Select Menu


Πολύ μεγάλο μέρος του ελληνικού πληθυσμού ένιωσε δικαιωμένο με τη νίκη του Brexit στο βρετανικό δημοψήφισμα. Και δικαιολογημένα. Γιατί είναι η δεύτερη αρνητική αντίδραση απέναντι στις πολιτικές που προσπαθεί να επιβάλει η Ε.Ε. στα κράτη-μέλη της, αντίδραση που μάλιστα προέρχεται από μια χώρα που δεν είναι τόσο αποδυναμωμένη από τις οικονομικές αυτές πολιτικές και που δεν τη χαρακτηρίζει ίχνος ενοχής για την επιβολή τους.

Ποιο θα είναι όμως το επερχόμενο αποτέλεσμα για τη Μ. Βρετανία, όχι εξαιτίας της εξόδου της, αλλά λόγω εξαρχής του διλήμματος “Μένουμε ή Φεύγουμε από την Ε.Ε.;” Με άλλα λόγια... Είναι η είσοδος και η έξοδος μιας χώρας από την Ε.Ε. μια απλή δημοκρατική διαδικασία, όπως αναφέρεται στην ιδρυτική της διακήρυξη, ή τόσο η είσοδος όσο και η έξοδος από μια τέτοια ένωση εμπεριέχει "παγίδες";

Η συμμετοχή της Γερμανίας στην πρόκληση του πολέμου στην πρώην Γιουγκοσλαβία είναι πλέον γνωστή. Αναφέρεται ακόμη και σε επιστημονικά βιβλία[1] για τον εθνικισμό. Μετά την πρόκληση του πολέμου διείσδυσαν σε αυτόν, ως αναμενόταν, και οι Η.Π.Α. για να πάρουν μερίδιο από την “πίτα”. Ό,τι ακριβώς έγινε στον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, το είδαμε σε μικρογραφία στον πόλεμο της πρώην Γιουγκοσλαβίας. Η Ελλάδα, από την άλλη μεριά, αποτέλεσε το πείραμα της Ε.Ε. για την εφαρμογή καταδυναστευτικών οικονομικών πολιτικών σε χώρες μη τρίτες προς την Ε.Ε. αλλά σε κράτη-μέλη της. Αυτό δεν άργησε να ειπωθεί ακόμη και από κατεξοχήν επίσημα πρόσωπα, όπως ο πρώην πρωθυπουργός Γιώργος Παπανδρέου. Το πείραμα... πέτυχε. Θα μπορούσε η Μ. Βρετανία να είναι το ευρωπαϊκό, για την ακρίβεια – ας μη γελιόμαστε -, το γερμανικό πείραμα για την διάλυση μιας μη τρίτης χώρας προς την Ε.Ε., όπως ήταν η πρώην Γιουγκοσλαβία, αλλά ενός από τα – έστω πρόσφατα – κράτη-μέλη της;

Λόγω της φανερής πια προσπάθειας της Ε.Ε. να επιβάλει ενιαίες οικονομικές και κοινωνικές πολιτικές στα κράτη – μέλη της, οι πολίτες που δυσαρεστούνται ή και ακόμη αντιστέκονται σε αυτές, υπερασπίζονται κατά πρώτον την ανεξαρτησία του έθνους – κράτους στο οποίο ανήκουν και συνακόλουθα την εθνική τους ταυτότητα. Ως εκπρόσωποι των δυσαρεστημένων από την Ε.Ε. πολιτών έρχονται πολύ συχνά τα τελευταία χρόνια να παρουσιαστούν τα μέλη των ακροδεξιών πολιτικών κομμάτων χαρακτηριζόμενα ως “εθνικιστές”. Από την άλλη μεριά, βλέπουμε νεοναζιστικές οργανώσεις να “αγωνίζονται” για την ένωση με την Ε.Ε., όπως είδαμε πρόσφατα στην Ουκρανία.

Ο εθνικισμός θέλει να τον πιάσεις από την αρχή για να τον κατανοήσεις.

Ο εθνικισμός δεν είναι κάτι καινούργιο. Η αρχή του πηγαίνει πολύ πίσω, στο 18ο αιώνα. Είναι το κοινωνικοπολιτικό φαινόμενο που οδήγησε στην ίδια την δημιουργία των εθνών – κρατών μετά την ανεξαρτητοποίηση των λαών από τις συγκεντρωτικές αυτοκρατορίες, που τότε ανήκαν στη Γαλλία και την Αγγλία. Ο εθνικισμός σχετίζεται με την δημιουργία της εθνικής ταυτότητας των λαών, ως συνέχειας της εθνοτικής ταυτότητας που διέθεταν ως μέλη φυλών στα πλαίσια των μεγάλων αυτοκρατοριών. Ο εθνικισμός είναι αυτός που οδήγησε στην ανεξαρτητοποίηση της Ιρλανδίας από τη Μ. Βρετανία. Στον αγώνα του τέθηκαν ακόμη και εμβληματικοί ποιητές όπως ο Γουίλιαμ Μπάτλερ Γητς [2]. Όλα αυτά τουλάχιστον ίσχυαν για τον 19ο, ακόμη και τον 20ό αιώνα μέχρι τα μέσα του.

Τι είναι αυτό που συμβαίνει με τον νέο εθνικισμό; Από τα μέσα και ύστερα του 20ού αιώνα είδαμε χώρες όπως η πρώην Γιουγκοσλαβία, ή ενώσεις χωρών όπως η Σοβιετική Ένωση, να καταστρέφονται από την επίκληση του εθνικισμού. Το αίτημα για ανεξαρτητοποίηση όχι απλά δεν τις οδήγησε σε ελευθερία αλλά σε αλληλοσπαρακτικές εμφύλιες συγκρούσεις, που σε περιπτώσεις όπως η Ουκρανία συνεχίζονται έως και σήμερα. Για αποκορύφωμα, είδαμε λίγο μετά το ξέσπασμα της διεθνούς Οικονομικής Κρίσης το 2008, να αυτο-αποκαλούνται φασιστικά ή νεοναζιστικά πολιτικά κόμματα ως “εθνικιστές” και να υπερασπίζονται την εθνική ταυτότητα και ανεξαρτησία της χώρας τους.

Μέσα σε όλα αυτά, έρχεται το δημοψήφισμα της Μ. Βρετανίας για έξοδο από την Ε.Ε.. Στο πλαίσιο αυτό, εμφανίζεται το ΑΠΟΛΥΤΑ ΣΥΝΔΥΑΣΤΙΚΟ φαινόμενο: Η Σκωτία επικαλείται τον εθνικισμό της, το αίτημα δηλαδή της εθνικής της ανεξαρτησίας, για να ανεξαρτητοποιηθεί από τη Μ. Βρετανία, και να εξαρτηθεί από την... Ε.Ε.. Η Β. Ιρλανδία θέλει, πάλι, να ενωθεί με την ήδη ανεξαρτητοποιημένη Ιρλανδία, που είναι και αυτή μέλος της Ε.Ε. και στην οποία έχει ήδη εφαρμοστεί ένα από τα αρχικά και δυσκολότερα Μνημόνια. Ποιοι θα είναι οι τελικοί νικητές αυτών των αλλαγών και καταστάσεων;

Οι μόνοι αναμενόμενοι νικητές διαφαίνονται στο τέλος να είναι οι... Βρυξέλλες!

Διότι αν οι εξελίξεις εκπληρωθούν όπως διαγράφονται, στο τέλος αυτό που θα μείνει είναι μία Σκωτία “ανεξαρτητοποιημένη” από τη Μ. Βρετανία και ταυτόχρονα μέλος της Ε.Ε., που αν “τολμήσει” στο μέλλον να επικαλεστεί την εθνική της ανεξαρτησία απέναντι σε ενδεχόμενες καταδυναστευτικές ευρωπαϊκές πολιτικές, θα την αποκαλέσουν ακροδεξιά και εθνικιστική. Θα μείνει επίσης μία Β. Ιρλανδία συνενωμένη με τους αδελφούς της Ιρλανδούς αλλά που θα είναι και εκείνη πλήρως υποταγμένη στις πολιτικές της “παρέας” των Βρυξελλών. Και στο τέλος μία Αγγλία που θα έχει μετατραπεί από ένα από τα τελευταία ισχυρότερα βασίλεια σε ένα μικρό βασίλειο, το οποίο εκτός Ε.Ε. θα έχει πλέον και μια αποδυναμωμένη οικονομική πολιτική.

Σε όλα αυτά δεν αντιστάθηκαν ούτε οι υποστηρικτές του Bremain ούτε του Brexit. Διότι, ο Ν. Κάμερον υπερασπιζόμενος απλώς την ενιαία αγορά, τα διεθνή δηλαδή οικονομικά συμφέροντα, ήταν σαν να ωθούσε και τους τελευταίους αναποφάσιστους Βρετανούς ακόμη ένα βήμα προς το Brexit, ενώ από την άλλη μεριά ο “ηγέτης” του Brexit, Μάθιου Έλιοτ, επιβεβαίωνε και συνεχίζει να επιβεβαιώνει τη διαστρέβλωση πως όποιος δεν θέλει την “ευρωπαϊκή ενότητα” είναι φασίστας και ψυχάκιας.

Από τις αρχές του 20ού αιώνα, και μετά την κορύφωση και την αποκορύφωση του κινήματος του εθνικισμού με την διάλυση των αγγλογαλλικών αυτοκρατοριών, η χώρα που προσπαθεί σταθερά να επιβληθεί στις υπόλοιπες ευρωπαϊκές είναι η Γερμανία. Από πίσω της έρχονται πάντοτε οι ΗΠΑ που επωφελούνται πάντοτε το δικό τους μερίδιο από τα συντρίμμια που αφήνει πίσω της η Γερμανία. Αν θα υπάρξει ποτέ ευθεία σύγκρουση μεταξύ Γερμανίας και ΗΠΑ δεν το ξέρουμε. Αυτό όμως που σίγουρα συμβαίνει είναι πως οι λαοί, που μπαίνουν στο στόχαστρο Ε.Ε. και Αμερικής, οδηγούνται σε επαναστάσεις είτε θρησκευτικές (βλέπε “αραβική άνοιξη” όπως αρχικά ονομάστηκε ο ISIS) είτε εθνικιστικές, που μόνο απελευθερωτικές δεν είναι.

Η ανεξαρτησία και η επανάσταση είναι μία έννοια πολύ εσωτερική που θέλει βαθιά καλλιέργεια τόσο ατομική όσο και συλλογική, για να μπορέσεις πραγματικά να την κατακτήσεις. Μήπως επομένως οι λαοί να σταματήσουν να κυνηγούν την εκπλήρωση απωθημένων του παρελθόντος (Σκωτία: απελευθέρωση από τη Μ. Βρετανία, μισή Ουκρανία: ένωση με τη “μητέρα” Ρωσία, άλλη μισή Ουκρανία: Εχθρικότητα με τη Ρωσία) και να κρατήσουν τα μάτια τους ανοιχτά στις νέες αυτοκρατορίες που έρχονται να τους καταπιούν και να κατασπαράξουν τα συντρίμμια τους; Αυτή είναι η πραγματική ανεξαρτησία και όχι οι εύκολες απαντήσεις (ΝΑΙ/ΟΧΙ) σε δημοψηφίσματα, που – ας μη γελιόμαστε – όλοι/ες μπήκαμε στη διαδικασία να ανταποκριθούμε.

Παραπομπές

[1] Hroch M. (1996) «Από το εθνικό κίνημα στην εθνική ολοκλήρωση», Εθνικό κίνημα και Βαλκάνιαεκδόσεις Θεμέλιο, Αθήνα.

[2] Ν. Α. Δοντάς, «ΓΟΥΊΛΙΑΜ ΜΠΑΤΛΕΡ ΓΗΤΣ: Ένας εθνικός ποιητής»Τα Ξωτικά Νερά - Παλιάτσοι, έντυπο πρόγραμμα καλλιτεχνικής περιόδου 1997-1998, Ιστορικό Αρχείο Ε.Λ.Σ.

Χρύσα Β. Κουτρουμάνου, Πτυχιούχος του Τμήματος Φιλοσοφικών και Κοινωνικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Κρήτης

Σχόλια

Στο logiosermis.net δημοσιεύεται κάθε σχόλιο. Θεωρούμε ότι ο καθένας έχει το δικαίωμα να εκφέρει ελεύθερα τις απόψεις του, οι οποίες εκφράζουν αποκλειστικά τον εκάστοτε σχολιαστή. Τα συκοφαντικά ή υβριστικά σχόλια θα διαγράφονται χωρίς προειδοποίηση. Περισσότερα στις οδηγίες χρήσης.

 
Top