Αυθεντικά Βαυαροκρατική η δήλωση Σουλτς για τα δημοψηφίσματα

Το στίγμα της Μοναρχίας και της Βαυαροκρατίας, στην οποία υποβλήθηκε η χώρα μας μετά την απελευθέρωσή της από τους Οθωμανούς και τη δολοφονία του Καποδίστρια, φέρει ολοκληρωτικά η δήλωση Μ. Σουλτς που έκανε το γύρο του διαδικτύου, με αφορμή το δημοψήφισμα του Brexit. 

Η δήλωση ήταν η εξής:

«Οι Βρετανοί παραβίασαν τους κανόνες. Δεν ανήκει στη φιλοσοφία της Ε.Ε. να αποφασίζει το πλήθος για τη μοίρα του».

Ο Ομότιμος Καθηγητής Πολιτικής Επιστήμης και πρώην Πρύτανης του Παντείου Πανεπιστημίου, Γιώργος Κοντογιώργης, σχολιάζοντας τη δήλωση αυτή με αφορμή το θόρυβο που προκλήθηκε εξαιτίας της αναφέρει ενδεικτικά το απόσπασμα ενός από τους νόμους που θεσπίστηκαν στο ελληνικό κράτος μετά την έλευση των Βαυαρών και του Όθωνα.

Στην ελληνική επικράτεια ο βαθύτατος δημοκρατικός θεσμός της συνέλευσης της Κοινότητας (πρώην πόλης-κράτους) ίσχυε αυτοδύναμα ακόμη και καθ' όλη τη διάρκεια της Τουρκοκρατίας. Ο θεσμός καταργήθηκε λίγο μετά τη σύσταση του Νεοελληνικού Κράτους και με την καθιέρωση της Βαυαρικής Βασιλείας, με το επιχείρημα πως οι (πρώην) πολίτες είναι ανίκανοι να αποφασίζουν οι ίδιοι για τη μοίρα τους.

Αναφορές για το μεγάλο πλήγμα της κατάργησης των Κοινοτήτων έχουν γίνει και από περιηγητές στην Ελλάδα του 19ου αιώνα, όπως ο Finlay. Απόσπασμα δήλωσης του Finlay, ο οποίος μάλιστα βρισκόταν ανάμεσα στους αυστηρότερους επικριτές της Ελλάδας και όχι στους υποστηρικτές της, αναφέρεται σε βιβλίο σχετικό με τη Ληστεία στην Ελλάδα κατά τον 19ο αιώνα, όπου ο Finlay προτείνει ως πρωταρχική και βασική λύση για το κοινωνικό πρόβλημα της ληστείας την ανασύσταση των κοινοτήτων και του δημοκρατικού τρόπου ζωής:

«Η κεντρική εξουσία, που βασίζεται στο συγκεντρωτικό γαλλικό πρότυπο και που επιβλήθηκε στην απελευθερωμένη Ελλάδα, έχει οδηγήσει στην παράλυση και εξάλειψη των κοινοτικών θεσμών και έχει αποκλείσει κάθε πρωτοβουλία και αποτελεσματική συμμετοχή των κατοίκων ως πολιτών στην πολιτική και κοινωνική ζωή των περιοχών, στις οποίες ζουν». [1]

Ως απόλυτο συμπλήρωμα των αναλόγων παρατηρήσεων, έρχεται το απόσπασμα του Νόμου για την κατάργηση των Ελληνικών Κοινοτήτων, το οποίο αναφέρει συχνά τελευταία σε δηλώσεις του ο Γιώργος Κοντογιώργης. Ο Νόμος υπογράφτηκε από τον τότε Γραμματέα Εσωτερικών Ι. Κωλέττη και στάλθηκε στην Αντιβασιλεία που τον επικύρωσε στις 27 Δεκεμβρίου 1833 / 3 Ιανουαρίου 1834 με τίτλο "Νόμος περί συστάσεως των δήμων". Για το σύνολο του Νόμου και την πολιτική σημασία του γράφει ο Ν. Πανταζόπουλος: «Με το νόμο αυτό τη θέση των αυτοδιοικούμενων κοινοτήτων, που ασκούσαν προηγουμένως εξουσιαστικές δικαιοδοσίες, καταλαμβάνουν τώρα οι δήμοι. Αυτοί είναι νόθα κατασκευάσματα, εξαρτημένα από το κέντρο, που αποτελούν διοικητικές περιφέρειες που τελούν κάτω από όργανα που εξαρτώνται από την Κυβέρνηση». [2]

Και συνεχίζει: «Τα πολιτικά δικαιώματα των πολιτών που πήγαζαν από τον κοινοτισμό περιορίζονται στην υπόδειξη των οργάνων τα οποία ασκούν εξουσιαστικές δικαιοδοσίες. Η ρύθμιση ωστόσο αυτή δεν εξυπηρετεί το κοινό συμφέρον της συγκεκριμένης κοινότητας, αλλ' εκείνο του απρόσωπου και ξενόγλωσσου Κράτους που την υποκαθιστά». [3]

Στο πλαίσιο της κατάργησης των Κοινοτήτων και της αντικατάστασής τους από τους δήμους έρχεται συνακόλουθα η κατάργηση της συνέλευσης της Κοινότητας: Το σχετικό απόσπασμα παρατίθεται στα γαλλικά αλλά και στην ελληνική καθαρεύουσα [4], στο βιβλίο του Νικόλαου Πανταζόπουλου "Νεοελληνικό Κράτος και Ευρωπαϊκή Κοινότητα: Ο καταλυτικός ρόλος των Βαυαρών". Στην νεοελληνική μετάφραση έχει αποδοθεί από τον Γ. Κοντογιώργη:

«Τέτοιου είδους συνελεύσεις αγγίζουν το επίπεδο των ταπεινών συναισθημάτων και της ιδιοτέλειας, και οι αποφάσεις που προκύπτουν από τέτοιου είδους συζητήσεις είναι αδύναμες για να προωθήσουν το δημόσιο συμφέρον, επειδή οι συμμετέχοντες δεν έχουν τη δυνατότητα να αποκτήσουν την αναγκαία, ακριβή και εκ βάθρων γνώση για τα ζητήματα της πολιτικής διοίκησης...»

Συμπερασματικά, διαβάζουμε στον Ν. Πανταζόπουλο: «Έτσι, το δικαίωμα της συσσωματώσεως των ατόμων και των ομάδων που αποτελούσε έκφραση της γενικής ρήτρας της αυτονομίας από τον ήδη 6ο π.Χρ. αι. επί Σόλωνα, και επιβίωσε στις περιόδους των ξενικών κατακτήσεων και «στην Τουρκοκρατία», καταργείται από την Αντιβασιλεία και τον Όθωνα και δεν αναγνωρίζεται ούτε στο Σύνταγμα του 1844». [5]

Στις σημειώσεις του ο Ν. Πανταζόπουλος δεν παραλείπει να γράψει: «Οι Γενικές Συνελεύσεις των μελών της Κοινότητας, που προηγουμένως συγκροτούνταν από τους άρρενες φόρου υποτελείς ασκούσαν μετά το πέρας της ενιαύσιας θητείας των κοινοτικών αρχόντων, έλεγχο της διαχειρίσεώς τους, εξασφαλίζοντας έτσι τη γενική ρήτρα της αλληλεγγύης στην πράξη. Με τον νόμο περί δήμων όχι μόνο δεν ασκείται εκ των έσω ο δημοκρατικός αυτός έλεγχος, αλλά ο δήμαρχος που διορίζεται από το κράτος μισθοδοτείται εξ των έξω χωρίς να υπόκειται σε λογοδοσία. Τα μέτρα αυτά οδήγησαν σε διάσπαση της εσωτερικής συνοχής της Κοινότητας». [6]

Είναι σαφές πως οι ολοκληρωτικές αντιλήψεις, που δεν έχει εκφράσει μόνο ο Μ. Σουλτς αλλά κατά καιρούς άμεσα ή έμμεσα αρκετά από τα θεσμικά πρόσωπα της Ε.Ε., έχουν πολύ βαθιές και μακρινές ρίζες στη Μοναρχία, η οποία στο σύγχρονο Δυτικό κόσμο εξιλεώνεται με το πρόσχημα του κοινοβουλευτισμού. Στο ίδιο πολιτικό σύστημα ανήκουν όσοι/ες κατέχουν θέσεις εξουσίας στα κράτη - μέλη της, τις οποίες αποκτούν μέσω της δημοκρατικής ψευδαίσθησης του κοινοβουλευτισμού, γι' αυτό άλλωστε και οι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι θέλουν να συνδιαλέγονται μόνο μαζί τους.

Είναι πλέον ξεκάθαρο: Η Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα φτιάχτηκε με απώτερο σκοπό να επιτραπεί η θεσμική επιστροφή στις αυτοκρατορίες, μετά την διάλυσή τους με τη σύσταση των εθνών-κρατών. Γι΄αυτό και όποτε γίνεται αναφορά στην εθνική ανεξαρτησία των κρατών-μελών, οι αξιωματούχοι της Ε.Ε. δεν καθυστερούν καθόλου να χαρακτηρίσουν τέτοιες θέσεις ως εθνικιστικές, προσπαθώντας να ενοχοποιήσουν το αίτημα της ανεξαρτησίας με το ένδυμα του φανατισμού.

Χρύσα Β. Κουτρουμάνου, Πτυχιούχος του Τμήματος Φιλοσοφικών και Κοινωνικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Κρήτης

Παραπομπές:

[1] Ι. Σ. Κολιόπουλος (2005). Η Ληστεία στην Ελλάδα (19ος αι.) Περί λύχνων αφάς, Επίκεντρο, Θεσσαλονίκη, σσ. 256-257.

[2] Ν. Πανταζόπουλος (1998). Νεοελληνικό κράτος και ευρωπαϊκή κοινότητα. Ο καταλυτικός ρόλος των Βαυαρών, Παρουσία, Αθήνα, σ. 68.

[3] Ν. Πανταζόπουλος (1998). Νεοελληνικό κράτος και ευρωπαϊκή κοινότητα. Ο καταλυτικός ρόλος των Βαυαρών, Παρουσία, Αθήνα, σ. 68.

[4] Ν. Πανταζόπουλος (1998). Νεοελληνικό κράτος και ευρωπαϊκή κοινότητα. Ο καταλυτικός ρόλος των Βαυαρών, Παρουσία, Αθήνα, σσ. 53-91.

[5] Ν. Πανταζόπουλος (1998). Νεοελληνικό κράτος και ευρωπαϊκή κοινότητα. Ο καταλυτικός ρόλος των Βαυαρών, Παρουσία, Αθήνα, σ. 68.

[6] Ν. Πανταζόπουλος (1998). Νεοελληνικό κράτος και ευρωπαϊκή κοινότητα. Ο καταλυτικός ρόλος των Βαυαρών, Παρουσία, Αθήνα, σ. 68.