Η μετάλλαξη του νεοφιλελευθερισμού

Του Σταύρου Καπάκου

Ο Αντώνης Σαμαράς δείχνει πραγματικά μια συνέπεια στην υποστήριξη της μνημονιακής πολιτικής, παρά τις αντίθετες απόψεις που εξέφραζε πριν γίνει πρωθυπουργός. Θεωρεί πλέον “φυσιολογική χώρα” την Ελλάδα παρ’ ότι το κοινωνικό σώμα βιώνει τις δραματικές επιπτώσεις ως τραγωδία.

Ο Σαμαράς υποστηρίζει ότι οι ιδιωτικοποιήσεις φέρνουν επενδύσεις, οι οποίες μεγεθύνουν την οικονομία και το ΑΕΠ. Δεν νοιάζεται αν αυτή η μεγέθυνση συνεπάγεται ή όχι παραγωγική ανάπτυξη, ούτε αν η χώρα χάνει έναν μοχλό της παραγωγικής της ανασυγκρότησης, ούτε αν αυτό συνεπάγεται απώλεια ενός κοινωνικού αγαθού. Η μεγέθυνση είναι αυτοσκοπός

Έκρηξη της ανεργίας πέρα από κάθε ιστορικό προηγούμενο για δυτική χώρα, μειώσεις αποδοχών επίσης άνευ προηγουμένου, εργασιακές σχέσεις λάστιχο, περικοπές στο κοινωνικό κράτος με δραματικές συνέπειες στα φτωχότερα κοινωνικά στρώματα και ιδιωτικοποιήσεις δημοσίων επιχειρήσεων, μερικές από τις οποίες είναι στρατηγικού χαρακτήρα.

Πώς γίνεται ο σημερινός πολιτικός εκφραστής των νεοφιλελεύθερων αντιλήψεων να πανηγυρίζει βαφτίζοντας επιτυχία την καταστροφή; Δεν νομίζω πως η εμμονή σε μια νεοφιλελεύθερη λογική είναι επαρκής για να εξηγήσει τη στάση της σημερινής ηγεσίας της ελληνικής Δεξιάς. Δεν πρέπει να λησμονούμε ότι ο νεοφιλελευθερισμός, ως οικονομικό πρόταγμα της Δεξιάς, ήταν η απάντηση του παραγωγικού καπιταλισμού στην κρίση του παραγωγικού καπιταλισμού, δηλαδή στον στασιμοπληθωρισμό, την κρίση που διαδέχθηκε τη μεταπολεμική αποκαλούμενη “χρυσή” περίοδο στις δυτικές χώρες.

Ακόμη και ο νεοφιλελευθερισμός του Μίλτον Φρίντμαν: “Ελεύθερος να διαλέξεις” για τις χώρες της Δυτικής Ευρώπης δεν περιελάμβανε τέτοιου είδους καταστροφή και μάλιστα ως προαπαιτούμενο για την ανάκαμψη. Με άλλα λόγια ακόμη και ο Φρίντμαν, συγκρινόμενος με τη σημερινή πολιτική της επεκτατικής λιτότητας, θα φάνταζε… παναγία. Για παράδειγμα η οικονομική πολιτική του Ρίγκαν, του πιο νεοφιλελεύθερου προέδρου των ΗΠΑ, η λεγόμενη “ριγκανόμικς”, σε μια πενταετία αύξησε το δημόσιο έλλειμμα από τα 60 δισ. δολάρια στα 200 δισ. (από 2% σε 5% του ΑΕΠ). Τι σημαίνει αυτό; Ότι ο Ρίγκαν, για να επιτύχει τη μεγέθυνση της αμερικανικής οικονομίας, αύξησε το δημόσιο έλλειμμα παρ’ ότι νεοφιλελεύθερος.

Οι νεοφιλελεύθεροι της δεκαετίας του ’70 δεν διανοήθηκαν να καταστρέψουν σε τέτοιο βαθμό μια δυτική χώρα (σ.σ.: άλλο πράγμα τι έκαναν και με το παραπάνω στις λεγόμενες τρίτες χώρες), προκειμένου να την καταστήσουν “φυσιολογική”. Δεν ήταν πολιτικά δυνατόν να ισχυριστούν κάτι τέτοιο τη δεκαετία του ’70 και του ’80 και κατέφυγαν σε περιφερειακές χώρες, όπως η Χιλή, για να εφαρμόσουν λογικές σοκ.

Τι συμβαίνει, επομένως, και οι επίγονοι των πραγματικών νεοφιλελεύθερων πανηγυρίζουν; Σήμερα έχουμε μετάλλαξη εκείνης της νεοφιλελεύθερης στρατηγικής, όπως άλλωστε συνέβη πολύ νωρίτερα με τον κλασικό φιλελευθερισμό του Λοκ ή την “ανοικτή κοινωνία” του Πόπερ και τη μετάλλαξη των πρώτων νεοφιλελεύθερων. Οι ιδεολογικές αναθεωρήσεις της Δεξιάς την οδηγούν όλο και περισσότερο σε συντηρητικές μετατοπίσεις και κατά συνέπεια περιορίζουν τη λαϊκότητά της. Ο αρπακτικός νεοφιλελευθερισμός προκρίνει το άμεσο και υψηλό κέρδος, την οικονομική μεγέθυνση και όχι το λογικό κέρδος και την παραγωγική ανάπτυξη.

Ο Σαμαράς υποστηρίζει ότι οι ιδιωτικοποιήσεις φέρνουν επενδύσεις, οι οποίες μεγεθύνουν την οικονομία και το ΑΕΠ. Δεν νοιάζεται αν αυτή η μεγέθυνση συνεπάγεται ή όχι παραγωγική ανάπτυξη, ούτε αν η χώρα χάνει έναν μοχλό της παραγωγικής της ανασυγκρότησης, ούτε αν αυτό συνεπάγεται απώλεια ενός κοινωνικού αγαθού. Δεν νοιάζεται, επίσης, αν οι εταιρείες που διεκδικούν τα ελληνικά “φιλέτα” είναι στην πραγματικότητα μεγάλες δημόσιες εταιρείες άλλων ευρωπαϊκών χωρών.

Τι σημαίνει, για παράδειγμα, η αδιαφορία της κυβέρνησης για την εγχώρια φαρμακοβιομηχανία προς όφελος μεγάλου πολυεθνικού κολοσσού με πρόσχημα κάποιες μειώσεις της τιμής ορισμένων φαρμάκων; Σημαίνει στοχοπροσήλωση στην οικονομική μεγέθυνση, αδιαφορία για την παραγωγική ανάπτυξη με όρους και κανόνες, που σε συνδυασμό με μεγάλες παρεμβάσεις του Δημοσίου μπορούν να αυξήσουν την παραγωγή και την απασχόληση. Είναι ποτέ δυνατόν στη σημερινή εποχή οποιαδήποτε παραγωγική ανασυγκρότηση της χώρας να μην έχει στο επίκεντρο την απασχόληση; Και όμως είναι για τους μεταλλαγμένους νεοφιλελεύθερους. Ο προσφορότερος δρόμος για να επιβληθεί η εσωτερική υποτίμηση είναι η μαζική ανεργία…

Η ενίσχυση της παραγωγής και της απασχόλησης δεν συνιστά προτεραιότητα του Σαμαρά. Η σημερινή ηγεσία της Δεξιάς φαίνεται να πιστεύει ότι μπορεί να πάρει μπροστά η οικονομία αρκούμενη στις εξαγωγές, χωρίς την ενίσχυση της εσωτερικής ζήτησης και τη στοχευμένη αύξηση της κατανάλωσης σε προϊόντα και υπηρεσίες με υψηλή εσωτερική προστιθέμενη αξία. Είναι πλάνη αν δεν πρόκειται, το πιθανότερο, για ηθελημένη πολιτική επιλογή αναδιανομής του πλούτου υπέρ των πλουσιότερων στρωμάτων. Όπως δείχνουν οι έρευνες, τα τέσσερα τελευταία χρόνια, το εισόδημα του 10% των φτωχότερων στρωμάτων μειώθηκε στο μισό! Δηλαδή οι φτωχοί έγιναν ακόμη φτωχότεροι.

eleutheriellada