Select Menu


Λίγες μέρες πριν τα Χριστούγεννα και με την αλλαγή του νέου χρόνου προ των πυλών σε όλα τα μήκη και πλάτη της Γης δεσπόζουν φωτισμένα πολύχρωμα χριστουγεννιάτικα δέντρα.Το έθιμο του δέντρου γνωστό σήμερα urbi et orbi αποτελεί σύμβολο της ευτυχίας και της αγάπης.Ωστόσο ποιές οι καταβολές του;

Οι ρίζες του εθίμου εντοπίζονται στην αρχαία Ελλάδα όπου υπήρχε παρόμοιο έθιμο μόνο που το φυτό δεν ήταν δεν ήταν έλατο, αλλά η Ειρεσιώνη(είρος = έριον, μαλλίον),ήταν κλάδος αγριελιάς (κότινος) στολισμένος με γιρλάντες από μαλλί λευκό και κόκκινο και τους πρώτους φθινοπωρινούς καρπούς (σύκα, καρύδια, αμύγδαλα, κάστανα, δημητριακά, κ.λπ., εκτός του μήλου και του αχλαδιού).

Αποτελούσε έκφραση ευχαριστίας για τη γονιμότητα του λήξαντος έτους και παράκληση συνεχίσεως της γονιμότητας και ευφορίας κατά το επόμενο και ήταν αφιερωμένη στην Αθηνά, τον Απόλλωνα και τις Ώρες (Ευνομία, Δίκη, Ειρήνη).

Το διάστημα 22 Σεπτεμβρίου-20 Οκτωβρίου, παιδιά των οποίων και οι δύο γονείς ζούσαν, περιέφεραν την Ειρεσιώνη στους δρόμους της πόλης των Αθηνών τραγουδώντας κάλαντα από σπίτι σε σπίτι, παίρνοντας το φιλοδώρημά τους από τον νοικοκύρη ή τη νοικοκυρά και όταν έφθαναν στο σπίτι τους κρεμούσαν την Ειρεσιώνη πάνω από την εξώπορτά τους, όπου έμενε εκεί μέχρι την ιδία ημέρα του νέου έτους, οπότε, αφού τοποθετούσαν την νέα, κατέβαζαν την παλιά και την έκαιγαν. 

Άλλα παιδιά κρεμούσαν την Ειρεσιώνη πάνω από την θύρα του Ιερού του Απόλλωνος.


Το έθιμο λοιπόν επιβίωσε με ελαφριές παραλλαγές και στα Ρωμαϊκά χρόνια και μετέπειτα στους χρόνους της Βυζαντινής αυτοκρατορίας. Μετά τον καθορισμό του εορτασμού των Χριστουγέννων τον 4ο μ.Χ αιώνα την 25η Δεκεμβρίου, όπως πληροφορούμαστε από το σύγγραμα του καθηγητή Φαίδωνος Κουκουλέ <<Βυζαντινών Βίος και Πολιτισμός>>(τ.στ΄,σελ.152)«…κατά διαταγήν του επάρχου της (κάθε) πόλεως,ου μόνον καθαρισμός των οδών εγένετο αλλά και στολισμός διαφόρων κατά διαστήματα στηνόμενων στύλων με δεντρολίβανα,κλάδους μύρτου και άνθη εποχής.>> Αξίζει να σημειωθεί ότι ένα επίλεκτο βασιλικό Καβαλλαρικό (Ιπποτικό Τάγμα της βυζαντινής ανακτορικής φρουράς το οποίο – μεταξύ άλλων – συμμετείχε με τελετουργικό ρόλο σε επίσημες αυτοκρατορικές τελετές – μεταξύ των οποίων και της τελετής των Χριστουγέννων εκείνη της «Εταιρείας». Το τάγμα διαιρείτο σε «Μικρή»,«Μεσαία» και «ΜεγάληΕταιρεία». 

Την «Μικρή Εταιρεία» την αποτελούσαν αλλόθρησκοι (π.χ.εθνικοί,μουσουλμάνοι κλπ). Την «Μεσαία Εταιρεία» την αποτελούσαν αλλόδοξοι ή και αλλοεθνείς Χριστιανοί.Η <<Μεγάλη Εταιρία>>, απαρτιζόταν από ¨Ελληνες Ορθοδόξους χριστιανούς. Ως πιθανότερη εκδοχή θεωρούμε τη μεταφορά από τους αλλογενείς Ιππότες της Μεσαίας Εταιρίας του εθίμου στις Βόρειες και Δυτικές χώρες της Ευρώπης όπου το δέντρο αντικαταστάθηκε με το συνήθως δημοφιλέστερο δέντρο της περιοχής.Σώζονται ακόμα και σήμερα κάποια βυζαντινά χειρόγραφα που παρουσίαζαν μέσα στους βυζαντινούς ναούς, ορειχάλκινα δέντρα στολισμένα με διάφορα ασημένια και χρυσά στολίδια.

Η επιλογή του έλατου έγινε από τον Άγιο Βονιφάντιο για να σβήσει την ιερότητα που απέδιδε ο κόσμος μέχρι τη στιγμή εκείνη(κατάλοιπο της ειδωλολατρίας) στη δρυ. Έτσι το έλατο έγινε σύμβολο χριστιανικό και ειδικότερα των Χριστουγέννων. Στη Β. Ευρώπη οι Βίκινγκς χρησιμοποιούσαν το δέντρο στις τελετές τους ως σύμβολο αναγέννησης που σηματοδοτούσε το τέλος του χειμώνα και τον ερχομό της άνοιξης και της αναγέννησης της μητέρας Φύσης. Στην αρχαία Αγγλία, όπως και στην Γαλλία, οι γνωστοί μας Δρυίδες στόλιζαν με φρούτα και κεριά βελανιδιές προς τιμήν των Θεών τους.

Οι Γερμανοί φαίνεται ότι ήταν οι πρώτοι οι οποίοι έβαλαν το Χριστουγεννιάτικο δέντρο σπίτι τους. Το 1830 Γερμανοί μετανάστες εισήγαγαν το Χριστουγεννιάτικο δέντρο στην Αμερική και στις αποικίες που κατοίκησαν. Την πρώτη μαρτυρία δημοσίας εμφάνισης δέντρου την έχουμε στην Πενσυλβάνια των Η.Π.Α όπου υπήρχαν βεβαίως και πολλοί Γερμανοί μετανάστες. Τα στολίδια του θα είναι κυρίως φρούτα μπισκότα καρύδια ζαχαρωτά και άλλα φαγώσιμα. Η εφεύρεση του ηλεκτρισμού θα προσδώσει στο δέντρο την μεγαλοπρέπεια που του αρμόζει με τα λαμπιόνια να το φωτίζουν θεαματικά. (Τα πολύχρωμα φωτάκια, όπως και τα πλαστικά στολίδια, θα αργήσουν ακόμα).Στην Αγγλία ο Ντίκενς θα αποδώσει στην γιορτή μέσω των μυθιστορημάτων του την παλιά της μεγαλοπρέπεια. Σε όλα τα χριστουγεννιάτικα μυθιστορήματα του, το χριστουγεννιάτικο δέντρο έχει περίοπτη θέση και αν έχει καθιερωθεί ως τις μέρες μας αυτό ίσως και να οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στο έργο του Άγγλου συγγραφέα.

Στην Ελλάδα το έθιμο αυτό του έλατου ως χριστουγεννιάτικη διακόσμηση ήρθε για πρώτη φορά με τον Βαυαρό Βασιλιά ¨Οθωνα το 1833, που σημαίνει ότι είχε ήδη καθιερωθεί ως έθιμο στους βασιλικούς οίκους της Βόρειας Ευρώπης. Αρχικά στολίστηκε στα ανάκτορα του Ναυπλίου και εν συνεχεία στην Αθήνα όπου οι κάτοικοι έκαναν ουρές για να το θαυμάσουν.

Σήμερα,το δέντρο μεταφέρει παντού το πνεύμα των γιορτών,τα σχήματα και χρώματά του αφθονούν στις μέρες μας με τη φροντίδα της οικονομίας της αγοράς.Αξίζει αν επισημάνουμε ότι το ακριβότερο χριστουγεννιάτικο δέντρο σήμερα (2010) στον κόσμο είναι αυτό που φέρεται στο ξενοδοχείο Εμιρέιτς Παλάς στο Άμπου Ντάμπι των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων, όπου όλα τα στολίδια του είναι πραγματικά πανάκριβα κοσμήματα με πολύτιμες πέτρες πάνω τους που διατίθενται προς πώληση, η συνολική αξία των οποίων φθάνει τα 11 εκατομμύρια δολάρια.

Ευαγγελία Γεροντάκη
Φοιτητρια Φιλολογίας ΕΚΠΑ.

Σχόλια

Στο logiosermis.net δημοσιεύεται κάθε σχόλιο. Θεωρούμε ότι ο καθένας έχει το δικαίωμα να εκφέρει ελεύθερα τις απόψεις του, οι οποίες εκφράζουν αποκλειστικά τον εκάστοτε σχολιαστή. Τα συκοφαντικά ή υβριστικά σχόλια θα διαγράφονται χωρίς προειδοποίηση. Περισσότερα στις οδηγίες χρήσης.

 
Top