Select Menu

Related image

"Ενα σύστημα παιδείας που χρειάζεται καρότο και μαστίγιο για να έχει κίνητρο το παιδί, όχι απλά είναι στραβό, φωτιά θέλει... Όλα τα άλλα είναι να 'χαμε να λέγαμε".

 Αυτό είναι ένα σχόλιο επί του άρθρου μου "Ποιός θα οριστεί Σημαιοφόρος; Ο τζόγος εργαλείο του διαφωτισμού", που δημοσιεύτηκε στις 3 Αυγούστου 2017, στον Λόγιο Ερμή.

Η άποψη αυτή είναι πολύ σημαντική, γιατί φαίνεται να αντανακλά την μέση πεποίθηση, πως
  • "το παιδί μόνο αν θέλει να μάθει, θα μάθει", και πως 
  • "αν απαιτείται ένα σύστημα κινητοποίησης του παιδιού για να μάθει, τότε αυτό το σύστημα δεν χρειάζεται".
Η άποψη αυτή, δεν είναι τόσο αθώα, όσο φαίνεται κατ' αρχήν, καθώς διακηρύσσει ως προϋπόθεση παιδείας την ελευθερία και την αδιατάρακτη χαρά και ξεγνοιασιά του παιδιού...

Ένα παιδί, δεν μπορεί να αναπτυχθεί, να καλλιεργηθεί, να κοινωνικοποιηθεί και να αυτονομηθεί χωρίς καμμιά απολύτως εποπτεία και καθοδήγηση. [Το Κωσταλέξι θα είχε κάνει θαύματα...]

Κάθε καθοδήγηση, από την άλλη μεριά, πρέπει να γίνεται με "παιδαγωγικό" τρόπο. Δηλαδή με εκείνο τον τρόπο που αρμόζει, όταν το υποκείμενο της διαπαιδαγώγησης είναι  σε πρώϊμο στάδιο, και είναι πνευματικά και ψυχικά "ασχημάτιστο". 

Ας μην πάμε πολύ μακριά. Αν αναζητήσουμε το νόημα και το περιεχόμενο της "παιδαγωγικής" και "της διαπαιδαγώγησης",  πέρα από τα ειδικά και επιστημονικά δόγματα, ο κάθε γονιός, τόσο του ζωϊκού βασιλείου των όντων, όσο και ο άνθρωπος, ενστικτωδώς καταγίνεται με την "μόρφωση" του παιδιού του. Μόρφωση. Δηλαδή μορφοποίηση, "ικάνωση", του τέκνου του.  Από ένα άπλερο πουλάκι, να το κάνει έτοιμο να ζήσει μόνο του. Να παίρνει πρωτοβουλίες, να έχει περιέργεια, να έχει ερωτήματα. Να "εισπράττει" επιτυχίες στις αναζητήσεις του και "φρονηματιστικές" αποτυχίες στην τόλμη του.  Γιατί δεν θα έχει για πάντα του κάποιον να το φροντίζει, να το προφυλάσσει, να το προστατεύει, να το προειδοποιεί, να αγαπά για 'κείνο, και να νοιάζεται για 'κείνους που αυτό αγαπά.

Η διαπαιδαγώγηση λοιπόν του ανθρώπου ξεκινάει από την αγκαλιά των γονιών του. Από το ενδιαφέρον τους για την ζωή του παιδιού τους. Από την την αξία που αυτοί δίνουν στην ζωή του ανθρώπου. Στην δική τους ζωή. Κι από τον σεβασμό που αυτοί έχουν, προς τον εαυτό τους και προς το παιδί. Το δικό τους παιδί, που χρειάζεται την αγάπη τους και την μέριμνά τους για να ανθίσει μέσα του ένας άνθρωπος νοήμων, ελεύθερος, με κρίση, με σεβασμό για τους άλλους, με ικανότητα επικοινωνίας και συνεργασίας. Ένας άνθρωπος, γεμάτος στοργή, προσοχή, χορτασμένος και πλήρης. Έτσι που να μπορεί κι αυτός να χαρίσει φροντίδα, μέριμνα, προσοχή κι αγάπη. Να μην είναι ένας άνθρωπος ηθικά και πνευματικά  ασχημάτιστος,  ψυχικά πεινασμένος κι έρημος ή κοινωνικά ασύντακτος.

Είναι γεγονός, πως, σήμερα, μας απασχολεί όλους η οικονομική δυστοκία,  και παλαιότερα, μας απασχολούσε πολύ περισσότερο η καριέρα και η σταδιοδρομία. Μα πάντα είχαμε οικογένεια και κάναμε παιδιά. Και σε όσους, μας διέφυγε πως η ανατροφή των παιδιών, ήταν ένα αυτοτελώς απαιτητικό έργο, που μπορούσε να γίνει αποτελεσματικά μόνο σε συγκεκριμένο χρόνο, άσχετον από όλα τα άλλα, έρχεται ο καιρός και αναλογιζόμαστε πως απολαμβάνουμε "άξια ανθ' ών επράξαμε". Όσοι από εμάς διαστρέψαμε το έργο της ανατροφής του τέκνου μας, σε ένα έργο διατροφής του τέκνου μας, είναι σχεδόν βέβαιο, πως ο καιρός θα μας δείξει τα αποτελέσματα της ... διατροφής!

Το "σύστημα παιδείας", είναι κάτι πολύ παλαιό, είναι κάτι που αναπτύχθηκε μαζί με την "ανάπτυξη" του ανθρώπου, ο οποίος κατάφερε να βγεί από το πνευματικά ανήλιαγο σπήλαιο (κατά τον μύθο του Πλάτωνα) και να βαδίσει στον ολόφωτο κόσμο της γνώσης. Ήταν ακόμη και μέσα στη φύση, γιατί όλα τα όντα είχανε το αντίστοιχό τους. Κι η φύση μας δίδαξε. Αυτό το πρότυπο ανέπτυξε ο άνθρωπος κι έκανε το δικό του το έργο: Οργάνωσε την εμπειρία του και μορφοποίησε τα στάδια της καλλιέργειας και της μόρφωσης του ανθρώπου. Και κατάφερε συστηματοποιώντας την ανθρώπινη εμπειρία να την χρησιμοποιήσει επωφελέστερα, γρηγορότερα (βάζοντας και το παιδί στην διαδικασία της γνώσης), και παραγωγικότερα.

Μαστίγιο δεν είναι η πρόοδος. Η επιλογή της προόδου που σημειώνεται με την κατάλληλη εργασία και τον απαιτούμενο μόχθο, είναι πλεονέκτημα και κέρδος.

Μαστίγιο θα έπρεπε να είναι η στασιμότητα και η αποτυχία. Η τελευταία, είναι η φυσική εξέλιξη της απραξίας, της αδιαφορίας και της ηθελημένης ή αδιέξοδης και ανόητης αποχής από την δοκιμασία για την απόκτηση γνώσης και συνείδησης. Μιας αποχής, που την προκαλεί η εγωτική και αμέριμνη εσωστρέφεια στην ιδιωτεία και στην επιδίωξη της ατέρμονης και άνευ κόπου απόλαυσης.

Μαστίγιο και καρότο είναι -επί της ουσίας- η αισχρή δοσοληψία του ισχυρού (που κρατάει τα προσχήματα) προς τον ανθιστάμενο, ώστε να μην δίδεται η εντύπωση της εξουσιαστικής επιβολής μέτρων, ή της αμαχητί παράδοσης.

Η πνευματική, ηθική και ψυχική ανάπτυξη του ανθρώπου δεν είναι ένα έργο που μπορεί να γίνει διαδικαστικά ή τυπικά. Θέλει πρόγραμμα, διάθεση, κόπο και υστερήσεις άλλων έργων. Δεν γίνεται δι' αντιπροσώπου, ούτε ο ρόλος του γονιού,  ούτε ο ρόλος του παιδιού. Ούτε και με παρένθετα πρόσωπα.

Σχηματισμένος άνθρωπος πια, το παιδί, έρχεται ο καιρός να φοιτήσει στο πρώτο σχολείο, όπου ετοιμάζεται και ασκείται στο να προσλαμβάνει συστηματικά στοιχειώδεις και γενικές γνώσεις. Είναι το στάδιο, κατά το οποίο ο νέος άνθρωπος "αρθρώνει λόγο". Αρχίζει να μιλάει για κείνα τα καινούργια που μαθαίνει, που τον συγκινούν καθεαυτά ως αντικείμενα, αλλά και ως κατόρθωμα μάθησης. Αρχίζει να επικοινωνεί με τους άλλους και να συνεργάζεται μαζί τους, χρησιμοποιώντας την εμπειρία του από τις "δοκιμασίες" και τις απόπειρες που έχει κάνει για να μάθει, να γνωρίσει, να δεξιο-ποιηθεί.. Ψάχνει για ένα δρόμο προς την ζωή. Δοκιμάζει τα μέσα του, μιμείται, αντιγράφει και πειραματίζεται. Δοκιμάζεται, προσπαθεί, διεκδικεί, ικανοποιεί και ικανοποιείται.

Η διαπαιδαγώγηση, η καλλιέργεια και η ανάπτυξη του παιδιού, είναι μέσα στα καθήκοντα του γονιού του.  Καθήκοντα βασικά, στοιχειώδη, ενστικτώδη, κοινωνικά, ηθικά, αλλά και νομικά. Γραμμένα, μάλιστα, όχι απλώς στους κοινούς νόμους, αλλά και σε κείμενα διεθνούς κύρους, που ο κόσμος μας, έφτασε να τα διακηρύξει ως κείμενα που προστατεύουν μιαν αδήριτη οικουμενικής φύσεως ανάγκη.

Η μοντέρνα "διακήρυξη" πως
  • ο άνθρωπος θα μάθει μονάχα αν ο ίδιος θέλει, ή πως
  • πρέπει να απολαμβάνει ό,τι θέλει, και πως
  • θα χρησιμοποιεί τα πάντα σαν δικά του 
  • και μάλιστα, δικαιωματικά, σαν να είναι προωρισμένα μονάχα για κείνον, 
είναι τόσο ανεδαφική, όσο υπάρχει γύρω μας πλήθος πνευματικής φτώχειας και ψυχικής ανισορροπίας. Ούτε που περνάει από το μυαλό του αμορφοποίητου ανθρώπου, πως το σύμπαν δεν πλάστηκε για να εξυπηρετεί μόνο αυτόν. Δεν γνωρίζει ο άνθρωπος αυτός πως κάθε υπηρεσία και αγαθό, από κάποιον προσφέρθηκε, από κάποιον έχει παραχθεί, και πως γι' αυτό υπάρχουν οι αμοιβές, οι δαπάνες,  η δημιουργία, η παραγωγή, η προσφορά και η απολαβή.

Κι είναι πνευματικά φτωχός εκείνος που -από απαιδευσία (με ευθύνη των γονιών του) ή από επιλογή της ανικανότητας (με ευθύνη δική του) δεν μπορεί να δημιουργήσει τίποτε, όσο κι εκείνος που τα θεωρεί όλα δικά του. Γιατί ο πρώτος θα είναι πάντα ενδεής, κι ο δεύτερος θα είναι πάντα αχόρταγος. Άπληστος.

Η άποψη πως το παιδί θα παιδευθεί μόνο αν το ίδιο το παιδί "έχει το κίνητρο για να παιδευθεί"  είναι ανεδαφική. Γιατί το μικρό παιδί δεν γνωρίζει και δεν μπορεί να φανταστεί την ζωή του μέσα τον κόσμο, ούτε τις ανάγκες και τις ευθύνες του. Τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις του. Το κίνητρο του παιδιού για να παιδευθεί, θα δημιουργηθεί από την κοινωνία και κυρίως από την οικογένεια. Κι αυτό γίνεται ανάλογα με το δικό μας (των γονιών και της κοινωνίας) σύστημα αξιών, το δικό μας μοντέλο του κόσμου, και της ζωής μας, μέσα στον κόσμο. Γιατί πρωτίστως η οικογένεια είναι αυτή που θα δώσει την εικόνα της (έναν άνθρωπο) στην κοινωνία, και αυτή (η κοινωνία, με το εκπαιδευτικό της  σύστημα) θα δώσει, στην συνέχεια,  έναν πολίτη.

Αν το σύστημά μας αυτό, είναι ενάντια στον κόσμο και στον άνθρωπο, ενάντια στην ζωή και την δημιουργία, την συνεργασία, την ανάπτυξη και την παραγωγή -με την ευρύτερη έννοιά της- με την οικειότητα προς τον άλλο, την αυτεπίγνωση, τους προσωπικούς και ιστορικούς δεσμούς μας ή την αποξένωση, αυτό που σαρκώνουμε εμείς οι ίδιοι, αυτό είναι ακριβώς θα διδάξουμε στο παιδί με το παράδειγμα και με τον τρόπο μας, και μάλιστα άσχετα από τα λόγια μας. Αυτά θα του εμφυσήσουμε. Και το  κίνητρο του παιδιού για να μάθει, μόλις εντοπίστηκε! 

Άσχετο είναι εκείνο που θα κάνει, τελικά, το παιδί στην ζωή του. Εμείς, μόνο να το εμποδίσουμε μπορούμε., στερώντας του την θετική όψη της ζωής.

Το κίνητρο λοιπόν για την παιδεία του νέου, δεν πρέπει να αναζητηθεί σ' αυτόν. Πρέπει να αναζητηθεί στην κοινωνία. Και το αδυσώπητο ερώτημα που έρχεται στο προσκήνιο, είναι: Θέλει η κοινωνία μας πεπαιδευμένους ανθρώπους; 

Όσο αδυσώπητο και αν μας φαίνεται το ερώτημα αυτό, γίνεται τραγικό, όταν διαπιστώνουμε, πως ΟΧΙ, η κοινωνία μας δεν θέλει πεπαιδευμένους ανθρώπους! Θέλει κρετίνους, στραμμένους στην στιγμιαία απόλαυση, στην ενστικτώδη ζωή, στην τέχνη της επίφασης του ωραίου και εντυπωσιακού, του κραυγαλέου, του εικονιζόμενου -ασχέτως λόγου- στον Τύπο, και  του εμφανιζόμενου στην τηλεόραση. Του εφήμερου. Του ακμάσαντος χωρίς ρίζες, και του ανθοφορούντος χωρίς καρποδοσία. Καθημερινά πτωματικά μαζώματα που οδηγούν τις άψυχες, άνευρες κι άκαρπες μαραμένες φωνές και σάρκες, σε συνωστισμό στις χωματερές.

Η κοινωνία μας, δεν θέλει πεπαιδευμένους ανθρώπους, γιατί έχει ηγετίσκους εκπαιδευμένους στην αδιάλειπτη χρήση και κάρπωση της εξουσίας. Και στην παραμονή σ' αυτήν, με αειθαλλή ψεύδη και πλανερές εκδοχές τους. Εκπαιδευμένους στην ιδιοποίηση  ή στην διεκδίκηση της εξουσίας. Αυτό είναι ένας στόχος που απαιτεί να μην εγείρεται καμμία αντίσταση δική μας, αντίδραση, κριτική και έλεγχος όλων αυτών. Χρειάζεται να καταπίνουμε αμάσητες  τις ανοησίες και τα ψεύδη που μας εξαπολύουν, καθώς μας παρακινούν να τους χειροκροτούμε.

Αυτοί οι ηγετίσκοι προσεταιρίζονται την παιδεία, για να μας εκ-παιδεύουν στην απο-ανθρωποποίησή μας και δεν επιθυμούν να είμαστε σε θέση να τους κρίνουμε, να τους ελέγχουμε ή να τους τιμωρούμε.
  • Γι' αυτό αποδιοργανώνουν συστηματικά την οικογένεια, 
  • γι' αυτό ρημάζουν και αποδομούν τα σχολεία, και 
  • για τον ίδιο λόγο καθώς προβαίνουν σε πράξεις κατάχρησης εξουσίας και εσχάτης προδοσίας, της οικονομικής, της πολιτικής, της ηθικής, της εθνικής ζωής και προοπτικής, της δικής μας και του τόπου μας, θεσπίζουν, και διατηρούν, νόμους που συγχωρούν τους εαυτούς τους, ...
Τί κρίμα εμείς, οι πολίτες, να ισχυριζόμαστε "πως άμα το παιδί δεν έχει κίνητρο, το σύστημα είναι στραβό...."

Σχόλια

Στο logiosermis.net δημοσιεύεται κάθε σχόλιο. Θεωρούμε ότι ο καθένας έχει το δικαίωμα να εκφέρει ελεύθερα τις απόψεις του, οι οποίες εκφράζουν αποκλειστικά τον εκάστοτε σχολιαστή. Τα συκοφαντικά ή υβριστικά σχόλια θα διαγράφονται χωρίς προειδοποίηση. Περισσότερα στις οδηγίες χρήσης.

 
Top