Πόσοι εξοπλισμοί αρκούν για μια αποτελεσματική άμυνα;

Πόσοι εξοπλισμοί αρκούν για μια αποτελεσματική άμυνα ,ποτέ δεν απαντήθηκε στην Ελλάδα. Γι΄ αυτό και συνεχίζαμε να αγοράζουμε αλόγιστα και να πληρώνουμε πανάκριβα οπλικά συστήματα που ποτέ δεν θα χρησιμοποιηθούν.

Ποτέ δεν εξετάσαμε το κόστος λειτουργίας ενός οπλικού συστήματος. Πόσο μάλλον να “αφουγκραστούμε” τις εξελίξεις της τεχνολογίας που κάθε μέρα είναι ραγδαίες.

Η δημοσιογράφος Ιωάννα Ηλιάδη που τις παρακολουθεί ήταν η συντονίστρια της συζήτησης που διοργάνωσε η Κοινωνία Αξιών για τους εξοπλισμούς. Κι επειδή έχει πια μεγάλη εμπειρία και από δημοσιογραφία και από εξοπλισμούς και από τεχνολογία αξίζει να διαβάσουμε τι είπε:

“Εβλεπα χθες για πολλοστή φορά την ταινία “σωματοφύλακας”, όπου η πρώτη κουβέντα της πρωταγωνίστριας στον υποψήφιο σωματοφύλακα, ήταν: “θα κάνω αυτό που λες για την ασφάλειά μου, αρκεί να μην αλλάξει η ζωή μου”.

Κάπως έτσι σκεφτόμαστε πολλοί από εμάς για πολλά θέματα. Για παράδειγμα, σκεφτόμαστε ότι όταν θα βγούμε από την κρίση, θα επιστρέψουμε στην πρότερη κατάστασή μας. Είναι άραγε αλήθεια αυτό;

Σκεφτόμαστε ότι πρέπει να έχουμε μια αποτελεσματική άμυνα για τη χώρα μας, προσθέτοντας ισχύ πυρός στις υφιστάμενες δομές μας. Είναι άραγε αποτελεσματικό;

Δεδομένων των κινδύνων που αντιμετωπίζουν καθημερινά οι στρατοί σε παγκόσμιο επίπεδο, είναι συνήθως απρόθυμοι να αλλάξουν. Κατά τη διάρκεια του Α' Παγκόσμιου Πολέμου το 1915, τα στρατεύματα στο δυτικό μέτωπο, πολεμούσαν όπως στο Βατερλώ έναν αιώνα πριν, το 1815. Διατηρούσαν κλειστούς σχηματισμούς επίθεσης, παρά το γεγονός της εμφάνισης του πολυβόλου. Εκατομμύρια ανθρώπων σφαγιάστηκαν σε αυτόν τον πόλεμο.

Ο ιστορικός Αλαν Κλαρκ στη μελέτη του για αυτόν τον πόλεμο δίνει τον τίτλο “Τα μουλάρια”, υποστηρίζοντας ότι τα βρετανικά στρατεύματα ήταν “λιοντάρια με επικεφαλής μουλάρια”, και πως οι τρομερές απώλειες ανθρώπινων ζωών κατέστρεψαν ολοκληρωτικά το μοντέλο του παλαιού επαγγελματικού στρατού.

Η ιστορία επαναλήφθηκε και στον Β' Παγκόσμιο πόλεμο, όταν νέες τεχνολογίες είχαν μπει στην υπηρεσία των Ενόπλων Δυνάμεων, όπως τα νέας γενιάς τανκ, τα αεροπλάνα και τα ραδιοκύμματα.

Οι σύμμαχοι δεν ήταν σε θέση να εντάξουν τη νέα τεχνολογία στο πεδίο της μάχης, απέναντι στους Γερμανούς, οι οποίοι την αξιοποίησαν πολύ καλύτερα. Η νέα τακτική που πήρε την ονομασία “κεραυνοβόλος πόλεμος” περιλάμβανε αιφνιδιαστικές επιθέσεις, ταχύτατες προωθήσεις δυνάμεων στην εχθρική περιοχή, με συντονισμένη ισχυρή υποστήριξη από αεροπορικές δυνάμεις, που κτυπούσαν και αιφνιδίαζαν τον εχθρό όπως ακριβώς θα έκανε ένας κεραυνός. Η άμυνα, η περίφημη γραμμή Μαζινώ, ήταν προετοιμασμένη με παραδοσιακό τρόπο για να ανταποκριθεί σε άλλου είδους πόλεμο.

Θα μπορούσα να αναφέρω πολλά τέτοια παραδείγματα. Αυτό που φαίνεται είναι πως η πλευρά η οποία προσαρμόζεται γρηγορότερα στα δεδομένα της εποχής της, έχει το τακτικό πλεονέκτημα.

Όταν οι στρατοί δεν συμβαδίζουν με το ρυθμό των αλλαγών, οι χώρες υποφέρουν. Στο Β 'Παγκόσμιο Πόλεμο, η αδυναμία να κατανοηθεί η έννοια της εκμηχάνισης, στην αρχή του πολέμου, είχε ως αποτέλεσμα να παραδοθούν μεγάλες γεωγραφικές εκτάσεις στις δυνάμεις του Άξονα, ο οποίος βρέθηκε πολύ κοντά στο να κερδίσει τον πόλεμο.

Κατά τη διάρκεια του Ψυχρού πολέμου, η αποτυχία να γίνει κατανοητό το πραγματικό νόημα των πυρηνικών όπλων, οδήγησε πολλές χώρες και κυρίως τις ΗΠΑ και τη Ρωσία σε μια αυτοκτονική για τις οικονομίες τους, κούρσα εξοπλισμών.

Τα τεχνολογικά επιτεύγματα των τελευταίων 20 χρόνων, και αναφέρομαι κυρίως στο πεδίο της επικοινωνίας, με την έκρηξη του διαδραστικού διαδικτύου, συνέπεσαν με το τέλος του ψυχρού πολέμου.

Ωστόσο διαφαίνεται ότι ακόμα και σήμερα, οι περισσότεροι στρατοί ανά τον κόσμο, θεωρούν πως τα νέα αυτά εργαλεία θα ενισχύσουν τις υφιστάμενες πρακτικές. Στο δόγμα του “σοκ και δέος”, το οποίο βασίζεται στην ισχύ πυρός που συγκεντρώνεται και ξεσπά σαν σφυρί πάνω στον αντίπαλο.

Ωστόσο μια προσεκτικότερη ματιά στον πόλεμο του Ιράκ, μας δείχνει ότι το δόγμα που επινόησε ο Ρόνφιλντ, κοστίζει πολλές ζωές αμάχων, κάτι που εξοργίζει τους επιζώντες. Οι οργανώσεις όπως η Αλ Κάιντα, που λειτουργούν ως δίκτυα, απέδειξαν ότι είναι πολύ εύκολο να αποφεύγουν το σφυροκόπημα, διαπιστώνει ο αμερικανός καθηγητής John Arqilla.

Ο Στρατός των ΗΠΑ χρησιμοποιεί τα νέα εργαλεία με παραδοσιακό τρόπο, την ώρα που το πραγματικό κόστος του πολέμου στο Ιράκ υπολογίζεται ότι έφθασε τα 3 τρισεκατομμύρια δολλάρια. Ωστόσο σύμφωνα με τον ίδιο καθηγητή, δεν είναι σε θέση να κατανοήσει την έννοια και τη λειτουργία των κοινωνικών δικτύων, η οποία έχει ήδη μπει στη ζωή μας.

Η τεχνολογική αλλαγή που βιώνουμε, βασίζεται στην έκρηξη των φορητών συσκευών, οι οποίες προσφέρουν ασύρματη σύνδεση και υπολογιστική ικανότητα τέτοια, που επιτρέπει σε όλους να αλληλεπιδρούν οπουδήποτε και οποιαδήποτε στιγμή. Πρόκειται για ένα νέο είδος συλλογικής νοημοσύνης, η οποία μπορεί να χρησιμοποιηθεί είτε για καλούς είτε για κακούς σκοπούς.

Πολλές φορές, κινήματα πολιτών που αναπτύσσονται μέσω του διαδικτύου, είναι πολύ αποτελεσματικότερα από την επιβολή “δημοκρατίας” δια των όπλων, σε χώρες όπως το Ιράκ ή το Αφγανιστάν.

Ωστόσο, πέραν των καλών προθέσεων, υπάρχουν και οι κακές. Οπως μπορούν να λειτουργούν οι ακτιβιστές για θέματα δημοκρατίας, με τον ίδιο τρόπο μπορούν να δικτυώνονται και οργανώσεις που θα μπορούσαν να αποτελέσουν απειλή για οποιοδήποτε κράτος.

Κι εδώ πλέον φθάνουμε στις Ένοπλες Δυνάμεις, οι οποίες θα κληθούν να αντιμετωπίσουν τις νέες αυτές απειλές, αλλά σε ένα διαφορετικό είδος πολέμου. Αυτό που ορισμένοι επιστήμονες ονομάζουν “πόλεμο δεύτερης γενιάς” δανειζόμενοι τον όρο από το web δεύτερης γενιάς.

Η μεγάλη δύναμη πυρός, είναι ικανή να αντιμετωπίσει έναν εχθρό σε συγκεκριμένο γεωγραφικό χώρο, αλλά οι σύγχρονες εχθροπραξίες είναι πιθανό να είναι εξαιρετικά γρήγορες και πολυπλοκότερες από τον παραδοσιακό πόλεμο.

Το μεγαλύτερο πρόβλημα των παραδοσιακών Ενόπλων Δυνάμεων, είναι πως έχουν οργανωθεί για να αντιμετωπίσουν έναν εχθρό σε συγκεκριμένο έδαφος και δυσκολεύονται να προσαρμοστούν σε αυτό το νέο πεδίο που χαρακτηρίζεται από το χάος και την πολυπλοκότητα, χωρίς να έχει σαφή γεωγραφικά όρια.

Κι εδώ τίθεται ένα πολύ σοβαρό πρόβλημα, καθώς όπως υποστηρίζουν οι νέες θεωρίες, κάθε φορά που ένα ιεραρχικά δομημένο στράτευμα βρέθηκε αντιμέτωπο με ένα δίκτυο, υπέστη μεγάλες απώλειες. Χρειάζεται δίκτυο για να αντιμετωπιστεί ένα δίκτυο, λέει χαρακτηριστικά ο Arquilla.

Ήδη σε παγκόσμιο επίπεδο οι συζητήσεις για το πέρασμα των Ενόπλων Δυνάμεων από την γραμμική ιεραρχία σε πιο χαοτικές δομές οργάνωσης, έχει ξεκινήσει. Εξετάζονται εναλλακτικές στρατιωτικές δομές όπως η σμήνωση, όπου οι αποφάσεις δεν λαμβάνονται κατ' ανάγκη κεντρικά, αλλά προάγεται η λήψη αποφάσεων σε τοπικό επίπεδο, αντιγράφοντας ουσιαστικά τη φύση. Δηλαδή, μελετώνται δομές όπως τα σμήνη των πουλιών και η κοινωνία των μυρμηγκιών.

Και αυτό είναι εφικτό δια μέσου της τεχνολογίας. Σκεφτείτε ότι από την εποχή που τα κομπιούτερ ήταν τεράστια, έχουμε φθάσει στην εποχή που ο καθένας μπορεί να τα έχει στο χέρι του, ή ακόμα και να τα φοράει. Σε αυτή την εποχή δεν είναι δόκιμο να χρησιμοποιούμε μεγάλα συστήματα που τα χειρίζεται κάποιος από μακριά, όπως για παράδειγμα να προετοιμαζόμαστε μόνο για αυτό που λένε κυβερνοπόλεμο cyberwar, όπου όλα τα εργαλεία συγκεντρώνονται στην κορυφή. Θα πρέπει να προετοιμαζόμαστε κυρίως για αυτό που λέγεται netwar, δηλαδή πόλεμος δικτύων, με αλλαγή των υφιστάμενων δομών, όπου θα υπάρχει ευελιξία, ακόμα και αυτονομία αν χρειαστεί στο τοπικό επίπεδο.

Κάθε εποχή που σημειώνεται τεχνολογική αλλαγή, οδηγεί σε σημαντικές αλλαγές στο δόγμα του πολέμου. Η ιστορία μας λέει ότι οι εξελίξεις αυτές ήταν αναπόφευκτες, αλλά τόσο οι Ένοπλες Δυνάμεις όσο και οι πολιτικοί, σχεδόν σε όλες τις περιπτώσεις, άργησαν να τις υιοθετήσουν και συνήθως η αλλαγή επιβλήθηκε μετά από κάποια τραγωδία.

Να θυμήσουμε και τα καθ' ημάς, όπου μετά τα Ίμια βρεθήκαμε σε μια διαρκή προσπάθεια αλλαγής της δομής μας, άσχετα με το πώς θα κρίνετε οι πιο ειδικοί αυτό το αποτέλεσμα.

Τώρα, την εποχή που οι επιστήμονες ονομάζουν ως εποχή των δικτύων, η ανάγκη προσαρμογής στα νέα δεδομένα, είναι κάτι πάνω από επιτακτική. Η ευρύτερη περιοχή μας έχει ήδη περάσει στη νέα εποχή. Παρακολουθήσαμε τα γεγονότα στις χώρες της νότιας Μεσογείου, τα οποία είναι πιο γνωστά ως Αραβική Άνοιξη. Παρακολουθήσαμε τα πρόσφατα γεγονότα στην Τουρκία με το Gezi Parki.

Ολα δείχνουν πως ανά πάσα στιγμή θα πρέπει να είμαστε προετοιμασμένοι να ανταποκριθούμε σε αυτές τις νέες μορφές που παίρνει η απειλή, η οποία έχει ρίζες σε πιο πολύπλοκές και χαοτικές δομές, στις δομές που λειτουργούν τα δίκτυα.

Συνεπώς εκτιμώ ότι η όποια συζήτηση για το τι εξοπλισμούς χρειάζεται η άμυνά μας για να είναι αποτελεσματική, πρέπει να τεθεί σε νέες βάσεις και όχι απαραίτητα στην αντίληψη περί ιεραρχίας στην οποία έχουμε συνηθίσει να λειτουργούμε.

Το φαινόμενο των δικτύων βρίσκεται ακόμα σε πρώτο στάδιο και όσο πιο γρήγορα μπορέσουμε να προσαρμοστούμε, τόσο περισσότερο κερδισμένοι θα βγούμε αποφεύγοντας επενδύσεις σε εξοπλιστικά προγράμματα τα οποία δεν θα έχουν χρήση στο μέλλον. Εκτός κι αν υπάρχει κάποια άλλη ανάγκη πέραν της αμυντικής να συνεχίσουν να ενισχύονται οι παραδοσιακές δομές”.

onalert