ανισόρροπο, πότε πολύ γενικό, πότε πολύ ειδικό. Όταν μας το δίδαξαν το συμπάθησα και το κατανόησα, σε ορισμένες περιπτώσεις το βρήκα έως και σοφό. Τώρα που το βλέπω να πατσαβουριάζεται ξεδιάντροπα καθημερινά και ασύστολα, τώρα ακόμα περισσότερο το εκτιμώ, το σέβομαι, το αγαπάω.
Σε μια συναυλία του ο νιόνιος την ώρα που έλεγε τον τσάμικο, διέκοψε το τραγούδι και ειπε "αγαπητοί μου συνομήλικοι, συνδεθήκαμε απαξ και δια παντος με τη μοιρα αυτού του τόπου και έκτοτε καθόμαστε σε αναμμένα κάρβουνα. Τα συντάγματα αλλαξαν αλλά ό, τι αγαπήσαμε και ό, τι ονειρευτηκαμε, εξακολουθεί να επαφίεται στον πατριωτισμό μας".
Και έγραψα όλο αυτό το κατεβατό για να πω ακριβώς πόσο σημαντικό είναι να το καταλαβουμε και να το αγαπήσουμε και να το προστατεύουμε το συνταγματάκι μας γιατι και που το ξεσκίζουνε και που το σνομπάρετε και που το παραβιάζουν, αυτό εκεί, σηκωνει σταθερά και αταλάντευτα, όπως εξ αρχής συμφωνήσαμε, τα 120 τείχη προστασίας του λαού από την εξουσία, που *μπορεί* κάποτε να θελήσει να γίνει αυταρχική, *μπορεί* κάποτε να θελήσει να γίνει απολυταρχική, *μπορεί* και να θελήσει, κάποτε, με το στανιό να μας "σώσει".
Φιλοθέη Βαρσάμη
Φιλοθέη Βαρσάμη
Σχόλια
Στο logiosermis.net δημοσιεύεται κάθε σχόλιο. Θεωρούμε ότι ο καθένας έχει το δικαίωμα να εκφέρει ελεύθερα τις απόψεις του, οι οποίες εκφράζουν αποκλειστικά τον εκάστοτε σχολιαστή. Τα συκοφαντικά ή υβριστικά σχόλια θα διαγράφονται χωρίς προειδοποίηση. Περισσότερα στις οδηγίες χρήσης.