Select Menu


Σελίδα 337 από το βιβλίο "Γιατί Αποτυγχάνουν τα Έθνη", των Daron Acemoglu και James A. Robinson, στην ενότητα: "Διαλύοντας τα Τραστ"....

Η επέκταση των σιδηροδρόμων, της βιομηχανίας και εμπορίου επέτρεψε σε μερικούς επιχειρηματίες να αποκτήσουν τεράστιες περιουσίες. Καθώς η οικονομική επιτυχία τους αποθράσυνε, οι άντρες αυτοί άρχισαν να γίνονται όλο και πιο αδίσταχτοι. Ονομάστηκαν "Βαρόνοι Ληστές" εξαιτίας των επιχειρηματικών πρακτικών τους, με τις οποίες αποσκοπούσαν να παγιώσουν τα μονοπώλια τους και να εμποδίσουν επίδοξους ανταγωνιστές να μπούν στις αγορές ή να δραστηριοποιούνται επιχειρηματικά επί ίσοις όροις. Ένας από τους πιο διαβόητους ήταν ο Κορνίλιους Βαντερμπιλντ, στον οποίο αποδίδεται η ακόλουθη διάσημη δήλωση: "Γιατί να με νοιάζει ο νόμος; Εγώ δεν έχω την εξουσία;"

Ένας άλλος ήταν ο Τζον Ντ. Ροκφέλερ, ο οποίος το 1870 ίδρυσε τη Standard Oil Company. Αφού εξάλειψε τους ανταγωνιστές του στο Κλίβελαντ, αποπειράθηκε να μονοπωλήσει τη μεταφορά και τη λιανική πώληση του πετρελαίου και των πετρελαιοειδών. Μέχρι το 1882 είχε καταφέρει να δημιουργήσει ένα μεγάλο μονοπώλιο - ένα τραστ, σύμφωνα με την ορολογία εκείνης της εποχής. Το 1890 η Standard Oil έλεγχε το 88 τοις εκατό του διυλισμένου πετρελαίου στις Ηνωμένες Πολιτείες και το 1916 ο Ροκφέλερ έγινε ο πρώτος δισεκατομμυριούχος στον πλανήτη. Γελοιογραφίες της εποχής απεικονίζουν τη Standrad Oil σαν ένα τεράστιο χταπόδι, με τα πλοκάμια του τυλιγμένα όχι μόνο γύρω από την πετρελαική βιομηχανία, αλλά και από τον λόφο του καπιτωλίου.

Εξίσου διαβόητος ήταν και ο Τζον Πίρποντ Μόργκαν, ο ιδρυτής του τραπεζικού ομίλου J.P. Morgan Chase. Μαζί με τον Άντριου Κάρνεγκι, ο Μόργκαν ίδρυσε την US Steele Company το 1901, την πρώτη εταιρεία της οποίας η κεφαλοποίηση υπερέβαινε το 1 δισ. δολάρια και ήταν, με μεγάλη διαφορά, η μεγαλύτερη χαλυβουργία στον κόσμο.

[...]

Τα κινήματα εναντίον των τραστ άρχισαν σταδιακά να επηρεάζουν τη στάση των πολιτικών και της νομοθετικής εξουσίας, ιδίως σε ότι αφορούσε το ρόλο του κράτους στη ρύθμιση των μονοπωλίων.

Το πρώτο σημαντικό νομοθέτημα ήταν ο Νόμος περί Διαπολιτειακού Εμπορίου του 1887, με τον οποίο ιδρύθηκε η Διαπολιτειακή Επιτροπή Εμπορίου και εγκαινιάστηκαν οι προσπάθειες ρύθμισης του κλάδου από την ομοσπονδιακή κυβέρνηση. Το 1890 ψηφίστηκε ο Νόμος Σέρμαν εναντίον των Τραστ, ο οποίος εξακολουθεί να είναι ένα από τα σημαντικότερα ρυθμιστικά νομοθετικά μέτρα των ΗΠΑ και αποτέλεσε τη βάση για τις επιθέσεις εναντίον των τράστ των Ληστών Βαρόνων. Οι μείζονες ενέργειες εναντίον των τραστ δρομολογήθηκαν μετά την εκλογή τριών προέδρων που ήταν προσηλωμένοι στις μεταρρυθμίσεις και τον περιορισμό της εξουσίας των Ληστών Βαρόνων: του Θίοντορ Ρούζβελτ, 1901-1909, του Γουίλιαμ Ταφτ, 1909-1913 και του Γούντρο Ουίλσον, 1913-1921. Μια κομβική πολιτική παράμετρος, η οποία έδωσε ώθηση στην επιβολή ρυθμιστικών μέτρων εναντίον των τραστ, ήταν η ψήφος των αγροτών.

[...]

Ο Ρούζβελτ είχε διατελέσει κυβερνήτης της Νέας Υόρκης και, κατά της διάρκειας της θητείας του, είχε εργαστεί με ασυμβίβαστο και επίπονο τρόπο για να εξαλείψει την πολιτική διαφθορά. Στην πρώτη του ομιλία στο Κογκρέσο, ο Ρούζβελτ επικέντρωσε το ενδιαφέρον του στα τράστ. Υποστήριξε ότι η ευημερία των Ηνωμένων Πολιτειών βασιζόταν στην οικονομία της αγοράς και στην επιχειρηματική επινοητικότητα, αλλά ταυτόχρονα: "υπάρχουν πραγματικές και σοβαρές φαυλότητες... και η... διαδεδομένη πεποίθηση στη σκέψη του αμερικάνικου λαού ότι οι μεγάλες εταιρείες οι οποίες είναι γνωστές ως τραστ, είναι επιζήμιες για την γενική ευημερία εξαιτίας μερικών γνωρισμάτων και τάσεων τους.

Η πεποίθηση αυτή δεν πηγάζει από κάποιο αίσθημα φθόνου ή αναλγησίας, ούτε από έλλειψη υπερηφάνειας για τα μεγάλα βιομηχανικά επιτεύγματα τα οποία έθεσαν αυτή την χώρα επικεφαλής των εθνών που αγωνίζονται για την εμπορική πρωτοκαθεδρία. Δεν εδράζεται στην έλλειψη κατανόησης για την αναγκαιότητα προσαρμογής με νέες μεθόδους στις μεταβαλλόμενες και μεταβληθείσες συνθήκες του εμπορίου, ούτε στην άγνοια του γεγονότος ότι είναι απαραίτητος ο συνδυασμός κεφαλαίων στην προσπάθεια να επιτευχθούν άθλοι, όταν η παγκόσμια πρόοδος απαιτεί να συμβούν άθλοι. Εδράζεται στην ειλικρινή πεποίθηση ότι δεν πρέπει να απαγορεύεται ο συνδυασμός και η συγκέντρωση [κεφαλαίων], αλλά να εποπτεύεται και να ελέγχεται μέσα σε λογικά όρια και, κατά τη γνώμη μου, η πεποίθηση αυτή είναι ορθή."

Ο Ρούζβελτ πρόσθεσε: "θα πρέπει να αποτελεί στόχο αυτών που επιζητούν την κοινωνική βελτίωση τόσο να απαλλάξουν τον επιχειρηματικό κόσμο από εγκλήματα που βασίζονται στην πανουργία, όσο και το να απαλλάξουν το πολιτικό σώμα από τα βίαια εγκλήματα". Και κατέληξε ότι είναι:
"προς το συμφέρον του λαού, το έθνος οφείλει, χωρίς να παρέμβει στην δικαιοδοσία των πολιτειών ως προς αυτό το ζήτημα, να αποκτήσει εξουσία της εποπτείας και της ρύθμισης όλων των εταιρειών που δραστηριοποιούνται επιχειρηματικά σε διαπολιτειακό επίπεδο ιδίως στις περιπτώσεις που ένα μέρος του πλούτου μιας εταιρείας απορρέει από την ύπαρξη κάποιου μονοπωλιακού γνωρίσματος ή τάσης στις επιχειρηματικές δραστηριότητες της."

Ο Ρούζβελτ πρότεινε να ιδρύσει το Κογκρέσο μια ομοσπονδιακή υπηρεσία που θα είχε την εξουσία να ερευνά τις υποθέσεις των μεγάλων εταιρειών και εν ανάγκη, να ψηφιστεί μια συνταγματική τροπολογία προκειμένου να ιδρυθεί μια τέτοια υπηρεσία. Το 1902 ο Ρούζβελτ χρησιμοποίησε τον νόμο Σερμαν για να διασπάσει τη Northern Securities Company, με συνέπεια να πληγούν τα συμφέροντα του Τζ. Π. Μόργκαν, ενώ ακολούθησαν αγωγές εναντίον της Du Pont, της American Tobacco Company και της Standard Oil Company. Ο Ρούζβελτ αύξησε τις εξουσίες της Διαπολιτειακής Επιτροπής Εμπορίου με το Νόμο Χέμπορν του 1906 -ιδίως σε ότι αφορούσε τον έλεγχο των τιμολογίων των σιδηροδρόμων-, ενώ η δικαιοδοσία της επιτροπής επεκτάθηκε και σε άλλους τομείς της οικονομίας.

Για την αντιγραφή ο Nick Bagiartakis, φωτογραφία Ishkandar Raskolnick

Σχόλια

Στο logiosermis.net δημοσιεύεται κάθε σχόλιο. Θεωρούμε ότι ο καθένας έχει το δικαίωμα να εκφέρει ελεύθερα τις απόψεις του, οι οποίες εκφράζουν αποκλειστικά τον εκάστοτε σχολιαστή. Τα συκοφαντικά ή υβριστικά σχόλια θα διαγράφονται χωρίς προειδοποίηση. Περισσότερα στις οδηγίες χρήσης.

 
Top