Απίστευτη προπαγάνδα από Λώρα Ιωάννου - Δήμο Βερύκιο με αφορμή Ομπάμα

"Πρέπει να μπορούμε να ξεχωρίζουμε τα επιχειρήματα από την προπαγάνδα", είπε - ανάμεσα σε άλλα - στην κοινή συνέντευξη Τύπου που έδωσε ο Πρόεδρος των ΗΠΑ, Μπαράκ Ομπάμα, με τη Γερμανίδα Καγκελλάριο, Άνγκελα Μέρκελ, κατά την επίσκεψή του στο Βερολίνο, η οποία ακολούθησε την επίσκεψή του στην Ελλάδα.

Την προηγούμενη ημέρα και σχολιάζοντας την ομιλία του Προέδρου των ΗΠΑ στο Κέντρο Πολιτισμού Σταύρος Νιάρχος, στο πάνελ του δελτίου ειδήσεων του τηλεοοπτικού σταθμού Alpha, οι Δήμος Βερύκιος και Λώρα Ιωάννου, σκέφθηκαν πως πολύ χρήσιμο για να εκθειάσουν το ίνδαλμά τους θα ήταν να εξαπολύσουν μια αυθαίρετη, αστήρικτη και προπαγανδιστική επίθεση ενάντια στην έννοια του έθνους-κράτους και φυσικά των πολιτών του.

Συγκεκριμένα, η Λώρα Ιωάννου σχολίασε πως ο Μπαράκ Ομπάμα στη συγκεκριμένη ομιλία του αλλά και γενικότερα στις δηλώσεις του στην Ελλάδα υποστήριξε πως η παγκοσμιοποίηση είναι το μόνο σύστημα που εγγυάται την ειρήνη, συμπληρώνοντας η ίδια με αφορμή την αναφορά στον αντίπαλό του, Ντόναλντ Τραμπ, πως τα έθνη - κράτη ευθύνονται για τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο.

Εν συνεχεία, ο Δήμος Βερύκιος, παίρνοντας - σύμφωνα με τις ίδιες τις δημοσιογραφικές εκφράσεις - τη "σκυτάλη", έκανε αναφορά στον Επιτάφιο του Περικλή υποστηρίζοντας πως εν μέρει σε αυτόν βάσισε την ομιλία του ο Μ. Ομπάμα. Δεν είναι άστοχη αυτή η παρατήρηση, καθώς ο Μ. Ομπάμα είχε ήδη αναφερθεί ουκ ολίγες φορές στον Περικλή και την περίοδο διακυβέρνησής του στην Αθηναϊκή Δημοκρατία. Το παρακάτω απόσπασμα του Επιτάφιου λόγου του Περικλή, στο οποίο εν ολίγοις ο Περικλής λέει αναφερόμενος στον Πελοποννησιακό Πόλεμο: "Τόσο εμείς όσο και οι Σπαρτιάτες πολεμήσαμε για τις οικογένειές μας. Εμείς, όμως, οι Αθηναίοι, πολεμήσαμε και για κάτι ανώτερο. Για τη Δημοκρατία. Εμείς είμαστε όλοι ίσοι. Είχαμε ένα ανώτερο ιδεώδες για το οποίο πολεμήσαμε.", αυτό υποστήριξε ο Δ. Βερύκιος πως επηρέασε τον Μ. Ομπάμα, ο οποίος ήρθε στην Αθήνα για να πει ακριβώς το ίδιο: "Εμείς, στη Δύση, πολεμάμε για κάτι ανώτερο. Τη Δημοκρατία." Η παρατήρηση της επιρροής δεν είναι καθόλου άστοχη, η ερμηνεία της όμως και η σύνδεσή της με την απόλυτη καταστροφολογική αναφορά κατά του έθνους-κράτους ("ό,τι πιο ολέθριο για τον κόσμο" ειπώθηκε ως επίλογος) και τη συνακόλουθη υποστήριξη της παγκοσμιοποίησης ήταν ό,τι πιο ανιστόρητο και και προπαγανδιστικό θα μπορούσε να έχει ειπωθεί μέσα από ένα Μέσο Μαζικής Επικοινωνίας.

Τα έθνη -κράτη δεν εμφανίστηκαν τον 20ό αιώνα. Τα έθνη -κράτη εμφανίστηκαν στα τέλη του 18ου και τον 19ο αιώνα, όταν οι λαοί επαναστάτησαν για την ανεξαρτησία τους από τις συγκεντρωτικές αυτοκρατορίες. Έθνος - κράτος αποτέλεσε η Γαλλία με την Γαλλική Επανάσταση. Έθνος - κράτος αποτέλεσε η χώρα μας με την Ελληνική Επανάσταση. Έθνος - Κράτος αποτέλεσε η Γερμανία, η Μ. Βρετανία, η Ρουμανία, η Γιουγκοσλαβία, που πια είναι πρώην, κ.ο.κ. Από τα έθνη - κράτη, άλλα είχαν απόλυτη εθνική ομοιογένεια, όπως το δικό μας, και άλλα ήταν συνενώσεις διαφορετικών εθνικοτήτων, όπως η Μ. Βρετανία, που συνεχίζει να διασπάται, ή η πρώην Γιουγκοσλαβία, που γι' αυτόν ακριβώς τον λόγο ήταν πιο ευάλωτη στη διάσπαση, όταν υποκινήθηκαν σε αυτή θρησκευτικές διαφορές μίσους. Έθνος-κράτος είναι και οι ΗΠΑ, που παρά τις εθνικές και φυλετικές διαφορές, συνέστησε τελικά ένα και ενιαίο έθνος -κράτος με την ίδια σημαία, ίδια γλώσσα και ίδια υπηκοότητα: την αμερικανική.

Ο Β' Παγκόσμιος Πόλεμος, όπως και ο Α' Π.Π., δεν ξέσπασε εξαιτίας των εθνών -κρατών. Ξέσπασε ως αποτέλεσμα των ανισορροπιών μεταξύ των οικονομκο-πολιτικών δυνάμεων των εθνών - κρατών. Ο Β' Παγκόσμιος, ακόμη περισσότερο, πυροδοτήθηκε ως αποτέλεσμα της Μεγάλης Οικονομικής Κρίσης του 1929 και της συνακόλουθης περιόδου του Μεσοπολέμου. Στον Μεσοπόλεμο, εκτός από τις μεγάλες επαναστατικές δυνάμεις που αναπτύχθηκαν για να ξεπεραστεί η Κρίση προς όφελος των λαών, αναπτύχθηκαν και οι φασιστικές - ναζιστικές, που έδειχναν να θέλουν να επιλύσουν την Κρίση προς όφελος του εκάστοτε λαού, εξυπηρέτησαν όμως στο δια ταύτα ιμπεριαλιστικά συμφέροντα οδηγώντας τον κόσμο στον όλεθρο. Οι φασιστικές - ναζιστικές δυνάμεις ΔΕΝ εκπροσωπούσαν απλώς ένα έθνος - κράτος. Εκπροσωπούσαν ιμπεριαλιστικές και κατακτητικές διαθέσεις ενός συγκεκριμένου έθνους - κράτους, κυρίως της Γερμανίας, που με βάση ιδεολογικά κατασκευάσματα υποστήριξε πως μπορούσε να κυριαρχήσει επί τω κόσμω. Αυτό το καλλιέργησε και στρατιωτικά και τα πράγματα οδήγησαν εκεί που ξέρουμε όλοι πως οδήγησαν.

Όχι, λοιπόν, δεν είναι μόνο το πρόβλημα τα έθνη - κράτη, αλλά είναι τουλάχιστον ανήθικο να δαιμονοποιείς το έθνος - κράτος αυτό καθαυτό στη συνείδηση του κόσμου, στον οποίο απευθύνεσαι, γιατί έτσι δαιμονοποιείς το αίτημα για εθνική ανεξαρτησία των λαών, για αυτοδιάθεση, αυτοδιακυβέρνηση, για ελευθερία. Δαιμονοποιείς ακόμη το πατριωτικό συναίσθημα του κάθε ανθρώπου, που ακόμη και ο Μ. Ομπάμα διαχώρισε από το εθνικιστικό.  Είναι επίσης το λιγότερο εκβιαστικό να θέτεις στο κοινό που σε παρακολουθεί το δίλημμα:

"Ή κάτσε με την παγκοσμιοποίηση, που σου πίνει το αίμα με το καλαμάκι, για να έχεις ειρήνη, ή τόλμησε να διεκδικήσεις κάτι καλύτερο για εσένα και τη χώρα σου, αλλά θα έχεις πόλεμο."

Ο πόλεμος δεν είναι αποτέλεσμα της μη παγκοσμιοποίησης της αγοράς. Το αντίθετο. Τα έθνη - κράτη, πέραν του αιτήματος της αυτοδιάθεσης των λαών και της ελευθερίας, φτιάχτηκαν με πρώτο στόχο τη φιλελευθεροποίηση της αγοράς, αφού με τη σύστασή τους καταργήθηκε το εμπορικό μονοπώλιο των κρατών και "άνοιξαν" οι εμπορικές δυνατότητες για τους ιδιώτες. Με τα έθνη-κράτη αναπτύχθηκε αυτό που ονομάζουμε "καπιταλισμός", αναπτύχθηκε η τυπογραφία, η οικονομική αναπαραγωγή πολλών αντιτύπων των βιβλίων, που ήρθαν να μορφώσουν τις μέχρι τότε αγράμματες μάζες, που δυνάμωσαν για να διεκδικήσουν την αυτοδιάθεσή τους. Επομένως, όχι μόνο η ύπαρξη ή η υποστήριξη των εθνών - κρατών δεν "θωρακίζει" ενάντια στην παγκοσμιοποίηση, αλλά το αντίθετο. Απλώς, η φιλελευθεροποίηση της αγοράς μπορεί να λειτουργεί ισορροπημένα, υπέρ των συμφερόντων όλων, μικρών και μεγάλων οικονομικών δυνάμεων, ή μπορεί να λειτουργεί μόνο υπέρ των μεγάλων και λίγων συμφερόντων, ή ακόμη χειρότερα, μπορεί να λειτουργεί όπως η σημερινή παγκοσμιοποίηση, υπέρ δηλαδή μόνο της διεθνούς των αγορών εις βάρος των λαών και των πολιτών τους.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση δημιουργήθηκε μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο για να διασφαλίσει τις ειρηνικές σχέσεις μεταξύ των ευρωπαϊκών κρατών. Δεν δημιουργήθηκε για να καταργήσει τα έθνη-κράτη και την ανεξαρτησία τους (επίσημα τουλάχιστον) αλλά για να διασφαλίσει πως τα συμφέροντά τους δεν θα φτάσουν στην ολέθρια σύγκρουση των προηγουμένων πολέμων. Σε όλη την πορεία, όμως, της Ε.Ε. οι ανισότητες μεταξύ των κρατών-μελών, τόσο οι οικονομικές όσο και οι πολιτικές, εξακολουθούσαν να υπάρχουν. Αποκορύφωμά τους η συγκυρία της Οικονομικής Κρίσης του 2008 και η ηγεμόνευση της επίλυσής της κατά κύριο λόγο από τη Γερμανία βάζοντας σε οικονομικά προγράμματα τις πιο αδύναμες οικονομικά χώρες. Ο σκοπός της Ε.Ε. για ισότιμη και ειρηνική συνύπαρξη έχει ήδη χαθεί. Η Γερμανία και πάλι με βάση την οικονομική της δύναμη ηγεμονεύει. Μέχρι σήμερα είχε την στήριξη των ΗΠΑ. Με την αλλαγή ηγεσίας στις ΗΠΑ δεν ξέρουμε αν θα συνεχίσει να την έχει. Αν τα συμφέροντα της Γερμανίας και των ΗΠΑ ή όποιου άλλου έθνους - κράτους, που υπερβαίνει τα όρια και τη δύναμή του, ξανασυγκρουστούν έντονα, τότε τα πράγματα δεν θα είναι και τόσο ειρηνικά. Τουλάχιστον όχι όσο ειρηνικά καθορίσουν οι ηγεσίες τους.

Εύστοχη η αναφορά στον Επιτάφιο του Περικλή. Ο Μ. Ομπάμα όντως εκεί στήριξε τον συλλογισμό του. Οι Αμερικανοί, άλλωστε, καθ' όλη τη διάρκεια της ύπαρξης του έθνους-κράτους τους, αυτό ισχυρίζονται: Ότι είναι η χώρα της ελευθερίας και της Δημοκρατίας και πως αν ηγεμονεύουν τον κόσμο, αυτό είναι για καλό. Ο Δ. Βερύκιος ξέχασε κάτι στην ανάλυσή του. Πως με τον ίδιο ισχυρισμό, της ανωτερότητας μέσω της Δημοκρατίας, οι Αθηναίοι κατάφεραν να ηγεμονεύσουν τις υπόλοιπες ελληνικές πόλεις-κράτη, μετατρέποντας τη Συμμαχία της Δήλου σε Αθηναϊκή Ηγεμονία, και οδηγώντας έτσι στον Πελοποννησιακό Πόλεμο, έναν εμφύλιο πόλεμο ολέθριο και αυτοκαταστροφικό μεταξύ πόλεων-κρατών που μέχρι τότε μέσα στις ομοιότητες και τις διαφορές τους ζούσαν ειρηνικά.


Χρήσιμη Βιβλιογραφία

Gellner Ε. (1992) Έθνη και Εθνικισμός, Εκδόσεις Αλεξάνδρεια, Αθήνα

Hobsbawm E. J. (1994) Έθνη και εθνικισμός. Από το 1780 μέχρι σήμερα. Πρόγραμμα, μύθος,πραγματικότητα, εκδόσεις Καρδαμίτσα, Αθήνα.

Hroch M. (1996) «Από το εθνικό κίνημα στην εθνική ολοκλήρωση», στο Εθνικό κίνημα και Βαλκάνια, εκδόσεις Θεμέλιο, Αθήνα.

Smith A. D. (2000) Εθνική Ταυτότητα, εκδόσεις Οδυσσέας, Αθήνα.

Άντερσον Μ. (1997) Φαντασιακές Κοινότητες. Στοχασμοί για τις απαρχές και τη διάδοση του εθνικισμού, εκδόσεις Νεφέλη, Αθήνα.

Χρύσα Κουτρουμάνου
Πτυχιούχος Φιλοσοφικών και Κοινωνικών Σπουδών