Η Ευρώπη χωρίς την Ελλάδα. Τότε και τώρα

Εδώ και λίγο καιρό, ιδιαίτερα τώρα με την θεματική εβδομάδα στην εκπαίδευση για την αποδόμηση των έμφυλων ταυτοτήτων, ένα από τα νέα ευρωπαϊκά ιδεώδη που εισάγεται (υποχρεωτικά μεν αλλά με ακατανόητες πλειοδοσίες) και στην χώρα μας, άρχισα να ψάχνω λίγο περισσότερο, τους ευρωπαϊκούς μας προσανατολισμούς. Ανάμεσα στα ευρήματά μου, στάθηκε πολύτιμο ένα άρθρο του ομότιμου καθηγητή του Οικ. Παν.μίου Αθηνών, κ. Θ. Λιανού  στο ΒΗΜΑ, με τίτλο «Το Μουσείο της Ευρώπης» (Δημοσίευση της  07/11/1999).

Γράφει ο κ. Λιανός: «... το «Μουσείο της Ευρώπης» θα καλύπτει την περίοδο από το 800 μ.Χ., το έτος της στέψης του Καρλομάγνου ως αυτοκράτορα από τον πάπα Λέοντα Γ'.

Η επιλογή αυτής της χρονιάς ως σημείου έναρξης είναι βέβαια αυθαίρετη, αλλά δεν είναι παράλογη. Ο Καρλομάγνος βασίλεψε επί 46 χρόνια, έκανε 55 πολεμικές εκστρατείες, διπλασίασε την έκταση του βασιλείου του και σύμφωνα με τον σύγχρονό του βιογράφο Einhard ήταν επιβλητικός, ευπαρουσίαστος και ερωτιάρης (με πέντε γάμους, αμέτρητες ερωμένες και μεγάλο αριθμό παιδιών). Κατά συνέπειαν, καλή ίσως αρχή για την Ευρώπη.

Το δεύτερο στοιχείο είναι ο γεωγραφικός χώρος της Ευρώπης, για τον οποίο λαμβάνεται ο προσδιορισμός που έκανε ο πάπας Πίος Β' σε μια επιστολή του προς τον Μωάμεθ Β', όπου θεωρεί ως Ευρώπη την Ισπανία, τη Γαλλία, την Πολωνία, την Ιταλία, τη Γερμανία και την Αγγλία. Η επιστολή αυτή γράφτηκε λίγα χρόνια μετά την πτώση της Κωνσταντινούπολης και θα μπορούσε κανείς να υποστηρίξει ότι ο πάπας Πίος Β' ήθελε να δώσει ένα συγκεκριμένο πολιτικό μήνυμα στον Σουλτάνο, δηλαδή να του υποδείξει την απαγορευμένη για εκείνον περιοχή, και όχι να ορίσει τα όρια της Ευρώπης με κάποιο κριτήριο».

Από τότε λοιπόν, που αποφάσισαν να φτιάξουν το Ευρωπαϊκό Μουσείο και να ιστορήσουν την εθνική τους διαδρομή στον χρόνο, φαινόταν πως οι Ευρωπαϊκοί θεσμοί δεν θεωρούσανε την Ελλάδα κομμάτι της Ευρώπης, ούτε θεωρούσανε μέρος της Ευρωπαϊκης Ιστορίας την άλωση της Πόλης.

Αισθάνθηκα πως η  πρακτική επιλογής των συγκεκριμένων χρονικών και γεωγραφικών ορίων της ευρωπαϊκής ιστορικής διαδρομής,  με προσέβαλε βαθύτατα ως ελληνίδα.

Διαβάζω όμως (huffingtonpost.gr) πως αυτό έληξε με καίριες ενέργειες της κ. Αρβελέρ, όπως η ίδια είπε απαντώντας στην παρακάτω δημοσιογραφική ερώτηση:   «Εξακολουθώ να νομίζω ότι υπάρχει κάποια κάποια κόντρα μεταξύ Ανατολής και Δύσης. Ακόμη και πριν μερικά χρόνια όταν ξεκίνησαν τη δημιουργία του Ευρωπαϊκού Μουσείου δεν συμπεριέλαβαν το Βυζάντιο και, εάν δεν απατώμαι, άλλαξε η στάση τους έπειτα από δική σας παρέμβαση». Η κ. Αρβελέρ απήντησε πως «Εντάξει, αυτό τελείωσε, έπειτα από το βιβλίο μου έγινε μεγάλος ντόρος και ξέρετε είναι το μοναδικό βιβλίο που έχω γράψει στα εγγλέζικα, «The making of Europe». Το έστειλα τότε σε όλους τους ευρωβουλευτές. Υπεύθυνος της επιστημονικής επιτροπής του Μουσείου της Ευρώπης στις Βρυξέλλες ήταν ο Ελί Μπαρναβί, ο οποίος είναι πολύ καλός επιστήμονας εβραϊκής καταγωγής και ο οποίος, τέλος πάντων, έβγαλε έξω και τους Άραβες και ήθελε να ξεκινά η Ευρώπη από τον Καρλομάγνο. Όμως μετά το βιβλίο μου και την κινητοποίηση που υπήρξε, αυτά τελείωσαν».

Εκπληκτική για μένα σε τούτη την συνέντευξη (huffingtonpost.gr)  στάθηκε και η απάντησή της, στο δημοσιογραφικό ερώτημα: «Γιατί υπάρχει αυτός ο φόβος και η αντιπαλότητα του Έλληνα με τον Ευρωπαίο, γιατί αυτή η καχυποψία. Θέλουμε να είμαστε στην ΕΕ και από την άλλη αντιδρούμε…»

Ε. Αρβελέρ: «... από το 1204 και μετά αρχίζει η Πόλις να μη λέγεται πια νέα Ρώμη,  (...)  είμαστε ανθενωτικοί (...) η ορθοδοξία διατηρεί όλο το αντί λατινικό, αντιδυτικό, αντί προτεσταντικό μίσος.(...).  Το μεγάλο διαζύγιο λοιπόν είναι το 1204».

Στην ίδια συνέντευξη (διαβάζουμε στην απάντηση της κ. Αρβελέρ, και μας λύνεται κάθε απορία γι' αυτό το αντιλατινικό «μίσος») : «... Οι Νορμανδοί έχουν πάρει την Κέρκυρα, τη Ζάκυνθο,την Κεφαλλονιά, το Φισκάρδο, μέχρι το 1185 έχουν πάρει τη Θεσσαλονίκη, έχουν καταστρέψει την Θήβα. ... Οι βυζαντινοί κάνουν τις συμμαχίες με τους Βενετούς γιατί οι βενετσιάνοι δεν θέλουν να αποκλειστούν, καθώς οι Νορμανδοί έχοντας το Δυρράχιο και έχοντας και το Μπάρι, ήλεγχαν την κάθοδο των βενετσιάνων στη Μεσόγειο. Όμως, έχουν συμφέρον οι βενετσιάνοι να βοηθήσουν τους βυζαντινούς, προκειμένου να διώξουν τους Νορμανδούς από την ανατολική ακτή. Τότε είναι που αρχίζουν τα περίφημα προνόμια που δίνουν οι βυζαντινοί σε όλη την Ιταλία. Είναι μια εποχή όπου υπάρχει οικονομική και στρατιωτική υποδούλωση. ... Το σχίσμα του 1054 δεν το είχε καταλάβει ψυχή και αν δεν υπήρχε ένα κείμενο, ένα μόνο, δηλαδή ο Επιτάφιος του Ψελλού, για τον Μιχαήλ τον Κηρουλάριο τον πατριάρχη, δεν θα ξέραμε ότι είχε γίνει σχίσμα».


H αντίθεση και η καχυποψία των ελλήνων προς τους δυτικούς, όπως φαίνεται,  δεν είναι τυχαία. Η μακρά ακολουθία στρατιωτικών και πολιτικών  ληστρικών και κατακτητικών ενεργειών εναντίον ελληνικών εστιών και τόπων, καθιστούν άσβεστη αυτήν την αντίθεση, πολύ περισσότερο,  όταν παρόμοιες συμπεριφορές των χωρών αυτών (μεμονωμένα ή συνασπισμένων), επαναλαμβάνονται ίδιες, υπεροπτικές και κατακτητικές, αδιαλείπτως μέχρι σήμερα.

Αναζητώντας το βιβλίο της κ. Αρβελέρ, προκειμένου να το αποκτήσω, βρήκα στο public.gr  την παρακάτω «Σύνοψη αυτού του βιβλίου (The Making of Europe): «Humanism is, and has always been, the foundation of every European culture. Although it is rather difficult to define a European identity as such, there can be no doubts about European humanism, which ought to be preserved; a humanism born in Europe, a unique humanism that finds expression through various languages and traditions, within different cultures, and which constitutes the hard core and very heart of Europe».  

Η περίληψη αυτή με άφησε με νέες, μεγαλύτερες  απορίες ως προς την διασάφηση της σχέσης μας με τους ευρωπαίους «φίλους και εταίρους» μας, και τους πραγματικούς λόγους που την εξηγούν. Θα λυθούν άραγε οι απορίες μου όταν διαβάσω και το βιβλίο;