BRICS: Ψάχνουν «σωσίβια» στην κρίση

Λίγες ώρες μετά το σφύριγμα της λήξης του τελικού του Μουντιάλ συναντώνται στην Φορταλέζα της Βραζιλίας οι ηγέτες των BRICS -της Βραζιλίας, της Ρωσίας, της Ινδίας, της Κίνας και της Νότιας Αφρικής. Οι αναδυόμενες οικονομίες κάνουν επίδειξη ενότητας, αν και τους χωρίζουν πολλά, αναφέρει η Deutsche Welle. Ετοιμάζουν την ίδρυση ενός αποθεματικού νομισματικού ταμείου και μίας αναπτυξιακής τράπεζας, αναφέρει δημοσίευμα του πρακτορείου ειδήσεων Bloomberg.

Οι πέντε από τις μεγαλύτερες αναδυόμενες αγορές θα εγκρίνουν, σύμφωνα με το δημοσίευμα, την ίδρυση αποθεματικού ταμείου με κεφάλαια ύψους 100 δισεκ. δολαρίων και αναπτυξιακής τράπεζας με κεφάλαια 50 δισεκ. δολαρίων κατά τη σύνοδο των ηγετών τους στην πόλη Φορταλέζα της Βραζιλίας την 15η/16η Ιουνίου.

Οι BRICS προωθούν τις πρωτοβουλίες αυτές εξαιτίας της απογοήτευσης τους για την έλλειψη συμμετοχής τους στην παγκόσμια διακυβέρνηση, ιδιαίτερα στην Παγκόσμια Τράπεζα και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, δήλωσε ο Άρβιντ Σουμπραμανιάν, υψηλόβαθμος εταίρος στο Ίδρυμα Πέτερσον για τη Διεθνή Οικονομία.

Ωστόσο, τα μέτρα που θα ανακοινώσουν οι «5» δεν είναι αρκετά για να ενισχύσουν την ανάπτυξη ή τη συνοχή στη ομάδα, καθώς η εμπιστοσύνη των ξένων επενδυτών μειώνεται και οι χώρες της ομάδας επικεντρώνονται σε πιο εγχώρια θέματα, όπως οι εκλογές στη Βραζιλία, η σύγκρουση στην Ουκρανία και τα σχέδια νέας οικονομικής πολιτικής στην Ινδία. «Είναι δύσκολο να δει κανείς αρκετή δυναμική σε αυτό το στάδιο για την ομάδα των BRICS συνολικά και για τις συγκεκριμένες πρωτοβουλίες ειδικότερα», δήλωσε ο κ. Σουμπραμανιάν στο Bloomberg.

Η αναπτυξιακή τράπεζα θα πρέπει να εγκριθεί νομοθετικά από τις χώρες - μέλη και θα χρειασθεί τουλάχιστον ένα έτος για να υλοποιηθεί. Η συμμετοχή σε αυτή θα ανοίξει τελικά και σε χώρες εκτός των BRICS, ενώ η αναγγελία της ίδρυσής της συμπίπτει με σχέδια για την ίδρυση μίας ασιατικής αναπτυξιακής τράπεζας υποδομών, με κεφάλαια επίσης 50 δισεκ. δολάρια, επικεφαλής της οποίας θα είναι η Κίνα, σύμφωνα με αξιωματούχο του υπουργείου Οικονομικών της Βραζιλίας.

Η Κίνα θα χρηματοδοτήσει το αποθεματικό ταμείο , στο οποίο θα μπορούν να προσφεύγουν οι χώρες - μέλη σε περίπτωση ελλειμμάτων στα ισοζύγια πληρωμών τους , με 41 δισ. δολάρια, ενώ η Νότια Αφρική με 5 δισ. δολάρια και οι άλλες τρεις χώρες με 18 δισ. δολάρια η κάθε μία. Οι λεπτομέρειες για τη λειτουργία του ταμείου, που αντιστοιχεί στο 2% των συνολικών διαθεσίμων των BRICS, δεν έχουν ακόμη καθορισθεί.

Ο μέσος ρυθμός οικονομικής ανάπτυξης των πέντε χωρών προβλέπεται -από οικονομολόγους που ερωτήθηκαν από το Bloomberg- να φθάσει το 5,37% εφέτος, ο μισός σε σχέση με τον ρυθμό πριν από επτά χρόνια. Η Βραζιλία και Ρωσία αναμένεται να αναπτυχθούν με ρυθμό 1,3% και 0,5%, αντίστοιχα.

Η πατρότητα του ακρωνυμίου BRIC αποδίδεται στον οικονομολόγο Τζιμ Ο` Νίλ και αντιστοιχεί στα αρχικά της Βραζιλίας, της Ρωσίας, της Ινδίας και της Κίνας, τις τέσσερεις δυναμικές και αναδυόμενες οικονομίες που στις αρχές της περασμένης δεκαετίας φάνηκε να κάνουν τη διαφορά στο πεδίο της οικονομικής ανάπτυξης. Το 2009 προστέθηκε και η Νότια Αφρική στο κλαμπ και μαζί της το S στο ακρωνύμιο.

Ο στόχος των πέντε αναδυομένων οικονομιών να συντονίσουν τα οικονομικά τους συμφέροντα στην παγκοσμιοποιημένη πραγματικότητα δεν είναι εύκολο να επιτευχθεί, καθώς οι διαφορές τους σε όλα τα επίπεδα είναι μεγάλες. Και όπως εξηγεί ο Ρολφ Λανγκχάμερ, καθηγητής Οικονομικών και στέλεχος του Ινστιτούτου Μελετών της Παγκόσμιας Οικονομίας, IfW: «Η Ινδία είναι σίγουρα μια αναπτυσσόμενη οικονομία. Η Ρωσία δεν είναι πλέον. Η Κίνα βρίσκεται σε μια πορεία μετεξέλιξης σε βιομηχανική δύναμη. Δεν γνωρίζω πώς είναι δυνατόν να μπουν αυτές οι χώρες κάτω από την ίδια κατηγορία», αναφέρει δημοσίευμα στην ηλεκτρονική έκδοση του ελληνικού τμήματος της Deutsche Welle.

Ανταγωνίστριες για τη διασφάλιση πρώτων υλών

Η επισήμανση του γερμανού οικονομολόγου επιβεβαιώνεται και από την διεθνή συμπεριφορά των πέντε κρατών. Στις διαπραγματεύσεις του «γύρου της Ντόχα», η Ινδία και η Βραζιλία τάχθηκαν με το μέρος των αναπτυσσομένων χωρών. Έναν χρόνο αργότερα, σε μια σύνοδο κορυφής για τις κλιματικές αλλαγές, Κίνα και Ινδία απέτρεψαν την επίτευξη μιας συμφωνίας που θα απέβαινε ενάντια στα συμφέροντά τους.

Ένα ακόμη παράδειγμα των διαφορετικών συμφερόντων των BRICS συνιστά η συμφωνία Ρωσίας και Κίνας για την προμήθεια φυσικού αερίου από την πρώτη στη δεύτερη. Μια συμφωνία ύψους 400 δισ. ευρώ που αποσκοπεί, μεταξύ άλλων, να δείξει στην Δύση ότι η Μόσχα μπορεί να πουλήσει το φυσικό της αέριο και αλλού.

Βέβαια, η συμφωνία για το φυσικό αέριο δεν μπορεί να κρύψει τη ρωσική δυσαρέσκεια για το γεγονός ότι το Πεκίνο διευρύνει την επιρροή του στην Κεντρική Ασία. Από την άλλη πλευρά, οι συγκρούσεις στα σύνορα της Κίνας με την Ινδία επιβαρύνουν σχεδόν καθημερινά τις σχέσεις μεταξύ των δύο χωρών. Οι BRICS δεν είναι «στενοί σύμμαχοι» αποφαίνεται ο Ρολφ Λανγκχάμερ, τονίζοντας ότι οι χώρες αυτές είναι μάλλον ανταγωνίστριες στο πεδίο της διασφάλισης πρώτων υλών παρά εταίροι. Άλλωστε, κάθε χώρα έχει να αντιμετωπίσει τα δικά της προβλήματα.

Εξαθλίωση παρά την ανάπτυξη στην Ινδία

«Η Νότια Αφρική παρουσιάζει τους χαμηλότερους ρυθμούς ανάπτυξης μεταξύ των BRICS και αντιμετωπίζει τεράστιο πρόβλημα με την νεανική ανεργία», υπενθυμίζει ο καθηγητής Οικονομικών Χέλμουτ Ράιζεν, από την συμβουλευτική εταιρεία Shifting Wealth.

Ο οικονομολόγος αποδίδει το πρόβλημα της Νότιας Αφρικής στο γεγονός ότι η εκπαίδευση των νέων στην χώρα αυτή είναι εντελώς άσχετη με τις ανάγκες της οικονομίας. Από την άλλη πλευρά, η Ινδία που έδωσε έμφαση στην βιομηχανία, ακολουθώντας μια πολιτική επιδοτήσεων, κατόρθωσε να επιβληθεί στους κλάδους της πληροφορικής και των γενοσήμων φαρμάκων, αλλά δεν έλυσε το πρόβλημα της ανεργίας. «Έτσι ένα μεγάλο μέρος του πληθυσμού έμεινε εκεί που ήταν, δηλαδή, στην εξαθλίωση», λέει ο Χέλμουτ Ράιζεν.

Την ίδια ώρα, η Βραζιλία αντιμετωπίζει τεράστια δημοσιονομικά προβλήματα. Η εύθραυστη μεσαία τάξη που έχει αναπτυχθεί στη χώρα αυτή είναι αντιμέτωπη με τον κίνδυνο της φτώχειας, καθώς ο ρυθμός ανάπτυξης της βραζιλιάνικης οικονομίας είναι αναιμικός.

Πρόβλημα η αναπτυξιακή τράπεζα
Τους δύο ισχυρούς πόλους στο κλαμπ των BRICS αποτελούν η Κίνα και η Ρωσία. Και ενώ η ρωσική οικονομία παρουσιάζει στασιμότητα, η κινεζική αναπτύσσεται με ρυθμό κοντά στο 7%. Οι υπόλοιποι προσπαθούν να περιορίσουν την κινεζική ισχύ. Ενδεικτικό είναι το παράδειγμα της κοινής Αναπτυξιακής Τράπεζας που επιδιώκουν να συγκροτήσουν οι BRICS και η οποία θα διαθέτει αρχικό κεφάλαιο ύψους 50 δις. δολάρια. Κάθε χώρα θα συμβάλει με 10 δισ. Για την Κίνα είναι πολύ εύκολο να βρει το ποσό αυτό, όχι όμως για την Νότια Αφρική.

Η Αναπτυξιακή Τράπεζα είναι ένα από τα μεγάλα θέματα που θα συζητήσουν οι «5» στην Φορταλέζα, καθώς η ίδρυσή της συνιστά και ένα πολιτικό μήνυμα προς τις βιομηχανικές χώρες.

Κ. Σαρ.

πηγή: Deutsche Welle, Bloomberg