1 δισ. ευρώ τον χρόνο η φοροδιαφυγή από τις μεγάλες πολυεθνικές!

Του Κωστή Χ. Πλάντζου

Ξένοι πρέσβεις σε ρόλο… αρχιλογιστή φοροφυγάδων. Διεθνείς κολοσσοί που κλείνουν χρυσές δουλειές και συμβάσεις με το κράτος, αλλά δεν αποδίδουν ευρώ ΦΠΑ στη χώρα μας. Από όσα κερδίζουν, περισσότερα βγάζουν έξω παρά πληρώνουν στο Δημόσιο, ενώ μόλις τώρα η ελληνική κυβέρνηση προσπαθεί να βάλει φρένο στα παιχνίδια που παίζουν με τριγωνικές συναλλαγές, royalties και υπερτιμολογήσεις.

Η χώρα μπορεί να έχει γίνει περίγελος του πλανήτη ως παράδεισος της φοροδιαφυγής, αλλά κυβερνήσεις που καταφέρονται κατά των Ελλήνων για το «εθνικό σπορ της φοροδιαφυγής» δεν έχουν κανένα πρόβλημα όταν επιχειρήσεις της χώρας τους κατακλέβουν το ελληνικό κράτος. Ξεπερνώντας κάθε όριο θρασύτητας μάλιστα, ενεργούν ως προστάτες και αρχιλογιστές πολυεθνικών όταν αυτές πιάνονται στα πράσα να φοροδιαφεύγουν και δεν διστάζουν να παρέμβουν, όπως θεωρούν ότι έχουν δικαίωμα, στην κυβέρνηση της χώρας μας για να γλιτώσουν τους δικούς τους φοροφυγάδες και να μην εισπράξει η Εφορία μας τους φόρους που έχει ανάγκη η Ελλάδα ώστε να ξεφύγει από τη δίνη των μνημονίων.

Επιχειρηματικά μεγαθήρια δρουν στην Ελλάδα με τη βεβαιότητα πως δεν θα τα αγγίξει κανείς επειδή διαθέτουν τόσο «στρατό» νομικών και λογιστικών συμβούλων όσο και υψηλές πολιτικές δια­συνδέσεις. Θεωρούν τη χώρα μας ξέφραγο αμπέλι και τόπο ευκαιρίας να κερδίζουν πολλά χωρίς να πληρώνουν τίποτα σε φόρους. «Οι πολυεθνικές που δραστηριοποιούνται στην Ελλάδα πληρώνουν ελάχιστους φόρους σε σχέση με τα κέρδη και τους τζίρους τους», λένε ηγετικά στελέχη του φοροελεγκτικού μηχανισμού που δίνουν, συχνά ανυπεράσπιστοι, μεγάλες μάχες
με εταιρείες-κολοσσούς.

Παρ’ ολίγον διπλωματικό επεισόδιο

Μόλις πρόσφατα οι ελεγκτικές υπηρεσίες του υπουργείου κατάφεραν να ρίξουν στο καναβάτσο έξι δικηγορικά γραφεία του εξωτερικού, αναγκάζοντάς τα να πληρώσουν βαριά πρόστιμα, ύψους 6 εκατ. ευρώ, για τα κέρδη που έκρυβαν πως είχαν από τα γραφεία τους στην Ελλάδα!

Παρά το τεράστιο νομικό οπλοστάσιο και το καλά αμειβόμενο εξειδικευμένο προσωπικό που διαθέτουν οι πάσης φύσεως πολυεθνικές επιχειρήσεις, σε μια καλά συντονισμένη επιχείρηση ελέγχων που στήθηκε με τη συμμετοχή και της Διεύθυνσης Οικονομικών Σχέσεων του υπουργείου Οικονομικών διαπιστώθηκε ότι μισή ντουζίνα δικηγορικές εταιρείες με έδρα το Λονδίνο και γραφεία σε Βόννη, Παρίσι, Μόσχα και Πειραιά, που ειδικεύονται να καθοδηγούν άλλες πολυεθνικές στη χώρα μας για το πώς να «φοροδιαφεύγουν νόμιμα», δεν είχαν αποδώσει τον αναλογούντα φόρο μερισμάτων για τα κέρδη τους στην Ελλάδα, τα οποία έστελναν στο εξωτερικό.

Οι έρευνες έφτασαν μέχρι το Λονδίνο και αφού οι υποθέσεις ελέγχθηκαν, καταλογίστηκαν φόροι 6 εκατ. ευρώ, ενώ δεσμεύτηκαν και οι τραπεζικοί λογαριασμοί των εταιρειών.

Επακολούθησε πανικός στα τραπεζικά ιδρύματα της χώρας μας και του εξωτερικού, τα οποία τα έχασαν όταν πήραν εντολή από το Ελληνικό Δημόσιο να παγώσουν τους λογαριασμούς των γραφείων αυτών. Οι εταιρείες στη συνέχεια προσπάθησαν να ξεμπλοκάρουν τα λεφτά τους προσφεύγοντας στην επιτροπή του άρθρου 70Α με σκοπό να αναστείλουν τα μέτρα.

Στο σημείο εκείνο απειλήθηκε και διπλωματικό επεισόδιο, καθώς ο Αγγλος πρέσβης ζήτησε να έχει μυστική συνάντηση με τον υπουργό Οικονομικών κ. Γιάννη Στουρνάρα, θεωρώντας εξοντωτική και άδικη τη λήψη των αναγκαστικών μέτρων είσπραξης εις βάρος των ξένων δικηγορικών εταιρειών με έδρα τη χώρα την οποία εκπροσωπεί. Οι εταιρείες έφτασαν στο σημείο να απειλήσουν τις ελληνικές αρχές πως, αν δεν περάσει το δικό τους, θα φύγουν από την Ελλάδα και θα εγκατασταθούν στην Κωνσταντινούπολη!

Ωστόσο, οι οικονομικοί εισαγγελείς επέδειξαν από την πρώτη στιγμή μεγάλο ενδιαφέρον για την υπόθεση και ζήτησαν να ασκηθούν ποινικές διώξεις κατά των υπευθύνων των εταιρειών αυτών στην Ελλάδα. Αφού είδαν και απόειδαν πως δεν θα ξέμπλεκαν -παρότι και οι ίδιες συχνά προσφέρουν νομική στήριξη και συμβουλές στους πελάτες τους για να ξεγλιστρούν από την υποχρέωση καταβολής φόρων- οι δικηγορικοί κολοσσοί αναγκάστηκαν να πληρώσουν τους
φόρους τους στην Ελλάδα, παραιτούμενοι από τις προσφυγές τους στη διαιτησία, ώστε να λήξει το θέμα εδώ και τώρα.

Τα κόλπα να μην πληρώνουν φόρους

Αρμόδιες πηγές σε εφορίες, τελωνεία, ΣΔΟΕ και τις κεντρικές υπηρεσίες του υπουργείου Οικονομικών αποκαλύπτουν πώς ξένες πολυεθνικές εφευρίσκουν τρόπους για να μην πληρώσουν φόρους που ξεπερνούν το 1 δισ. ευρώ τον χρόνο.

Με βάση μία έρευνα του ΣΔΟΕ που βρίσκεται σε εξέλιξη, για τις πρακτικές συγκεκριμένων τεσσάρων πολυεθνικών ομίλων εμπορίας αυτοκινήτων εκτιμάται ότι με εσκεμμένες υποτιμολογήσεις το Δημόσιο χάνει περισσότερα από 500 εκατ. ευρώ τον χρόνο. Η έρευνα έδειξε σε πρώτη φάση ότι γνωστές γερμανικές -και όχι μόνο- αντιπροσωπίες αυτοκινήτων υποκοστολογούν επί χρόνια την εργοστασιακή αξία των αυτοκινήτων που εισάγουν στη χώρα μας για να πληρώνουν λιγότερους δασμούς και φόρους για τα αυτοκίνητα που πουλάνε στην Ελλάδα. Γι’ αυτόν τον λόγο το υπουργείο Οικονομικών θέλει να αλλάξει τον τρόπο φορολόγησης των οχημάτων, ο οποίος σήμερα γίνεται βάσει εργοστασια­κής αξίας που δηλώνουν οι εταιρείες.

Η μεγάλη φάμπρικα, όμως, έχει στηθεί με υπερτιμολογήσεις μέσω τριγωνικών συναλλαγών και του price transferring. «Η έρευνα θα συνεχιστεί και με επιχειρηματικούς ομίλους άλλων αντικειμένων, ξετινάζοντας ξένες εταιρείες διατροφής, ιατρικού και ηλεκτρολογικού εξοπλισμού κ.λπ.», λένε στελέχη που έχουν το γενικό πρόσταγμα των ελέγχων. Για πρώτη φορά αρχίζουν να ελέγχονται στη χώρα μας οι πρακτικές αυτές, με δηλώσεις ενδοομιλικών συναλλαγών που θα υποβάλουν έως τέλος Σεπτεμ­βρίου όλες οι εταιρείες.

Για παράδειγμα, ξένες εταιρείες που έχουν (ή φροντίζουν να δημιουργήσουν) μια άλλη θυγατρική σε τρίτη χώρα (π.χ. Βουλγαρία) πληρώνουν εκεί φόρο μόλις 10%. Στη συνέχεια μεταπωλούν στην ελληνική θυγατρική, για παράδειγμα, στα 10 ευρώ κάτι που στην πραγματικότητα κοστίζει στις ίδιες 1 ευρώ. Οσο φόρο και να πληρώσουν, λοιπόν, στο Δημόσιο αποκομίζουν κέρδος πάνω από 500% στη χώρα μας. Ετσι οι ίδιες… από τη μία τσέπη βγάζουν και από την άλλη βάζουν λεφτά, υπερτιμολογούν δαπάνες, πληρώνουν φόρο στη χώρα μας ο οποίος δεν έχει καμία σχέση με τα πραγματικά μεγέθη και ξεζουμίζουν τους Ελληνες πελάτες και την εθνική μας οικονομία. Μέχρι σήμερα η Εφορία δεν μπορούσε να τα βάλει μαζί τους όταν, για παράδειγμα, επικαλούνταν εξωφρενικά ποσά (για πνευματικά δικαιώματα-royalties), αφού ουδείς απλός εφοριακός υπάλληλος γνωρίζει σε βάθος τέτοια εξειδικευμένα θέματα και δεν μπορεί να τα αποτιμήσει όταν κάνει έλεγχο (για παράδειγμα, σε εταιρεία κινητής τηλεφωνία οι επενδύσεις σε συστήματα μετάδοσης σήματος και χρήσης υπηρεσιών νέας γενεάς.

Αγνοούσε δηλαδή πλήρως αν τα δηλούμενα έξοδα καταλήγουν πράγματι σε τρίτους προμηθευτές ή σε θυγατρικές της ίδιας εταιρείας που έχει κατοχυρώσει τις πατέντες και ανεβοκατεβάζει το κόστος τους για να εξαφανίζει κέρδη και να μειώνει κατά βούληση τους φόρους).

Κράτος εν κράτει

«Σχεδόν πάντα όταν γίνεται έλεγχος σε πολυεθνικές, διαπιστώνουμε ότι αποδίδουν ελάχιστους φόρους. Το θέμα είναι γιατί δεν εισπράττονταν επί χρόνια οι φόροι και τα πρόστιμα όταν πιάνονταν οι επιχειρήσεις αυτές να φοροδιαφεύγουν», αναφέρει πολύπειρο στέλεχος των διωκτικών αρχών, αφήνοντας αιχμές για ανοχή και ολιγωρία εκ μέρους των κυβερνήσεων.

Τυπικό παράδειγμα αποτελεί η γερμανική Hochtief, που έχει τη διαχείριση του αεροδρομίου «Ελευθέριος Βενιζέλος». Βάσει τελεσίδικων αποφάσεων το Δημόσιο έπρεπε να εισπράξει 300 εκατ. ευρώ από αυτή, αλλά ουσιαστικά της τα χάρισε. Τα ποσά αφορούσαν φόρους που ο έλεγχος έδειξε πως δεν τους είχε αποδώσει η εταιρεία από το 1997 μέχρι το 2005. Έγιναν δύο επανέλεγχοι από επιτροπές, με πορίσματα και ελεγκτών του ΔΕΚ, και από οικονομικούς επιθεωρητές και βεβαιώθηκε ότι έπρεπε να αποδοθούν τελικά διάφοροι φόροι (π.χ., για εξαίρεση από ΦΠΑ σε δραστηριότητες που δεν επιτρέπεται από τη σύμβαση). Τα 300 εκατ. ευρώ, όμως, που καταλογίστηκαν ως πρόστιμα δεν τα πλήρωσε η εταιρεία. Αν και η υπόθεση έχει τελεσιδικήσει στα ελληνικά δικαστήρια και η εταιρεία είχε χάσει τις εφέσεις, ο έλεγχος πήγε τελικά στράφι, αφού ουδέποτε το Δημόσιο έκανε απαιτητό το ποσό. Το υπουργείο Οικονομικών θα μπορούσε από το 2006 να απαιτήσει να πληρωθεί το ποσό είτε δεσμεύοντας λογαριασμούς είτε με κατασχέσεις σε πελάτες της εταιρείας (εις χείρας τρίτων), όπως κάνει για Ελληνες επιχειρηματίες ή και μισθωτούς! Τελικά η εταιρεία προσέφυγε στα διεθνή δικαστήρια, αποφεύγοντας να πληρώσει οτιδήποτε στο ελληνικό κράτος.

Κάνουν τους Κινέζους

Και σήμερα ακόμη η κινεζική Cosco, που δραστηριοποιείται επί 5 χρόνια στην Ελλάδα και εκτιμάται πως έχει τζίρους άνω των 50 εκατ. ευρώ ετησίως, έχει εισπράξει από το Ελληνικό Δημόσιο 50 εκατ. ευρώ επιστροφή ΦΠΑ για επενδύσεις. Ωστόσο αυτά τα 5 χρόνια μόνο το Ελληνικό Δημόσιο πληρώνει «φόρους» στην εταιρεία και όχι εκείνη στο κράτος! Μάλιστα, με πρόσφατο νόμο το Δημόσιο είναι πλέον αναγκασμένο να της επιστρέφει τον ΦΠΑ αυστηρά εντός προθεσμίας δύο μηνών. Πώς υπολογίζεται όμως ο ΦΠΑ που της επιστρέφεται στην επένδυση που κάνει στο λιμάνι; Η εταιρεία κοστολογεί την εισαγωγή μηχανημάτων με ένα τιμολόγιο από Χονγκ Κονγκ, για παράδειγμα, στα 5 εκατ. ευρώ. Οι υπάλληλοι στην Αθήνα είναι υποχρεωμένοι να δεχτούν ό,τι αναγράφει αυτό το τιμολόγιο, αφού δεν μπορούν μέσα σε δύο μήνες να ελέγξουν την πραγματική αξία της αγοράς από Κίνα και το ποσό φόρου που πρέπει να γλιτώσει η εταιρεία ή να της επιστραφεί ως ΦΠΑ.

Πρόβλημα στη διαπίστωση της φορολογητέας αξίας έχουν και οι Ελληνες τελωνειακοί, ακόμα και για μικροπράγματα που απλοί καταναλωτές παραγγέλνουν μέσω Ιντερνετ και τα οποία εισάγονται μαζικά στην Ελλάδα από την Κίνα (π.χ. κινητά τηλέφωνα κ.λπ.) και αυτό γιατί οι εταιρείες που τα ταχυδρομούν δηλώνουν στη συσκευασία πιο χαμηλή αξία από την πραγματική προκειμένου να μην τα σταματήσουν στο Τελωνείο για έλεγχο και χάσουν τους πελάτες τους λόγω δασμών και φόρων που θα έκαναν ασύμφορη τις απευθείας αγορές από την Κίνα.

"Αρμέγουν" τις θυγατρικές και βγάζουν λεφτά στο εξωτερικό

Στην Ελλάδα της κρίσης, πολυεθνικές «αρμέγουν» τα συσσωρευμένα αποθεματικά των ελληνικών θυγατρικών τους ή ακόμη και τα ίδια κεφάλαιά τους, μεταφέροντας τα χρήματα στις μητρικές τους στο εξωτερικό.

Συνολικά, όπως προκύπτει από τους δημοσιευμένους ισολογισμούς της περιόδου 2006-2011, δεκαπέντε από τις μεγαλύτερες πολυεθνικές, με θυγατρικές στη χώρα μας, είχαν τζίρο που ξεπέρασε τα 41 δισ. ευρώ. Στην Ελλάδα μπορεί να πουλούσαν πανάκριβα σε σχέση με οποιαδήποτε άλλη χώρα του κόσμου έχουν εμπορική παρουσία, αλλά παρουσίασαν συνολικά κέρδη μόλις 3,6 δισ. ευρώ, ενώ κατέβαλαν φόρους μόλις 1,2 δισ. ευρώ στο Ελληνικό Δημόσιο.

Την ίδια περίοδο εμφάνισαν, μόνο μέσω μερισμάτων, κέρδη της τάξης των 3,7 δισ. ευρώ από την Ελλάδα. Το οξύμωρο είναι ότι η αξία των μερισμάτων που πληρώθηκαν στις μητρικές εταιρείες υπερβαίνει το σύνολο των προ φόρων κερδών τους, κάτι που αποδεικνύει ότι οι ξένες πολυεθνικές σήκωσαν λεφτά από τα αποθεματικά των εν Ελλάδι θυγατρικών τους για να τα μεταφέρουν στο εξωτερικό, αντλώντας ρευστότητα για τις ίδιες και τις χώρες τους.

Η φάμπρικα της φοροδιαφυγής

Ξένοι κολοσσοί με τζίρους δισεκατομμυρίων τα προηγούμενα χρόνια πλήρωναν φόρο μόλις 1‰ -2‰ στη χώρα μας.

«Αρμέγοντας», όμως, συστηματικά τους Ελληνες πελάτες τους, μέσω των υψηλών τιμών των προϊόντων και υπηρεσιών, έστελναν πολλαπλάσια κεφάλαια στις μητρικές τους σε Γερμανία, Ολλανδία, Ελβετία και όπου αλλού στον κόσμο, σε σχέση με τις επενδύσεις και τα κέρδη που συσσώρευαν πριν τα μεταφέρουν στα ταμεία των μητρικών. Τα κενά τα καλύπτουν με τραπεζικό δανεισμό, ενώ δηλώνουν και υπερχρεωμένες ώστε να μην υπάρξει περίπτωση να φορολογηθούν για κέρδη στο άμεσο μέλλον. Απειλούν, μάλιστα, ότι θα κλείσουν τις θυγατρικές και θα φύγουν από την Ελλάδα.

Τα επίσημα νούμερα από τις λογιστικές τους καταστάσεις των ετών 2006-2011 αποκαλύπτουν τα έργα και τις ημέρες τέτοιων εταιρειών πριν και μετά το ξέσπασμα της κρίσης:

■ Θυγατρική πολύ μεγάλης γερμανικής πολυεθνικής οικιακού εξοπλισμού και ειδών «do it yourself» είχε συνολικά έσοδα 1,35 δισ. ευρώ από το 2006 μέχρι το 2011. Κατέγραψε κέρδη μόλις 151,4 εκατ. ευρώ και κατέβαλε φόρους στο Δημόσιο 43,6 εκατ. ευρώ. Στη μητρική της στη Γερμανία διένειμε κέρδη σχεδόν 200 εκατ. ευρώ.

■ Εταιρεία κινητής τηλεφωνίας, σύμφωνα με τους ισολογισμούς της, είχε συνολικά προ φόρων κέρδη 1,17 δισ. ευρώ και κατέβαλε φόρους 400 εκατ. ευρώ. Διένειμε όμως μερίσματα στη μητρική της 1,7 δισ. ευρώ.

■ Διεθνής όμιλος καθαριστικών και ειδών ατομική υγιεινής, με συνολικά κέρδη 244 εκατ. ευρώ από το 2006 στην Ελλάδα, έδωσε μερίσματα ύψους 227 εκατ. ευρώ στη ξένη μητρική, ενώ πλήρωσε σε φόρους μόλις 50 εκατ. ευρώ στο Δημόσιο.

■ Ζυθοποιία με συνολικά έσοδα 2,5 δισ. ευρώ δήλωσε προ φόρων κέρδη 370 εκατ. ευρώ και πλήρωσε σε φόρους περίπου 189 εκατ. ευρώ. Εχει δώσει, όμως, μερίσματα στη μητρική της άνω των 500 εκατ. ευρώ.

newmoney