Γράφει ο Γεώργιος Νάκας*
Εκκινώντας από την παιδική και την εφηβική του ηλικία, ο δυτικοευρωπαίος νεανίας γαλουχείται και ανατρέφεται μέσα σε συνθήκες απαράμιλλης ευμάρειας και ολβιότητας, δεχόμενος τις περιποιήσεις και τις ανέσεις του στενού οικογενειακού του κύκλου. Η τρυφηλή αυτή ζωή είναι απόρροια της επιθυμίας των γονέων να χαρίσουν στα τέκνα τους όλα τα αγαθά(υλικά, πνευματικά) που θα αποτελέσουν το ελατήριο με το οποίο θα εκτιναχθούν και θα αγγίξουν το ύψος της ευτυχίας.
Οι ενέργειες των γονιών πηγάζουν από τις καλύτερες προθέσεις και βλέψεις τους για το εγγύτερο και απώτερο μέλλον των παιδιών τους. Αυτό είναι κάτι που δεν αμφισβητείται. Πολλές φορές όμως, όπως επισημαίνει με θαυμαστή οξυδέρκεια ο Γάλλος λογοτέχνης Βίκτωρ Ουγκώ, «η ευημερία παράγει τέρατα, ενώ οι αντιξοότητες είναι αυτές που πλάθουν ανθρώπους». Μέσα σε ένα τόσο υπερπροστατευτικό οικογενειακό περιβάλλον, τα αναπτυσσόμενα μειράκια ικανοποιούν με περισσή ευκολία τις ορέξεις τους και δομούν ένα «υπερτροφικό εγώ» που απαιτεί να υποτάσσονται σε αυτό ολοένα και περισσότεροι άνθρωποι και πράγματα.
Λογική κατάληξη της παραπάνω κατάστασης είναι η σφυρηλάτηση χαρακτήρων που διαπνέονται από την πλεονεξία, την κομπορρημοσύνη, την αλαζονεία και την φιλαυτία. Οι όποιες σχέσεις συνάπτονται με άλλα ανθρώπινα όντα, εντάσσονται στο πλαίσιο του «δούναι» και «λαβείν», μιας αμφίδρομα ωφελιμιστικής συνδιαλλαγής. Οι έννοιες της ενσυναίσθησης, της αγνής και δίχως ανταλλάγματα αγάπης, της υποστήριξης και του ειλικρινούς ενδιαφέροντος προς τον συνάνθρωπο εμφανίζονται επιφανειακά και ξεθωριάζουν τάχιστα από τη μνήμη τους.
Τα χρόνια περνούν, και οι άλλοτε άγουροι έφηβοι μετατρέπονται σε μεστωμένους ενήλικες. Το ερώτημα βέβαια, που εγείρεται είναι αν απαντώνται έστω ψιχία πνευματικής ωριμότητας σε αυτούς τους ανθρώπους, ή μήπως, το πηγάδι της ψυχής τους έχει στερέψει πλήρως από σταγόνες αρετής. Η απάντηση φαντάζει εύλογη αν αλιεύσει κανείς τις αξίες που διακινούνται στους κόλπους της καπιταλιστικής κοινωνίας: Άκρατος ατομικισμός, ιδιοτέλεια, αέναος καταναλωτισμός, λυσσαλέος ανταγωνισμός. Το «φαίνεσθαι» και το «θεαθήναι» είναι δύο απαρέμφατα που αντικατοπτρίζουν σε μεγάλο βαθμό τα ιδανικά της υπάρχουσας γενιάς ενώ η επικούρεια φράση «λάθε βιώσας» μοιάζει να έχει τρυπώσει στα βιβλία μιας απρόσιτης και «ακριβοθώρητης» βιβλιοθήκης.
Οι σημερινοί άνθρωποι πασχίζουν να καλύψουν τη γύμνια και τα κουρέλια της ψυχής τους μέσα από φανταχτερές φορεσιές και απαστράπτοντα ενδύματα. Ο βούρκος που ζέχνει από την ανηθικότητα και την απανθρωπιά συνεχώς ανεβάζει τη στάθμη του, κινδυνεύοντας να πνίξει τον άνθρωπο, που όμως ακόμα ενδιαφέρεται να χτενίζεται. Η επιμέλεια της μορφής του έχει λάβει ανησυχητικά ανεξέλεγκτες διαστάσεις. Πολύ φοβάμαι, ότι κάποια στιγμή δεν θα μπορέσει να αντέξει την εξωτερική του ομορφιά, και σαν άλλος Νάρκισσος θα αυτοκτονήσει, αν την ατενίσει παρατεταμένα.
Εκτός από το να κουράρει την εμφάνισή του, ο κακέκτυπος κλώνος του ανθρώπου επιδιώκει να πρωταγωνιστήσει στις ποικίλες εκφάνσεις της ζωής: να επιτύχει τον ερωτικό θρίαμβο, να αποκτήσει κάποια κοινωνική αναγνώριση και να έχει μιαν οικονομική ευρωστία, την οποία θα διατρανώσει με κάθε ευκαιρία. Θεωρείται αυτονόητο, πως όλα τα παραπάνω είναι ρεαλιστικότατοι στόχοι που μπορεί να διεκπεραιώσει ο καθένας και για την υλοποίηση των οποίων αξίζει να εκτραχηλιστεί ο άνθρωπος σε ραδιουργίες, σε τεχνικές της οσφυοκαμψίας και του αριβισμού, καθώς και να περιδιαβεί σε λίγο πιο «σκοτεινά» μονοπάτια.
Έτσι όπως ξετυλίγω το κουβάρι του σύγχρονου ανθρώπου, ίσως προκαλέσω την απορία στον αναγνώστη: και ο έρωτας, αυτός ο φτερωτός άγγελος που από την αρχαιότητα είχε καταλυτική επίδραση στην ψυχή των ανθρώπων, δεν έχει θέση στις καρδιές των ατόμων τον 21ο αιώνα; Η άποψη μου είναι ότι λίγοι άνθρωποι έχουν την τύχη να τον γεύονται και να ευεργετούνται από αυτόν, διότι οι περισσότεροι επιλέγουν συνειδητά να θυσιάζουν τους παλμούς της καρδιάς τους για τις ορέξεις της σάρκας. Μόνο όσων η ψυχή λειτουργεί ως σίφουνας, δεν ταράσσονται από τους σπασμούς του σώματος και τις βιολογικές ορμές, και αναζητούν με πάθος την αληθινή αγάπη.
Ένα άλλο στοιχείο που συμπληρώνει τον καμβά του σημερινού «homo sapiens»(όρος που νομίζω ότι έχει αποδοθεί κατ’ ευφημισμόν)καθίσταται η κραυγαλέα ασέβεια που επιδεικνύει απέναντι στο φυσικό περιβάλλον καθώς και στα έμβια και άβια όντα του. Αναφέρομαι στον Δυτικό «άρπαγα», ο οποίος δε διστάζει να απομυζά κάθε πιθαμή του πλούτου της μητέρας Γης, να αποστραγγίζει τους χυμούς της, να εξαφανίζει ποικίλα είδη της χλωρίδας και της πανίδας. Τα συμπτώματα που εμφανίζονται δεν λαθεύουν ως προς το ότι η φύση ψυχορραγεί και αργά ή γρήγορα θα κινηθεί να σαρώσει τον άπληστο και αδηφάγο άνθρωπο.
Κλείνοντας, θέλω να τονίσω ότι στην εικόνα που σχημάτισα για τον σύγχρονο άνθρωπο μπορεί να κυριαρχούν τα γκρίζα χρώματα, ωστόσο συναντώνται και κάποιες φωτεινές πινελιές από άτομα που θέτουν ως πυξίδα στη ζωή τους την τόνωση και την μεταρσίωση του πνεύματός τους και που προτιμούν να κατοικούν στις σκέψεις τους παρά να μετέχουν στην ευτυχία του «κοινού» ανθρώπου. Είναι δεδομένο άλλωστε, πως ο κήπος της ζωής δεν μπορεί να αποτελείται μόνο από χρωματιστά κρίνα και μυρωδάτα λουλούδια αλλά και από παράσιτα και γαϊδουράγκαθα. Αν έχουμε τη διάθεση να τον εμπλουτίσουμε και να τον ομορφύνουμε, οφείλουμε να φυτέψουμε σπόρους σε εύφορα εδάφη και να τους ψεκάζουμε αδιαλείπτως με το φάρμακο της αρετής. Αδιαλείπτως, διότι η αρετή είναι καθώς ένα λεπτότατο άρωμα: Για να υπερισχύσει και να επικρατήσει της δυσοσμίας χρειάζεται πολλαπλές δόσεις.
*Πτυχιούχος της παιδαγωγικής σχολής ΑΠΘ και μεταπτυχιακός φοιτητής στην κατεύθυνση της διδακτικής της γλώσσας και της λογοτεχνίας.
Οι ενέργειες των γονιών πηγάζουν από τις καλύτερες προθέσεις και βλέψεις τους για το εγγύτερο και απώτερο μέλλον των παιδιών τους. Αυτό είναι κάτι που δεν αμφισβητείται. Πολλές φορές όμως, όπως επισημαίνει με θαυμαστή οξυδέρκεια ο Γάλλος λογοτέχνης Βίκτωρ Ουγκώ, «η ευημερία παράγει τέρατα, ενώ οι αντιξοότητες είναι αυτές που πλάθουν ανθρώπους». Μέσα σε ένα τόσο υπερπροστατευτικό οικογενειακό περιβάλλον, τα αναπτυσσόμενα μειράκια ικανοποιούν με περισσή ευκολία τις ορέξεις τους και δομούν ένα «υπερτροφικό εγώ» που απαιτεί να υποτάσσονται σε αυτό ολοένα και περισσότεροι άνθρωποι και πράγματα.
Λογική κατάληξη της παραπάνω κατάστασης είναι η σφυρηλάτηση χαρακτήρων που διαπνέονται από την πλεονεξία, την κομπορρημοσύνη, την αλαζονεία και την φιλαυτία. Οι όποιες σχέσεις συνάπτονται με άλλα ανθρώπινα όντα, εντάσσονται στο πλαίσιο του «δούναι» και «λαβείν», μιας αμφίδρομα ωφελιμιστικής συνδιαλλαγής. Οι έννοιες της ενσυναίσθησης, της αγνής και δίχως ανταλλάγματα αγάπης, της υποστήριξης και του ειλικρινούς ενδιαφέροντος προς τον συνάνθρωπο εμφανίζονται επιφανειακά και ξεθωριάζουν τάχιστα από τη μνήμη τους.
Τα χρόνια περνούν, και οι άλλοτε άγουροι έφηβοι μετατρέπονται σε μεστωμένους ενήλικες. Το ερώτημα βέβαια, που εγείρεται είναι αν απαντώνται έστω ψιχία πνευματικής ωριμότητας σε αυτούς τους ανθρώπους, ή μήπως, το πηγάδι της ψυχής τους έχει στερέψει πλήρως από σταγόνες αρετής. Η απάντηση φαντάζει εύλογη αν αλιεύσει κανείς τις αξίες που διακινούνται στους κόλπους της καπιταλιστικής κοινωνίας: Άκρατος ατομικισμός, ιδιοτέλεια, αέναος καταναλωτισμός, λυσσαλέος ανταγωνισμός. Το «φαίνεσθαι» και το «θεαθήναι» είναι δύο απαρέμφατα που αντικατοπτρίζουν σε μεγάλο βαθμό τα ιδανικά της υπάρχουσας γενιάς ενώ η επικούρεια φράση «λάθε βιώσας» μοιάζει να έχει τρυπώσει στα βιβλία μιας απρόσιτης και «ακριβοθώρητης» βιβλιοθήκης.
Οι σημερινοί άνθρωποι πασχίζουν να καλύψουν τη γύμνια και τα κουρέλια της ψυχής τους μέσα από φανταχτερές φορεσιές και απαστράπτοντα ενδύματα. Ο βούρκος που ζέχνει από την ανηθικότητα και την απανθρωπιά συνεχώς ανεβάζει τη στάθμη του, κινδυνεύοντας να πνίξει τον άνθρωπο, που όμως ακόμα ενδιαφέρεται να χτενίζεται. Η επιμέλεια της μορφής του έχει λάβει ανησυχητικά ανεξέλεγκτες διαστάσεις. Πολύ φοβάμαι, ότι κάποια στιγμή δεν θα μπορέσει να αντέξει την εξωτερική του ομορφιά, και σαν άλλος Νάρκισσος θα αυτοκτονήσει, αν την ατενίσει παρατεταμένα.
Εκτός από το να κουράρει την εμφάνισή του, ο κακέκτυπος κλώνος του ανθρώπου επιδιώκει να πρωταγωνιστήσει στις ποικίλες εκφάνσεις της ζωής: να επιτύχει τον ερωτικό θρίαμβο, να αποκτήσει κάποια κοινωνική αναγνώριση και να έχει μιαν οικονομική ευρωστία, την οποία θα διατρανώσει με κάθε ευκαιρία. Θεωρείται αυτονόητο, πως όλα τα παραπάνω είναι ρεαλιστικότατοι στόχοι που μπορεί να διεκπεραιώσει ο καθένας και για την υλοποίηση των οποίων αξίζει να εκτραχηλιστεί ο άνθρωπος σε ραδιουργίες, σε τεχνικές της οσφυοκαμψίας και του αριβισμού, καθώς και να περιδιαβεί σε λίγο πιο «σκοτεινά» μονοπάτια.
Έτσι όπως ξετυλίγω το κουβάρι του σύγχρονου ανθρώπου, ίσως προκαλέσω την απορία στον αναγνώστη: και ο έρωτας, αυτός ο φτερωτός άγγελος που από την αρχαιότητα είχε καταλυτική επίδραση στην ψυχή των ανθρώπων, δεν έχει θέση στις καρδιές των ατόμων τον 21ο αιώνα; Η άποψη μου είναι ότι λίγοι άνθρωποι έχουν την τύχη να τον γεύονται και να ευεργετούνται από αυτόν, διότι οι περισσότεροι επιλέγουν συνειδητά να θυσιάζουν τους παλμούς της καρδιάς τους για τις ορέξεις της σάρκας. Μόνο όσων η ψυχή λειτουργεί ως σίφουνας, δεν ταράσσονται από τους σπασμούς του σώματος και τις βιολογικές ορμές, και αναζητούν με πάθος την αληθινή αγάπη.
Ένα άλλο στοιχείο που συμπληρώνει τον καμβά του σημερινού «homo sapiens»(όρος που νομίζω ότι έχει αποδοθεί κατ’ ευφημισμόν)καθίσταται η κραυγαλέα ασέβεια που επιδεικνύει απέναντι στο φυσικό περιβάλλον καθώς και στα έμβια και άβια όντα του. Αναφέρομαι στον Δυτικό «άρπαγα», ο οποίος δε διστάζει να απομυζά κάθε πιθαμή του πλούτου της μητέρας Γης, να αποστραγγίζει τους χυμούς της, να εξαφανίζει ποικίλα είδη της χλωρίδας και της πανίδας. Τα συμπτώματα που εμφανίζονται δεν λαθεύουν ως προς το ότι η φύση ψυχορραγεί και αργά ή γρήγορα θα κινηθεί να σαρώσει τον άπληστο και αδηφάγο άνθρωπο.
Κλείνοντας, θέλω να τονίσω ότι στην εικόνα που σχημάτισα για τον σύγχρονο άνθρωπο μπορεί να κυριαρχούν τα γκρίζα χρώματα, ωστόσο συναντώνται και κάποιες φωτεινές πινελιές από άτομα που θέτουν ως πυξίδα στη ζωή τους την τόνωση και την μεταρσίωση του πνεύματός τους και που προτιμούν να κατοικούν στις σκέψεις τους παρά να μετέχουν στην ευτυχία του «κοινού» ανθρώπου. Είναι δεδομένο άλλωστε, πως ο κήπος της ζωής δεν μπορεί να αποτελείται μόνο από χρωματιστά κρίνα και μυρωδάτα λουλούδια αλλά και από παράσιτα και γαϊδουράγκαθα. Αν έχουμε τη διάθεση να τον εμπλουτίσουμε και να τον ομορφύνουμε, οφείλουμε να φυτέψουμε σπόρους σε εύφορα εδάφη και να τους ψεκάζουμε αδιαλείπτως με το φάρμακο της αρετής. Αδιαλείπτως, διότι η αρετή είναι καθώς ένα λεπτότατο άρωμα: Για να υπερισχύσει και να επικρατήσει της δυσοσμίας χρειάζεται πολλαπλές δόσεις.
*Πτυχιούχος της παιδαγωγικής σχολής ΑΠΘ και μεταπτυχιακός φοιτητής στην κατεύθυνση της διδακτικής της γλώσσας και της λογοτεχνίας.
Σχόλια
Στο logiosermis.net δημοσιεύεται κάθε σχόλιο. Θεωρούμε ότι ο καθένας έχει το δικαίωμα να εκφέρει ελεύθερα τις απόψεις του, οι οποίες εκφράζουν αποκλειστικά τον εκάστοτε σχολιαστή. Τα συκοφαντικά ή υβριστικά σχόλια θα διαγράφονται χωρίς προειδοποίηση. Περισσότερα στις οδηγίες χρήσης.