Πανελλαδικές: Η βαθμολόγηση μιας έκθεσης ιδεών

Διαβάζοντας εδώ   την έκθεση που ένας νέος έγραψε για το όραμά του, σχετικά με το αύριο της πατρίδας μας, εξεπλάγην από την αγνή και άδολη ματιά του νέου αυτού, και σαν ξένη και πρεσβύτερη, εκφράζω την γνώμη μου για τούτο το όραμα.

Πιστεύω, πως η γνώμη μου αυτή, δεν μπορεί να του εγείρει νεανικές αντιδράσεις προς τους «μεγάλους που θέλουνε πάντοτε να συμβουλεύουν», γιατί δεν θα την ακούσει ως συμβουλή, αλλά ως  άποψη καλόβουλου συνομιλητή.

Συνετό θα ήταν, επομένως να ακουστούν κι οι δικές μου επισημάνσεις, τα ερωτήματα και οι προτάσεις. Ενδεχομένως, να τον κάνω να σκεφτεί περαιτέρω, για το καλό όλων μας, και κυρίως για το καλό της κοινωνίας που αυτός και οι συνομήλικοί του θα φτιάξουν θα κυβερνήσουν και μέσα σε αυτήν θα ζήσουν οι ίδιοι και οι αγαπημένοι τους.

Ας ψηλαφίσουμε λοιπόν τις σκέψεις και τις προτάσεις του νεαρού οραματιστή, όχι μονάχα για να ακούσουμε τον παλμό ενός νέου, αλλά και για να του συμπαρασταθούμε, με την πείρα και την κρίση που αποκτήσαμε στο διάβα του χρόνου. Κι ακόμη, για να υποβάλουμε τις δικές μας, διορθωτικές -ως προς την ακρίβεια των λεγομένων- και δημιουργικές απορίες και υποδείξεις:

1. Η ελεύθερη διακίνηση της σκέψης

Εσφαλμένα τίθεται ως βάση της συλλογιστικής του νεαρού οραματιστή ότι η χώρα μας «δίδαξε την ελεύθερη διακίνηση της σκέψης». Αυτό που πράγματι διδάχθηκε σε τούτον τον τόπο ήταν η ελευθερία στη σκέψη καθεαυτή, και η ελευθερία της έκφρασης, ιδιωτικά, ανάμεσα στα πρόσωπα. Όσο για την (ελευθερία στη) δημόσια έκφραση-διατύπωση της σκέψης, αυτή έπρεπε να υπακούει σε ορισμένους κανόνες: Αυτή μάλιστα [η δημόσια έκφραση και διδασκαλία των ιδίων σκέψεων και προβληματισμών], οδήγησε τον Σωκράτη στο κώνειο, γιατί κάποιοι ισχυρίστηκαν ότι παραβίαζε τα της πόλεως παραδεδεγμένα.

Επίσης, ακόμη κι ο Αριστείδης ο Δίκαιος, υπέστη την εξορία, γιατί κάποιοι βαρέθηκαν την μοναδικά καλή δημόσια εικόνα του.

[Η ιδέα της ελεύθερης διακίνησης (αρχικά των ανθρώπων και των αγαθών, και εν συνεχεία της σκέψης τους) ήταν δυτικό -κατακτητικό- εφεύρημα του 16-17ου αιώνα. Και χρησιμοποιήθηκε πρώτον μεν για την (περαιτέρω) εξερευνητική εισβολή των κατακτητών στις «άγνωστες» χώρες και την αρπαγή ή εξαγορά των αγαθών τους, και δεύτερον για την εγκαθίδρυση  στις ασθενείς και υπανάπτυκτες χώρες, εξουσιών βολικών και δορυφορικών προς τις ισχυρές χώρες, που είχαν επεκτατικές βλέψεις σε βάρος των ασθενών χωρών.  Οι ισχυρές χώρες, διαφήμιζαν ανέκαθεν κάθε τάση που υπηρετούσε τις πολιτικές τους. Έτσι έγινε και με την ελευθερία της (δικής τους) έκφρασης, προκειμένου να γίνουν δεκτές από τις υπό κατάληψη και δορυφορική προσάρτηση μικρές κοινωνίες, οι δικές τους ιδέες και πολιτικές, αναλύψεις και επιδιώξεις. Προφανώς για ίδιον αυτών όφελος. Προκαταλαμβάνοντας έτσι, οποιαδήποτε αντίσταση και αντίρρρηση, ως κομπλεξική αντίθεση στον πολιτισμό και την πρόοδο. Με τον τρόπο αυτόν, πολλοί, αφελείς, ηθικά και πολιτιστικά ανερμάτιστοι, συντελούσαν στην εξουδετέρωση των εσωτερικών αντιδράσεων, που -κατά τρόπο φυσικό- εγείρονταν εκάστοτε, για την προάσπιση και την διατήρηση της ιδίας κατά τόπους πολιτιστικής και εθνικής παράδοσης και ταυτότητας.]

2. Για τα σύνορα της χώρας

Στο ζήτημα με τα σύνορα, ο μικρός οραματιστής, χωρίς ανεπτυγμένη την παρατηρητικότητα, θα κινδυνέψει πολύ. Γιατί προφανώς δεν έχει αντιληφθεί ότι ακόμη κι οι σκύλοι, που βγαίνουν έξω, οριοθετούν τις περιοχές που θέλουν να κρατούν ως δικές τους με τις εκκρίσεις των φυσικών τους αναγκών.

Χώρες, πολιτισμοί, ιδιοκτησίες, εξουσίες, χωράφια, σπίτια, φωλιές, η μέρα και η νύχτα, οι εποχές, οι ιστορικές περίοδοι, τα πάντα, έχουν μεταίχμια και όρια.

Ακόμη και τα νεύρα της μητέρας μας, έχουν όρια. Φυλασσόμενα δρακοντοειδώς, ή παραβιαζόμενα ηλιθίως, από τις καταστροφές που μπορεί -και συνήθως- επιφέρει η υπέρβασή τους.

Για την ύπαρξη των ορίων ανάμεσα στις χώρες, υπάρχουν διεθνείς παραδεδεγμένοι κανόνες και νόμοι. Είναι φυσικό τα σύνορα να μπορούν να είναι κλειστά εκεί όπου συμβαίνουν συχνές παραβιάσεις και επιβουλές. Και μάλιστα, ο καθένας μας οφείλει, για την αυτοπροστασία του, να θέτει όρια στην αυθαιρεσία εκείνου που επιβουλεύεται τα σύνορα και τα συμφέροντά του. Και να τα θέτει με τον τρόπο που καταλαβαίνει ο επίβουλος.

Η πρόταση που θεωρεί «Τα σύνορα της Ελλάδας (…) πάντα ανοιχτά, με ελεύθερη διάβαση για όλους τους πολίτες του κόσμου, ιδιαίτερα τους φτωχούς κι απελπισμένους», χωρίς άλλο παραβλέπει ότι έτσι θα καταστήσει τη χώρα έναν ατέλειωτο διάδρομο, αφιερωμένο στην εξυπηρέτηση των περαστικών.

Αυτό όμως, μπορούμε να το υποστηρίζουμε ως σκέψη και να το κάνουμε πράξη όταν αφορά την αυλή μας και το σπίτι μας, γιατί αυτά ασφαλώς και μπορούμε να τα διαθέσουμε κατά οποιοδήποτε τρόπο επιθυμούμε. Αρκεί να μη θίγουμε τους άλλους [ακόμη και τους οικείους μας, γιατί υπάρχουν και παρενέργειες που αφορούν άλλους επί των οποίων δεν έχουμε καμμιά εξουσία. (Ας μην ξεχνάμε τους κανονισμούς των πολυκατοικιών στη χρήση των χώρων των οικοδομών αυτών). Πολύ περισσότερο, λοιπόν, όταν ομιλούμε για τους δημόσιους πόρους, στόχους και προσανατολισμούς.]

3. Ικανότητα για διάκριση των πραγμάτων, των συνθηκών και των παραγόντων

Η πρόταση που θεωρεί ότι «Η αστείρευτη ελληνική γη μπορεί να μας θρέψει όλους», παραβλέπει πως η γή χρειάζεται να ξημεροβριαδιάζεσαι πάνω της, για να παρακολουθείς το σφυγμό και τον παλμό της. Είτε αυτό αφορά σπόρους και καλλιέργειες, είτε αφορά ζώα και κτηνοτροφία. Δάση και βουνά, για αναδασώσεις και πυροπροστασία, ή ποταμούς, λίμνες και φράγματα, για τα νερά, την συλλογή, την φύλαξη ή την προστασία τους. Ιδιωτική και δημόσια μέριμνα δηλαδή.

Με κόπο πρέπει να τρώμε το ψωμί μας, αφού κανείς δεν υπάρχει για να μας το δώσει έτοιμο. Έτσι γίνεται με όλους τους ανθρώπους του πλανήτη, εκτός από εκείνους, χάριν των οποίων οι δικοί τους προηγούμενοι από αυτούς, πέτυχαν να συσσωρεύσουν επάρκεια αγαθών και μέσων. Δεν αρκούν οι διορισμοί μας για να έχουμε ψωμί. Και δεν μπορούν οι μισθοδοτούμενοι διορισμοί μας να δώσουν ψωμί σε όλους τους φτωχούς κι απελπισμένους του κόσμου που, όμως, άλλοι τους διοχετεύουν μπροστά στην πόρτα μας και μέσα στο σπίτι μας.

Κι ύστερα με ποιά μέσα, πόρους, δυνάμεις και προσδοκίες να σκύψεις πάνω στη γή, αφού κάθε υπόκλιση στη χάρη της έχει τεκμήριο και υπόκειται σε φόρο θησαυρού, ακόμη κι όταν πρόκειται απλώς για τον επιούσιο;

4. Ιστορικές ανακαλύψεις και πρωτοπόρες ιδέες

Είναι ανακριβές ότι «η χώρα εφηύρε το πολίτευμα που εξασφαλίζει την ισότητα ανάμεσα στους ανθρώπους», γιατί αυτό δεν έχει ακόμη επιτευχθεί, πολιτικά, πουθενά στον κόσμο. Αυτό το αναδεικνύει και το διακηρύσσει μόνο η διδασκαλία του Χριστού, αλλά κι αυτή κηρύσσεται διωκτέα ως αναχρονιστική και προσβλητική αντίληψη για τον πνευματικό άνθρωπο, την λογική και την επιστήμη της εποχής.


5. Η αλεπού τον άντρα της (τον βάζει πάντα, ισότιμο,) με τους πραματευτάδες
 

Η άποψη για την κατάργηση των διακρίσεων ανάμεσα σε «αρίστους» και «μη αρίστους» και πως «οι άνθρωποι γεννιούνται ίσοι»  βρίσκεται μέσα σε ένα «πνευματικό διάλυμα» σύγχυσης της δύναμης με την δυνατότητα.

Οι άνθρωποι ούτε γεννιούνται ίσοι, ούτε είναι ίσοι. Ένας γεννιέται όμορφος, φτωχός και έξυπνος, άλλος άσχημος, ορφανός  και πλούσιος, άλλος βασιλιάς, κι άλλος άρρωστος και μόνος, ή κουφός, άλαλος, χωλός. Όμως όλοι είναι άνθρωποι και δικαιούνται να είναι σεβαστοί από τους υπόλοιπους, και να τους παρέχει η πολιτεία την ίδια προστασία και τις ίδιες ευκαιρίες, σύμφωνα και με τις δυνάμεις τους.

Πράγματι λοιπόν, όλοι οι άνθρωποι, από μόνη την ιδιότητά τους ως ανθρώπων έχουν την δυνατότητα να θέλουν τα πάντα. Δεν έχουν όμως την δύναμη και την ικανότητα να κάνουν τα πάντα. Έτσι δεν μπορούμε και δεν επιτρέπεται να αποστερήσουμε από κανέναν τις δυνατότητες και τις ευκαιρίες που δίνει η ζωή και οι συνθήκες του πολιτισμού μας (άλλο είναι βέβαια εκείνο που κάνουν οι διάφορες εξουσίες για τους αντιπάλους τους και την παρεμπόδιση των εν δυνάμει αντιπάλων τους). Δεν πρέπει όμως να μας διαφεύγει ότι δεν έχουν όλοι τις ικανότητες και τις δυνάμεις (σωματικής ρώμης, χαρακτήρα και ψυχολογίας) προκειμένουν να δράσουν και να φέρουν τα -συγκεκριμένα και ειδικά- επιδιωκόμενα αποτελέσματα. Και αυτό ακριβώς είναι εκείνο που διαφοροποιεί τους ανθρώπους, κι όχι τα -θεωρητικά- δικαιώματά τους.

Με την ίδια έννοια αντιλαμβάνομαι και την ρήση ότι «Ένας «λιγότερο ευφυής» δεν είναι κατώτερος από έναν «περισσότερο ευφυή».

Εξάλλου, είναι παρακινδυνευμένο να χαρακτηρίζουμε ως «σαθρά πρότυπα» ιατρικές συμβάσεις ή ενδείξεις, μόνο και μόνο επειδή υποδηλώνουν συγκεκριμένες ιδιότητες ή ικανότητες των προσώπων. Ασφαλώς μπορούμε -και οφείλουμε- να επισημαίνουνε την εσφαλμένη, ιδιοτελή, ή εξοντωτική δυνατότητα της χρήσης τους, γενικά. Δεν επιτρέπεται όμως να το κάνουμε επιλεκτικά, μόνο όταν πρόκειται για χρήση εναντίον των φίλων και των εταίρων ή ομοϊδεατών μας.

Πολύ περισσότερο, δεν επιτρέπεται να το  αρνούμεθα εμφατικά, όταν οι ίδιοι μετερχόμεθα τις ίδιες μεθόδους εναντίον των αντιπάλων μας, ή να αρκούμεθα σε στείρες αντιρρήσεις του τύπου: κι εσείς τα ίδια κάνατε...

Τέτοιες, χλιαρές και προσχηματικές αντιρρήσεις, καταργούν -απολύτως και αναποτρέπτως- κάθε πλεονέκτημα διαφοροποίησης επί τα κρείττω και αγνότητας των προθέσεών μας. Θα συμφωνήσουμε απολύτως στο ζήτημα περί δεοντολογίας, κι όχι για ο,τιδήποτε άλλο.

Όσο για τον «διαφορετικά προικισμένο» αυτός, θα έχει τις δυνατότητες που αντιστοιχούν στις ενεργές ικανότητές του, κι όχι στις ενεργές ανικανότητές του. Δεν μπορεί να γίνει κλασικός δρομέας ο αθλητής που έχει χάσει σε τροχαίο το ένα του πόδι. Ούτε ο μουγγός θα αναδειχθεί εξαιρετικός τενόρος που θα του ανατεθεί -τιμής ένεκεν- η πρώτη θέση στη Λυρική σκηνή.

Και ισχύει υπό προϋποθέσεις η διατύπωση ότι «τίποτα δεν θα ‘πρεπε να τον εμποδίζει να διεκδικεί και να καταλαμβάνει δημόσιες θέσεις, ακόμα κι αν είναι θέσεις εξουσίας»! Εννοώ, πως θα τον εμποδίζουν οι περορισμοί που απορρέουν από την σωματική και πνευματική του υγεία. Και από τη δική μας, που θα τον ψηφίσουμε και θα τον αναδείξουμε, σταθμίζοντας όλα τούτα. Ο οίκτος δεν είναι υγιές κριτήριο απονομής θέσης εξουσίας.

Το συνολικό επιχείρημα είναι καλό προς άγραν και εξώνηση ανοήτων πελατών και ψηφοφόρων.

6. Το άχρηστο χρήμα, οι χρηματιζόμενοι και οι χρηματιστές

Στη συνέχεια, ο νεαρός οραματιστής, ξετυλίγει τα όνειρά του για μια αχρήματη κοινωνία, καθώς θέλει «να εξαλείψουμε τις ανισότητες που γεννά το χρήμα». Τί κρίμα που ετούτο το στόχο, που τον διακήρυξε πρώτος ο Χριστός, σήμερα πολλοί, που μπορεί και να είναι και φίλοι του νεαρού οραματιστή, τον πολεμούν με μανία, διώκοντας την εκκλησία του Χριστού και προπηλακίζοντας τους πιστούς του, προσβάλλοντάς τους μάλιστα, λεκτικά, και απομειώνοντάς τους ηθικά, με διωγμούς και υποτιμητικές γι' αυτούς τοποθετήσεις. Συχνά, πολλοί λένε: «υπάρχουν ακόμη μερικοί που έχουν μείνει στο σκοτάδι, στο παρελθόν» ή «ακόμη δεν έχουν καταλάβει ότι …», εννοώντας, προφανώς «πως υπάρχουν μερικοί καθυστερημένοι, που ακόμη δεν έφτασε σ' αυτούς το φώς της επιστήμης και της μόδας, και οι οποίοι ακόμη πιστεύουν σε θεούς και αγίους», και λοιπά παρόμοια, ευαγγελιζόμενοι πως το μόνο που υπάρχει σε τούτον τον κόσμο, είναι μονάχα η δική τους λογική και η δική τους άποψη, η δική τους κοσμοθεωρία και η δική τους σύλληψη, αίσθηση κι ενσυναίσθηση του κόσμου! Τί κρίμα, και πόσο λίγο είναι τούτο, χωρίς αντίλογο, και μάλιστα  χωρίς καμμιά επιφύλαξη! Κάποιοι, αυτοχριστήκανε θεοί στη θέση του Θεού, κάνανε θεό τους τη λογική τους και γίνανε οι των πάντων -προνομιούχοι, διοριζόμενοι κι αμειβόμενοι, και συνεπώς εγχρήματοι- κριτές!

7. Μια θεωρία για την κοινωνική και πολιτική μετάλλαξη της κοινωνίας: Διοίκηση, Εκπαίδευση, κι ανθρώπινα δικαιώματα

Σιγά-σιγά, μια μεγάλη ιδέα γεννιέται: Να δημιουργηθεί στην χώρα μια καλή σειρά των πραγμάτων, όπου θα υπάρχει μονάχα η τάξη των κυβερνώντων και η τάξη των φτωχών, γιατί η χώρα είναι φτωχή κι εκείνο που μονάχα χρειάζεται, είναι κάποιος να διαχειρίζεται την καθημερινότητα της φτώχειας της. Πρέπει όλοι να είμαστε ίσοι στο τίποτα.

Ο νέος οραματιστής, δεν στέκεται στη διοίκηση, προχωράει και στα θεμέλια της κοινωνίας μας. Την εκπαίδευση. Γιατί δεν πιστεύει πως τα πτυχία, ξεχωρίζουν το δάσκαλο από τον μαθητή, αφού κι οι δυο τους είναι άνθρωποι κι έχουν τα ίδια δικαιώματα στην έκφραση. Σε τούτο ασφαλώς, σφάλλει. Γιατί η έκφραση είναι προϋπόθεση, κι όχι αυτοσκοπός! Η έκφραση ως διατύπωση της καθοδήγησης είναι υποχρέωση του δασκάλου. Κι η άλλη, η έκφραση ως υποχρέωση του μαθητή, είναι η απόδειξη πως έμαθε, κι έγινε καλύτερος, και ισχυρότερος στη γνώση και στην ικανότητα. Σαφώς και είναι σοφώτερος ο δάσκαλος από τον διδασκόμενο. Δεν κάνουν ασφαλώς τα χαρτιά (οι τίτλοι και οι διορισμοί, οι τιμές και τα λόγια) την σοφία του προσώπου, αλλά ο προσωπικός του μόχθος για το σκοπό αυτόν και τα προσωπικά του χαρίσματα.

8. Η κατάργηση της αρμονίας του σύμπαντος: Έλα παππού, να σου δείξω τα αμπελοχώραφά σου.

Το δικαίωμα στην (έκφραση που σαρκώνει η) άρνηση του μαθητή  να μάθει, ή να συνεργαστεί με το δάσκαλο, δεν είναι παρά η απόδειξη για έλλειψη ή ανικανότητα διαπαιδαγώγησης ή εποπτείας και καθοδήγησής του από τους γονείς και τους κηδεμόνες του, για την πρόοδο και την ανάπτυξή του. Αυτή η έλλειψη δεν δείχνει παρά έναν άχρηστο προστατευτισμό του νέου από κόπους και δυσκολίες, που εντείνει το ενδεχόμενο επιβράδυνσης της ωρίμασής του. Και τούτο είναι ιδιαίτερα επικίνδυνο αν τύχει κι ο νέος έχει στα χέρια του οικονομική δύναμη ή εξουσία, ή και τα δύο.

Πόσο πλανερή είναι τούτη η πολιτική οπτασία! Μα σαν παιδική, δεν πειράζει. Όμως πρέπει να ειδοποιηθεί ο νέος. Όπως ο οφειλέτης. Για τους κινδύνους που διατρέχει από τον δανειστή του. Γιατί δεν είναι στο γούστο του οφειλέτη, το πώς θα πληρωθεί το δάνειο. Το αντίθετο μάλιστα. Πάντοτε  εναπόκειται στη συμφωνία δανεισμού που έχει ήδη γίνει. Κι έτσι ακριβώς είναι και η ζωή. Πρέπει να προκαταβάλλεις τους κόπους, για να αποκτήσεις αγαθά, ικανότητες, υπηρεσίες, καρπούς, αποτέλεσμα. Και τούτο πρέπει να το ξέρει καλά καθένας που έχει προσδοκίες και όνειρα.

Η εκπαίδευση είναι μακρά κυοφορία και δεν μπορεί να συναποφασίζουν ο κυοφορών με τον κυοφορούμενο. Οι δυνατότητες και οι συνθήκες του «κυοφορούμενου» επηρεάζουν σε κάποιο βαθμό -που ποικίλλει ανά περίπτωση- την μέθοδο, την ευελιξία, την ανοχή και τις προσδοκίες του «κυοφορούντος». Ασφαλώς και την μεταμόρφωση του εκπαιδευομένου.

9. Τα στοιχειώδη: Η ευθύνη του παιδαγωγού, του συντονιστή και του άρχοντος

Ο αρνούμενος την εκπαίδευση είναι περίπου ισοδύναμος με τον ανεπίδεκτο εκπαίδευσης, και αυτό αφορά προσωπικά τον ίδιο (και τους κηδεμόνες του) και δεν έχει καμμιά σχέση με οποιοδήποτε σύστημα εκπαίδευσης, ή τον οποιονδήποτε δάσκαλο και τα πτυχία του ή τις ικανότητές του.

Η δημοκρατικότητα σαρκώνεται στις συνεργασίες όπου υπάρχει ισοδυναμία, συμπληρωματικότητα, αναπληρωματικότητα και αντιστοιχία στόχων, ικανοτήτων, και συμβολών. Δεν μπορείς να προστατέψεις την υγεία και να εγκαταλείψεις την ασφάλεια της χώρας. Δεν μπορείς να φτιάξεις δρόμους και να απαγορεύσεις την κυκλοφορία. Δεν θα φτιάξουν δρόμους οι γιατροί, ούτε θα διδάξουν νομικά οι εγκληματίες. Όσο και αν όλοι έχουν ισοδύναμο δικαίωμα στην έκφραση των απόψεών τους.

Κάθε σύμπραξη έχει τους ισχυρούς που επιβάλλονται και τους αδύναμους που υποχωρούν, με όποιες έννοιες κι αν εννοήσουμε τη δύναμη και την αδυναμία (γνώση, ικανότητα, ευθύνη, επίβλεψη, εντολή ή συμμόρφωση κλπ).

Κάθε δράση που φιλοδοξεί να είναι δημιουργική και παραγωγική δεν μπορεί να φέρει αποτέλεσμα όταν όλοι όσοι συμμετέχουν σ' αυτήν κάνουν ακριβώς το ίδιο πράγμα, και η δημοκρατία, είναι άσχετη με την παραγωγή και την δημιουργία.

Υπομνηματίζοντας και την άποψη του νεαρού οραματιστή για «ένα σχολείο κι ένα πανεπιστήμιο όπου ο μαθητής κι ο δάσκαλος θα έχουν ισότιμους ρόλους στη διαμόρφωση των εκπαιδευτικών κανόνων και θα συναποφασίζουν για όλα τα ζητήματα με τρόπο δημοκρατικό» θεωρώ ότι δεν πρέπει να συγχέουμε την ελευθερία για την διατύπωση της άποψής μας -για οποιοδήποτε θέμα- με την δημιουργία, ούτε την δημιουργία με την δημοκρατία!

Και πολύ περισσότερο, να μην συγχέομε την διοίκηση με την εκπαίδευση, ούτε την εκπαίδευση με την δημοκρατία.

Η δημοκρατία φροντίζει ώστε όλοι να έχουν εκπαίδευση, και η εκπαίδευση φροντίζει ώστε όλοι να μπορούνε να έχουνε γνώση και να μπορούν να διατυπώνουνε γνώμη, για οποιοδήποτε θέμα, και κυρίως για όσα έχουνε την υποχρέωση και την ευθύνη.

Η εκπαίδευση έχει εκ των πραγμάτων ιεραρχική δομή, και δεν είναι πεδίο δημοκρατικής οργάνωσης, ανάμεσα στους υπόχρεους και στους δικαιούχους εκπαίδευσης. [Όπως ακριβώς και η θεραπευτική αγωγή, είναι εκείνη που υποδεικνύει ο ιατρός, ή όπως η θρησκευτική πίστη, που περιγράφεται στο αντίστοιχο δόγμα και δεν συνιστά θέμα επιλογής και προσωπικής άποψης, γιατί τότε συνιστά φιλοσοφία ή φιλοσόφηση και σοφιστεία..]..

Ο δάσκαλος έχει υποχρέωση και εξουσία στο πλαίσιο της ευθύνης του και ο κάθε πολίτης το ίδιο. Ούτε ο μαθητής έχει υποχρεώσεις και ευθύνες δασκάλου ή παιδαγωγού.

10. Η διαπαιδαγώγηση των εφήβων, οι νόμοι και η Πολιτεία

Όσο για την άποψη του νεαρού οραματιστή ότι «η Πολιτεία οφείλει όχι μόνο να αντιμετωπίζει με πνεύμα κατανόησης αλλά και να υπερασπίζεται με κάθε τρόπο το δικαίωμα των νεων για μορφές δυναμικών ενστάσεων», νομίζω πως βρισκόμαστε μπροστά σε ένα πρωτοφανές, πρωτάκουστο, επιπόλαιο κι ανεδαφικό, αλλά βολικό, σενάριο και φαινόμενο επιδίωξης  για πολιτική νομιμοποίηση της νεανικής αυθαιρεσίας και των εφηβικών αντιδράσεων, ενάντια στον παιδαγωγικό περιορισμό, τον σωφρονισμό και την υπεύθυνη εποπτεία των νέων και κυρίως των εξωθεσμικά καθοδηγούμενων ανηλίκων. Κι αυτό είναι μια επιδίωξη πολιτικής αποδιοργάνωσης, σε οποιοδήποτε τομέα και αν εφαρμοσθεί (πολιτικό, εκπαιδευτικό, διοικητικό κλπ.).

11. Η ελευθερία και η ασυδοσία. Απόλυτη ελευθερία δεν μπορεί να είναι μόνο η δική μας

Η τυραννία του περιορισμού και της απαγόρευσης, που στέκεται εμπόδιο στη δική μας ελευθερία, φαντάζει πάντα ο μεγαλύτερος εχθρός όλων των νέων, κάθε εποχής. Το όραμα της απόλυτης ελευθερίας, όμως δεν αφορά πάντα την απόλυτη ελευθερία μας μπροστά στο βάζο με το γλυκό, ή μπροστά στο πορτοφόλι της μαμάς μας, που τελικά θα ανεχθεί, έστω και δυσανασχετώντας, ό,τι και να κάνουμε.

Η ελευθερία ως ενδιάθετη τάση και ανάγκη του ανθρώπου, υπηρετεί κάποιες πολύ σημαντικές όψεις στη ζωή του. Πέρα από το γεγονός ότι απελευθερώνει τις δημιουργικές του εσωτερικές δυνάμεις, συμβάλει και στο να απωθηθούν και να εξουδετερωθούν οι εξωτερικές επιβουλές εναντίον του. Δηλαδή η αληθινή, η υποστασιακή ελευθερία του προσώπου δεν είναι ένα δικαίωμα που το παραχωρεί ή το κατοχυρώνει κάποιος νόμος. Είναι η ουσία της ύπαρξης που -κάθε πρόσωπο έχει την ικανότητα να- γνωρίζει και να αποδέχεται πως όλα τα πρόσωπα έχουν την ίδια ανάγκη για ελευθερία. Είναι εκείνο που λέει ο Χριστός: «όστις βούλεται»,«όστις θέλει...». (Μόνο εγκληματίες, απαίδευτοι, εγωϊστές και εξουσιολάγνοι δεν το δέχονται...) Είναι ο λόγος, ο σκοπός και η αιτία που ο άνθρωπος ζεί, και ο ίδιος λόγος για τον οποίο μπορεί να διαλέξει ακόμη και να πεθάνει.

12. Νόμος και τάξη. Η κοινωνία και η Φύση

Κι όσο για τον νόμο και την τάξη των κοινωνιών των ανθρώπων, που θα πρέπει να τροποποιείται η διευθέτησή τους αν διασαλεύονται από την ελευθερία των επιλογών κάποιου, πρέπει να σημειώσουμε ότι καμμιά ελεύθερη επιλογή ελεύθερου ανθρώπου δεν μπορεί να διασαλεύσει την τάξη των πραγμάτων. Γιατί η τάξη αυτή διασαλεύεται μόνο από εκείνες ειδικά τις επιλογές, που επιδιώκουν την δασάλευση αυτή. Για ίδιο και ιδιοτελές όφελος, και προς βλάβην των άλλων. Ποιό πέταγμα πουλιού απαγόρευσε το πέταγμα ενός άλλου; ή: Ποιά αγάπη απαγόρευσε μιαν άλλη; και ποιά θέση εργασίας κατάργησε μιά άλλη;

Θεσμικά -από την κοινωνία μας- ατιμώρητες επιλογές εναντίον των άλλων είναι μόνο οι αυθαίρετες επιλογές των ισχυρών, των ασυνείδητων, των διαπλεκόμενων και των ανόητων.

Απαρασάλευτα στιβαρές, κατανοητές όσο και ερμηνεύσιμες, αλλά αναντίρρητες, οι επιλογές της φύσης.

Η παράβαση και η τιμωρία είναι μια εσφαλμένη αντίληψη για την συνεργασία και τα όρια. Την αποδοχή και την συναίνεση.

Αν η παράβαση συμφωνήθηκε φευκτέα και αποκρουστέα γιατί να ζητήσουμε την εξαίρεσή μας από αυτήν;

Αν τιμωρία ονομάστηκε η υποχρέωση -επί τιμήματι- για αναγνώριση και συμμετοχή στην κοινή συμφωνία, θα την αρνηθούμε από παιδισμό, ανωριμότητα, ή από ανηθικότητα;

13. Η ακαταλόγιστη αντικοινωνικότητα

Αν καταργηθεί η ευθύνη μας για δέσμευση και τήρηση των συμφωνημένων, χάνεται το πεδίο σύμπραξης και συνεργασίας μας. Μεταβαλλόμαστε σε διανοητικά και βουλητικά νήπια, που τώρα θέλουν αυτό και μετά το άλλο, και στερούνται πάσης δικαιοπρακτικής και καταλογιστικής ικανότητος.

14. Η υποτιθέμενη και η πραγματική βία- Η κατά παραγγελίαν  ισότητα και δικαιοσύνη

Οι δικαιοδοτικές και δομές ασφάλειας και εφαρμογής των κοινωνικώς συμφωνημένων είναι απαραίτητες σε κάθε μορφή πολιτικής και κρατικής εξουσίας, γιατί είναι τα μέσα και τα όργανα εφαρμογής και επιβολής της ισχύος και της πολιτικής τους. Και η βία αυτών των δομών, είναι πραγματική και -εκ των προτέρων- εκούσια αποδεκτή από την κοινωνία. Οι πολίτες που διατηρούν για τον εαυτό τους αυθαίρετα και αντικοινωνικά, την «υποτιθέμενη βία» για να σκοτώνουν πραγματικά και οριστικά, όσους δεν συμφωνούν μαζί τους, ή να φοράνε κουκούλες καθώς βιαιοπραγούν και απειλούν, ή να κλειδώνουνε κτίρια και για αποτελεματική εξουδετέρωση να χτίζουνε κυριολεκτικά και να φυλακίζουνε το προσωπικό ή να καίνε κρατικές δομές και να απειλούν συμπολίτες τους, αυτοί δεν αγωνίζονται για ισότητα και δικαιοσύνη, αλλά για την ισότητα και τη δικαιοσύνη έτσι όπως αυτοί την αντιλαμβάνονται, και που απαραιτήτως τους εξυπηρετεί στις προσωπικές και πολιτικές τους επιδιώξεις. Αυτοί δεν πάσχουν από καμμιά ρετσινιά αναρχικού ή τρομοκράτη, είναι πράγματι αντικοινωνικοί.

Παραβλέπουνε μάλιστα, πως αν τυχόν λάβουν την εξουσία, δεν θα μπορούν να την ασκήσουν, εάν οι άλλοι εναντιωθούν σε αυτούς, με αντίστοιχο-προς την δική τους εναντίωση- τρόπο. Αυτοαναιρούνται λοιπόν στην ουσία της λογικής της πολιτικής τους θέσης, και εξαντλούνται σε μια παιδιάστική -αλλά, ενδεχομένως, ακόμη κι εγκληματική- γυμναστική αντιρρήσεων και εναντιώσεων, και ζητάνε την θεσμική και πολιτική τους κάλυψη γι' αυτήν.

15. Το διεθνές κύρος της χώρας και ο εξαναγκασμός σε σεβασμό αυτής

Αναγκάζονται σε υποταγή μόνο οι αδύναμοι και οι ενδεείς, λέει ο Θουκυδίδης. Κανείς δεν μπορεί να εξαναγκάσει τους άλλους να τον σεβαστούν, όταν ούτε ο ίδιος δεν ξέρει να σέβεται τον εαυτό του. Γιατί είναι μεγάλη ντροπή η υπερηφάνεια για τα έργα των προγόνων του, όταν ο ίδιος έχει να επιδείξει μονάχα φλυαρία, ονειροπολήσεις, κούφια λόγια και ανικανότητα για έργα. Τεμπελιά, νεποτισμό, σφετερισμό πόρων, αργομισθία, υπεκφυγή και ανωριμότητα. Είναι σαν το γιο του βιομηχάνου που έφαγε την περιουσία του πατέρα του σε χαρτοπαίγνια και πόρνες.

16.  Μεγαλοϊδεατικές Φανφάρες ενός Ψιλικατζή

Ο καθένας διαλέγει να παίξει το παιχνίδι που ξέρει καλύτερα. Οι δανειστές μας «παίζουν» τον τραπεζίτη, [τον τοκογλύφο που εμείς -και όσοι είναι στην ίδια μ' εμάς θέση- καταστήσαμε τραπεζίτη] που μας δανείζει υποθηκεύοντας το μέλλον μας και εξουδετερώνοντας την προοπτική μας. Αν εμείς παίζουμε τον ευφάνταστο διαμαρτυρόμενο ξυπόλυτο ρήτορα, που αγορεύει γητεμένος από την σοφία των προγόνων του και από την πλοκή των δικών του ισχυρισμών περί δεοντολογίας και περί του καθήκοντος των άλλων, θα βρεθούμε ηθικά, ιστορικά και αξιακά ανερμάτιστοι, αντιφάσκοντες και διαρκώς αυτοαναιρούμενοι!

Παράλληλα, πολύ κακό θα ήταν αν ο νέος οραματιστής, στο πεδίο της πολιτικής, κρατάει από τους προγόνους του -μονάχα για να το λέει- εκείνα που έκλεψαν οι άλλοι, κι αν αρνείται τη σημασία και την ιστορία τους στη δική του πολιτική πρόταση. Τόσο το χειρότερο όταν δεν υπολογίζει αυτά τα πράγματα ως σημαντικά, για την προοπτική της χώρας του στον διεθνή τομέα. Όλα αυτά, θα φαίνονται αντιφατικά, αμετροεπή, απροσανατόλιστα και αδιεξοδικά.

17. Οι Πολιτικοί, και η Πολιτεία τους επί της πολιτείας των πολιτών

Είπανε πως το ήθος των αρχόντων χαρακτηρίζει και το ήθος όλης της πολιτείας. Είναι τόσο κρίμα που περάσανε τόσοι πολλοί ψεύτες, τόσοι πολλοί αναποτελεσματικοί, τόσοι άρπαγες και αδαείς. Αυτοί διδάξανε τους νέους μας. Τί έκθεση θα μπορούσανε, λοιπόν, να γράψουνε οι νέοι μας; Ασφαλώς, μια σαν κι αυτή!





Τ