Ένα πολύ ενδιαφέρον κείμενο για την πορεία της Γερμανίας προς την (άμεση) δημοκρατία. Το αρχικό κείμενο μπορείτε να δείτε εδώ. Όποιος ενδιαφέρεται για το τι συμβαίνει γενικότερα στην μεγαλύτερη δημοκρατία των ημερών μας ας κρατήσει το παραπάνω link.
“Η άμεση δημοκρατία διευρύνεται στην Γερμανία
Ενώ οι Ελβετοί ψηφίζουν για περισσότερα θέματα από όσο ποτέ, τα δημοψηφίσματα από τους πολίτες στα 16 κρατίδια της Γερμανίας είναι ακόμα σπάνια. Παρόλα αυτά οι εκκλήσεις για μεταρρύθμιση αυξάνονται, με την Ελβετία να αποτελεί έμπνευση προς την κατεύθυνση αυτή.
Η άμεση δημοκρατία δεν αποτελεί μια Ελβετική εφεύρεση, αλλά το σύστημα αυτό έχει εξελιχθεί και χρησιμοποιηθεί ευρέως στο Αλπικό αυτό κράτος από τον 19ο αιώνα.
Σε τέτοιο βαθμό που η Ελβετία θεωρείται ως μία από τις πλέον εξελιγμένες δημοκρατίες και χρησιμοποιείται ως παράδειγμα σε πολλά μέρη του κόσμου.
Μία πρόχειρη δημοσκόπηση από την swissinfo.ch μεταξύ των περαστικών στην πολυσύχναστη Friedrichstrasse του Βερολίνου αποκαλύπτει την καλή γνώση των Ελβετικών δημοψηφισμάτων στην γειτονική Γερμανία.
“Θεωρώ τα δημοψηφίσματα κάτι καλό, αφού οι πολίτες έχουν μέσω αυτών άμεση επιρροή στις αποφάσεις” λέει η Sybille Heine.
Μια άλλη περαστική, η Irene Bamberger, σχολιάζει: “Όταν οι πολίτες συμμετέχουν, αποδέχονται τις πολιτικές επιλογές και δεν παραπονιούνται συνεχώς για τις αποφάσεις της εξουσίας”
Χωρίς εθνικά δημοψηφίσματα
Σύμφωνα με μια δημοσκόπηση του ινστιτούτου ερευνών Emnid τον Νοέμβριο του 2013, το 84% των πολιτών στην Γερμανία υποστηρίζουν την διεξαγωγή δημοψηφισμάτων που καλούνται από τους πολίτες, σε εθνικό επίπεδο.
Η Γερμανία είναι μία από τις ελάχιστες δημοκρατίες στον Δυτικό κόσμο στην οποία οι πολίτες έχουν το δικαίωμα να αποφασίζουν για ζητήματα σε τοπικό επίπεδο αλλά δεν μπορούν να έχουν τον τελικό λόγο σε θέματα που αφορούν την Ομοσπονδία.
Οι πολίτες δεν μπορούν να εκφράσουν την άποψη τους για αλλαγές στο Σύνταγμα και διεθνείς συμφωνίες. Ακόμα και ιδιαίτερης σημασίας ζητήματα όπως η επανένωση της Γερμανίας και η συνθήκη της Νίκαιας, η οποία επανασχεδίασε την δομή της Ε.Ε., εφαρμόσθηκαν χωρίς να δοκιμαστούν στην κάλπη.
Αρκετοί Συνταγματολόγοι καθώς και πολίτες θεωρούν πως υπάρχει άμεση ανάγκη για δράση.
“Όσο αφορά θέματα όπως οι συμφωνίες της Ε.Ε. και ή ένταξη σε αυτή νέων χωρών, οι πολίτες θα πρέπει να είναι σε θέση να ψηφίζουν” μας είπε ο πολίτης Jurgen Fock σε έναν από τους δρόμους του Βερολίνου.
Η νομοθεσία περιορίζει την ισχύ των πολιτών στο απόλυτα ελάχιστο, καλώντας τους να ψηφίζουν κάθε τέσσερα χρόνια και μόνο για τις κοινοβουλευτικές εκλογές.
Ένας άλλος περαστικός στους δρόμους της Γερμανικής πρωτεύουσας σημειώνει πως η δυσπιστία μερίδας του εκλογικού σώματος είναι αποτέλεσμα της πικρής εμπειρίας της Δημοκρατίας της Βαϊμάρης, όταν οι Ναζί κατέλαβαν την εξουσία μέσω των εκλογών.
“Αυτή η οδυνηρή εμπειρία με έχει κάνει επιφυλακτικό. Ακόμα και σήμερα η πληθυσμός δεν θα ήταν ανεπηρέαστος από τους δημαγωγούς” μας λέει ο Martin Meier.
Μόνο σε επίπεδο κρατιδίου
Ό,τι δεν είναι δυνατό σε επίπεδο Ομοσπονδίας είναι τουλάχιστον εφικτό σε επίπεδο κρατιδίων. Και τα 16 γερμανικά κρατίδια επιτρέπουν στους πολίτες να φέρνουν προτάσεις πολιτών στην κάλπη.
Όμοια με τις νομοθετικές πρωτοβουλίες πολιτών στην Ελβετία, συγκεκριμένος αριθμός υπογραφών πρέπει να συλλεχθεί σε ορισμένο χρόνο. Αν αυτό επιτευχθεί, η κυβέρνηση του κρατιδίου οφείλει να εξετάσει την πρόταση.
Ακόμα και αν δεν γίνει δεκτή από το κοινοβούλιο του κρατιδίου, η πρόταση τίθεται σε ψηφοφορία, ακριβώς όπως και στην Ελβετία.
Μπορούν να προταθούν, μόνο θέματα τα οποία ανήκουν στις δικαιοδοσίες των 16 κρατιδίων. Τα περισσότερα από αυτά αφορούν την εκπαίδευση, έργα δημόσιων μεταφορών καθώς και την διαχείριση της ενέργειας και του νερού.
Παρά τους παραπάνω περιορισμούς, οι θεσμοί της άμεσης δημοκρατίας απολαμβάνουν μια αυξάνουσα υποστήριξη και έχει υπάρξει μια σημαντική αύξηση στον αριθμό των δημοψηφισμάτων που διεξήχθησαν τα τελευταία χρόνια.
Σύμφωνα με την μη κυβερνητική οργάνωση δεξαμενή σκέψης (think tank) Mehr Demokratie (Περισσότερη Δημοκρατία), από το 1966, υπήρξαν 84 τέτοιες προτάσεις από τους πολίτες. 53 από αυτές μετά το 2000.
Μεταξύ του 1968 και του 2014 και σε 22 από τις παραπάνω περιπτώσεις, οι προτάσεις αυτές οδήγησαν σε δημοψήφισμα. Και πάλι οι περισσότερες από αυτές διεξήχθησαν μετά το 2000.
“Τα δημοψηφίσματα σε επίπεδο κρατιδίου είναι κάτι πολύ καλό” λέει η Sybille Heine από το Βερολίνο.
Εμπόδια
Οι παραπάνω αριθμοί είναι χαμηλοί σε σχέση με ό,τι συμβαίνει στην Ελβετία. Μόνο το προηγούμενο έτος, πέντε νομοθετικές πρωτοβουλίες πολιτών και έξι νόμοι κρίθηκαν από τους πολίτες σε τέσσερις ημέρες δημοψηφισμάτων. Επιπροσθέτως οι πολίτες του κάθε καντονιού αποφάσισαν για μια πληθώρα άλλων θεμάτων που αφορούσαν τα 26 καντόνια της χώρας.
Ο λόγος της ύπαρξης τόσο λίγων θεμάτων προς ψήφιση στην Γερμανία είναι ο σημαντικός αριθμός νομικών εμποδίων τα οποία θα πρέπει να ξεπεράσουν.
Σύμφωνα με τον Gebhard Kirchgassner, καθηγητή Οικονομικών στο πανεπιστήμιο του St Gallen, υπάρχουν δύο λόγοι για το παραπάνω: ο αριθμός των υπογραφών που πρέπει να συλλεχθούν καθώς και το χρονικό όριο για την συλλογή τους.
Το αν ένα θέμα καταφέρει να φτάσει στις κάλπες ενός δημοψηφίσματος εξαρτάται από τον αριθμό των υπογραφών που απαιτούνται καθώς και τον χρόνο μέσα στο οποίο αυτές θα πρέπει να έχουν συλλεχθεί.
Ενώ στην Ελβετία απαιτούνται τουλάχιστον 100.000 υπογραφές (αντιστοιχούν σε 2% των 5,2 εκατομμύριων ανθρώπων που έχουν δικαίωμα ψήφου) εντός 18 μηνών για να γίνει αποδεκτό το αίτημα για δημοψήφισμα, οι προϋποθέσεις στην Γερμανία είναι πολύ περισσότερο απαιτητικές.
Αντίστοιχα, το χαμηλότερο όριο στην Γερμανία συναντάται στο Βρανδεμβούργο, στο οποίο οι υποστηρικτές της πρότασης έχουν στην διάθεση τους τέσσερις μήνες για να συλλέξουν 80.000 υπογραφές (οι οποίες αποτελούν το 4% του εκλογικού σώματος). Στο άλλο άκρο έχουμε το Έσσεν, στο οποίο απαιτείται η συλλογή υπογραφών που αντιστοιχούν στο 20% του εκλογικού σώματος στην διάρκεια δύο μηνών.
Διαφορετικές πρακτικές
Η άμεση δημοκρατία και οι εκφράσεις της διαφέρουν ιδιαίτερα μεταξύ των κρατιδίων. Οι νομοθετικές πρωτοβουλίες πολιτών δεν χαρακτηρίζουν κρατίδια όπως η Βάδη – Βυρτεμβέργη ή το Σάαρλαντ , ενώ οδηγούν σε αρκετά δημοψηφίσματα σε άλλα κρατίδια.
Από το 1968 διεξήχθησαν 22 δημοψηφίσματα, από τα οποία επτά στο Αμβούργο, έξι στην Βαυαρία και πέντε στο Βερολίνο. Τα κρατίδια – πόλεις έχουν συγκριτικά μικρότερα εμπόδια να ξεπεράσουν και μία ενεργή κοινωνία πολιτών, ενώ η Βαυαρία αποτελεί μία ιδιαίτερη περίπτωση με μια μακρά παράδοση άμεσης δημοκρατίας. Γενικότερα, είχαμε την διεξαγωγή δημοψηφισμάτων μόνο σε έξι από τα 16 κρατίδια.
Δεν είναι όμως μόνο ό,τι προηγείται ενός δημοψηφίσματος διαφορετικό από ό,τι συμβαίνει στην Ελβετία.
Τα όρια συμμετοχής είναι πολύ υψηλά προκειμένου να γίνει αποδεκτή ή επιθυμία μιας πλειοψηφίας. Ελάχιστα όρια συμμετοχής ισχύουν σχεδόν σε όλα τα κρατίδια της Γερμανίας. Δεν αρκεί να πει η πλειοψηφία το ναι, θα πρέπει αυτή η πλειοψηφία να αποτελεί ένα ελάχιστο ποσοστό του συνολικού εκλογικού σώματος, συνήθως 25%, μια συνθήκη η οποία προϋποθέτει αυξημένη συμμετοχή.
Έκκληση για μεταρρύθμιση
Σύμφωνα με την οργάνωση Mehr Demokratie, πρέπει να ασκηθεί ιδιαίτερη κριτική στα υψηλά όρια συμμετοχής στις νομοθετικές πρωτοβουλίες πολιτών και τα δημοψηφίσματα, εφόσον με αυτό τον τρόπο αποκλείουν την ενεργή συμμετοχή των πολιτών. Αυτό είναι ο λόγος που μερικά κρατίδια έχουν ξεκινήσει μείωση των όρων και ορίων, όπως πρόσφατα το Σάαρλαντ, το 2013.
Σε εθνικό επίπεδο επίσης, η απαίτηση για άμεση δημοκρατία μεγαλώνει.
Στις διαπραγματεύσεις σχετικά με τον κυβερνητικό συνασπισμό πέρσι, τα κόμματα των Σοσιαλδημοκρατών (SPD) και της Χριστιανοκοινωνικής Ένωσης (CSU) υποστήριξαν τις νομοθετικές πρωτοβουλίες πολιτών στο επίπεδο της Ομοσπονδίας. Παρόλα αυτά, οι Χριστιανοδημοκράτες (CDU), το κόμμα της Άνγκελα Μέρκελ, πίεσε για την εξαίρεση της παραπάνω πρότασης από το τελικό κείμενο της συμφωνίας.
Επειδή τέτοιες μεταρρυθμίσεις απαιτούν πλειοψηφία δύο – τρίτων στο Ομοσπονδιακό κοινοβούλιο, οι Χριστιανοδημοκράτες ήταν σε θέση να σταματήσουν την πρόταση των υπόλοιπων κομμάτων μέχρι και τώρα.
Η μακρά παράδοση της Βαυαρίας στην άμεση δημοκρατία συνδέεται με την Ελβετία. Ο πρώτος πρωθυπουργός της Βαυαρίας μετά τον 2ο Π.Π., Wilhelm Hoegner, πρόσθεσε στο Σύνταγμα του κρατιδίου την νομοθετική πρωτοβουλία πολιτών.
Ήταν εξοικειωμένος με τους θεσμούς της άμεσης δημοκρατίας από τα 11 χρόνια που έζησε εξόριστος στην Ελβετία. Μήπως θα έπρεπε και η Άγκελα Μέρκελ να περάσει λίγο περισσότερο χρόνο στην Ελβετία στο μέλλον;
Πέντε δημοψηφίσματα σε 4 χρόνια
Φέτος τον Μάιο, μια μεγάλη πλειοψηφία πολιτών στο Βερολίνο αποφάσισε να παραμείνει ως πάρκο το παλιό αεροδρόμιο του Tempelhof. Η τοπική κυβέρνηση επιθυμούσε να χρησιμοποιήσει ένα μέρος του αεροδρομίου για την ανέγερση κατοικιών αλλά και βιομηχανικών κτηρίων. Η ψηφοφορία διεξήχθη την ίδια ημέρα με αυτή των Ευρωεκλογών και το ελάχιστο όριο του 25% επιτεύχθηκε.
Το 2013, η πρόταση “Νέα ενέργεια για το Βερολίνο” απέτυχε οριακά. Απαιτούσε την επιστροφή του δικτύου διανομής της ηλεκτρικής ενέργειας σε δημόσια ιδιοκτησία και την ίδρυση μιας επίσης δημόσιας εταιρείας παραγωγής ενέργειας. Παρόλο που το 83% των ψηφοφόρων ψήφισαν υπέρ της πρότασης, η πρωτοβουλία απέτυχε επειδή ήταν ελάχιστα κάτω από το όριο (24,1%).
Το ίδιο έτος, μια παρόμοια πρωτοβουλία στο Αμβούργο είχε επιτυχή έκβαση. Το 50,9% των ψηφοφόρων αποδέχτηκε την πρόταση της μεταφοράς του δικτύου πίσω σε δημόσια ιδιοκτησία. Η ψηφοφορία διεξήχθη την ίδια μέρα με τις τοπικές εκλογές, πετυχαίνοντας έτσι μια συμμετοχή της τάξης του 68%.
Το 2011, μια πρόταση που απαιτούσε την γνωστοποίηση των συμβολαίων για την μερική ιδιωτικοποίηση του παρόχου ύδρευσης BWB έγινε αποδεκτή από μια πλειοψηφία 98% με ποσοστό συμμετοχής 27%.
Το 2010 η πρωτοβουλία στο Αμβούργο “Θέλουμε να διδαχθούμε!” ήταν επιτυχής. Καλούσε για μία μερική απόσυρση προτάσεων της κυβέρνησης σχετικές με μεταρρυθμίσεις στα σχολεία. Η πρόταση πέρασε με 58% υπέρ αυτής, το οποίο αποτελούσε το 22% του συνολικού εκλογικού σώματος. Παρόλα αυτά, σε αντιδιαστολή με όλα τα άλλα Γερμανικά κρατίδια, το Αμβούργο δεν απαιτεί κάποιο ελάχιστο όριο συμμετοχής.”
“Η άμεση δημοκρατία διευρύνεται στην Γερμανία
Ενώ οι Ελβετοί ψηφίζουν για περισσότερα θέματα από όσο ποτέ, τα δημοψηφίσματα από τους πολίτες στα 16 κρατίδια της Γερμανίας είναι ακόμα σπάνια. Παρόλα αυτά οι εκκλήσεις για μεταρρύθμιση αυξάνονται, με την Ελβετία να αποτελεί έμπνευση προς την κατεύθυνση αυτή.
Η άμεση δημοκρατία δεν αποτελεί μια Ελβετική εφεύρεση, αλλά το σύστημα αυτό έχει εξελιχθεί και χρησιμοποιηθεί ευρέως στο Αλπικό αυτό κράτος από τον 19ο αιώνα.
Σε τέτοιο βαθμό που η Ελβετία θεωρείται ως μία από τις πλέον εξελιγμένες δημοκρατίες και χρησιμοποιείται ως παράδειγμα σε πολλά μέρη του κόσμου.
Μία πρόχειρη δημοσκόπηση από την swissinfo.ch μεταξύ των περαστικών στην πολυσύχναστη Friedrichstrasse του Βερολίνου αποκαλύπτει την καλή γνώση των Ελβετικών δημοψηφισμάτων στην γειτονική Γερμανία.
“Θεωρώ τα δημοψηφίσματα κάτι καλό, αφού οι πολίτες έχουν μέσω αυτών άμεση επιρροή στις αποφάσεις” λέει η Sybille Heine.
Μια άλλη περαστική, η Irene Bamberger, σχολιάζει: “Όταν οι πολίτες συμμετέχουν, αποδέχονται τις πολιτικές επιλογές και δεν παραπονιούνται συνεχώς για τις αποφάσεις της εξουσίας”
Χωρίς εθνικά δημοψηφίσματα
Σύμφωνα με μια δημοσκόπηση του ινστιτούτου ερευνών Emnid τον Νοέμβριο του 2013, το 84% των πολιτών στην Γερμανία υποστηρίζουν την διεξαγωγή δημοψηφισμάτων που καλούνται από τους πολίτες, σε εθνικό επίπεδο.
Η Γερμανία είναι μία από τις ελάχιστες δημοκρατίες στον Δυτικό κόσμο στην οποία οι πολίτες έχουν το δικαίωμα να αποφασίζουν για ζητήματα σε τοπικό επίπεδο αλλά δεν μπορούν να έχουν τον τελικό λόγο σε θέματα που αφορούν την Ομοσπονδία.
Οι πολίτες δεν μπορούν να εκφράσουν την άποψη τους για αλλαγές στο Σύνταγμα και διεθνείς συμφωνίες. Ακόμα και ιδιαίτερης σημασίας ζητήματα όπως η επανένωση της Γερμανίας και η συνθήκη της Νίκαιας, η οποία επανασχεδίασε την δομή της Ε.Ε., εφαρμόσθηκαν χωρίς να δοκιμαστούν στην κάλπη.
Αρκετοί Συνταγματολόγοι καθώς και πολίτες θεωρούν πως υπάρχει άμεση ανάγκη για δράση.
“Όσο αφορά θέματα όπως οι συμφωνίες της Ε.Ε. και ή ένταξη σε αυτή νέων χωρών, οι πολίτες θα πρέπει να είναι σε θέση να ψηφίζουν” μας είπε ο πολίτης Jurgen Fock σε έναν από τους δρόμους του Βερολίνου.
Η νομοθεσία περιορίζει την ισχύ των πολιτών στο απόλυτα ελάχιστο, καλώντας τους να ψηφίζουν κάθε τέσσερα χρόνια και μόνο για τις κοινοβουλευτικές εκλογές.
Ένας άλλος περαστικός στους δρόμους της Γερμανικής πρωτεύουσας σημειώνει πως η δυσπιστία μερίδας του εκλογικού σώματος είναι αποτέλεσμα της πικρής εμπειρίας της Δημοκρατίας της Βαϊμάρης, όταν οι Ναζί κατέλαβαν την εξουσία μέσω των εκλογών.
“Αυτή η οδυνηρή εμπειρία με έχει κάνει επιφυλακτικό. Ακόμα και σήμερα η πληθυσμός δεν θα ήταν ανεπηρέαστος από τους δημαγωγούς” μας λέει ο Martin Meier.
Μόνο σε επίπεδο κρατιδίου
Ό,τι δεν είναι δυνατό σε επίπεδο Ομοσπονδίας είναι τουλάχιστον εφικτό σε επίπεδο κρατιδίων. Και τα 16 γερμανικά κρατίδια επιτρέπουν στους πολίτες να φέρνουν προτάσεις πολιτών στην κάλπη.
Όμοια με τις νομοθετικές πρωτοβουλίες πολιτών στην Ελβετία, συγκεκριμένος αριθμός υπογραφών πρέπει να συλλεχθεί σε ορισμένο χρόνο. Αν αυτό επιτευχθεί, η κυβέρνηση του κρατιδίου οφείλει να εξετάσει την πρόταση.
Ακόμα και αν δεν γίνει δεκτή από το κοινοβούλιο του κρατιδίου, η πρόταση τίθεται σε ψηφοφορία, ακριβώς όπως και στην Ελβετία.
Μπορούν να προταθούν, μόνο θέματα τα οποία ανήκουν στις δικαιοδοσίες των 16 κρατιδίων. Τα περισσότερα από αυτά αφορούν την εκπαίδευση, έργα δημόσιων μεταφορών καθώς και την διαχείριση της ενέργειας και του νερού.
Παρά τους παραπάνω περιορισμούς, οι θεσμοί της άμεσης δημοκρατίας απολαμβάνουν μια αυξάνουσα υποστήριξη και έχει υπάρξει μια σημαντική αύξηση στον αριθμό των δημοψηφισμάτων που διεξήχθησαν τα τελευταία χρόνια.
Σύμφωνα με την μη κυβερνητική οργάνωση δεξαμενή σκέψης (think tank) Mehr Demokratie (Περισσότερη Δημοκρατία), από το 1966, υπήρξαν 84 τέτοιες προτάσεις από τους πολίτες. 53 από αυτές μετά το 2000.
Μεταξύ του 1968 και του 2014 και σε 22 από τις παραπάνω περιπτώσεις, οι προτάσεις αυτές οδήγησαν σε δημοψήφισμα. Και πάλι οι περισσότερες από αυτές διεξήχθησαν μετά το 2000.
“Τα δημοψηφίσματα σε επίπεδο κρατιδίου είναι κάτι πολύ καλό” λέει η Sybille Heine από το Βερολίνο.
Εμπόδια
Οι παραπάνω αριθμοί είναι χαμηλοί σε σχέση με ό,τι συμβαίνει στην Ελβετία. Μόνο το προηγούμενο έτος, πέντε νομοθετικές πρωτοβουλίες πολιτών και έξι νόμοι κρίθηκαν από τους πολίτες σε τέσσερις ημέρες δημοψηφισμάτων. Επιπροσθέτως οι πολίτες του κάθε καντονιού αποφάσισαν για μια πληθώρα άλλων θεμάτων που αφορούσαν τα 26 καντόνια της χώρας.
Ο λόγος της ύπαρξης τόσο λίγων θεμάτων προς ψήφιση στην Γερμανία είναι ο σημαντικός αριθμός νομικών εμποδίων τα οποία θα πρέπει να ξεπεράσουν.
Σύμφωνα με τον Gebhard Kirchgassner, καθηγητή Οικονομικών στο πανεπιστήμιο του St Gallen, υπάρχουν δύο λόγοι για το παραπάνω: ο αριθμός των υπογραφών που πρέπει να συλλεχθούν καθώς και το χρονικό όριο για την συλλογή τους.
Το αν ένα θέμα καταφέρει να φτάσει στις κάλπες ενός δημοψηφίσματος εξαρτάται από τον αριθμό των υπογραφών που απαιτούνται καθώς και τον χρόνο μέσα στο οποίο αυτές θα πρέπει να έχουν συλλεχθεί.
Ενώ στην Ελβετία απαιτούνται τουλάχιστον 100.000 υπογραφές (αντιστοιχούν σε 2% των 5,2 εκατομμύριων ανθρώπων που έχουν δικαίωμα ψήφου) εντός 18 μηνών για να γίνει αποδεκτό το αίτημα για δημοψήφισμα, οι προϋποθέσεις στην Γερμανία είναι πολύ περισσότερο απαιτητικές.
Αντίστοιχα, το χαμηλότερο όριο στην Γερμανία συναντάται στο Βρανδεμβούργο, στο οποίο οι υποστηρικτές της πρότασης έχουν στην διάθεση τους τέσσερις μήνες για να συλλέξουν 80.000 υπογραφές (οι οποίες αποτελούν το 4% του εκλογικού σώματος). Στο άλλο άκρο έχουμε το Έσσεν, στο οποίο απαιτείται η συλλογή υπογραφών που αντιστοιχούν στο 20% του εκλογικού σώματος στην διάρκεια δύο μηνών.
Διαφορετικές πρακτικές
Η άμεση δημοκρατία και οι εκφράσεις της διαφέρουν ιδιαίτερα μεταξύ των κρατιδίων. Οι νομοθετικές πρωτοβουλίες πολιτών δεν χαρακτηρίζουν κρατίδια όπως η Βάδη – Βυρτεμβέργη ή το Σάαρλαντ , ενώ οδηγούν σε αρκετά δημοψηφίσματα σε άλλα κρατίδια.
Από το 1968 διεξήχθησαν 22 δημοψηφίσματα, από τα οποία επτά στο Αμβούργο, έξι στην Βαυαρία και πέντε στο Βερολίνο. Τα κρατίδια – πόλεις έχουν συγκριτικά μικρότερα εμπόδια να ξεπεράσουν και μία ενεργή κοινωνία πολιτών, ενώ η Βαυαρία αποτελεί μία ιδιαίτερη περίπτωση με μια μακρά παράδοση άμεσης δημοκρατίας. Γενικότερα, είχαμε την διεξαγωγή δημοψηφισμάτων μόνο σε έξι από τα 16 κρατίδια.
Δεν είναι όμως μόνο ό,τι προηγείται ενός δημοψηφίσματος διαφορετικό από ό,τι συμβαίνει στην Ελβετία.
Τα όρια συμμετοχής είναι πολύ υψηλά προκειμένου να γίνει αποδεκτή ή επιθυμία μιας πλειοψηφίας. Ελάχιστα όρια συμμετοχής ισχύουν σχεδόν σε όλα τα κρατίδια της Γερμανίας. Δεν αρκεί να πει η πλειοψηφία το ναι, θα πρέπει αυτή η πλειοψηφία να αποτελεί ένα ελάχιστο ποσοστό του συνολικού εκλογικού σώματος, συνήθως 25%, μια συνθήκη η οποία προϋποθέτει αυξημένη συμμετοχή.
Έκκληση για μεταρρύθμιση
Σύμφωνα με την οργάνωση Mehr Demokratie, πρέπει να ασκηθεί ιδιαίτερη κριτική στα υψηλά όρια συμμετοχής στις νομοθετικές πρωτοβουλίες πολιτών και τα δημοψηφίσματα, εφόσον με αυτό τον τρόπο αποκλείουν την ενεργή συμμετοχή των πολιτών. Αυτό είναι ο λόγος που μερικά κρατίδια έχουν ξεκινήσει μείωση των όρων και ορίων, όπως πρόσφατα το Σάαρλαντ, το 2013.
Σε εθνικό επίπεδο επίσης, η απαίτηση για άμεση δημοκρατία μεγαλώνει.
Στις διαπραγματεύσεις σχετικά με τον κυβερνητικό συνασπισμό πέρσι, τα κόμματα των Σοσιαλδημοκρατών (SPD) και της Χριστιανοκοινωνικής Ένωσης (CSU) υποστήριξαν τις νομοθετικές πρωτοβουλίες πολιτών στο επίπεδο της Ομοσπονδίας. Παρόλα αυτά, οι Χριστιανοδημοκράτες (CDU), το κόμμα της Άνγκελα Μέρκελ, πίεσε για την εξαίρεση της παραπάνω πρότασης από το τελικό κείμενο της συμφωνίας.
Επειδή τέτοιες μεταρρυθμίσεις απαιτούν πλειοψηφία δύο – τρίτων στο Ομοσπονδιακό κοινοβούλιο, οι Χριστιανοδημοκράτες ήταν σε θέση να σταματήσουν την πρόταση των υπόλοιπων κομμάτων μέχρι και τώρα.
Η μακρά παράδοση της Βαυαρίας στην άμεση δημοκρατία συνδέεται με την Ελβετία. Ο πρώτος πρωθυπουργός της Βαυαρίας μετά τον 2ο Π.Π., Wilhelm Hoegner, πρόσθεσε στο Σύνταγμα του κρατιδίου την νομοθετική πρωτοβουλία πολιτών.
Ήταν εξοικειωμένος με τους θεσμούς της άμεσης δημοκρατίας από τα 11 χρόνια που έζησε εξόριστος στην Ελβετία. Μήπως θα έπρεπε και η Άγκελα Μέρκελ να περάσει λίγο περισσότερο χρόνο στην Ελβετία στο μέλλον;
Πέντε δημοψηφίσματα σε 4 χρόνια
Φέτος τον Μάιο, μια μεγάλη πλειοψηφία πολιτών στο Βερολίνο αποφάσισε να παραμείνει ως πάρκο το παλιό αεροδρόμιο του Tempelhof. Η τοπική κυβέρνηση επιθυμούσε να χρησιμοποιήσει ένα μέρος του αεροδρομίου για την ανέγερση κατοικιών αλλά και βιομηχανικών κτηρίων. Η ψηφοφορία διεξήχθη την ίδια ημέρα με αυτή των Ευρωεκλογών και το ελάχιστο όριο του 25% επιτεύχθηκε.
Το 2013, η πρόταση “Νέα ενέργεια για το Βερολίνο” απέτυχε οριακά. Απαιτούσε την επιστροφή του δικτύου διανομής της ηλεκτρικής ενέργειας σε δημόσια ιδιοκτησία και την ίδρυση μιας επίσης δημόσιας εταιρείας παραγωγής ενέργειας. Παρόλο που το 83% των ψηφοφόρων ψήφισαν υπέρ της πρότασης, η πρωτοβουλία απέτυχε επειδή ήταν ελάχιστα κάτω από το όριο (24,1%).
Το ίδιο έτος, μια παρόμοια πρωτοβουλία στο Αμβούργο είχε επιτυχή έκβαση. Το 50,9% των ψηφοφόρων αποδέχτηκε την πρόταση της μεταφοράς του δικτύου πίσω σε δημόσια ιδιοκτησία. Η ψηφοφορία διεξήχθη την ίδια μέρα με τις τοπικές εκλογές, πετυχαίνοντας έτσι μια συμμετοχή της τάξης του 68%.
Το 2011, μια πρόταση που απαιτούσε την γνωστοποίηση των συμβολαίων για την μερική ιδιωτικοποίηση του παρόχου ύδρευσης BWB έγινε αποδεκτή από μια πλειοψηφία 98% με ποσοστό συμμετοχής 27%.
Το 2010 η πρωτοβουλία στο Αμβούργο “Θέλουμε να διδαχθούμε!” ήταν επιτυχής. Καλούσε για μία μερική απόσυρση προτάσεων της κυβέρνησης σχετικές με μεταρρυθμίσεις στα σχολεία. Η πρόταση πέρασε με 58% υπέρ αυτής, το οποίο αποτελούσε το 22% του συνολικού εκλογικού σώματος. Παρόλα αυτά, σε αντιδιαστολή με όλα τα άλλα Γερμανικά κρατίδια, το Αμβούργο δεν απαιτεί κάποιο ελάχιστο όριο συμμετοχής.”
Σχόλια
Στο logiosermis.net δημοσιεύεται κάθε σχόλιο. Θεωρούμε ότι ο καθένας έχει το δικαίωμα να εκφέρει ελεύθερα τις απόψεις του, οι οποίες εκφράζουν αποκλειστικά τον εκάστοτε σχολιαστή. Τα συκοφαντικά ή υβριστικά σχόλια θα διαγράφονται χωρίς προειδοποίηση. Περισσότερα στις οδηγίες χρήσης.